AĞDAM, İbadov Yaşar Saday oğlu, Zülfiyyə Vəliyeva

ELM CƏNGAVƏRİ – Zülfiyyə Vəliyeva

Fevral 6, 2022 www.yazarlar.az Bir şərh yazın

ELM CƏNGAVƏRİ

Dünya görür ki, Ağdam şəhəri işğal altında olsa da, onun təmsilçiləri Avropanı fəth edirlər”!

Azərbaycan Respublikasının Prezdenti İlham Əliyev.

Elimizin qürur yeri olan Ağdamın Şelli-Qaradağılı kəndində anadan olmuş Tibbi biologiya üzrə elmlər doktotu, professor İbadov Yaşar Saday oğlunun müəllifi olduğu yeni “Alternativ Psixologiya” elminin metodologiyası əsasaında orijinal dəsti-xətlə elmi naliyyətləri ölkəmizdə və onun hüdudlarından kənarda uğurla təqdimatı dünyanın aparıcı ölkəri ABŞ, İngiltərə,Türkiyə, Avropa, Rusiya, Ukrayna,Gürcüstanın, Böyük Brtaniya Oksford Universitetinin fəxri akademiki, nüfuzlü Beynəlxalq təşkilatların yüksək mükafatlarına layiq görülmüşdür. İnsanların sağlamlığının qorunmasina xidmətmətləri yüksək dəyərləndirilmişdir.

Hər bir Vətəndaşımızın mill və bəşəri dəyərlərə sahib olması İnsanlığın qorunmasına verdiyi töhfələr Vətən üçün qürur vericidir. Beynəlxalq səviyyədə Dünya təbabətinə elmi yeniliklər gətirmiş azərbaycanlı alim, akademik Yaşar Saday oğlu İbadov “Alternativ psixologiya” elminə 3 mart 2003-cü ildə Moskva şəhərində müəlliflik şəhadətnaməsi (№ 6274) almışdır. Bu elm zaman və məkanda canlı sistemlərin şəkil dəyişməsini – bir haldan başqa hala keçməsini və hərəkət tərzini öyrənir. “Alternativ psixologiya” yeni bir elm kimi canlı sistemlərin zaman və məkan daxilində davranışlarının və metamorfozalarının öyrənilməsində yeni imkanlar açır. Tibbi biologiya üzrə elmlər doktoru, professor Y.S.İbadovun tətbiq etdiyi psixoqrafiya metodu (“Metamorfoza səbəbi üzrə iş” metodu) canlı orqanizmlərin faza sistemlərinin tədqiqindən və onların həyat fəaliyyətini pozan neqativ informasiya mənşəli blokların üzə çıxarılmasından ibarət olub, insanın mənəvi-psixoloji yüksəlişinə xidmət edir. Metodun tətbiqi təbiətlə insan arasında olan qarşılıqlı təsirlərin xarakterini qiymətləndirməyə imkan verir, təkcə fiziki bədəni deyil, həm də energetik bədənləri təmizləməyə və sağlamlaşdırmağa imkan yaradır.

Psixoqrafiya metodunun köməyi ilə enreqoinformasion gigiyena elmində və psixosomatik xəstəliklərin profilaktikasında yeni imkanlar açılır. Psixoqrafiyanın mərhələlərində müalicəvi təsir göstərmək qabiliyyəti mövcuddur və Psixoqrafiya metodu insanlığın öyrənilməsində yeni istiqamət kimi qiymətləndirilməlidir. “Alternativ psixologiya” elmi insanın fiziki və energetik bədənlərinin sağlamlaşdırılması üçün praktik cəhətdən yeni imkanlar yaradır və təbiət qanunları əsasında, müasir elmlərin inteqrasiya xəttində, alternativ baxışdan elmi tədqiqatlara yeni-yeni stimul verir və səhifələr açır. Psixoqrafiya metodu nəticəsində əldə olunan psixi enerjinin yazısında – “psixoqramma”da insana, canlı və cansız aləmə aid olan enerqoinformasion məlumatların tədqiqatını təqdim edir. Psixoqrammada -psixikanın yazısındakı harmoniyanı bərpa etməklə, xətt və ştrixlərin qanunauyğun dizaynını yaratmaqla xəstənin psixikasına sağlamlaşdırıcı təsir göstərilir. Metodun tətbiqi təbiətlə insan arasında olan qarşılıqlı təsirlərin xarakterini qiymətləndirməyə və biofiziki ölçülərdə orqanizmi sağlamlaşdırmağa kömək edir. Psixoqramma sözlə ifadə oluna bilməyən bir çox proseslərin informasiyalarını açır, öyrənir, izah edir və eyni zamanda xəstəliklərin və həyati problemlərin səbəblərini araşdıraraq onları korreksiya etmək üçün yeni praktik vəsait təqdim edir. Bu isə neqativ enerji və informasiyalardan azad olmaqla insan orqanizmində pozitiv enerji balansının tənzimlənməsilə – harmoniyanın bərpası və normada saxlanması istiqamətində insanların tibbi-psixoloji sağlamlığının qorunması yolunda beynəlxalq səviyyədə Dünya təbabətinə elmi töhfələr vermişdir. Professor Y.S.İbadovun tibb sahəsində olan elmi yenilikləri yüksək qiymətləndirilmiş və Avroasiya ölkələri üzrə “Enerqoinformasion diaqnostika və müalicə üsulu” adında 29 dekabr 2005-ci il tarixli patent almışdır № 006449 (protokol № a 20040215, 21.10.2004-ci il). Metodun tətbiqi bioenergetik matrisanı tədqiq etməkdə və enerqoinformasion gigiyena elmində yeni yollar açır, sağlamlıq proqramının enerqo informasion səviyyədə bərpa olunmasını mümkün edir. Professor Yaşar İbadov müəllifi olduğu “Alternativ psixologiya” elminin metodologiyasi əsasında etdiyi elmi ixtiraları və nanotexnologiya ilə hazırlanmış olan harmanizatorları Avropa keyfiyyət nişanına və lisenziyasına layiq görülmüşdür. O, nüfüzlü Beynəlxalq təşkilatların yüksək mükafatlarına layiq görülmüş, orijinal dəsti xətti olan, nəzəri və praktik elmi nailiyyətləri Azərbaycanda və onun hüdudlarından kənarda uğurla təqdim olunan alimdir.

