(Zaur Ustac şanlı zəfərdən sonra Dağlara) Tarix səhnəsində yetişdi zaman, Başlanmış bu çağın mübarək, dağlar! Hələ nə zəfərlər gözləyir bizi, Qutlanmış novrağın mübarək, dağlar!
* * * Dövranın gərdişi döndü, dəyişdi, Davadan doğulan ərlər yetişdi, Didilmiş yaralar tutdu, bitişdi, Üç rəngli duvağın mübarək, dağlar!
* * * Nə vaxtdır yol-iriz bağlı qalmışdı, Qoynunda yağılar məskən salmışdı, Canımı sağalmaz bir dərd almışdı, Sayalı qonağın mübarək, dağlar!
* * * Qurtuldu yağıdan zənburun, balın, Bir başqa görünür yamacın, yalın, Zirvəndən boylanır şanlı hilalın, Müqəddəs sancağın mübarək, dağlar!
* * * Haqqa nisbət tutub ulu Ələsgər, Andırıb, tanıdıb, bilib pərisgar, Hər səngər məbəddi, pirdi hər əsgər, Şuşa tək ocağın mübarək, dağlar!
* * * Ay Ustac, min şükür arzuna yetdin, “Dədə”n gedən yolu, sən də qət etdin, Dolandın dünyanı yurdunda bitdin, Doqquzu zər tuğun mübarək, dağlar! 22.01.2021. Bakı.
TORPAQ DİVARLAR (… o günləri mənimlə birgə yаşаmış keçmiş zаbit dоstlаrımа…) Mən, çırаq, bir də bilindаj, nimdаş bir yаtаq, bоz səhrаyа zəif işıq sаlаn bаlаcа pəncərə, vаhiməli bir gecə. Аrzulаr, хəyаllаr içində sən, sənsiz dünyаnın yuхulu vаrlıqlаrı, bir də növbəsi dəyişiləsi əsgər. Eni uzununа bərаbər sаnki yаrıyаcаn yerə bаsdırılmış mənimlə sübhədək keşik çəkən аçılаcаğı səngər yоlunа аçılаn- оlаcаğım. Bir ömür yаşаdın sən də mənimlə. Qоrхulu, fərəhli, həsrətli ömür. Neçə əsgərin mülki хаtirələri, sevgi məktublаrı, gələcək аrzulаrı, səndə аçıb dərdini, diləyini. Kürəyi-güllə yаğışlı, içi rütubətdən аğаrmış tоrpаq divаrlаr. Ömrümüz kimi yаnаcаğı qurtаrаn çırаğındа məktubа ürək-dirək verən sоn cümlələr tаmаmlаnаr gecə sааt üçün yаrısındа, qəfil ölüm аyаqyаlın dоlаşаr səngərlər аrаsındа gecə sааt üçün yаrısındа, qızıl lаlə аlışаr bir şəhidin yаrаsındа gecə sааt üçün yаrısındа və hаrаdаsа sevənlərin ulduzlаrı bаrışаr gecə sааt üçün yаrısındа. Pоstlаrı gəzərəm. Növbəti ахşаmdа təzədən bаşlаr mənimtək dаrıхаn хаtirə məktublаr. Yenə о yаtаq, mən, sən, о dоğmа- аrхeоlоqlаr tаpmış kimi yаrısı yerin аltındа torpaq divarlar. …mənim uzаq хаtirələrim, və üfüqdə dоğаn səhərim, ən аğır, ən dоğmа günlərim… 1995. Müəllif: Rəfail TAĞIZADƏ
ƏSGƏR MARŞI Məmləkət uğrunda fani dünyadan vaz keçmişik, Diz çöküb, bayraq öpüb sadiqliyə and içmişik, Ən müqəddəs, ən şərəfli, ən uca yol seçmişik. Dönmərik haqqın yolundan, zirvələr ünvanımız, Qoy fəda olsun Vətən, torpaq yolunda canımız. * * * Birləşək yumruq kimi can dərdinə düşsün yağı, Görməsə bizdən təpər, verməz alınmış torpağı, Qoymayaq düşmənlərə bir qönçəni, bir yarpağı, Bəxş edək azadlığı xalqa, ucalsın şanımız, Qoy fəda olsun Vətən, torpaq yolunda canımız. * * * Verdi Ali Baş komandan əmri, hazır ərlərik, Xalqın arzu-istəyindən güc alan ləşgərlərik, “Öldü vardır, döndü yoxdur” -söyləyən əsgərlərik, Biz şəhadət badəsin içdik, halaldır qanımız, Qoy fəda olsun Vətən, torpaq yolunda canımız. * * * Dalğalansın daima göylərlə tən bayrağımız, Qoymarıq ensin bir an biz var ikən bayrağımız, Sağ ikən paltar, şəhid olsaq kəfən bayrağımız, Sayəmizdə qoy bütöv olsun Azərbaycanımız, Qurban olsun bu Vətən, torpaq yolunda canımız. Müəllif: Müzəffər MƏZAHİM
