Ədəbi cameəyə artıq kifayət qədər tanış olan bir imza, aktual mövzuları əhatə edən dəyərli şeirlər müəllifi Məzahir İsgəndərin “Gözün sirridir göz yaşı” adlı yeni ktabı Arzu xanım Heydərovanın redaktəsi və Sveta Bünyad qızı Bünyadövanın maddi dəstəyi ilə işıq üzü görmüşdür. Bu münasibətlə YAZARLAR olaraq, ənənəyə sadiq qalır və müəllifi, eyni zamanda bu xeyirxah işdə əməyi olan xanımları “Ziyadar” Mükafatı ilə təltif edirik. Təltif olunanların SİYAHISI:
Bu gün dəyərli söz adamı, sevgi şairi kimi tanıdığımız, hər sözünün mayası insana, gözəlliyə eşqdən yoğrulan, qayəsi bütün mövcudata məhəbbətdən ibarət olan sevimli şairimiz Məmməd Qədirin ad günüdür! Ad günü münasibəti ilə Məmməd müəllimi təbrik edir, Böyük Allahdan uzun, sağlıqlı bir ömür və yeni-yeni yaradıcılıq uğurları arzu edirik!!! Uğurlarınız bol olsun, Məmməd müəllim!!!
Filologiya elmləri doktoru, Professor İsmayıl Kazımov və yazıçı Sadıq Qarayev.
DİLÇİ- YAZIÇI DİSKURSU
Sual:filologiya elmləri doktoru, Professor İsmayıl Kazımov.
Cavab: alim – yazıçı Sadıq Qarayev. 1. Bir yazıçı kimi əsərlərinizin dili üzərində necə işləyirsiniz? – Xüsusi işləmirəm. Çalışıram ki, yabanı, mübahisəli bildiyim söz və terminlərdən istifadə etməyim. 2. Dilin gözəlliyi bədii əsərdə necə hiss edilməlidir? – Sadə, xalqın çoxluğunun başa düşə biləcəyi sözlər, qısa cümlələrdə çox və aydın başa düşüləsi fikirlər öz əksini tapmalıdır. 3. Fikir və düşüncələrinizin daha təsirli ifadə edilməsi üçün hansı dil və nitq hissələrindən istifadə edirsiniz? – Atalar sözlərindən, fikrə uyğun nitq hissələrindən. 4. Yazdığınız əsərlərdə dil faktı, dil hadisəsi və dili inkişaf etdirmək bacarığı necədir? – Oxucular, xüsusilə dilçi alimlər və tənqidçilər bu suala daha dolğun cavab verə bilərlər. Məncə hər bir orta səviyyəli yazıçı dili az- çox inkişaf etdirir. Onu deyim ki, zənnimcə müəllifi olduğum romanları eyni məzmunda, digər xalqların yazıçıları yazsaydı, daha zəif olardı. Bu elə bizim dilimizin mükəmməl mahiyyət faktıdır. 5. ” Bədii dil fenomeni” ifadəsini necə başa düşürsünüz? – Hər bir xalqın ədəbiyyatında , zamanı aşa bilən dəyərlərində dil fenomeni əsasında yazıçının idrak və təfəkkürünun vəhdətindən bədii dil mahiyyəti yaranır. Müəllifin və əsərin bədii gücünün nüvəsini təşkil edir. 6. Bədii mətni quranda hansı vasitələr köməyinizə çatır? – Müxtəlif elm sahəsi üzrə, xüsusilə riyaziyyat, biologiya, fizika və kimya elm sahələri üzrə biliklər. Real gördüyüm hadisələr, eşidib, oxuduqların. Ən çox düşüncə və fantaziyalarım. Fikir kəndirinin uclarını tərpədəndə, sözlərin ardıcıl, dalğavari rəqsləri alınır. Və ya əksinə. 