XXİ əsrin yeni elmi – “Alternativ psixolgiya” elminin metodikası əsasaında hazırlanmış testlər və produksiyalar da tibb sahəsində insanların tibbi-psixoloji sağlamlığının qorunmasına xidmət edir. “Mücərrəd kompozisiyalar şəklində tibbi-pedaqoji-psixoloji” testləri (“tibbi-pedaqoji-psixoloji testlərin müəlliflik şəhadətnaməsi N001 2012 – ci ilin mart ayında Ukraynada alınmışdır) gənc nəslin yaradıcılıq qabiliyyətinin formalaşmasında böyük əhəmiyyət kəsb edir. Eyni zamanda onların sağlamlığının bərpasında – rəng duyumunun və görmə yaddaşının möhkəmləndirilməsində mühüm rol oynayır. Neqativ enerjini orqanizmdən yaradıcılıq prosesinə başlamamamışdan qabaq elə enerji formasında çıxarılması imkanını yaradır. Metodun müasir təbabətin perspektiv istiqamətlərinə- inteqrasiya təbabəti, vibrasion – rezonans terapiyasına, informasiya təbabəti, çoxölçülü təbabət, artterapiya və sair sahələrinə aidiyyətiı vardır. Psixoqramma və faza portretlərinin insan sağlamlığına təsiri orqanizmin və orqanların energetikasının vəziyyəti, yaradıcı potensialın səviyyəsi (sosial – psixoloji testlər) də daxil edilməklə funksional diaqnostika metodlarının tətbiqi ilə əldə olunmuş yeni metodikanın təbabətdə, xüsusilə sağlamlaşdırıcı reablitasiya mərkəzlərinin praktiki fəaliyyətində tətbiq edilməsi tamamilə perspektiv hesab edilir. Müasir dövrdə “Alternativ psixologiya” elminin psixokorreksiya metodu həm nəzəri, həm də praktik yönümdə yerlərdə təcrübədən keçirilmiş və müəyyən edilmişdir ki, korreksiyanın bu forması uşaqların psixikasındakı neqativ keyfiyyətləri təmizləyir. Prosesin əsasında orqanizmdə mövcud olan neqativ enerjinin bədəndən çıxarılması əsas göstərici sayılır. Aparılan tədqiqatlar sübut edir ki, neqativ enerjinin təmizlənməsi uşaqların psixogigiyenik tələblərinin ödənməsinə kömək edir və psixoloji immuniteti gücləndirir. Belə uşaqlar hər hansı bir emosional gərginliyi və stress vəziyyətini çox asanlıqla dəf edir və sağlam düşüncə, eyni zamanda ünsiyyət tərzinə malik olurlar. Psixoloji immunitet güclü olduqca, insan psixoloji cəhətdən daha stabil olmaqla, yüksək səbr və təmkin nümayiş etdirir. Yeniyetməlik dövründə orqanizmdə artıqlıq edən enerjinin normallaşması məqsədilə məhz bu dövrdə psixokorreksiya və treninqlərin tətbiq edilməsi daha məqsədəuyğun hesab edilir. 2020-ci ildə görkəmli Azərbaycan alimi Yaşar İbadov Beynəlxalq Sokrat Komitəsinin və Avropa Tibb Assosiasiyasının qeyd etdiyi kimi nüfuzlu icmalar arasında ən yüksək fərqlərə sahibdir – elm və təhsildə qazandığı uğurlara görə Oksford Akademik Birliyinin ”Fəxri professoru” adına və ən yaxşı səhiyyə xidmətinə verilən “Paracelsus Rose” beynəlxalq mükafatına layiq görülmüşdür. Bu fərqlər Akademik İbadovun həyatı və taleyindəki əsas prioritetləri (- şəfa tapma missiyası və elmi araşdırma həvəsi) aydınlaşdırır.

Rusiya Federasiyasının 25 Avqust 2005-ci il tarixli 011 saylı Akademiyalararası Ali Attestasiya Komissiyasının qərarı ilə Y.S. İbadova Tibbi Biologiya Doktoru elmi dərəcəsi verilmiş, “Ümumi psixologiya və inteqrativ tibb” ixtisası üzrə professor adına layiq görülmüşdür.Alternativ psixologiya üç elm – psixiatriya, differensial psixologiya və tibbi psixologiya qovşağında akademik Yaşar İbadov tərəfindən 1990-1998-ci illərdə yaradıldı. “Alternativ Psixologiya” adlı yeni bir elmi yanaşmanın müəllif hüququ Rusiya Müəlliflər Cəmiyyəti tərəfindən 3 mart 2003-cü il tarixli 6274 saylı Reyestrdə qeydə alınmışdır. Professor İbadov bu metodun nəzəri postulatlarına və psixoloji məsləhət praktikasında tətbiqinin praktik aspektlərinə həsr olunmuş bir sıra monoqrafiya və elmi məqalələr dərc etdirmişdir. 5 kitab, 7 elmi monoqrafiya və 26 elmi məqalənin, 12 sayda müəlliflik şəhadətnaməsinin, patentləşmiş nəzəriyyə, konsepsiya və ixtiraların müıllifidir. “Psixoqrafiya yeni bir şəxsiyyətin hərtərəfli inkişafı metodu kimi” monoqrafiyası elmi sahədə və geniş oxucu kütləsi arasında populyarlıq baxımından yüksək qiymətləndirilmişdir. Professor İbadov psixoqrafiya metodu ilə işləyir, həm də bu metodu psixoloqlara və müəllimlərə fəal şəkildə öyrədir. Dünyanın bir çox ölkələridə yüzlərlə tələbəsi və izləyicisi var. 2005-ci ildə professor Y.S.İbadovun rəhbərliyi altında dünyada ilk dəfə III minilliyin təbabəti sayılan informasiya müalicə üsulu ilə psixodiaqnostika və korreksiya işlərini aparmağı bacaran təbib-rəssamların hazırlanması məqsədilə Bakının Səbayıl və Nərimanov rayonlarında “Təbib-Rəssam” Məktəbi fəaliyyətə başlamışdır. Onun rəhbərliyi ilə Beynəlxalq Alternativ Psixologiya məktəbi fəaliyyət göstərir.”Alternativ Psixologiya” elminin metodologiyasına əsaslanan müəllif informasiya təbabəti və nanotexnologiya sahəsində bir sıra ixtiralar etmiş və çox sayda harmonizatorlar yaratmışdır. Rəhbərlik etdiyi Laboratoriya Beynəlxalq “Avropa keyfiyyəti” mükafatını qazanmıdır. Elmi ixtira və yeniliklərinə görə çoxlu sayda diplom və sertifikatlara sahib olmuşdur. “Chevalie”, “Komandor” ordeni ilə yanaşı Belçikada keçirilən “Evrika” Beynəlxalq Sərgisinin qızıl medalına layiq görülmüşdür. İngiltərə, Gürcüstan, Rusiya, Türkiyə, ABŞ və Ukraynada dünyanın aparıcı ölkələrinin etibarlı və fəxri akademikidir. Professor İbadov Avropa Tibb Birliyinin (Belçika) həqiqi üzvü, beynəlxalq tibbi konqres və konfranslarının iştirakçısıdır.

Yaşar İbadovun tibb və psixologiya sahəsindəki xidmətləri beynəlxalq aləmdə tanınmışdır. O, dünya tarixində ilk dəfə “Faza Portret” adlanan rəsmlərin yaradılmasına elmi istiqamətdə əsaslanan yeni bir yol açmışdır. Ölkəmizdə və onun hüdudlarından kənarda uğurla təqdim olunan tarixi şəxsiyyətlərin Dədə Qorqud, Nəsrəddin Tusu, Odinin, o cümlədən Nuh peyğəmbərin Faza Portretlərinin müəlifidir. Beynəlxalq təşkilatların yüksək mükafatlarına layiq görülmüş, orijinal dəsti-xəttinin və elmi nailiyyətlərinin əsasında Dədə Qorqudun Faza Portretinın müəllifi kimi, onun tarixi şəxsiyyət olmaqla doğum və ölüm tarixi haqqında informasiyanın dəqiqləşdirilməsi istiqamətində Azərbaycan elminə verdiyi elmi töhfələrinə görə Dədə Qorqud Milli Fondu və “Azərbaycan Dünyası“ Beynəlxalq Jurnalının, Dünya Azərbaycanlılarının qərarı ilə “DƏDƏ QORQUD” Milli Mükafatına layiq görülmüşdür. Avropa tibb assosiyasının 2021-ci ildə dərc etdirdiyi Sokrat Almanax ensiklopedik kitabında Yaşar İbadovun yeni elmi metodologiyası tibb və sağlamlıq yolunda ən yaxşı təcrübə kimi təbliğ edilir və ona aid məqaləyə “Elm Cəngavəri” adı verilmişdir.