AZƏRBAYCAN BAYRAĞI Namusumun örpəyi, qürurumun baş tacı, Yaralarım saranım, bütövlüyün ilacı, İstiqlalın simvolu, müstəqillik əlacı, Ölkəmə nurun saçan, azadlığın çırağı, Zirvələri fəth edən, Azərbaycan Bayrağı! * * * Rənglərində özgürlük, rənglərində din, iman, Rənginə hopub tarix, rənginə hopub zaman, Rəngində şəhid qanı, rəngindən qeyrət daman, Cismim tutan dirəyi, başım üstü durağı, Varsan, sənə can fəda, Azərbaycan Bayrağı! * * * Günəşdən min rəng alan, küləklə nəğmə ötən, Savalana, Kazbekə, hətta Everestə tən, Səninlə onurludur bu el – oba, bu Vətən, Bəzəyirsən səmamı, bəzəyirsən növrağı, Əbədi dalğalan sən, Azərbaycan Bayrağı! * * * Ulduzundu, ayındı üzərində sayrışan, Sənə həsəd aparır gecələrdə kahkəşan, Şəninə qibtə edir müxtəlif sancaq, nişan, Üxüvvətin harayı, istiqbalın sorağı, Əsrə meydan oxuyan, Azərbaycan Bayrağı! * * * Əsgər şücaətiylə Şuşaya çatacaqsan, Zəngəzuru, Göyçəni kölgənə qatacaqsan, İrəvandan yağını xırs ilə atacaqsan, Qisasın ilhamçısı, İntiqamın yarağı, İşğala sinə gərən Azərbaycan Bayrağı! Müəllif: Təvəkkül GORUSLU
Qalib bir ölkənin vətəndaşı kimi bu günü qeyd etmək izaholunmaz dərəcədə möhtəşəm duyğudur… Bunu bütün varlığınla hiss etmək hətta qışın oğlan çağı olsa belə bahar kimi səadət gətirir adamın ömrünə… Bu duyğudan ən çox pay alan yəqin ki, yaradıcı adam, yaradıcı təxəyyül olur…
Zəfərin bəxş etdiyi əzəmət və ilahi bir hüzur hissi ilə yaşadığımız ötən günlərə boylanmaq, həmin günləri səhifələmək isə bir ayrı qürurdur…
Həmin günlərdə Ali baş komandanın azad Qarabağa ilk səfəri zamanı bir hadisə heç unutmayacağım anılarla yaddaşımda iz qoydu.. Füzulidə bir çay evində adamlar oturub çay içdiyi vaxtda cənab prezident idarə etdiyi maşını saxlayır və orda oturan adamlara tərəf gedir. Çox təsirli bir mənzərə idi. Hamı ayağa qalxıb ona sarı yüyürür və “Qarabağ! Qarabağ!” deyirdi. Bu kadrları izləyəndə göz yaşlarımı saxlaya bilmədim… Necə ki, övladımız bizə adımızı yox “ana”, “ata” deyə müraciət edir, həmin an anladım ki, Ali baş komandan bu xalqdan ötrü “Qarabağ” imiş, lap övladın “ata” deyə doğma səslənişi kimi…
Biz O Atanın dəmir yumruğu, yolgöstərənliyi, əzmi və yenilməz iradəsi ilə 45 günlük… böyük, şərəfli bir yol yürüdük…
Sözün həqiqi mənasında əfsanə kimi günlər yaşadıq. Lap Çingiz Aytmatov demişkən, “Əsrə bərabər gün”lər… Həmin günlərdə yeganə təsəllimiz Söz, yeganə pənah yerimiz sözündəki işığa sığındığımız milli düşüncəli aydınlarımız idi… Səngərdə kürəyindəki qrantamyotu, əlində kalaşnikovunu bir an belə yerə qoymadan əzmlə irəliləyən əsgərə, orduya mənəvi güc verən, ideoloji cəbhədə qaldırdığı savaşdan bircə addım belə çəkilməyən, sözüylə, ilahi səsiylə bir ordunun gücü bərabərində fatehlik edən bir ər qeyrətli Azərbaycan qadının sözündəki, ürəyindəki işığa sığınmışdım mən savaş günlərində…
Arslan misalı həmin türk xatunu Mahirə xanım Nağıqızı idi… O xanımın üstləndiyi mənəvi missiyanı müşahidə etdikcə düşünürdüm ki, təkcə ordu yox, bütövlükdə məmləkətimiz dəmir yumruğa çevrilib və ziyalısı əsgərinə dayaq olan belə bir məğrur xalqı isə heç bir şər məğlub edə bilməz…