7.Qurduğunuz mətnlərdə intonasiya dinamikdir, ritmikdir, necə etmisiniz, bu uğurun əldə edilməsində? – Xüsusi nəsə etməmişəm.İlham pərisi, həvəs və s. kimi fikirlərə inanmıram. Bu cür alınırsa, məntiqə borcluyam. Bir də, həmişə ciddi nəsə yazmağa başlayanda ALLAHDAN yeni fikir, ideya istəmişəm. Atamın dediyi “yazanda, danışanda çeynənmiş sözlərdən istifadə etmə. Gün dəyməmiş fikir, söz de, ya da sus”- nəsihəti köməyimə gəlir. 8. Tanınmış yazıçı kimi dilimizə münasibətiniz. – Dilimiz qəhrəmandır. Dilimiz həqiqət, elm yüklü, üfüqləri geniş, zirvələri uca, mənası dərin, səmavi dildir. Çox uzatmaycam, sadəcə olaraq, əsrlər boyu imperiya dillərinə nəinki qalib gəlmiş, əriməmiş, əksinə, onlara təsir etmişdir. Güclü hücumlara məruz qalsa da, tənəzzül etməmiş, təkamül etmişdir. Bu gün də qloballaşmanın nəhəng dalğaları yaxın tarixdə bir çox dilləri aşındıracaq, qəti əminəm ki, dilimizə zərər verə bilməyəcək. Bilirsiniz niyə? Dil millətin öz mahiyyətindən ucalan şölədir. O ocaq yanırsa, milli kimlik yaşayırsa, dil də yaşaycaq. Əksinə, dil yaşayırsa, milli kimlik yaşayır. Bunlar dalğavari prosesdirlər, bir- birlərini doğrurlar. Dilimiz elə anamız, Azərbaycanımızdır. 9. Bədii informasiyanıın ötürülməsi və dilin bədii modellərinin yaradılması prosesində müəyyən çətinliklərlə üzləşmisinizmi? – Xeyir. Məncə heç bir xalqın yazıçısı bu çətinliklə üzləşməz. Sən nə qədər dahi, kəşkaşani olmalısan ki, düşüncələrini ifadə etmək üçün bir millətin əsrlərə yaratdığı dil aciz olsun? Bu absurddur. Tarixdə məncə buna yeganə misal Quranın mətnindəki ərəb dili ilə o vaxta qədərki ərəb dili arasındakı fərqi göstərmək olar. Yəni , adi ərəb dili bu mahiyyəti tam aça bilmirdi. Yerdə qalan istənilən yazıçının fikirini onun ana dili ifadə edə bilər. Bilmirsə, demək dil özü bundan imtina edir, istəmir)) 10. Həqiqi proza ( nəsr) poeziyadır. Sizin romanlarınızda bu- açıq aydın hiss edilir. – Belədirsə, sevinərəm. Həm də həqiqi poeziya nəsr olmalıdır. Yəni bir aydın süjet xətti, məntiqi olmalıdır. Biletdən başlayıb, baletdə bitməməlidir . 11. Hər dövrün öz tənqidçiləri olur. Öncə tənqidçilər öz milli ruhu, mübarizlik və döyüşkənliyi ilə gələcəyə, necə deyərlər, yol açmışlar, iz qoymuşlar. İndiki tənqidçilər necə? – O dövrün tənqidçilərinin yazılarını oxumamışam. İxtisasım biologiyadır. Siz deyirsinizsə, inanıram ki, belə olub. Sizin bu suallara da çətinliklə cavab yazdım. Bilirəm cavablarda qüsurlarım çoxdur, Siz, alimlər, yazarlar, oxucular üzürlü saysınlar. İndiki tənqidçilərdən çox azını tanıyıram. Və yazılarını az oxumuşam, onlar haqqında nəsə söz demək üçün, lazımdır ki, nə yazdıqlarını, demək istədiklərini ardıcıl, ciddi oxuyaq. 12.03.2021.