Hər bir Vətəndaşımızın milli və bəşəri dəyərlərə sahib olması İnsanlığın qorunmasına verdiyi töhfələr Vətən üçün qürur vericidir. Akademik Yaşar İbadov İnsanlığın xilasına öz elminin gücü ilə töhfələr verir. Onun həm nəzəri, həm də praktik nəticələri, müəllifi olduğu “Alternativ psixologiya” elminin metodologiyası əsasında İnnovativ İxtiraları (saat əqrəbinin əks istiqamətində hərəkət edən saatları, harmonizatorları və s.) vardır. Onun elmi yenilikləri hər bir fərdin, ətraf aləmin, həmcinin təbiətdə harmoniyanın bərpasına xidmət edir! Xoşbəxtliyini İnsanların sağlamlığna xidmətdə görən Yaşar həkim üçün dünyada ən böyük dəyər insanlıqdır!

İbadov verə biləcəyi şəfanın bütün insanlığa məxsus olduğuna əmindir və əsərlərini, günlərini insanlara fəal xidmətə həsr edir. Dünyanın aparıcı ölkələrinin ABŞ, İngiltərə, Türkiyə, Avropa, Rusiya ölkələrinin akademiyalarının fəxri üzvü, Ukrayna və Gürcüstanın Milli Elmlər Akademiyalarının həqiqi üzvü olan Yaşar İbadovun tibbdəki yolu keçən əsrin 78-ci ilində başlamışdır. Həmin il 18 yaşlı Qaradağlı kəndinin sakini Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun pediatriya fakültəsinə daxil olmuşdur. 1985-87-ci illərdə təyinatla Əsgəran rayonunun Naxiçevanik kəndində, təyinat müddəti başa çatdıqdan sonra Bərdə rayonunda, 1995-ci ilə qədər isə Ağdam rayonunun Keştazlı və İsmayılbəyli kəndlərində baş həkim işləmişdir. Ağdam rayonunun işğalı ilə əlaqədar olaraq 1996-2001-ci illərdə Bakı şəhərində məskunlaşdıqdan sonra “Maarif” sanatoriyasının baş həkimi işləmişdir. Yaşar Saday oğlu həvəslə işləyir, xəstələrinin müalicəsi və profilaktikasında yenilikçi texnologiyalardan və psixoloji dəstək metodlarından istifadə edirdi. O zaman həqiqətən tibb, biologiya və psixologiya – psixodiaqnostika, psixofiziologiya, psixokorreksiya qovşağındakı elmi sahələrlə daha çox maraqlanırdı. 1999-cu ildə “Mücərrəd kompozisiyalar şəklində tibbi-pedaqoji-psixoloji”testləri dərcedildi.2002-ci ildə Yaşadan Əllər (Şəfalı Əllər), daha sonra “YAY OSİDO” İnnovasiya inkişaf mərkəzlərinin təsisçisi və rəhbəri olmuşdur. 2003-cü ildən Azərbaycan Respublikası Təhsil İnstitutunda fəaliyyət göstərən “Psixogigiyena və tibbi-psixoloji diaqnostika” laboratoriyasına rəhbərlik edir. Bu qurumlarda elmi araşdırmalarına və kəşflərinə davam edir, bunlar öz növbəsində “Bioloji sistemlərin funksional vəziyyətinin diaqnostikası və korreksiya üsulları” mövzusunda namizədlik dissertasiyası yazmaq üçün əsas rolunu oynadı. Rusiya Federasiyasının Akademiyalararası Ali Attestasiya Komissiyasının 14 dekabr 2004-cü il tarixli 018 saylı qərarı ilə Y.S. İbadova tibb və psixologiya elmləri namizədi elmi dərəcəsini almışdır. 2005-ci ildə “Canlı sistemlərin metamorfoza səbəblərinin müəyyənləşdirilməsi və psixo-korreksiyası metodologiyası” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir.Rusiya Federasiyasının 25 Avqust 2005-ci il tarixli 011 saylı Akademiyalararası Ali Attestasiya Komissiyasının qərarı ilə Y.S. İbadova Tibbi Biologiya Doktoru elmi dərəcəsi verilmiş, “Ümumi psixologiya və inteqrativ tibb” ixtisası üzrə professor adına layiq görülmüşdür.Alternativ psixologiya üç elm – psixiatriya, differensial psixologiya və tibbi psixologiya qovşağında akademik Yaşar İbadov tərəfindən 1990-1998-ci illərdə yaradıldı. “Alternativ Psixologiya” adlı yeni bir elmi yanaşmanın müəllif hüququ Rusiya Müəlliflər Cəmiyyəti tərəfindən 3 mart 2003-cü il tarixli 6274 saylı Reyestrdə qeydə alınmışdır. Professor İbadov bu metodun nəzəri postulatlarına və psixoloji məsləhət praktikasında tətbiqinin praktik aspektlərinə həsr olunmuş bir sıra monoqrafiya və elmi məqalələr dərc etdirmişdir. 5 kitab, 7 elmi monoqrafiya və 26 elmi məqalənin, 12 sayda müəlliflik şəhadətnaməsinin, patentləşmiş nəzəriyyə, konsepsiya və ixtiraların müıllifidir. “Psixoqrafiya yeni bir şəxsiyyətin hərtərəfli inkişafı metodu kimi” monoqrafiyası elmi sahədə və geniş oxucu kütləsi arasında populyarlıq baxımından yüksək qiymətləndirilmişdir. Professor İbadov psixoqrafiya metodu ilə işləyir, həm də bu metodu psixoloqlara və müəllimlərə fəal şəkildə öyrədir. Dünyanın bir çox ölkələridə yüzlərlə tələbəsi və izləyicisi var. 2005-ci ildə professor Y.S.İbadovun rəhbərliyi altında dünyada ilk dəfə III minilliyin təbabəti sayılan informasiya müalicə üsulu ilə psixodiaqnostika və korreksiya işlərini aparmağı bacaran təbib-rəssamların hazırlanması məqsədilə Bakının Səbayıl və Nərimanov rayonlarında “Təbib-Rəssam” Məktəbi fəaliyyətə başlamışdır. Onun rəhbərliyi ilə Beynəlxalq Alternativ Psixologiya məktəbi fəaliyyət göstərir.”Alternativ Psixologiya” elminin metodologiyasına əsaslanan müəllif informasiya təbabəti və nanotexnologiya sahəsində bir sıra ixtiralar etmiş və çox sayda harmonizatorlar yaratmışdır. Rəhbərlik etdiyi Laboratoriya Beynəlxalq “Avropa keyfiyyəti” mükafatını qazanmıdır. Elmi ixtira və yeniliklərinə görə çoxlu sayda diplom və sertifikatlara sahib olmuşdur. “Chevalie”, “Komandor” ordeni ilə yanaşı Belçikada keçirilən “Evrika” Beynəlxalq Sərgisinin qızıl medalına layiq görülmüşdür. İngiltərə, Gürcüstan, Rusiya, Türkiyə, ABŞ və Ukraynada dünyanın aparıcı ölkələrinin etibarlı və fəxri akademikidir. Professor İbadov Avropa Tibb Birliyinin (Belçika) həqiqi üzvü, beynəlxalq tibbi konqres və konfranslarının iştirakçısıdır.