*****
“Qadın gülərsə, şu ıssız bəşəriyyət güləcək. Sürüklənən bəşəriyyət qadınla yüksələcək” – deyərək “Peyğəmbər” əsərində qadını “bəşəriyyətin xilaskarı” adlandırırdı Hüseyn Cavid. Bəli, qadın olmaq sözün bütün mənalarında ən ali səadətdir. Bu səadət o zaman daha da ülviləşir və bütövləşir ki, dünyaya fərqli özünəməxsus baxışı olan, bütün mənəvi-əxlaqi, ruhani, irfani gözəllikləri özündə hifz edən uca qadın olasan. İnsanların həyatına, ömür yoluna nəzər salanda bəzən adama elə gəlir ki, sanki hamı eyni bir ömrü yaşayır. Sanki adamlar bir-birinin yaşamını təkrarlayır. Amma elə insanlar var ki, onların ömrü nəsillərin həyatında bənzərsiz bir təcrübə, əvəzsiz bir nümunə olur – insanlıq, fədakarlıq, saflıq, səmimilik və ləyaqət nümunəsi… Mahirə xanım Nağıqızı məhz o insanlardandır… *** Adamı çətin gündə tanıyarlar… Ölkəmizin həyatındakı ən həlledici məqamlarda müzəffər ordunun ön cəbhədə gördüyü işə mənəvi dayaq kimi ideoloji savaşda əlindən gələni böyük ürəklə, milli qürur və təəssübkeşlik hissi ilə həyata keçirməsi, bir ordunun görə biləcəyi işi mənəvi-ideoloji cəbhədə mətinliklə üstlənməsi və o şərəfli missiyanın öhdəsindən layiqincə gəlməsi Mahirə xanımın fədakar xarakterindən, ləyaqətli vətəndaşlığından və ən əsası İnsanlığından xəbər verir.
Bu günün pəncərəsindən baxanda – azadlığın, bütövlüyün verdiyi qürur hissi ilə Mahirə xanımın yaşadıqlarını kitab kimi vərəqlədikcə bu şərəfli ömür yolunun biz gənclər üçün və bütövlükdə cəmiyyətimiz üçün dəyərli nümunə olduğunun şahidi oluruq – vicdan, ləyaqət, dürüstlük, saflıq, sadəlik, səmimilik, təvazökarlıq, ziyalılıq, müdriklik və ən əsası İNSANLIQ nümunəsi…
Bu dünyaya gələn hər bir insan qismətinə düşən ömür payını yaşayır, yaradır. Amma yaşa dolduqca kamilləşmək, müdrikləşmək hər kəsə nəsib olmur…
Kamillik, müdriklik özü bir Tanrı vergisidir ki, Tanrı onu sevdiyi, seçdiyi bəndələrinə ərməğan edər, öz ilahi nurundan ona pay verər. Mahirə xanım məhz belə insanlardandır. Üzünün nuru sözlərinə tökülən, bütün yaxşılıqlara körpü salan, xalqının – millətinin, məmləkətinin Haqq səsi olan, şərəfli ömrünü fədakarlıqla vətəninin rifahına həsr edən vətəndaş ziyalı…
“TRT Belgesel”də hər bazar ertəsi “Su savaşları” verilişinə baxıram, Hakan Girginer və Çağlar Taner adlı iki türk mütəxəssis su izinə rastlamaq üçün Afrikanın boz səhralarını qarış-qarış dolanır, böyük səbir, ağır zəhmət və fədakarlıq hesabına həmin ərazilərə su kəmərləri çəkməklə suya həsrət insanlara bayramdan da ötə bir səadət yaşadırlar. Su yerdən fontan vuranda körpələr sevinclə atlanıb – düşür, əl – ələ verib Hakan və Çağlar bəyləri dövrəyə alır, əllərini suya vurub dodaqlarına sürür, şükür edə – edə şənlənirlər. Verilişin sonuna sakit baxmaq mümkün deyil – insanların üzündəki o sevinci izləyəndə göz yaşlarım dinmək bilmir…
Qəribədir… heç özüm də bilmədən nədənsə “Su savaşları”nın son kadrlarını izləyəndə Mahirə xanım gəlib gözlərimin önündə dayanır. Beynimdə belə assosasiya yaranır ki, o suyu tapdığına dünyanın ən xoşbəxti olan körpələr kimi Mahirə xanım mənim bu dünyadakı ən böyük tapıntımdı…
Dərindən düşünəndə əslində bizim içində bulunduğumuz mühitin Afrikanın cadar bağlamış bozqırlarından elə də fərqi yoxdu, gözünə sel kimi görünən insan dənizinin içində ruhun elə tənhalaşır ki, bu səhrada Mahirə xanım kimi sözündə ilahi hüzur bulduğun insanı tapmaq körpələrin dodaqlarına su sürməyi kimi izaholunmaz duyğu, əvəzsiz səadət olur.
