Xocalı soyqırımı: Tarix heç nəyi unutmur
1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə erməni silahlı dəstələri SSRİ dövründə Xankəndi (Stepanakert) şəhərində yerləşdirilmiş 366-cı motoatıcı alayının zirehli texnikası və hərbi heyətinin köməkliyi ilə Xocalı şəhərini zəbt etdilər.
Hücumdan əvvəl, fevralın 25-i axşam çağından şəhər toplardan və ağır zirehli texnikadan şiddətli atəşə tutulmağa başlamışdır. Nəticədə şəhərdə yanğınlar baş vermiş və fevralın 26-ı səhər saat 5 radələrində şəhər tam alova bürünmüşdür. Belə bir vəziyyətdə, erməni əhatəsində olan şəhərdə qalmış təqribən 2500 nəfər əhali yaxınlıqdakı azərbaycanlılar məskunlaşmış Ağdam rayonunun mərkəzinə çatmaq ümidi ilə şəhəri tərk etməyə məcbur olmuşdur.
Ancaq bu niyyət baş tutmadı. Şəhəri yerlə yeksan etmiş erməni silahlı dəstələri və motoatıcı alayın hərbiçiləri dinc əhaliyə divan tutdular.
Bu qırğının nəticəsində 613 nəfər həlak olmuşdur, onlardan:
uşaqlar – 63 nəfər;
qadınlar – 106 nəfər;
qocalar – 70 nəfər.
8 ailə tamamilə məhv edilmişdir.
25 uşaq hər iki valideynini itirmişdir.
130 uşaq valideynlərindən birini itirmişdir
487 nəfər yaralanmışdır, onlardan:
uşaqlar – 76 nəfər;
1275 nəfər əsir götürülmüşdür.
150 nəfər itkin düşmüşdür.
366-cı alay
Erməni silahlı dəstələri və 366-cı motoatıcı alayın şəxsi heyəti Azərbaycanın yaşayış məntəqələrinin atəşə tutulmasında iştirak etmiş üzvləri Xocalı şəhərində törədilmiş vandalizmin əsas cinayətkarlarıdır.
Xocalı soyqırımında iştirak etmiş ermənilərin və onların köməkçilərinin hərəkətləri insan haqlarının kobud pozulması, beynəlxalq hüquqi aktlara – Cenevrə konvensiyası, Ümumdünya İnsan Haqları Bəyannaməsi, Vətəndaş və siyasi hüquqlar barədə Beynəlxaq Saziş, Fövqəladə vəziyyətlərdə və hərbi münaqişələr zamanı qadınların və uşaqların müdafiəsi Bəyannaməsinə həyasızcasına məhəl qoyulmamasıdır.
Bu faciədə həmçinin, Azərbaycanın o vaxtkı siyasi və hərbi rəhbərliyi də günahkardır. Ayaz Mütəllibov Azərbaycanın Prezidenti və Ali Baş Komandanı olaraq ölkənin ərazi bütövlüyünün, təhlükəsizliyininn və onun vətəndaşlarının mühafizəsinin təminatçısı kimi Qarabağda,o cümlədən Xocalıda baş verən hadisələrin qarşısının alınması üçün zəruri olan tədbirləri görməmişdir. Ölkənin ali vəzifəli şəxsi kimi Konstitusiya qaydasının, ərazi bütövlüyünün, insanların hüquq və azadlıqlarının müdafiəsini təmin edə bilmədi. Onlar hətta qırğın baş verəndən sonra, xalqın qəzəbindən qorxaraq acı həqiqəti bilməkdən çəkindilər və erməni silahlı cinayətkarlarının törətdikləri azğınlıqların həqiqi miqyası barədə məlumatlar gizlədildi.
XOCALI FACİƏSİ – SOYQIRIMLAR ZİRVƏSİ
Baş verən hadisədən söz açmaq istəyəndə,
Yada düşür keçən əsr, tarixə dönmüş əsr.
Allah, ürəyim əsir!
Öz yurdunda İnsan əsir əsir-yesir.
Cəllada dönən “insan” göz çıxarır, baş kəsir.
Düşmən sənin başın kəsir.
Faciənin dəhşəti, onun vəhşi xisləti
İnsanın əhdin kəsir.