Müəllif: Zülfiyyə VƏLİYEVA

AJB -nin üzvü, ADPU-nin ETM

Elmi işcisi.Əməkdar müəllim.

Akademik M.Mehdizadə mükafatı laureatı

ZÜLFİYYƏ VƏLİYEVANIN YAZILARI

YAZARLAR olaraq, elimizin qürur yeri olan doğuldu Ağdam şəhərinin Şelli-Qaradağılı kəndində anadan olmuş Tibbi biologiya üzrə elmlər doktotu, professor İbadov Yaşar Saday oğlunu ad günü münasibəti ilə təbrik edir, həyat və fəaliyyətində yeni-yeni nailiyyətlər arzu edirik! Uğurlarınız bol olsun, Vətən oğlu!!!

“YAZARLAR” JURNALI PDF

YAZARLAR.AZ
===============================================

<<<<<< WWW.USTAC.AZ və WWW.BİTİK.AZ >>>>>>

Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93 E-mail: zauryazar@mail.ru

AYTAC İBRAHİM

Aytac İbrahim – Fikriyyənin taleyi…

Fevral 6, 2022 www.yazarlar.az Bir şərh yazın

Fikriyyənin taleyi…

O zamanlar 10 yaşım olardı.Həyətimizin önündə dörd böyük şam ağacı var idi.Evimiz dağların ətəyində, insanlardan uzaq bir guşədə yerləşirdi…
Həmin illər, yaşımın az olmasına baxmayaraq, gördüklərimi analiz edər, düşüncələrimin içində qərq olardım…
Ən çox da onu düşünərdim, qonşumuz Fikriyyə xalanı…
Deyilənlərə görə, onun heç düşünməyəcəyimiz qədər qarışıq, bir o qədər də acınacaqlı həyat hekayəsi olub.Fikriyyə xalanın həyat yoldaşı onu tərk edib, başqa bir ölkəyə getmişdi.Övladları isə ondan üz döndərmişdi…
Çox fədakar qadın imiş, özü öz həyatını başqalarının uğrunda itiribmiş…
Qonşuluğumuzdakı yaşlı adamlar danışırdı ki, Fikriyyə xala yay, qış bilməzmiş, bir yırtıq kürkü var imiş, heç onu çıxartmazmış.
Hər gün həyətdə, bir daşın üstünə oturub, saatlarla göy üzünə gözünü dikib baxarmış…
O zaman hələ tam dərk edə bilmirdim, sonradan öyrəndim ki, o böyük bir eşq ilə ailə həyatı qurmuşdu.Ətrafındakı insanlara, ən əsası da sevdiyi adama çox dəyər verər, lazım gəlsə onların uğrunda öz canını belə qurban verərmiş…
Fikriyyə xala bizim şəhərdə dərc olunan qəzetin ən fəal yazarı idi.O, evi tərk edəndən sonra, anam evin çöl qapısındakı gül dibçəyinin altından bir dəstə məktub tapmışdı.Fikriyyə xalanın öz-özünə yazdığı məktublar…
Həmin məktubların birində, Fikriyyə xalanın necə ürək yanğısı ilə məcburən yaşadığı qeyd olunmuşdu.Yazılmışdı ki, gecələri səhər saatlarına kimi onu tərk edən övladlarının, kiçik vaxtı böyük sevinc ilə geyindirdiyi paltarları qoxlayıb bağrına basır.Onu tərk edən, o çox sevdiyi insanı hələ də qəlbində bağışlaya bilmir.Axı, o bu qədər çətinliklərə rəğmən həmişə onun yanında olmuşdu.Arif dayı içki butulkalarının evin digər otağında içib bitirəndə, evdə olan son qəpik-quruşunu qumarda uduzanda, ona bir yox, min cür yalan danışanda, orda-burda başqalarının namusuna göz dikib, şorgözlük edəndə və hətta Fikriyyə xalaya dəfələrlə xəyanət edəndə belə, onu bir göz qırpımında, kiçik təbəssümlə bağışlamışdı.İndi isə bağışlaya bilməzdi…
Əsla bağışlaya bilməzdi.Qəlbi möhkəm qırılmışdı.Sanki sevdiklərinin timsalında, bütün insanlardan küsmüşdü…
Məktublarında, övladlarından zərrə qədər də gileylənmirdi.Sadəcə, onlar üçün darıxdığını yazırdı…Bəllidir ki, məktubları yazanda ağlamışdı.Yazılar ala-bula görünürdü, qələmin mürəkkəbi göz yaşına qarışmışdı…
Tez-tez özünü günahlandırır, harda səhv etdiyini düşünürdü.Bəlkə də, həddindən artıq dəyər verməyin sonu belə imiş…
Fikriyyə xala hamıdan xəbərsiz yaşadığı yeri tərk edəndə, evin qapısını açıq qoyub getmişdi.Bircə o yırtıq kürkünü götürmüşdü…
Deyirlər, öz ata-baba yurduna, Naxçıvanın hansısa kəndinə gedibmiş.Son dəfə uşaqlığının keçdiyi evi görüb, kəndin heç kimin yaşamadığı, qayalıqların çox olduğu hissəsində, yalnız yırtıq kürkünü soyunub intihar etmişdi…
Kəndin çobanı Fikriyyə xalanın cansız cəsədini, qayalıqların aşağısından tapmışdı…
Bu xəbəri eşidəndə hamımız sarsılmışdıq…
Axı, o bizim qərib və sirrli Fikriyyə xalamız idi…
Onun cəsədi qohumlarına təhvil veriləndə, övladları da gəlmişdi.Hərəsi bir tərəfdə ağlaşma qurmuşdu.Guya ki, sağlığında Fikriyyə xalanı tək qoyan, özlərinə yaraşdırmayan onlar deyildi.Dəfn mərasiminə çoxlu qərənfillərlə gəlmişdilər.Onu sağlığında görmək istəməyən bütün qohumları, orda ahu-zar edirdi…
Yas mərasimində üç cür yemək var idi.Aşı, dolması, doğası…
Hərə bir tərəfdə bəh-bəhlə yeyirdi.Halbuki, Fikriyyə xala bu yeməklərdən ildən, aydan bir dəfə dadardı…
Rəhmətlik…İndi qohumlarının belə halını görsəydi, yəqin ki, heç intihar barədə fikirləşib özünü məhv etməzdi…
Üç gün, Qırx gün…Aylar və illər…
Beləcə, Fikriyyə xala bəzi beyinlərdə unuduldu… Ondan xatirə olaraq isə bircə yırtıq kürkü qaldı…
Həmin yırtıq kürk Fikriyyə xalanı tək qoymayan, canını isidən yeganə nəsnə idi.Fikriyyə xala da öz öz kürkünü tərk edərək ölümü seçmişdi…