Müharibə ilə, terrorla, pandemiya ilə bizi sınağa çəkən çətin günləri səmimi etiraf edim ki, mən Mahirə xanımın insanların ruhuna məlhəm olan, hüzur dolu səsi, sakitləşdirici intonasiyası, təskinliyi, təmkini – sözün həqiqi mənasında bu böyük ürəkli Qadının – mənəvi Anamızın varlığı ilə unuda bildim. Ruhumuza, mənəvi ağrılarımıza varlığı ilə məlhəm olan Adam… Böyük hərflərlə ADAM…
Dünyada yollar çoxdur. Bu yolların ən çətini, həm də ən şərəflisi, ən müqəddəsi insanların qəlbinə gedən yoldur. Mahirə xanım öz işığı – ziyası, dərin düşüncəsi, səmimiyyəti ilə ürəklərə gedən o yolu çoxdan fəth edib və peşəsinə sədaqəti, insanlığı, dürüstlüyü, sevgisi, vicdanı, fədakarlığı, böyük ürəyi ilə bizim mənəvi dünyamızda Min İlin Doğmasına çevrilib…
Yazıçı Seyran Səxavətin ustad sənətkarımız Rəmişə həsr olunmuş “Rəmiş” adlı maraqlı bir hekayəsi var: “Rəmiş bir ilahi möcüzədir. O, gitaraya – yadelli bir ispana Azərbaycan dilini öyrədən ilk müəllimdir. Rəmiş “Segah” çalır. Məni bağışlayın, onun necə çaldığını, nə cür istedad sahibi olduğunu yazmağa mənim kişiliyim çatmaz. Amma onun həyatı, sənəti ilə bağlı bəzi məqamlar var ki, onları yazmağa təpərim var” – deyir.
Nədənsə, Mahirə xanım haqqında yazmaq istəyəndə bu sözlər gəldi ağlıma. Onun özünə, sözünə, işıqlı əməllərinə layiq bir şəkildə danışmağa, yazmağa Seyran Səxavət demişkən, “kişiliyim çatmasa da”, peşə vicdanı, mərd xarakteri, nurlu üzünə sirayət edən tərtəmiz daxili aləmi, örnək həyatı, insanlığı, zəngin mənəvi dünyası haqda yazmağa özümdə azca da olsa, təpər tapıram və dövlətimiz, dövlətçiliyimiz və cəmiyyətimiz üçün yorulmadan çalışan, istənilən məqamda, situasiyada təəssübkeşliklə, böyük ürəklə, fədakarlıqla əlindən gələni əsirgəməyən bu Nur simalı, İşıq İnsanın ünvanına kiçicik bir təşəkkür kimi bunu yazmağın vacib olduğunu düşünürəm…
Bu həyatda istər yaxşı həkim olsun, istər yaxşı müəllim, hər bir peşə sahibinin mayəsində insanın şəxsiyyəti dayanır. Şəxsiyyətində, xarakterində yarımçıqlıq olan adam heç vaxt böyük iş ortaya qoya bilməz. Bu mənada, Mahirə xanım şəxsiyyəti ilə sözü, əməli bir-birini tamamlayan bütöv bir insandır.