Xocalı faciəsi – soyqırımlar zirvəsi!
Xerosima, Xatın var tarixin yaddaşında,
Xocalı faciəsi tarixin qan yaddaşında!
Əsil soyqırımdır faciələr zirvəsi xalqımın yaddaşında!
Görən nəymiş günahı,
Körpə uşağın günahı?
Qarının, qocanın nədir günahı?
Cavanın, nazəninin günahı?
Susanların günahı!!!
Görməz gözün, kar qulağın günahı,
Biganəlik günahı!
Nəcür biganə olasan, kar olasan, kor olasan,
Görməyəsən olanları, olanları danasan?
İnsanlar tut təki qırılır, sən susasan?
Əl iyalın insanları,
Darda olan insanları tək qoyasan,
Sən köməksiz qoyasan?
Günahsız insanlara qyasan?
Qız-gəlini, uşaqları, qocaları,
Təpədən dırnağadək silahlanmış,
Arxasında alaydurmuş,
Qudurmuş, gözü qızmış düşmən ilə tək qoyasan,
Sən üzbəüz qoyasan?
“El qırılıb” – yalan bəyənat yayasan?
“Ölən iki nəfərdir”. Sanki adi xəbərdi!
Xocalıdan xəbər ver:
Xocalı kiçik kəndidi birzaman,
Qismətinə nələr düşdü, ayaman!
Kəndin qismət payına qəsəbə, şəhər olmaq düşən zaman,
Xocalı Qarabağın paytaxtı yerindəydi.
Genişləndi, abad oldu, aeroportlu şəhər oldu.
Xankəndinə çəpər oldu, Şuşa dərdi çəkən oldu!
Düşmənini yandırıban tökürdü, başına od tökürdü
Xocalının igidləri, nazənin gözəlləri!
Düşmənsə qisas üçün elə fürsət gözləyirdi.
Düşməndən alçaq olan,
Sapı özündən olan baltaların köməyi ilə,
Alçaqların,iblislərin köməyi ilə qurulurdu planlar.
Elsə kömək haraylar!
Allah, karmış qulaqlar!
Sanki daşmış ürəklər!
Ürəksizlər əlindən qan ağlayır ürəklər!
Xəbər verir küləklər:
– Baxın, bir el talan olur,
Qan içində görün, körpələr boğulur!
Köməksiz qocaları, qadınları donvurur!
İnsan oğlu hayqırır:
– Qırıblar, qırıblar bizi, kəsiblər nəslimizi!
Gör necə vurublar bizi, soyublar dərimizi!
Beynimizi çıxarıblar, gözləri çıxarıblar,
Təhqir edib gəlinləri, qızları,
Qocaların ayağını çatıblar,
İgidləri qurban kimi kəsiblər!
Bütün nəslini kəsiblər!
Nəslin kökünü kəsiblər!
Xocalını məhv ediblər!
Gizlətmək istəyənlər gördün, susub durdular,
Yalan bəyənat yaydılar!
Nə yaxşıki, aşkar oldu həqiqət.
Təəssüf,dünyayaçatdırılmadı vaxtında bu həqiqət!
Minnətdarıq hamılıqla Çingizə!
Faciəni O çatdırıb elimizə!
Faciənin ağrısı görən kimdən yankeçir?
Ağrı ürəkdən keçir!
Görün neçə vaxt keçir?
El od tutub alışır, göynəyir için-için,
Bazarlarda satılan Xocalı qızları üçün!
Ölənlər xoşbəxtdirlər, qalanlarsa peşiman!
Namusu təhqir olan elim, obam peşiman!
Xalqın dərisini soyanlar,
Millətimi, soyumuzu qıranlar
Tarixin qarşısında cavab versinlər gərək!
Faciənin dəhşəti başa düşülsün gərək!
Bütün dünya bilsin gərək:
– Daşüstündə yaradılan, torpağa həsrət olan,
Gözü doyub dolanmayan, lənətlənmiş ermənilər,
Alçaq, iblis ermənilər törədiblər soyqırımı!
Soyqırımlar zirvəsidir Xocalı faciəsi!
Dünyaya çatdırılsın soyqırımlar zirvəsi!
