CƏZA

                                    (hekayə)

Məmməd baba  çox xeyirxah adam idi. İmkan tapıb qohum-əqrəbaya, qonşulara yaxşılıq edir, dara-çətinə düşənə kömək əlini uzadırdı. Ona görə də kənddə hamı onun xətrini istəyirdi. Necə deyərlər, başına and içirdilər.

İkinci dünya müharibəsi təzəcə qurtarmışdı. Kənddə xeyli dul qadın vardı. Hamısının köməyə ehtiyacı vardı.  Ərləri müharibədə həlak olmuşdular. Məmməd baba kişiləri başına yığıb əllərindən gələn köməyi həmin dul qadınlardan əsirgəməməyi onlardan xahiş edirdi. Kömək nə ola bilərdi? Kənd yeri idi. Kömək meşədən odun qırıb daşımaqdan və  doğramaqdan,  ot biçməkdən, uzunqulağın belində su gətirməkdə, mal-qaranı otarmaqda, həyət-bacanın uçmuş çəpərini qaydaya qalmaqdan ibarət idi.

Özü də gah bu həyətdə, gah o həyətdə olurdu. Yumşaq ürəkli Məmməd baba dul qadınlara hərdən bazarlıq da edir, un, buğda verirdi.  Təki Allah yetirsin. Əliaçıq olmasan, Allah əlini, yəni ruzini  kəsər.

Məmməd babanın daldada pulu-parası vardı. O zamanlar alver etmək yasaq idi. Odur ki, xəlvət edir, beşdən-ondan qazanırdı. Gəncəyə, Tiflisə gedib  min cür xırdavat gətirir, kənddə əridirdi.

Günlərin bir günü yenə yolunu Gəncədən saldı. Bazara girəndə gördü ki, qəşəng, əsl kənd yerinin mal olan qaloşlar satılır. Fikirləşdi ki, evdəki qız-gəlinə, arvada bu qaloşlardan bir cüt alsa qiyamət olar.  Evdə iki gəlin, üç qız, bir də arvadı Sonaxanım idi: “Deməli, alti cüt”, – deyib qaloşların pulunu sayıb verdi. Tez  onları qoltuğundakı kisəyə basdı.

Təzəcə yola düzəlmişdi ki, ayaq saxladı “Ey dadi-bidad. Tamaşa qarı qaloşu bizim arvadın ayağında görəndə, kimsəsizliyi yadına düşəcək, ürəyi xarab olacaq. Yazığın yiyəsi, alanı yoxdur. Qayıdım bir cüt də onunçun alım. Allaha da xoş gələr. Bir azdan qış gəlir, qaloş qışın malıdır. Elə yağışa, palçığa dözsə, qaloş dözər”

Bu fikir-xəyalla geri döndü. Bir cüt qaloş da Tamaşa qarı üçün götürdü. Çıxarıb pulunu verəndə yenə fikrə getdi: “Ürəyimlə bacara bilmirəm də, nə edim?! Havva arvad da başsızdır. Əri cəbhədən qayıtmayıb. Nə dirisindən xəbər var, nə ölüsündən. O da  Tamaşa qarıyla simsardır. Onun ayağında qaloşu görən kimi maraqlanacaq. Tamaşa qarı da əlüstü deyəcək ki, Məmməd baba alıb. Onda Havva arvadın halı qarışacaq. Gəlsənə bir cüt də onunçun alım! Alıram”.

Məmməd baba daha bir cüt qaloş götürdü. Amma aşağı necə əyilmişdirsə eləcə də qaldı. Heç cür sakitləşə bilmirdi. Yadına Matan, Suqra, Telli, Şövkət, Mehri, Maral düşdü. Bu qadınlar Məmməd babanı çox istəyirdilər. Onu görəndə min dillə dindirirdilər.

Beləliklə, Məmməd baba bir ətək pul verib iyirmi cüt  qaloş aldı. Onları da kisəyə yığıb, qaliş satana: “Di xudahafiz” – deyib özünü dəmiryol vağzalına çatdırdi.

Ürəyi yerinə gəlmişdi. Özünü çox rahat hiss edirdi.  Bu gün nəinki evdəkiləri, qohum-əqrəbanı da, qonşu qadınları da sevindirəcəkdi.

Məmməd baba çox pul aparmasın deyə həmişə ümumi vaqona minirdi. Qaloş dolu kisəni pəncərənin ağzında bir yerə söykəyib əyləşdi. Arvadın qoyduğu pendir- çörəyi dişsiz ağzına salıb çeynəməyə başladı. Vaqona minəndə limonad almışdı. Pendir-çörəyi yedikcə  butulkanı başına çəkib limonaddan içirdı. Limonad da şirin çayı əvəz edir, həm də qurumuş çörəyi ağzında isladıb yumşaldırdı.