Allah həmişə dağına baxır, qar verir, ağacına baxır, bar verir… Mahirə xanim Allahın ona verdiyi ömür payını – zamanını, bir saniyəsini belə boşuna xərcləmədən dəyərləndirir və insanların və insanlığın xidmətində son dərəcə vicdanla, ləyaqətlə dayanır.
Yaxşı ki varsınız, Mənəvi Anam kimi, Bilgə bir ziyalı kimi işığını hiss etdiyim Doğma Adam! Nə yaxşı ki Varsan! – deyə bildiyimiz adamlar bizə Allahın ən böyük ərməğanıdı…
Vicdanlı vətəndaş və vətəndaş ziyalı olmağı bacarmaq bütün varlığıyla, ruhuyla özünü xalqı yolunda fəda edə bilməkdi ki bunu da hamı bacarmır… İnsanların sevimlisi, sidq ürəklə sevdiyi və inandığı, ürəklərdə güvən qazanan İnsan olmaq statusunu da Tanrı hər adama nəsib etmir. Ürəyimizdə ən böyük ucalıqdasınız, Mahirə xanım!
Həzrəti peyğəmbərimizdən soruşurlar ki, Dini bir sözlə necə ifadə etmək olar? Deyir ki: “təsəlli” sözü ilə. Bu çətin dünyamızda, mənəviyyatın aşındığı, əxlaqi dəyərlərin alt – üst olduğu, insanlığın çat verdiyi bir zamanın içində Sizin kimi insanı tanımaq, varlığını hiss etmək, sözün həqiqi mənasında insana təsəlli olur. Mənəvi dəyərləri getdikcə aşınan bir dünyanın tən ortasında Sizin kimi öz təmiz dünyasını, özünün, sözünün, ruhunun, adının paklığını – Tanrı əmanəti kimi qoruyan, düşüncələri, əməlləri ilə cəmiyyətimizə işıq salan bir İnsanın (sözün həqiqi mənasında – böyük hərflərlə İnsanın…) varlığını bilmək adama təsəlli olur. Yüz acını da udursan bir şirinin xətrinə. Düşünürsən ki, bu xalq Mahirə Nağıqızı ləyaqətdə qutsal və uca İnsan yetirə bilibsə, demək ki, hələ sabaha və yaşamağa ümid qalır…
Həqiqətləri deyən diliniz, yaxşılıqlara ünvan olan ürəyiniz, işıqlı əməllər üçün yorulmadan çalışan əlləriniz var olsun, dəyərli Mahirə xanım! Ulu Tanrı Sizin işığınızı bütün Türk dünyasına doyunca versin!
Savaş bitsə də hələ də ideoloji savaşda qələmiylə külüng çalan və hər daim Özünü, İlahidən gələn Sözünü şərə qarşı mübarizədə sipər edən Arslan misallı Türk xatunu!… Bundan sonrakı yorulmaz fəaliyyətinizdə Sizə möhkəm cansağlığı və uğurlar arzulayıram… Diləyirəm ki, təqvimimizin bundan sonrakı bayramları azad Qarabağımızda, Şuşa, Kəlbəcərdə, Ağdamda… kitablarınızın imza gününə toplaşaq və Sizi ömrünüzün unudulmaz yağmuruna – xarıbülbül yağışına qərq edək!…
Yaxın TARİXimizdə 9 OKTYABR (1991) ORDU YARANMA günü kimiydi. Hətta bir neçə il tarixin həmin günündə PARAD da keçirildi. Sonra RƏSMƏN QƏRARA ALINDI Kİ, 26 İYUN SİLAHLI QÜVVƏLƏR GÜNÜ kimi qeyd olunsun! Odur ki, 26 İYUN – SİLAHLI QÜVVƏLƏR GÜNÜ münasibətilə hərbi mundir əynində olan hər kəsi TƏBRİK EDİRƏM! Bu münasibətlə bir hekayə (çoxdan yazmışam) ərməğan edirəm. Ümidvaram ki, TÜRKİYƏ – AZƏRBAYCAN hərbi əməkdaşlıq motivi üzərində köklənmiş hekayə oxumayanlar üçün maraqlı olacaq. Oxuyanlar oxuyub nə vaxtsa…