Xocalı faciəsi! Xocalı faciəsi!
Daş üstündə bax, yaranan bir dığa,
Torpaq üstə gör nə oyunlardan çıxır,
Düşmən sənin öz evindən, elə öz yuvandan çıxır!
Qoynunda bəslədiyin sənin axırına çıxır.
Kəsir bütün nəslini, o, sənin axırına çıxır.
Artıq 30 ilkeçir, indi çıxart səsini!
Var qüvvənlə hayqır sən, intiqama çağırsən!
İntiqam almaq üçün səfərbər ol, yığıl sən!
Od oğlusan, öz adını doğrult sən!
Qalxayağa, torpağını azad eylə,
Qələbə bayrağın sanc Xankəndə və söylə:
– Gözünaydın anam, bacım, intiqamın alındı!
Rahat yat, şəhid olan torpağında rahatdı!
Şükür olsun, şəhid torpaq azaddı!
Qismətində olanlar, Xocalının tarixində yaşadılar.
Şəhid olan insanlar “intiqam”hayqırırlar.
Xocalını unudanlar, həqiqəti dananlar
Hara qaçıb gizlənərlər?
Gözə görünməz olandan onlar necə gizlənərlər?
Ölümüylə qəhrəmanlar özlərini yaşadarlar,
Satqın olub alçalanlar ölməyi arzularlar!
Öz-özünə nifrətdən necə yaxa qurtararlar?
Zaman-zaman insanlar Xocalını xatırlarlar!
Şəhidlərin ruhlarına onlar dua oxuyarlar!
Körpəsini“boğ”deyəndə, “sən onu susdur” deyəndə,
Fəryad qopardı ana, yalvardıTanrısına:
– “UluTanrı, axı özün görürsən günahsızdı
Körpə balam bilirsən!
Öz əlimlə boğmalıyam balamı,
Qüdrətinə qurban olum, xilaseylə balamı!
Qıyma ona körpədir, ağzından süd iyisi gəlir!
Köməksizdir körpə balam, xilas olsunTanrım, balam!
O yaşasın yaşadanın qüdrətindən,
O söz açsın insanlara taleyindən,
Xocalının şəhid olan körpəsindən.
Körpələrin günahı nə? Tanrı, özün ayırd eylə!”
Günahkar olanlara, körpələrə qıyanlara,
Nəfsinə qul olanlara.
Xalq üçün yaşasın körpə,
Satqınların, alçaqların üzünə tüpürən körpə.
Unutmasın qoy alçaqlar: onlarında balasından
Şəhid olan körpələrin bil, qisası alınar!
Bax, o zaman anlayarlar!
Əməlinin bil, cəzasın alanlar nəticə çıxararlar!
Tarixin ibrət dərsini unutmazlar!
Torpaqların itməsi, insanların şəhid olub getməsi.
Bunlar faciə deyil, Faciə – insanlığın itməsi!
Nəfsinə qurban olanlar, sərvət zəlili olanlar,
Bu dünyanın əyləncəli həyatına uyanlar,
İnsanlığa qəsd edir.
Bax, o zaman abır, ismət, namus əllərdə olur,
Torpaq tapdaq altda olur.
Xocalının qızları yad əllərdə necə fəryad eyləyirlər!
Özlərinə onlar ölüm diləyirlər!
Alçaldırlar gəlinləri, qızları,
Cavanları onlar qurban kəsirlər!
Başını süngüilə kəsənlər, gözünü çıxaranlar,
Evindəcə sənin gəlib oturanlar!
Öz qanın dan öz düşmənin yaratdın,
Sənin üçün o da dastan yaratdı.
“Binamusluq dastanı!”
Sənsə yenə oyanmırsan, nəticəni çıxarmırsan!
Öz qoynunda ilanlar bəsləyirsən,
Səni birdə çalmaq üçün ona fürsət verirsən!
“El bir olsa, zərbi kərən sındırar” – deyiblər.
Cənnət məkan bir diyar xilaskarın soraqlar:
Faciələr faciəsi – Xocalı faciəsi!
Qiymətini verən kəsi soraqlar.
Qönçə ikən solan körpə uşaqlar
Sizdən cavab soraqlar:
– 30 il keçir faciədən, necə dözüb durursuz?
