Adı ADPU-nun Filologiya fakültəsində Nizami Gəncəvi ili ilə bağlı onlayn tədbir keçirilib.
Aprel ayının 5-də Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin Filologiya fakültəsinin dekanı, professor Mahirə Nağıqızı Hüseynovanın təşkilatçılığı ilə 2021-ci il Nizami Gəncəvi ili ilə bağlı “Varsan, yoxdur sənin mislin dünyada, Özgə şey gətirməz aqillər yada… Nizami Gəncəvi” adlı onlayn tədbir keçirilib. Tədbiri giriş sözü ilə açan ADPU-nun rektoru, tarix elmləri doktoru, professor Cəfər Cəfərov ilk olaraq qonaqları və tədbir iştirakçılarını salamladı. Filologiya fakültəsinin “Nizami Gəncəvi İli” ilə bağlı tədbirlər keçirməsinin gözəl addım olduğunu vurğulayan professor Cəfər Cəfərov iştirakçıların tədbirdən mənəvi zövq alacaqlarına inamını ifadə etdi. Sonra söz tədbirin təşkilatçısı, Filologiya fakültəsinin dekanı, professor Mahirə Nağıqızı Hüseynovaya verildi. Professor Mahirə Hüseynova Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin Azərbaycan Respublikasında 2021-ci ilin “Nizami Gəncəvi İli” elan edilməsi haqqında 5 yanvar 2021-ci il Sərəncamına uyğun olaraq ADPU-nun Filologiya fakültəsində silsilə tədbirlərin həyata keçiriləcəyini bildirərək qeyd etdi ki, dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvi lirikası yüksək sənətkarlığı, məhəbbətə dünyəvi münasibəti, insan taleyi haqqında humanist düşüncələri ilə fərqlənir. Nizami Gəncəvi üçün şəxsiyyətin ən yüksək meyarı insanlıq olub. İrqi, milli və dini ayrı-seçkiliyi qətiyyətlə rədd edən şairin qəhrəmanları içərisində türk, fars, ərəb, çinli, hindli, zənci, yunan, gürcü və s. xalqların nümayəndələrinə rast gəlirik. Hümanist şair müxtəlif dinlərə mənsub bu qəhrəmanların heç birinin milliyətinə, dini görüşlərinə qarşı çıxmır. Onun qəhrəmanları ədalət, xalq xöşbəxtliyi, yüksək məqsədlər uğrunda mübarizə aparırlar. İnsan şəxsiyyətinə, insan əməyinə ehtiram şairin yaradıcılığının aparıcı mövzularındandır. Professor Mahirə Hüseynova onu da qeyd etdi ki, Prezident İlham Əliyev tərəfindən 2021-ci ilin “Nizami ili” elan edilməsi ölkəmizdə klassik ədəbi irsimizə, milli ədəbiyyatımızın görkəmli simalarının irsinin öyrənilməsinə, tanıdılmasına dövlətimizin göstərdiyi xüsusi diqqət və qayğının əməli ifadəsidir. Bugünkü tədbirdə “Nizami Gəncəvi və din” mövzusunda maraqlı məruzə və çıxışların olacağını nəzərə çatdıran Mahirə Hüseynova sözü qonaqlara verdi. İlk məruzəçi din xadimi, ilahiyyat elmləri doktoru Hacı Surxay Məmmədli “Nizami Gəncəvi və İslam dini” mövzusunda yaddaqalan məruzə etdi. Dahi sənətkarın əsərlərindən gətirilən nümunələrlə fikirlərini aydın izah edən ilahiyyatçı alim maraq doğuran fikirlər bildirdi. Fəlsəfə və Sosialogiya Akademiyasının