ALIŞ-VERİŞ YARDIMÇISI (hekayə) Hərbiyyə nazirinin qərarı ilə Bədheybət poliqonunda təlim-tədris mərkəzi yaradılmışdı. Cəbhə bölgəsindən çağrılan zabitlər mərkəzdə təkmilləşdirmə kursu keçəcəkdi, daha doğrusu türk subayları onlara NATO taktiki təlim üsullarını öyrədəcəkdilər. Guya ki, Rusiyada ali hərbi təhsil almış zabitlərin biliyi erməni dığaları ilə döyüş aparmaq üçün yetərli deyildi. Başbilənlər belə məsləhət görmüşdülər. Bu münasibətlə Türkiyədən mütəxəssislər dəvət olunmuşdu. Onlar yeni sistemin öyrənilməsində yaxından köməklik göstərəcəkdilər. Mərkəzin rəhbəri polkovnik Axundov idi. Ehtiyac ucbatından yetmiş yaşlı kişini yenidən hərbi xidmətə çağırmışdılar, daha etibarlısını tapa bilməmişdilər. Onun əsil adını əhatəsində olanlardan, bəlkə də, heç kim bilmirdi. Çox gənc yaşlarından “baba” ləqəbini qazanmışdı. Aram-aram, bir az da eyhamla danışırdı, bəziləri bunu astagəllik, bəziləri isə müdriklik əlaməti hesab edirdi. Elə zabit yoldaşları, tabeçiliyində olanlar da xəlvətdə “baba”, üzdə “baba dayı” deyə müraciət edirdilər. Zabit təkmilləşdirmə kursuna gələnlər elə bilirdilər ki, mərkəz rəhbərinin adı elə Babadır. Baba adı Türkiyədən gələnlərin də xoşuna gəlmişdi. Türkiyədən beş nəfər gəlmişdi. Yarbay Mətin Çətin qərargah işlərinə rəhbərlik edəcəkdi. O, tabeçiliyində olan iki uzman çavuşu ilə mərkəzin bütün hərəkətlərini nəzarətdə saxlayacaqdı. Uzman çavuşu Fikri Ocaqçı bilgisayarda zabitlərin dərsə davamiyyətini, məşğələlərdə qazandıqları puanlarını (ballarını, xallarını) toplayacaqdı ki, xüsusi şifrə altında saxlanılan məlumatlara heç kim müdaxilə edib dəyişdirə bilməsin. Digər uzman çavuşu onbaşı İsmayıl Yorğançı isə maliyyə, ərzaq, sursat məsrəfləri; bir sözlə lojistik hesablamalarını aparacaqdı. Beləliklə, mərkəzdə ağızdan içəri ötürüləndən kanalizasiya borusuna axıdılanadək hər şey nəzarətdə saxlanılacaqdı. Tədris taborunun şərti komandiri minbaşı Fəhmin bəyin tabeçiliyində cəmi bir nəfər vardı, yüzbaşı Yıldırım Haqsız ki, o, kursa gələn zabitlərin bölüyünə rəhbərlik edəcək, onların sıra hazırlığını, NATO ordu nizamnaməsinin öyrənişini, günün rejiminə necə əməl olunmasını öyrədəcək və nəzarətdə saxlayacaqdı. -Zabitlər qüvvətli və kalorili qidalanmalıdırlar. – deyə ilk görüşdə Fəhmin bəy mərkəz rəhbərinə təklif verdi. – Bəzi ərzaqları bazardan almalıyıq. Onları aslan kimi, qaplan kimi bəsləməliyik ki, Qarabağa, ermənilərin üstünə, quzu kimi mələyə-mələyə getməsinlər. Elə getsinlər ki, onların hayqırtısından ermənilər Zəngəzuru da, Göyçəni də buraxıb İrəvanadək qaçıb getsinlər. Heç bir problem yox idi, əlavə ərzaq məhsulları almaq üçün pul da ayrılmışdı. Polkovnik Axundov dünyagörmüş adamdı, pulla, ərzaq məhsulları ilə davranmağın necə məlhəm, həm də çətin olduğunu yaxşı bilirdi. Minbaşı Fəhmin bəyə alış-veriş yardımçısı təyin etməyə seçimdə çətinlik çəkmədi, çünki bir nəfərdən başqa adamı da yox idi. Bu iş çox incə işdi, kimə tapşırsaydı, yarıtmayacaqdı, yəni becərəmməyəcəkdi. Burda təkcə intizamlı olmaq azdı, həm də riyazi hesablamaları barmaq üsulu ilə öyrənmək gecdi, bunları, yəni bazarı beş barmağın kimi bilməliydin. Odur ki, qəbuluna çağırdığı gizir Dibirovu bir də