Dəyər – elə bir şeydir ki, səni məhv də edə bilər, şaxə də qaldıra bilər.Bunların tən ortasını tapıb tarazlığı qorumaq lazım imiş.Bir azı sənə, digərləri sevdiklərinə…
Vəfa- elə bir şeydir ki, hər insan nəfsinə sadiq qalıb pak qala bilməz.
Eşq- elə bir şeydir ki, xəyanət əhli əsla aşiq sayıla bilməz.
Xəyanət- elə bir şeydir ki, fikirdə başlayar, əməldə sona yetər.Davamı mütləq var…
Vicdan- elə bir şeydir ki, ya yaradılışından səndə olacaq, ya da heç zərrəsi belə olmayacaq.O heç nə ilə satın alına bilməz!
Doğmalıq- bütün xoş duyğuların toplusdur.O səni qovsa belə, ağlatsa belə əsla ondan gedə bilməzsən.Könül bir dəfə hansısa qəlbi özünə yaxın bildisə, artıq onu heç nə və ya heç kim ayıra bilməz…
Ölüm- haqqdır.Tanrıdan gələn haqqdır…Bir gün hamımız ölümü dadacağıq…
İntihar- hər insanın psixologiyası və düşüncə tərzinə görə formalaşan psixoloji addımdır.Bəziləri buna cəsarət deyir, bəziləri “Günah”…

Müəllif: Aytac İBRAHİM

AYTAC İBRAHİMİN YAZILARI

“YAZARLAR” JURNALI PDF

YAZARLAR.AZ
===============================================

<<<<<< WWW.USTAC.AZ və WWW.BİTİK.AZ >>>>>>

Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93 E-mail: zauryazar@mail.ru