rəhbəri, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru Mail Yaqubun məruzəsi də dinləyicilər tərəfindən maraqla qarşılandı. Mail Yaqub Nizami Gəncəvinin bir çox misralarının geniş izahını verdi, Nizami dühasının sirli sətirlərini təhlil etdi. Sonra məruzə etmək üçün söz İlahiyyat İnstitutunun Dillər və ictimai elmlər kafedrasının müdiri, fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru, dosent İlkin Əlimuradova verildi. Nizami və sufizm mövzusunda əhatəli məruzə edən İlkin Əlimuradov Nizami Gəncəvidən gətirilən nümunələrlə bir çox məqamlara aydınlıq gətirərək məzmunlu məruzəsi ilə tədbir iştirakçılarının diqqətini çəkdi. Sumqayıt Dövlət Universitetinin Filologiya fakültəsinin Azərbaycan dili və onun tədrisi kafedrasının baş müəllimi Əli Rzazadənin məruzəsi də maraqla qarşılandı. O, Nizami Gəncəvi “Xəmsə”sində dini kəlamların işlənmə xüsusiyyətləri və məqamları haqqında aydın izahlar verdi. Sonra çıxış üçün söz Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunun dosenti Aygün Əlizadə verildi. Nizami Gəncəvi “Xəmsə”sində bir çox beytlərin təhlilini verən Aygün Əlizadə çıxışını slaydlarla daha da maraqlı etdi. Fars dilində yazılmış beytlərin ana dilimizdə tərcüməsini verərək tədbir iştirakçılarını Nizaminin söz səltənətinə kiçik səyahət etdirdi. Bakı Dövlət Universitetinin Şərqşünaslıq fakültəsi İran filologiyası kafedrasının baş müəllimi Cavanşir Məmmədzadənin çıxışı da böyük maraqla qarşılandı. Sonra ADPU-nun Filologiya fakültəsinin tələbə və magistləri məruzəçi və çıxışçılara suallar verdilər, dahi sənətkarın yaradıcılığı ilə bağlı onları maraqlandıran suallara əhatəli və qane edici cavablar aldılar.
TƏDBİRİN TƏŞKİLİ VƏ GEDİŞİNİ ƏKS ETDİRƏN FOTOLAR:
Daha sonra tədbirin bədii hissəsinə keçid oldu. Professor Mahirə Nağıqızı Hüseynovanın təşəbbüsü ilə Filologiya fakültəsinin nəzdində yaradılan “Meh” ədəbi dərnəyinin üzvləri dahi şairimiz Nizami Gəncəvinin söz xəzinəsindən biri-birindən gözəl şeirlər söylədilər, yaddaqalan çıxışlar etdilər. Tədbirin sonunda Filologiya fakültəsinin dekanı, professor Mahirə Hüseynova tədbirə dəvətlərini qəbul edib gələn qonaqlara və “Meh” ədəbi dərnəyinin üzvlərinə təşəkkürünü bildirdi.
ÖMÜR TÜKETTİ İçimde birikti yığınla dertler. Atmak istesem,de yerinde durur. Aldığım her acı kalbime vurur. Nasıl sevgi RABBİM ömür tükendi. **** Etmedim kimseye hiç bir eziyet. Üzüntü kederden çektiğim zillet, Çürüttü bedeni kötü vaziyet. Nasıl sevda RABNİM ömür tükendi. **** Dertlenip söylen,sem türkü denmiyor, Sel olmuş göz yaşım neden dinmiyor? İstesem giden gün geri gelmiyor, Nasıl sevda RABBİM ömür tükendi. **** Aksoyum çileler bitmiyor artık. Başta kara bulut gitmiyor artık, Konuşmaya gücüm yetmiyor artık, Nasıl sevda RABBİM ömür tükendi. 4.4.2021. Müəllif: Gülsen Aksoy