başdan ayağadək müştəri gözü ilə süzüb son tapşırıqlarını verdi: -Bax ha, Dibirov, bu iş sənə asand gəlməsin. -Ağlım kəsəndən evin bazarlığını eləmişəm, bazar alverçilərini yaxşı tanıyıram. – Dibirov imkan vermədi ki, polkovnik sözünü bitirsin. -Ola bilər ki, bazar dəllallarının dilini biləsən, amma türklərlə çətin bacarasan. Onlar tutduqlarına Nuh deyər, peyğəmbər deməzlər. -Heç bir problem yoxdur, yoldaş polkovnik. Ölkədə qarmaqarışıqlıq düşən kimi qaçıb getdim İstanbula. Üç il Laləlidə alver elədim. Abiləri, ablaları pis tanımıram. Onlarla lap tez dil tapacam. -Bir də onlar sənə toplan, alabaş, erkək-filan desələr, incimə. Bu söyüş deyil, onların danışıq tərzi belədir. -Mən bunlara öyrəncəliyəm. Bir də qazandığımız çörəyin xətrinə toplan, alabaş yox, lap it oğlu it də desələr, gərək dözək. -Ay maşallah, di onda nə durmusan? Tez qoş-qoş Fəhmin bəyin hüzuruna. De ki, alış-veriş yardımçısı təyin olunmusan. Gizir Dibirov “baş üstə” deyəcəyindən sevincəyə düşüb “əmr et, komutanım” dedi. Tələsdiyindən sol əvəzinə sağ çiyni üstə geri döndü, amma dönməyi ilə də tez özünü düzəltdi, sol ayağı ilə hərəkətə başlayıb otaqdan çıxdı. Əvvəlcə dəhlizdə dayanıb bir siqaret yandırdı. Həyəcandan lap ciyəri yanırdı, dalbadal beş-altı qüllab vurub tüstünü qarnına sümürdü. Sonra burnundan tüstünü parovoz kimi buraxaraq əlindəki siqaret kötüyünü zibil qabına tulladı və dəhlizin baş tərəfindəki otağın qapısına yaxınlaşdı. Qapını döydü və heç bir icazə gözləmədən otağa daxil oldu. Olduqca gur səslə: -Komutanım! – dedi və əlini gicgahına aparıb məruzə etməyə başladı. – Assubay Dibirov sizə alış-veriş yardımçısı təyin olunub. Əmr et, komutanım! Minbaşı Fəhmin bəy dərhal hiss etdi ki, gizir Dibirov elə onun arzuladığı adamdır. -Gəl, qoçum, gəl! – Oturmaq üçün ona yer göstərdi. – Mən bir kərə söyləyəcəm, sən alıb sırğatək qulağından asacaqsan. Bu işdə yalan yox, tamam? -Anladım, tamam. -Yarın tezdən parayı məndən alacaqsan, mənim arabamla bazara yollanacaqsan. Alış-veriş yapıb dərhal geri qayıdacaqsan. Gözünün ucu ilə də sağa-sola baxmaq yox, anladınmı? -Tamam, tamam, anladım. Ertəsi gün gizir Dibirov minbaşı Fəhmin bəydən pulu götürüb onun üçün ayrılmış xidməti maşında bazara yollandı. Siyahıda göstərilən ərzaqların ən yaxşılarından alıb yeşiklərə doldurdu və maşının yük yerinə qoydu. -Sən maşından düşmə. – Sürücüyə qəti tapşırdı. – Maşını sahibsiz görüb evakuatorla apara bilərlər. Sonra da gəl, düş Bakının cərimə meydançalarını axtarmağa. Təlim mərkəzinə qayıdan kimi ərzağı yeməkxanaya boşaltdırdı, baş aşbaza təhvil verib minbaşı Fəhmin bəyin yanına yollandı. Fəhmin bəy diqqətlə qiymətlər yazılmış siyahıya baxdı, qeyd dəftərçəsinə nə isə yazdı və bundan sonra ərzaq alınmış siyahının üstünə imza atdı. -Apar karargaha, ver İsmayıl Yorğançıya. Qoy, onbaşı kaytları bilgisayara işlasın. -Oldu, komutanım! -Haydı get, aslanım. – Minbaşı Fəhmin bəy arxadan onun boyunu oxşadı. Növbəti gün gizir Dibirov bazardan aldığı