"YAZARLAR" j., Leyla Yaşar, YAZARLAR, YAZARLAR JURNALI

Leyla Yaşar – Ümid “xəstə”si

Fevral 6, 2022 www.yazarlar.az Bir şərh yazın

Ümid “xəstə”si
Tibb bacısından xahiş etmişdi, bu gün çarpayısını pəncərənin yanına qoyacaqdılar.
Doya – doya pəncərənin şəffaf şüşəsindən günəşin nura boyadığı dünyaya baxacaqdı.
Çox keçmədi nərmənazik, badam dodaqlı, gülər üzlü həkim tibb bacısı ilə gəldi.
Bu həkimdəki xoş ovqata heyran olmamaq mümkün deyildi.
Hər xəstəni öz dilində dindirən, xoş nəvazişlə yanaşan, qardan seçilməyən ağ paltarlı qadın sanki bir mələk idi.
Gülə- gülə bizə yaxınlaşdı.
Salam verib, əlini onun alnına qoydu:
– Niyə narahatsan, ay dayı?
– Yox, ay qızım, narahat deyiləm.
– Çarpayının yerini indi deyişəcəklər, narahat olma.
– Çox sagol, qızım .
– Bax ha, özünü yerə çox vermə. Sənin hələ nə yaşın varki?
Gülürük.
-70 – i keçib, ay qızım.
– Maşallah, 17 yaşında görsənirsən .
Dayının dodağı qaçır. Üzünə cavanlıq eşqi gəlir, bığaltı gülümsünür.
Həkimin dediyi bu bir kəlmə ona ruh verir sanki. Dikəlib oturur.
– A qızım, Allah səndən razı olsun.
– Yastığın yüngül olsun, dayıcan, gələcəm. – deyib başqa xəstələrini yoxlamağ gedən gözəl qəlbli həkimin vurduğu ətrin qoxusu bir müddət otaqdan çəkilmir.
Bir az keçmiş iki tibb bacısı gəlib, dayının çarpayısının yerini dəyişirlər.
Dayının qoluna girib stulda otuzdururuq. Güclə oturan dayının iradəsinə heyran
– heyran baxıram.
Stulda rahat otura bilməyən dayı əlimi geri itələyir :
– Ay ogul, məni tutma, hələ gücüm tükənməyib.
Gülürük.
Tibb bacıları dayının çarpayısını düzəldib, dayını öz yerinə keçirdirlər.
Dayı bir müddət oturub, pəncərədən çölə baxır. Günlərdi burdadı, yanına tez – tez gəlirəm. Xəstəliyi çox ağırdı. Vəziyyətində heç bir irəlləyiş yoxdu.
Son günlərini yaşadığını özü bilmir. Müalicə alıb evə qayıtmaq ümüdü ilə yaşayır.
Sevgi dolu gözlərlə pəncərədən çölə baxır.
Payızın, küləyin yelinin vurub yerə sərdiyi yarpaqlara baxdıqca ah çəkir .
Üzünü mənə tutub :
– Bax, bala görürsən yarpaqları?
Başımı yelləyirəm. Narahat oluram. Nahaq çarpayının yerini dəyişdik ,
– Payızdı, dayı, yarpaqların tökülən vaxtıdı.
– Elədi oğul, həyat da belədi, zəif insanları tez məğlub edir.
Heç nə demirəm.
Sükut çox çəkmir.
– Uzan, bir az dincəl.- deyirəm.
– Narahat olma, oğul.
Mən yaxşıyam.
Çətinliklə uzanır. Yenə də mənim köməyimdən imtina edir.
Hava qaralmağa doğru gedirdi .
Birdən güclü külək başladı. Agaclar küləyin müşayəti ilə rəqs edirdilər . Hərdən pəncərəyə gəlib dəyən nar agacının çubugu , sanki küləyin çaldıgı musiqinin son akkordlarını vururdu .
Dayıya belə hava xoş olmaz deyə düşündüm .
– Bəlkə pərdəni çəkək ?
– Nə danışırsan , ay ogul? Belə gözəl təbiət hadisəsini qaçırtmaq olar?
– Bir azdan ildırım , falan ..
Sözüm agzımda qaldı .
– Hər bir təbiət hadisəsinin öz yeri var . Mən hər birindən güc alıram .
Bir az əsəbi verilən cavabdan sonra sakitcə yerimdə oturdum.
Nədənsə darıxmaga başladım .
– Durum bir siqarət çəkim,dayı icazənlə .
– Get ay ogul , ö zəhirmarı qarışdır qanına . Elə bilirsən xeyri var?
– Adətkar olmuşam , tərgidə bilmirəm .
– İradən olsa , tərgidərsən. Mən də çəkirdim , cavanlıqda .. Eh .. başını bulayır .
– Cavan idik , dostlarla içki məclisi qurardıq , səhərəcən qəlyanın tüstüsü siqaretin tüstüsünə qarışardı . Havadakı dumana baxıb həzz alardıq .Noldu sonu?
– Ay dayı ,xəstəliyin ona nə dəxli?
– Hə , bax , mən də elə deyirdim . İndi deyirəm keşkə o səhvləri etməzdim .
Siqaret eşqim sönür . Yandırmaq istədiyim siqareti qutusuna qoyub çölə çıxıram .
Öz – özümə düşünürəm .
Həkimlər dayının vəziyyətinin çox pis oldugunu deyirlər . Kimsəsi olmayan bu agsaqqala nəsə olsa mən neyniyərəm?
Qəribə tanışlıgımız olmuşdu dayıyla .
Gec idi , yorgun argın evə qayıdırdım . Bu gün aylıq məvacibimi almışdım . Beynimdə kirayə pulu , kamunal ,borclarımı ödəməyəcək pulumun haqq – hesabını etdiyimdən , ətrafda baş verənləri görmürdüm . Dar dalanların birinə girmişdim . Hər dəfə burdan qorxa – qorxa keçirdim . Birdən yaxınlıgımda hənirti eşitdim . Arxaya dönməyə macal tapmadım . İsti havada böyrümə dəyən soyuq nəsə oldugunu hiss edən kimi ürəyim sanki yerə düşdü .Qorxdugum başıma gəlmişdi . Soygunçular idi . Biri bıçagı böyrümə tutdu, o biri üst başımı axtardı .Bir tərəfdən canımın ,digər tərəfdən onsuzda problemlərimi ödəməyəcək maaşımı itirmək qorxusu məni az qala dəli edəcəkdi . Birdən kimsə o iki nəfəri götürüb divara çırpdı . Heç nə anlamadım . Qaçmaga taqətim olmadıgından ordaca yerə oturdum . Məni xilas edən , yerdən qaldıran, bu gün can verən dayı idi. Ondan sonra dost olduq .
Otaga qayıtdım. Dayı üzünü pəncərəyə çevirib , göyün üzünə gözünü qırpmadan baxırdı . Sanki gözünü qırpsa , nəyisə qaçıracaqdı .
Xəyaldan ayırmaq istəmirəm .
Bir qədər baxandan sonra gülümsünür . Üzünü mənə çevirib ;
– Yaxın gəl ,sənə həyat heykayəmi danışacam .- deyir .
Sevinərəkm çarpayısının ayaq tərəfində otururam .
– Hə ogul bala , mən də sənin kimi cavan olmuşam. Gəncliyimdə bir qıza aşiq olmuşdum . Fikirə gedir , gözləri dolur , agır – agır nəfəs alır .
– Su verim?
– Yox , yox . Yaxşıdı hər şey .- deyib , özünü gümrah göstərmək üçün sönük gözlərinə yalançı ümüd gətirir .
– Hə bala , dəlilər kimi sevirdim. Yolda görmüşdüm , kim oldugunu bilmirdim. Gözüm ondan başqa heç kimi , heç nəyi görmürdü .Çiyninə tökülən şabalıdı saçları , iri qara gözləri məni valeh etmişdi . Əyninə geyindiyi baharı xatırladan al əlvan rəngli donlar ona xüsusi yaraşır , gözəllik verirdi . Yaxınlaşmaga cürət etmirdim , amma şam kimi əriyirdim . Hər dəfə yolunda durub ilahinin yaratdıgı bu gözəlliyə doyunca baxmaq üçün saatlarla işimdən ayrı qalmalı olurdum. Amma bu məni yaşadan , gün verən günləri xatırladıqca indi də ruhum sanki cavanlaşır , xoşbəxt oluram .
Hə nə başını agrıdım , 4 ay beləcə bu gözəl günləri yaşadım.
Bir gün özümdə güc tapıb , mənə enerji verən günəşimə yaxınlaşdım .
Qəlbimin dərinliklərində kök atan sevgimi bu gözələ bildirdim . Heç nə demədi .İri gözlərini süzdürüb gülümsündü . Uzaqlaşıb getdi . Mənim cismimi də , ruhumu da özünə baglayıb getdi .
Günlər beləcə keçirdi . Mən yaxınlaşıb danışırdım , o gülümsünürdü .
Düzünü desəm cavab verməməyi məni pərt etsə də , büruzə verməməyə çalışırdım . Bir gün yenə işdən gəlirdi . Belə bir hava var idi . Əlində çətir tutmuşdu , qarşı səkidən gəlib yanımdan keçəcəkdi . Mənə çatanda istədim səni sevirəm deyib qışqıram . Nədənsə utandım , amma qarşısını kəsib dilim topuq vura – vura , onsuz yaşaya bilməyəcəyimi , ona aşiq oldugumu dəfələrlə təkrarladım .
Yenə gülümsündü , əlində tutdugu vərəqi mənə verib , uzaqlaşdı . Tez – tələsik səliqə ilə bükülmüş vərəqi açdım .
– Mən nə eşidə , nə də danışa bilmirəm .Zəhmət olmasa fikrinizi bu vərəqə qeyd edin . – yazmışdı . Elə bil məni ildırım vurdu . Yerimdəcə quruyub qaldım . Əvvəl məni aldatdıgını zənn etdim . Sonra öyrəndim ki , zavallı həqiqətən qüsurlu imiş .
Səbrim çatmıyıb , həyəcanla yarıda hekayəsini böldüm ;
– Uzaqlaşdın?
Əsəbi şəkildə mənə baxdı ;
– Dəli olmusan? Sevgi qüsur tanımaz bala .
Səbrsizləndim .
– Sonra nə oldu?
Öskürək tutdu dayını . Sinəsindəki xışıltı, köksününün tez – tez qalxıb – enməsi vəziyyətinin yaxşı olmadıgını göstərirdi .
– Bir az dincəl , danışarsan.
– dedim.
– Hə bala, düz deyirsən .
Amma dayana bilmədiyi bəlli idi . Yenidən danışmaga başladı.
– Qüsurlu olmagı vecimə deyildi , bütün halıyla qəbulum idi . Bircə hə desəydi , hər şey yoluna düşəcəkdi .
Sevgimi kagız üzərinə sıgdırıb , ona cavab verə bilmirdim . Amma əlacım yox idi . Bircə kəlmə yazdım .Səni sevirəm , mənim həyatımın sönməyən günəşi olarsan?
İnan adını da bilmirdim .Sən demə bu gözəlliyin adı Şəms imiş . Odur ki günəş kimi bərq vururmuş .
Bir gün əlim əsə – əsə məktubumu ona verdim . Günlərlə yolunda dayanıb cavab gözlədim . Gəlib yanımdan keçəndə başını aşagı salıb keçir ,sönük gözlərini gizlətməyə çalışırdı .Heç nə anlaya bilmirdim . Ürəyim az qalırdı dayana . Əlim hər şeydən soyumuşdu . Artıq işə də getmirdim . Siqareti – siqaretə calayırdım .
Və bir gün . Gözlədim gəlmədi . İki gün gözlədim gəlmədi .Vəziyyətimi təsəvvür belə edə bilməzsən . Nə edəcəyimi bilmirdim . İntihar etməyə belə gücüm yox idi . Səssiz gediş məni məhv etmişdi .
Bir neçə gün sonra öyrəndiyim xəbər məni göydən götürüb yerə çırpmışdı .
Dayının danışdıqca həyəcandan qızardıgını , əllərinin əsdiyini görüb qorxuya düşdüm . Tibb bacısını səsləmək istədim , qoymadı .
– Onsuzda bu gün sabah öləcəm ,qoy sonacan danışım – deyib , gülümsəməyə çalışdı . Kədər dolu gözlərdə illərin sevgisi yatırdı .
– Hə bala , öyrəndim ki ,yazıq qız ,həm də ürək qüsurlu imiş . Bu dünyaya əlvida deyibmiş .
Ondan sonra illərlə yaşaya bilmədim . Mənim sevgi günəşim ölmüşdü . Qəbrini tapıb günlərlə ora gedib aglayırdım Məzarı ilə dərdləşir , günlərimi onunla keçirirdim . Ölmək istəyirdim.
İllər sonra ayıldım ki , həyat davam edir .İlahidən güc alıb , həyat adlı amansız taleyimlə barışıb yoluma davam etdim.
Sonra ailə qurmadım. Ona olan eşqimi qəlbimə həkk etmişdim. Günəş qəlbimdə ayrısı üçün yer buraxmamışdı.
Bəlkə də anamı uşaq vaxtı itirməyim, bacımın olmamagı ona bu qədər baglanmagıma gətirib çıxartmışdı. Bəlkə də onlar olsa idi mənim həyatımı başqa tərəfə istiqamət alardı.
Amma bir söz deyim, mənim eşq adlı günəşim sönmüşdü. Həyat adlı sevgimsə bu günə kimi məni bir gün də olsa tərk etmədi. İradə , ümüd , arzu həmişə yanımda oldu.
Danışdıqca gözlərindəki həyat eşqi ətrafa işıq saçırdı . Bu yaşdakı cismdə olan , cavan ruh məni heyran etmişdi. Gözlərinin giləsinin işıgı sönmək üzrə idi, amma həyata olan sevgi, həyata baxış bucagının hərtərfli gözəlliyi o sönüklüyü ört- basdır etməyi bacarırdı.
Son anları oldugunu anlayırdım. Yaxınlaşıb əlindən tutdum. Dodagının altında kiminləsə danışırdı elə bil. Üzümə baxıb gülümsündü . Nurlu çöhrəsinə yeni bir nur qonmuşdu sanki. Hər tərəfə göz gəzdirdi. Sonra pəncərədən çölə baxdı. Göy üzünü sevgi ilə süzdü . Yavaşca kəlmeyi- şəhadətini deməyə başladı.
Sönük , amma ümüd dolu gözlər göyə dikilib qalmışdı.
-Gəlirəm , gəlirəm, nə gözəldi oralar deyib, gözlərini fani dünyaya əbədi olaraq yumdu.
Üzündə illərdi o balaca qəlbinə sıgışdırdıgı günəşin əksi bərq vururdu.
Ümidlə yaşayıb , ümid xəstəsinə çevrilən bu gözəl , nur üzlü insanın öz günəşinə qovuşmaq üçün necə tələsdiyi çöhrəsinə yansımışdı.