Qız-gəlinlər əllərdədir, susursuz!
Yoxmu sizdə bir təpər?
İnsan olan elin namusun çəkər!
Çəkilsəydi ətdən çəpər,
Əliyalın qoruyardın gözəllərin.
Əllərdədir gözəllərin!!!
Ar eyləyin, bircə qeyrətə gəlin,
Birləşiniz birYumruq tək!
Nəfsimizi öldürək, düşmənin başın əzək!
Azad edək əsir olan torpaqları,
Əldə olan qadınları, qızları
Yurd yerini, gor yerini gəlin azad eyləyək!
Gorsuz, kəfənsiz ölənləri dəfn edək!
Namussuzluq ləkəsini üstümüzdən biz silək!
MİLLİ QƏHRƏMAN
ÇingizMustafayevə ithaf olunur
Hamı kimi yaşayırdı, təminatlı insan idi,
İnsanların sağlamlığın qoruyan bir həkimidi,
Öz ruhuna hakim idi!
O, sevirdi İnsanları, Vətənini, Elini…
Elin qürur yerini.
Qarabağda baş verən dəhşətli faciələr
Dözülməz etdi onu, od içinə atdı onu.
Bir əsgərə döndü O!
Çağırışsız, filansız könüllü cəbhələrə getdi O!
Əlində yox silahı, kameraydı onun olan silahı,
Birdəki, vicdan səsi!
Harda çətin məqamdı, Çingiz orda olardı,
Haqsızlığa dözməyib, o necə qışqırardı,
Bəzən də eləcə yalvarardı:
– “Atıb getməyin eli, tarix sizi bağışlamaz!
Mən qalıram yanınızda, çəkəcəyəm onları,
Mənim gücüm buna çatır” – deyirdi!
Xocalıda
baş verən faciəni çəkən Çingiz hönkürürdü,
Qarğıyırdı bu vəhşəti, qırıblar necə bizi,
Qanına qəltan ediblər körpəmizi!
Meyitləri bax, yan-yana çatıblar,
Dünyadan xəbərsiz olan körpələr
Sakit-sakit, quzu kimi yatıblar!
Vicdanı yatan kəslər, alçaq, xəbis, nacinslər
Qorxdular, səksəndilər Çingiz açan sirləri,
O söylədi dünyaya faciəni!
Xocalı qurban getdi!
Arxasında alay durmuş erməni hikkəsinə!
O, göstərdi dünyaya erməni hikkəsinə,
Məkrinə, hiyləsinə.
Soyqırım necə olur.
Millətin körpəsinin qətlinə,
Fərmanverənlər verdi Çingizin də qətlinə.
Özü çəkib öz qətlini, insanlara göstərdi o,
Olan insan məkrinə.
İnsanlığa düşmən olan,
Milləti naməlum olan o caninin məkrinə.
Şəhid olub o, yaratdı insanların qəlbində
İnsanlıq heykəlini.
Şəhidtək əbədiləşdi,
İnsantək o, heykəlləşdi!
Cavan getdi, o tərk etdi bizləri,
Tarixlərdə yaşadacaq şəhid olan kəsləri!
(Qeyd:- material Ç.Mustafayevin ölümünün 9-cu il dönümü günü yazılıb)
FAYDALI BİR İŞ GÖRÜN,
BƏLKƏ GƏTİRƏ FAYDA!
Dünyaya haray salıb, “bizi yaman qırıblar,
Bizi türklər qırıblar”söylədi ermənilər –
Neçə illər, əsrlər!
Siz tanıyın soyqırımın, erməninin türk qırımın –
Sözlərini dayanmadan, durmadan söyləyənlərin
Səsinə səs verəndə tapılıb,
Fransada bu “soyqırım” tanınıb!
Türk dünyası mat qalıb.
Bizdə çaşıb qalmışıq, bu işə mat qalmışıq.
Tarixi yada salmışıq:
Bu əsrdə nə az, nə çox düz üç dəfə
Bu dığalar bizi qırıb çatmışlar,
Yurdumuzu, yuvamızı dağıtmışlar,
Biz isə unutmuşuq olanları.