ərzağın siyahısını minbaşı Fəhmin bəyə təqdim edəndə onun qaşları çatıldı. -Ya bu nə? Gecə infilyasiyamı baş vermiş? Dünən apelsin yetmiş qruş olmuş, bu gün bir manat yetmiş qruş. Olurmu ya? -Olur, komutanım, olur. Lap üç manata da olur. Burası bazar, dəllallar nə istəyər, neçəyə istəyər, o qiymətə də satarlar. “Alırsan al, almırsan, onda xoş getdin”, deyərlər. Fəhmin bəy başını bulaya-bulaya qeydlərini apardı. Beləliklə, günlər gəlib keçdi, həftələr ötdü və ay tamam oldu. Gizir Dibirov sonuncu siyahısını uzman çavuşu onbaşı İsmayıl Yorğançıya verib minbaşı Fəhmin bəyin yanına qayıtdı. -Bir istəyin varmı? – Minbaşı sordu. -Minbaşım, alın, qoyun cibinizə. Bu, sizə çatasıdır. Halal xoşunuz olsun. – Gizir Dibirov cibindən bir topa pul çıxardıb ona uzatdı. -Bu nə ya? – Pulları görcək minbaşının gözləri bərəldi. – Qoçum, sən qurd ürəyimi yemisən, mənə rüşvət təklif edirsən? Heç qorxmuyorsanmı ki, səni savçıya verərəm? -Komutanım, nə iş yapırıq ki, buna rüşvət deyirsiniz? Bir də burada savçıya nə gərək? Buranın savçısı da, ədaləti də Baba dayıdır. -Olsun! Baba dayın bilsə ikimizi də cəzalandırar. Məni hörmətsiz edər, sənin də rütbəni söküb ordudan qovar. -Qovmaz. Baba dayı ağıllı adamdır. O, çörəyinin düşməni deyil. -Onda onun da payını böl. -Heç narahat olmayın. Ona da Baba deyərlər. O, adamı vəzifəyə təyin edəndə parasını konvertin içində alır. -Deməli, sən onu görmüsən? -Elə ona görə də arxayın hərəkət edirəm. – Gizir Dibirov qımışdı. – Alın, utanmayın, bu sizin halal qazancınızdır. -Aslanım, nasıl olur bu halal qazanc? – Minbaşı ürəyində bir az rahatlansa da özünü o yerə qoymadı, əriyini azdırmağa başladı. -Mən hər gün bazara gedirəm. Dəllallarla çənə döyüb sizin siyahıda yazdırdığınız ərzaq məhsullarını alıram. -Təbi, subaylar toplanlar kimi bəslənməlidir, sonda qaplanlar kimi Qarabağa yollanmalıdır. -Siz bazarı tanımırsınız. Bazarda qiymətlər hər gün dəyişir, təbii ki, qalxır. Mən də nə qiymətə desələr, almağa məcburam. Soruşuram, neçəyə satırsan? Deyir, bu qiymətə. Deyirəm, ucuz elə, alım. Dil tapıb, bir az ucuz qiymətə alıram. Ortada dəllalın dediyindən endirdiyim qiyməti qoyuram qırağa. Elə bilin, dəllalın dediyi qiymətə almışam. Hərgah, dəllallarla danışıb, çənə döyüb qiymət endirməyə də bilərəm. Onlar dediyi qiyməti ödəyib gələrəm. Ancaq bunun nə sizə, nə mənə bir qara quruş qədər faydası olmaz. Mən özümdən çox sizi düşünürəm. Axı siz ailənizi uzaqlarda qoyub bizə yardım etməyə gəlmisiniz. Biz də hər hansı formada sizə təşəkkür etməliyik, ya yox? Alın, alın, utanmayın, bu sizin halalınızdır, lap alın təri ilə qazanılmış halal pul kimi. -Gəl bir öpüyüm səni, aslanım. – Minbaşı pulu alıb cibinə dürtüşdürdü və ayağa qalxdı. – Sən əsl mənim arzuladığım yardımçısan. Bundan sonra səni əsla buraxmam. Kıprıza, Güney Doğuya, Orta Asiyaya, lap Madaqasqara; məni hara göndərsələr səni də özümlə aparacam. Sən dünyanın ən iyi, qosqoca “alış-veriş yardımçısı”san. Səni doğan ananın əllərindən öpürəm.