Qatar hərəkətə gəlmişdi. Yorulub əldən düşmüş Məmməd baba artıq mürgüləyirdi. Qaloşlardan başqa həm də kənddə satmağa bəzi şeylər  almışdı. Onlar da kisədə idi.

Qatar stansiyaların birində dayanmışdı. Bir neçə nəfər vaqona qalxdı. Əvvəlcə biletləri yoxladılar. Yanlarında milis nəfəri də vardı. Məmməd baba yuxulu-yuxulu biletini onlara uzatdı. Nəzarətçilərdən biri:

-Bu kisə kimindir? – deyə soruşdu.

Cavan oğlan:

-Bu babanındır.

Milis nəfəri dümsükləyib Məmməd babanı oyatdı:

-A kişi, kisədəki nədir?

Yuxudan hələ tam ayılmayan Məmməd baba:

-Nə kisə? – deyə sualı sualla qarşıladı.

Milis nəfəri:

-Bu kisə sənin deyil? – deyə soruşdu.

Məmməd baba gözlərini açdı:

-Mənimdir.

Milis nəfəri sualı suala calayırdı:

-İçərisindəki nədir?

-Qaloş.

Nəzarətçilər bir-birinə baxdılar:

-Hamısı qaloşdur?

Məmməd baba dedi:

-Bəli.

Milis nəfəri kisənin ağzını açdı:

-A kişi, bu qədər qaloşu neynirsən? Neçə qaloşdur?

-İyirmi.

Milis nəfəri nəzarətçilərlə köməkləşib qaloşları saydılar: Saydılar.

-Düz deyirsən. İyirmi cütdür. Məsələ məlumdur. Sən alverçisən. Bunları satmağa aparırsan. Ay baba, ay ağsaqqal bəs bilmirsən ki,  şura hökumətində alverlə məşğul olmaq qadağandır?

Məmməd baba boynuna aldı:

-Düz tapmısınız. Alverçi olmağına alverçiyəm, amma xırdasından. Dolanışıq üçün xırda-xuruş şeylər alın satıram. Amma bu qaloşları satmağa aparmıram. Arvadlara almışam.

-Ağsaqqal, Sənin neçə arvadın var? İyirmi?

-İyirmi niyə? Evdə iki gəlinim, üç qızım və bir də arvadım var.

-Bu oldu 6 cüt qaloş. Qaloş isə 20 cütdür. 

Məmməd baba aydınləq gətirdi:

-Onları da qonşulara, qohumlara hədiyyə almışam. Qışı bir təhər yola versinlər deyə.

Milis nəfəri onun üstünə bozardı:

-Ay kişi, nağıl danışma. Saçın-saqqalın ağarıb, amma yalan söyləyirsən. Bir-iki qaloş olsaydı, inanardıq ki, onları da qohum-qonşuya almısan…

Məmməd kişi inandırmağa çalışdı:

-Vallah düz deyirəm. İnanmırsaınız gedək bizim kəndə. Görəcəksiniz Tamaşa arvada, Havva arvada, Matan, Suqra, Telli, Şövkət, Mehri, Maral arvadlara almışam.

Nəzarətçiləri də, milis nəfərinin də gülmək tuitdu. Onlar Məmməd babaya inanmırdılar:

-Tutaq ki, getdik sizin kəndə. Həmin qadınlar təsdiq edəcəklərmi ki,  qaloşları onlar sifariş veriblər?

Məmməd baba tutuldu. Axı nə Tamaşa arvad, nə Havva arvad, nə də Matan, Suqra, Telli, Şövkət, Mehri, Maral ona tapşırmamışdı ki, onlara qaloş alsın.

-Mənə deməyiblər ki, onlar üçün qaloş alım. Amma fikirləşdim ki, bizim uşaqların, qız-gəlinin, arvadımın ayağında par-par parıldayan qaloşu görəndə onların da ürəyindən belə qaloş keçəcək.

Milis nəfəri ciddiləşdi:

-Ağsaqqal adamsan. Kimə nömrə gəlirsən. Qatardan düşməli olacaqsan. Kisəni də götür.

Məmməd baba mat-məəttəl onun  üzünə baxdı. Milis nəfəri xoruzlandı:

-Kisəni götür, vaqondan düş. Sən alverçisən. Sovet qanunlarını pozub alverlə məşğul olursan.

Binəva Məmməd babanın xeyirxahlığı, ürəyiyumşaqlığı ona baha başa gəldi. Alverçi adı ilə damğalayıb ona iki il yarım iş kəsdilər. Bir müddət dustaq həyatı yaşadı.

                 Bakı şəhəri, 24 mart 2021-ci il

Müəllif: Akif ABBASOV

YAZARLAR.AZ
===============================================

<<<<<<WWW.YAZARLAR.AZ və WWW.USTAC.AZ>>>>>>

Əlaqə:  Tel: (+994) 70-390-39-93     E-mail: zauryazar@mail.ru