Deməyə utanmışıq, əhəmiyyətsiz sanmışıq,
Ağzımıza su alıb dayanmışıq.
Elə buna görə də daha ağır faciə,
Xocalı soyqırımı keçən əsrin sonlarına düşübdür.
Payımıza faciələr faciəsi düşübdür.
Bizsə susub durmuşuq, gözümüzü yummuşuq!
Dilimizi udmuşuq, beləcə uduzmuşuq!
Bir sözü unutmuşuq, necə deyi babalar:
“Sonradan peşmançılıq bilin, verməyir fayda”,
Daldan atılan daşdan siz söyləyin nə fayda?
Vaxtında görülən iş bilin iz verər fayda,
Zərərin yarısından qayıtmaq özü fayda!
Nə qədər ki, gec deyil,
Faydalı bir iş görün, bəlkə gətirə fayda!
Onun adı əlifbada ilk hərifdi,
Xocalıda şəhid olan Əlifdi,
Aeroportda rəis olanƏlifdi,
Qəhrəmandı, igiddi!
Mətanətli, mərd qadını məhəbbətlə yaşadır!
İnsanlar da xatirəsin əziz tutub yaşadır!
DAHA AĞIR FACİƏ!
Boğ körpəni, öz əlinlə boğ körpəni,
Kəs səsinikörpənin!
Hamı durub gözləyir, susub durub gözləyir
Körpəni boğsunAna, səsini kəssin Ana!
Yazığı gəlir Ana, naçar qalıbdı rAna!
Çıxış yolun arayır, qarğıyır yeri-göyü,
Ürəyində yalvarırAllahına,
Əlac qalıb Allahına!
Üzülməmiş dənəsi, xilas olur körpəsi.
Meyidləri çəkən zaman tapıb Çingiz əmisi.
Balan yaşayır deyib.
Gözlərindən yaş süzülənAna deyir:
-O, Çingizin qızıdı, Ana ona borcludur,
Bütün millət, xalq özüdə!
Bəli, Çingizə borcludur!
O, söyləyib həqiqəti, o, açıbdır cinayəti
Sübut edib o, faktların diliylə,
Kameranın gözüilə, dediyini necə deyib diliylə:- Allah, qırıblar bizi, kəsiblər nəslimizi, kökümüzü.
Dünyaya çatdırmasaq faciəmizi,
Tarix bağışlamaz bizi!
BAYATILAR
İgidləri xar olan,
Qızları əllərdə olan,
Namusu tapdaq olan,
Yiyəsiz dustaq olan
Yaralıdır Xocalı!
Talan olan, viran olan,
Köməksiz, arxasız olan
UnudulanXocalı!
Harayına haray çatmır!
Haraya da kömək çatmır,
Səsi yetib, ünü çatmır,
Tək qalıbdırXocalı!
Xocalını satan satıb,
Xocalını alan alıb,
Kimlər satıb, kimlə alıb,
Özü bilir Xocalı!
Satan onu ucuz satıb,
Alan onu ucuz alıb!
Ona görə qırıb, çatıb,
Başlar kəsib, göz çıxarıb,
Beynin için çıxarıb,
İçin-içalatın çıxarıb.
Dağ döşündə, elə düzdə,
Leş-leşədi insan düzdə!
Törədilən bu cinayət
İnsanlığa xəyanət!
Lənə olsun, min lənət!
Nəfsinə qurban olan,
Sapı özündən olanlar
Törətdilər cinayət.
Qansızlar qanından olan,
Canilərə, cəlladlara min lənət!
Öz elində, öz yurdunda
Şəhidlərçün cavabdeh olanlara
Rahatlıq olmasın gərək,
İntiqam alınsın gərək!Bütün dünya bilib tanısın gərəXocalı faciəsin, erməni xislətin,
Onun məramın, məqsədin,
Türkün amansız düşmənin,
İnsanlığın düşmənin!
Ağı deyib qoy ağlasın igidləriXocalının,
Yarıcanı yad əlində igidləri Xocalının!
Ağlasın ağlar kimi, sinəsi dağlılar kimi,
Qaysaq tutmuş yarasının, qaysağı qopmuş kimi.
Torpağından qansızır,
Məkrindən bir amansız qan sızın!