Gedim bir az ağlayım, Elə-belə… astaca. Ürəyimi gizlədim yastığımın altında. Pəncərəni açaraq Kövrəlmiş ürəyimi Bəlkə həyətə atım?! Həyatın ağuşuna?! Yox, yaxşısı budur ki, Gedim bir az ağlayım, Elə-belə… astaca. Kimsə duyuq düşməsin Kədərimdən, qəmimdən, Durub yol alım bağa Astaca ağlamağa… Götürüm ürəyimi Atım çoşan ümmana – Dalğaların qoynuna. Heç dinə də bilməsin – “Niyə sığmır sinəmə?” Gah tufan, gah da rüzgar Apardıqca uzağa… Yox! Yaxşısı budur ki, Qoy dirrikdə basdırım, Dirilib çiçək olsun. Ya da ki, bala tutum, Acısın unutdurum. Özümü aldatsam da, Qoy ruhu ovundurum, Acısın unutdurum. Ya dostları çağırım Axşam vaxtı mən şama – Şərab içək doyunca. Könlümü də versinlər, Büllur qabda ortaya, Dostlar ondan dadsınlar, Dadıb, gəlsinlər cana. Budur, orda uşaqlar Atılırlar-düşürlər, Bəlkə topları yoxdu? Qoy verim ürəyimi Qovsunlar yorulunca… Yox! Artıq kədərlənmək yox! Ürəyin dediyiylə Oturmaq yox, durmaq yox! Atım onu bazarda, Ya da sizə verəcəm, Elə-belə, bədava. Gecənin sükutunda Ürəyimlə tənhayam. Yağış yağır, islanır Çətir tutmuram ona Qoy incisin… Nə qədər oyun açıb başıma… Hərdən üsyana qalxıb Həm Günəşə, həm Aya Hayqırıram: “Götürün, Verdim onu Allaha!” Amma qərar vermədim, Neyçin qərar vermədim, Bu geniş ürəyimi Sənə bağışlamağa?!
Salam olsun, çox dəyərli oxucum. Bütün düya xalqlarının dillərindəki, kəlmələrin sayı qədər uca Yaradana şükürlər olsun ki, yeni bir görüş qismətimiz oldu. Bu gün Ana dili günüdür. Söhbətə başlamazdan əvvəl bütün səmimiyyətimlə etiraf etmək istəyirəm ki, bu coğrafiyada doğulduğuma, belə şirin, axıcı, elastik, olduqca zəngin və qədim bir dilin təbii daşıyicısı olduğuma görə qürur duyur və hər dəfə dilimizdəki səslərə uyğun işarələr (hərflər), kəlmələr barədə düşünəndə (ON BİRİNCİ YAZI “SÖZLƏR VƏ HƏRFLƏR” daha ətraflı burada: SÖZLƏR VƏ HƏRFLƏR – Zaur Ustac ) ulu əcdadlarımızla fəxr edir, hər bir işarə (hərf), söz (kəlmə) üçün ilk öncə onlara təşəkkür, sonra isə uca Yaradana şükürü-səna göndərirəm. Doğma ana dilimi təşkil edən hər bir söz mənim üçün çox dəyərli və olduqca qiymətlidir. Dilimdəki hər kəlmə evimin divarındakı bir daş kimidir mənim üçün… Xüsusi ilə köhnəlmiş sayılan, indi elə də yayğın şəkildə işlənməyən sözləri özümə daha doğma bilir, ya onların mənə ehtiyacı olduğunu, ya da mənim onlara möhtac olduğumu həmişə özlüyümdə hiss edirəm… Adətən belə sözləri qeyri-iradi işlədir sonra haqqında araşdırma aparıram. Belə sözlərdən biri də “AŞUQQA” sözüdür. Bu sözü mən bir dəfə “BİLSİN” şeirində “aşuqqalar düzü bilsin” şəklində işlətmişəm və o şeirin yer aldığı kitabda bu kəlmə barədə qısa məlumat vermişəm. Lakin, müxtəlif yaş təbəqələrindən olan, olduqca müxtəlif