Müəllif:Leyla YAŞAR

LEYLA YAŞARIN YAZILARI

“YAZARLAR” JURNALI PDF

YAZARLAR.AZ
===============================================

<<<<<< WWW.USTAC.AZ və WWW.BİTİK.AZ >>>>>>

Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93 E-mail: zauryazar@mail.ru

"25 yarpaq" layihəsi, "YAZARLAR" j., Leyla Yaşar, Milli Qəhrəman, Rövşən Hüseynov

Leyla Yaşarın “Daş adam” adlı ilk kitabı çap olunacaq

Fevral 6, 2022 www.yazarlar.az Bir şərh yazın

“Yazarlar” jurnalının Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı şəhid Rövşən Hüseynovun xatirəsini əbədiləşdirmək məqsədi ilə hər il həyata keçirdiyi “25 yarpaq” layihəsi çərçivəsində gənc yazar Leyla Yaşarın ilk kitabı olacaq “Daş adam” artıq çapa hazırdır.

Leyla Yaşar həm də 2021-ci il ərzində fəallığı nəzərə alınaraq “Ustac” Milli Mükafatına layiq görülmüşüdür. Adı çəkilən mükafatın 2022-ci il üzrə laureatı odur. Leyla xanımı bu nailiyyətlərinə görə təbrik edir, bolluca uğur arzulayırıq. 22.02.2022 Rövşən Hüseynovun ad günüdür! Yaşasaydı 55 yaşı olacaqdı. Allah bütün şəhidlərimizə rəhmət eləsin. Ruhu şad olsun. Var olsun öz şəhidlərini unutmayan Leyla xanım kimi Vətən övladları.

Leyla Yaşar “Daş adam” PDF

LEYLA-YASAR-—-elek Download

Hazırladı: Tuncay ŞƏHRİLİ

TUNCAY ŞƏHRİLİNİN YAZILARI

“YAZARLAR” JURNALI PDF

YAZARLAR.AZ
===============================================

<<<<<< WWW.USTAC.AZ və WWW.BİTİK.AZ >>>>>>

Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93 E-mail: zauryazar@mail.ru

"YAZARLAR" j., Akif Abbasov, YAZARLAR, YAZARLAR JURNALI, YENİ KİTABLAR

Akif Abbasovun “QIZILƏHMƏD ALMALARI” hekayələr kitabı işıq üzü görüb

Fevral 6, 2022 www.yazarlar.az Bir şərh yazın

“QIZILƏHMƏD ALMALARI” nəşr olundu

“Mütərcim” nəşriyyatı yazıçı Akif Abbasovun “QIZILƏHMƏD ALMALARI” hekayələr kitabını nəşr etmişdir.

Abbasov A.N. Qızıləhməd almaları. Hekayələr. Bakı: Mütərcim, 2022, –120 səh.

Redaktorları: filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Telman Vəlixanlı, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru Lalə Məmmədlidir.

Kitabda yazıçının son illərdə qələmə aldığı və internet səhifələrində, internet jurnallarında özünə yer almış hekayələri, lətifəvari hekayələri toplanmışdır. Hekayələrdə məzəli adamların əhvalatları, gündəlik həyatda baş verən gülməli hadisələr işıqlandırılır, cəmiyyətə zidd, yararsız insanlar tənqid edilir.

Hazırladı: Tuncay ŞƏHRİLİ

TUNCAY ŞƏHRİLİNİN YAZILARI

“YAZARLAR” JURNALI PDF

YAZARLAR.AZ
===============================================

<<<<<< WWW.USTAC.AZ və WWW.BİTİK.AZ >>>>>>

Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93 E-mail: zauryazar@mail.ru

ƏDƏBİ TƏNQİD, ƏDƏBİYYAT, Ədəbiyyat xəbərləri, Ədəbiyyatşünaslıq, TƏRANƏ MƏMMƏD, VAQİF OSMANOV, www.USTAC.az