Qurban olum, ayrılmayaq belə biz… (4+4+3 bölgüsü ilə) Gəl səninlə dönək ötən anlara, Eşqimizi bəyan edək elə biz. Açıq gözlə bir qovuşaq danlara, Birgə coşaq, bənzər olaq selə biz… * * * Seyr edərdik gül-çiçəkli dağları, Cüt gəzərdik bağçaları, bağları. O mənalı, o duyğulu çağları, Axı nədən gətirməyək dilə biz… * * * Çılğın sevgi hiss edirəm sözündə, Gözüm qalıb o can alan gözündə. İnsaflı ol, bir yada sal özün də, O günləri necə verək yelə biz?.. * * * Heç sormadın, bu Əjdərin dərdi nə, Paxıllarım yollarıma sərdi nə?.. Razı olma, xeyir susa, şər dinə, Qurban olum, ayrılmayaq belə biz… 13.03.2021. Müəllif: Əjdər Əlizadə
Ədəbiyyatşünas Qurban Bayramovun 70 illiyi qeyd edilib
Ötən gün Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) “Natəvan” klubunda tanınmış ədəbiyyatşünas və tənqidçi Qurban Bayramovun 70 illik yubileyinə həsr olunmuş tədbir keçirilib.
Tədbiri professor Şirindil Alışanlı açaraq tənqidçinin həyat və yaradıcılığından danışıb:
“Qurban müəllim təxminən 45 illik elmi yaradıcılığı ilə Azərbaycan ədəbiyyatı və tənqidi üçün çox böyük işlər görüb. Onun Səməd Vurğun, İlyas Əfəndiyev, Yaşar Qarayev, Əli İldırımoğlu haqda monoqrafiyaları çap olunub, onlarca məqaləsi dərc edilib”.
Folklor İnstitutunun direktoru Muxtar Kazımoğlu yubilyarın yaradıcılığının əsas özəlliklərini vurğulayıb: “Qurban müəllimin şəxsiyyəti ilə onun alimliyi arasında bir vəhdət var. Bu çox böyük məziyyətdir. Onun ədəbiyyatımızın istər yaşlı, istər orta, istərsə də gənc nəsli haqqında yazdıqlarında həyatsevərlik əsas amillərdən biridir. Bir çox yazısı ədəbiyyatda tarixiliklə bağlıdır. Son dərəcə mürəkkəb, qəliz və həlli müşkül olan ədəbi məsələlərə müraciət edən və bunları işıqlandıran Qurban müəllim bir növ həll yolları tapır, onları bizlər üçün aydınlaşdırır. O, ədəbi prosesə əvvəldən- axıra qədər sadiq qalan ədəbiyyatçılarımızdandır. Yaradıcılığı ələlxüsus vətəndaşlıq ədəbiyyatı və poeziyası ilə seçilir”.
Şair Ənvər Əhməd yubilyarı “üstün şəxsiyyətli ədəbiyyatşünas” adlandırıb: “Qurban duyaraq yazır. Onun qəlbində bir ədəbi qaynarlıq var. Yaxşı ədəbiyyatşünas olmaqla yanaşı həm də şəxsiyyət olaraq gözəl, istiqanlı bir insandır”.
Professor Qəzənfər Kazımov tənqidçinin yaradıcılıq fəaliyyətini yüksək qiymətləndirib: “Qurban çox məhsuldar, fəal tənqidçidir. Onun yaradıcılığının ən üstün cəhətlərindən biri odur ki, gənclərə, əli təzə qələm tutan yazarlara diqqət ayırır”.
Professor Nizaməddin Şəmsizadə, Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun şöbə müdiri Asif Rüstəmli, şairlər Əli Rza Xələfli, Ramiz Məmmədzadə, dramaturq Firuz Mustafa və başqaları da çıxış edərək Q. Bayramovun həyat və yaradıcılığı ilə bağlı düşüncələrini bölüşüblər.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin (AYB) “Natəvan” klubu
Sonda yubilyar çıxış edərək tədbir iştirakçılarına minnətdarlığını bildirib.
İyunun 3-də Səməd Vurğunun ev-muzeyində tanınmış tənqidçi Qurban Bayramovun 65 illiyinə həsr edilmiş tədbir keçirilmişdir.
AZƏRTAC xəbər verir ki, muzeyin təşkilatçılığı ilə keçirilmiş tədbirdə filologiya elmləri doktoru, professor Nizaməddin Şəmsizadə Q.Bayramovun yaradıcılığı barədə məlumat vermişdir.