Şəhiddir oğlu, qızı!
Ayağındanbir qızın,
Erməni dığasının 60 corabı çıxanda,
Gördüyü dəhşətlərdən ürəy ipartlayanda
İnsan olan bax, o zaman anlayar
Faciənin mahiyyətin o, dərk edər, anlayar!.
Şad və xürrəm yaşayardı bir zamanXocalılar.
Öz evində qaçqınlara yer ayrıan Xocalılar.
Düz 29 ildir qaçqın, köçkün, küskün olan Xocalılar.
Nə zülümdür, bu nə zülüm?
Zülüm, olmaz belə zülüm!
İnsanlıq tarixində olmayıbdır belə zülüm!
Gözünün qabağında atanın
Qızını rüsvay edib,
Oğlunu qurban kəsirlər,
Onun əhdini kəsirlər!
Baş verən faciələrin dəhşəti,
İnsanın olan xisləti
Səni dəhşətə gətirir
Faciə – son nəticədir!
Niyə insan qabaqcadan görə bilmir, duya bilmir,
Faciə nədən törəyir, səbəb nədir?
Axı sən şüurlusan – unudursan bunu sən.
İdarəni gərəkdir ki,
Hər bir zaman sən şüurla edəsən.
Bax, o zaman baş verəcək faciənin
Bil, alarsanq arşısını!
Faciəyəsən imkan yaratmazsan.
Vaxtında görülən iş bilin, gətirir fayda!
Sonradan peşman olmaqdan,
Kim qazanıbdır fayda?
Qayda belədir, qayda!
Sən vaxtında almalısan faciənin qarşısını!
Gər vaxtında alammasan faciəninqarşısını,
Heç olmasa mahiyyətin sən dər keylə, gəl vaxtında,
Sən dünyaya car çək söylə: – Nə olub, nədən olub?
İnsan dönüb cəllad olub!
O, baş kəsib, göz çıxarıb,
Böyük eli, bir obanı öz yerindən,
Öz yurdundan o, çıxarıb!
İnsanlarsa susub durub,
Zalıma, qəddara dönüb,
ilana, əqrəbə dönüb, o, necə nadana dönüb.
Öz canını öz əliyləo çıxarır,
Öz canına necə qıyır.
Bircə candan var olduğun unudur!
Zaman-zaman canki, canla qorunub,
Böyük Haqla,bil inamla, sevə-sevə qorunub.
Haqqı danan, insanlığa düşmən olan,
Şeytana yoldaş olan,
İnsana, insanlığa yad olan kəslər!
Allah istəyən anda ,
Yer üzündən silər, süpürər sizi,
O, kəsər nəslimizi, kökümüzü!
Nə qədərki, gec deyil, anlayın bu həqiqəti!
Bu beşgünlük dünyanınvarına,
Sərvətinə uymayın!
İnsana düşmən olub, insanlığa qıymayın,
Bir-birini qırmayın!
Sevginizlə bir-birini qoruyun!
Hamılıqla dönər olsaz Haqqasiz,
Bilin, xilas olarsınız!
Bəşərin xilası İslamda, qanunda Qurandadır!
Bunu dərk edən zaman,
Bax, əməl edən zaman
Faciəsiz yaşarsız, həyatdan zövq alarsız!
Əməlilə, xidmət ilə ucalarsız,
Şeytandanxilas olarsız!
Bilin ki, mələk olarsız, xeyirxah insan olarsız!
Dünyaya sizsiz bəzək!
Haqqa dönsə üzünüz, açılar bəsirət gözünüz!
Bax, o zaman faciə yaratmazsız,
Sonra qan ağlamazsız, ürəklər dağlamazsız.
İşığa bələnərsiz, siz nura bürünərsiz,
Xoşbəxt ömür sürərsiz!
Müəllif: Zülfiyyə VƏLİYEVA
ADPU-nin ETM
Elmi işcisi.Əməkdar müəllim.
Akademik M.Mehdizadə mükafatı laureatı
YAZARLAR.AZ
===============================================
<<<<<< WWW.USTAC.AZ və WWW.BİTİK.AZ >>>>>>
Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93 E-mail: zauryazar@mail.ru