peşə sahiblərinin bu söz barədə o qədər sualları olmuşdur ki, bir daha bu barədə belə bir gündə daha geniş və anlaşılan şəkildə yazmağı özümə borc bildim… Bəli dilimizdəki hər bir kəlmə evimizin divarındakı öz yeri və funksiyası olan vacib bir daş kimidir, sözsüz ki, bu daşların bir-bir düşməsinə heç kim razı olmaz… Beləliklə bir daha qeyd etmək istəyirəm ki, “AŞUQQA” sözü çox qədim, bizim ana dilimizə məxsus sözdür. Mən bu sözü ilk dəfə lap kiçik yaşlarımda (yazıb-oxumağı bacarmadığım vaxtlarda) Qrabağda; Ağdam rayonu, Yusifcanlı kəndində eşitmişəm. Bu sözü xüsusi ilə yaşlı qadınlar, “səhv düşmüş”, “çaşmış”, bəzən də “naxələf”, “anlamaz” mənasına gələn vəziyyətlərdə işlədirdilər. Belə yaşlı qadınların bu sözü Rus dilindəki “ошибка” sözünün təhrif olumuş forması kimi işlədirlərmiş fikri heç bir əsasla qəbul edilə bilməz. Ancaq, əlbətdə tamamilə əksini fərziyə etmək mümkündür. Bu arada onu da qeyd etməyi özümə borc bilirəm ki, (tam aydınlıq hasil olması üçün) mən təbii daşıyıcısı olduğum dili öyrəndiyim insanlar – əcdadlarım Şam, Ərdəbil, Göyçə, Sivas aralığı qədər ərazilərdə, xanlıqlar vaxtı təxminən Qaradağ, Qarabağ, İrəvan xanlıqları sərhədlərində yaşamışlar. Haqqında söhbət açdığımız “AŞUQQA” sözü bizim ana dilimizə məxsus qədim sözdür. İşlənmə arealı Şərqi Türküstandan fakt Qarabağa qədər olduqca geniş bir ərazidir. Demək olar ki, bütün Türk xalqlarının danışığında rast gəlmək mümkündür. Rus dilinə də çox güman ki, Orta Asiyada yaşayan Türk xalqlarının dilindən keçib. Yəqin ki, dəfələrlə qonşularına qarşı anlaşılmaz hərəkətlər, naxələflik etdiklərinə, tez-tez çaşıb, yollarını azdıqlarına görə çox eşitmiş və hal-hazırda dillərində işlətdikləri “ошибка” formasında və ya başqa, bizim indi bilmədiyimiz bu sözə keçid ola biləcək hər hansı bir təhrif olunmuş ilkin formada dillərinə qəbul etmişlər. “AŞUQQA” sözünün bu gün, bizim yaşadığımız dövrdə ifadə etdiyi anlam, “səhv”, “səhv düşmüş”, “çaşmış”, “anlamaz”, “naxələf”, “namərd”, “yolunu azmış” və digər buna oxşar hal və vəziyyətlərdən ibarətdir. Əlbətdə, “AŞUQQA” sözü təmsili, misal olaraq seçilmiş bir sözdür. Dəyərini bilməli olduğumuz olduqca qədim və zəngin dilimizdə o qədər belə sözlər, kəlmələr vardır ki, … Gəlin ana dilimizi öyrənək, qoruyaq və heç olmasa bizə gəlib çatmış şəkildə gələcək nəsillərə ötürməyə çalışaq, bunu nə qədər bacaracağıq onu zaman göstərəcək… Sona qədər həmsöhbət olduğunuza görə təşəkkür edir, yeni-yeni görüşlər üçün uca Yaradandan möhlət istəyirəm. Sağ olun. Var olun.
21.02.2019. Bakı.
QEYD:
Məqalə müxtəlif vaxtlarda fərqli saytlarda yayımlanmaqla yanaşı “YARADANLA BAŞ-BAŞA” və “QƏLƏMDAR” kitablarında ON SƏKKİZİNCİ yazı kimi müstəqil məqalə şəklində yer almışdır.