Bildirmişdir ki, Qurban Bayramov ədəbiyyatı, onun mühüm hadisə və meyillərini çevik şəkildə, vaxtında izləməyi və qiymətləndirməyi bacaran tənqidçilərimizdəndir. O, 1969-cu ildən ədəbi tənqidlə məşğul olur və Səməd Vurğundan başlayaraq, müasir dövrün bütün aparıcı simaları barədə öz tənqidçi və ədəbiyyatşünas sözünü demişdir.
Filologiya elmləri doktoru, professor Qəzənfər Kazımov, Xalq Şairi Nəriman Həsənzadə, yazıçı-publisist Nahid Hacızadə, Prezident təqaüdçüsü İlyas Tapdıq, filologiya üzrə fəlsəfə doktorları Asif Rüstəmov, Aslan Salmansoy, şairlər Oqtay Rza, Musa Yaqub, Yusif Həsənbəy, Firuzə Məmmədli, Yusif Nəğməkar, Əlirza Xələfli, tanınmış jurnalist Əli İldırımoğlu və başqaları Qurban Bayramovu müasir tənqid və ədəbiyyatşünaslığımızda geniş yaradıcılıq imkanlarına malik alim kimi səciyyələndirmişlər.
Bildirilmişdir ki, onun hələ ötən əsrin 70 – 80-ci illərində çap etdirdiyi “Vurğun poeziyası, lirik qəhrəman və zaman (Səməd Vurğun poeziyasında lirik qəhrəman)” kitabı böyük maraq doğurmuşdur. M.Cəfər, K.Talıbzadə, M.Quluzadə, B.Vahabzadə, Q.Qasımzadə, C.Abdullayev, Y.Seyidov, Q.Xəlilov kimi görkəmli elm adamları, ustadları, müəllımləri onu yüksək qiymətləndirmişdilər.
Tənqidçinin sonrakı dövrlərdə də bir sıra tədqiqatları, kitabları, məqalələri yeniliyinə görə ədəbi mühitdə maraqla qarşılanmışdır. Tanınmış ədəbiyyatşünas-tənqidçinin “Yaşar Qarayev: milli yaddaş təlimi – azərbaycançılıq”, “Yaralı Vətənin yaralı övladları” bədii-publisistik əsərləri ədəbi mühitimizdə xüsusi maraq doğurmuşdur.
Onun “Müasir Azərbaycan poeziyasında üslubi meyillər”, “Azərbaycan ədəbiyyatında tarixilik və müasirlik”, “M.Ə.Sabir ənənələri və Azərbaycan ədəbiyyatı”, “Səməd Vurğun: dünən, bu gün və sabah”, “M.H.Şəhriyarın poetik üslubu”, “Qarabağ ədəbi mühiti – uzaq keçmişdən bu günümüzə qədər” və s. maraqlı tədqiqat işləri, “2000 – 2008-ci illər Azərbaycan poeziyası”na həsr edilmiş icmalları ədəbi ictimaiyyətin diqqətini cəlb etmişdir.
Qurban Bayramovun dövri mətbuatda 300-dən çox ədəbi-tənqidi, elmi məqaləsi çap olunmuş, 65 illik ömrünün 45 ilini ədəbi yaradıcılığa həsr etmişdir.
Tədbirdə Q.Bayramovun “Əlı İldırımoğlunun yaradıcılıq yolu: milli-mənəvi dəyərlərin bədii salnaməsi” monoqrafik kitabının təqdimatı olmuşdur.
Kitabın redaktoru və “ön söz”ün müəllifi filologiya elmləri doktoru professor Qəzənfər Kazımovdur. Rəyçiləri akademik Bəkir Nəbiyev, filologiya elmləri doktorları Akif Hüseynov, Şamil Vəliyev, Bəhlul Abdulladır.
Mərasimdə yubilyara “Avropa mətbuat evi”nin xüsusi mükafatı, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin pul mükafatı və digər xatirə hədiyyələri təqdim edilmişdir.
Sonda Q. Bayramov tədbirin təşkilatçısı, Səməd Vurğunun ev-muzeyinin direktoru Aygün Vəkilovaya və bütün iştirakçılara minnətdarlığını bildirmiş, yaradıcılıq planlarından danışmışdır.