VAQİF OSMANOV – XOŞBƏXTLİYƏ AZADLIQ VERİLMƏYƏNDƏ…

Fevral 6, 2022 www.yazarlar.az Bir şərh yazın

XOŞBƏXTLİYƏ AZADLIQ VERİLMƏYƏNDƏ…
Təkcə ədəbi qəhrəmanının yox, əsərindəki bütün obrazların xarakterlərini mükəmməl yarada bilməyən söz adamının yazdıqları yaddaqalan ola bilməz. Təranə Məmmədin yığcam hekayələrinin qəhrəmanlarında bu mükəmməllik əsəri oxunaqlı etməklə bərabər, həm də onların müsbət və mənfi etik-əxlaqi xüsusiyyətləri bir mənəvi dərs kimi dəyərlidir.
Təranə xanım “Sirr” romanında da təzadlı xarakterlər yaratmağı bacarıb. Əsərin baş qəhrəmanları – sevginin əzablı yollarında bütün çətinliklərə sinə gərən Elçin və Ayna, həmçinin digər obrazlar – Aida, İradə xanım, Malik, Humay ana, şəhid Elvin, Elçinin həyat yoldaşı Şəmsiyyə, oğlu Azad hər gün rastlaşdığımız, ancaq diqqətimizdən yayınan insanlar olsa da, yazıçı təhkiyəsi onları bizə ya doğmalaşdırır, ya da belələrinə rast gəlməyi arzulamır.
“Həyatda hər şeyi pulla, var-dövlətlə ölçən, bir qədər sərt, bir az özündən razı, təkəbbürlü” İradə xanımla sadə, səmimi, mənəvi zəngin, maddi sərvətlərə laqeyd Ayna bir-birindən yerlə göy qədər fərqli ana və baladırlar. Böyük bir klinikanın baş həkimi İradə xanımın “fəlsəfə”si: “həyatda hər şey alınır və satılır. Bu səbəbdən də çalışıb alıcı olmaq lazımdır. Bunun üçün həmişə qazanmaq, həmişə fəal olmaq gərəkdir”.
Əslində İradə xanımı da qınamıram. O, madar övladının gələcəyindən nigaran qayğıkeş anadır. Aynanın durumundakı dəyişikliyi həmin an hiss edir. Ancaq bircə alqışlayanmamalı xisləti var ki, hər şeyi maddiyyatda görür. Anlamır ki, pul həmişə səadətə yol açmır, pul bəzən bəlalar da gətirir.
Təranə xanım zamanın nəbzini tutmağı bacaran yazıçı olmaqla yanaşı, həm də həssas və mərhəmətli anadır. O, hekayələrindəki müxtəlif ana obrazları bu günün qayğıları ilə yaşayır zamanın xaosundan narahatdır. Həmişə vurğulayır ki, bəşər övladının hamısı eyni mənəvi yükü daşımır, müsbəti də var, mənfisi də. Bu, həyatın gerçəkliyidir, heç kim də bundan qaça bilməz.
Ayna isə tam başqa xarakterli, ayıq düşüncəli, erudisiyalı, insansevər çağdaş Azərbaycan gəncidir. “O, anasının yaşadığı həyat tərzini bəyənmir”. Həyata baxışı başqadır, “müstəqilliyi və fərqli düşünməyi sevir”. İki əksqütblü düşüncə tərzi hətta ailə daxilində onların bir-birinə yaxınlaşmasına, problemləri birgə həll etməsinə əngəl törədir. Ona görə də Ayna anasının məsləhətini – “elə adamlarla oturub dur ki, onların arasından özünə ər tapasan” öyüdünü ən azı yola verir, onu yerinə yetirmək fikrindən uzaqdır. Ayna üçün mənəvi meyarlar sadəlik, səmimilik, təmənnasız münasibət, mərhəmət, saf sevgidir. Bu səbəbdən “hərdən anası ilə fikirləri haçalanır”.
Yazıçı İradə xanımın iç dünyasının paxırını Aynaya daha bir “ağıllı” məsləhəti ilə açıb tökür: “çalış sevmə, əziyyət, cəfa, hicran, bunlar sənə lazımdır?”…
İradə xanımın Aynadan sonra ikinci əksqütblüsü çıxılmaz qayğıların burulğanında çarpışan Humay anadır. Elçinin və şəhid Elvinin anası cəfakeş, övladlarının üstündə kövrək yarpaq kimi əsən həssas qəlbli insandır.
Aynanın rəfiqəsi Aida dostluğa sədaqətli, hər situsiyada nə etmək lazım olduğunu bilən, ən çətin və ağır günlərdə rəfiqəsinin dərdinə şərik olan, Aynanın xoşbəxtliyi naminə özünü fəda etməyə hazır dayanan, uzun müddət ilahi sevgisinin yolunu gözləyib ona qovuşan sevgilidir.
Elçin sadə və qayğıları bol ailədə böyüyüb, püxtələşib, anası və qardaşı ilə birlikdə ehtiyac içində yaşayıb. Hər şeyi pulla ölçən İradə xanım ona Aynadan əl çəkmək üçün pul da təklif edib. Bundan qəti imtina edən, qürurunu və sevgisinin saflığını qoruyan Elçin həmin gündən Aynanın xoşbəxtiliyinə mane olmamaq üçün bir daha onunla görüşməməyi qərara alıb. Sonradan bacarığı və zəhmətiylə şirkət sahibi olub. O, kitabın redaktoru, qazi şair – publisist Rəfail Tağızadənin yazdığı kimi, “sevgisinə sadiq qalan və ömrünün sonuna kimi unutmayan Azərbaycan kişi”sidir. “Sevginin həddini bilməyən” Elçinin öz sevgi ölçüsü, əyarı, qədəri var.
Elə əvvəldən Elçin ilə Aynanın xoşbəxtliyi yolunda “qaratikan” bitmişdi, Təpəgöz kimi səadət yolunu kəsmişdi. Bu, pul, sərvət hərisliyi, qılıncdan da iti tamah idi. Belə qollu-budaqlı “qaratikan”ı İradə xanım uzun müddət idi səhra ürəyində becərməkdəydi. Yaxşı bilirik ki, səhra bitkilərinin yarpağı, çiçəyi, meyvəsi olmur, ancaq tikan sahibidirlər. Tez-tez Ayna ilə Elçinin kövrək, azad sevgiyə tamarzı qəlbinə zəhərli ox kimi batan tikanlar onlara acı, əzab, kədər, sağalmaz mərəzlər bəxş etməkdəydi, “ömürlərini bada verirdi”.
Elçin babasının İçərişəhərdəki “həm keçmiş, həm də çox uzaqdan boylanan gələcək” yaşayan evində xəyallar içərisində çabalayanda “yanında Aynanı hiss edirdi”. Onun “uğur mələyi” əlçatmazlıqda nakam sevgisinin acısını çəkməkdəydi. “Bütün ali hisslərə yad” İradə xanım isə öz xislətiylə baş-başa dayanıb iki sevən gəncin həyatını hərraca qoymuşdu – pullu, “nüfuzlu” kürəkən axtarırdı. Amansız tale onu Maliklə rastlaşdırdı. Malik adlı-sanlı nəsildən idi, həm də polkovnik İsmayılovun bacısı oğluydu.
Malik həkim geniş dünyabaxışlı, mədəni, alicənab olsa da anlamırdı ki, “əgər qadın bir kişini gerçəkdən sevərsə, onun gözündə dünyadakı kişilər tam olaraq anlamını itirər” (Oskar Vilde). Sonradan Malik “qadının yer üzündə ən vacib vəzifəsi ana olmaqdır” fikrinə gəlib Aynaya sivil qaydada, dostcasına ayrılmağı təklif edəndə yəqin ki, mənim kimi çoxları da Malikin böyüklüyünə həsəd aparacaqlar. Çünki hər Şərq kişisi özünün dünyaya övlad gətirə bilməmək bacarığının olmamasını etiraf edə bilməz…
Elçinlə Aynanın və Maliklə Aynanın ilk görüşlərində yaşananları Təranə xanımın təhkiyəsi ilə analiz edib paralellər aparanda görürük ki:
“Ağappaq incə çiçək dəstəsi, iki gəncin arasında ilk bağlantı – bir saniyəlik baxış və zövqlərin üst-üstə düşməsi” sevginin ilahiliyindən xəbər verir.Təranə xanım sevginin aliliyinə Aynanın diliylə aydınlıq gətirir:
“Sən başqasan, Elçin! Sən hamı kimi deyilsən. Bilmirəm necəsən, amma başqasan”.
O “hamı”lar, o “başqa”lardı ilahi sevgiyə, xoşbəxtliyə qənim kəsilənlər.
Malik isə laboratoriyada ilk atüstü görüşdəcə Aynaya gözəllikdən alacalanmış şəhvətli gözlərlə baxır, Aynanın əlini öpməyə çalışır. Sonrakı görüş üçün restoranı bağlatdırır, Aynanın barmağına üzük taxmaq şərəfinə nail olmaq istəyir. İki fərqli münasibət, iki fərqli duyğu, biri ilahi, o biri qeyri səmimi. Ağappaq incə çiçək dəstəsi və brilyant üzük. İki fərqli sevgi etirafı. Malik də Aynanı sevirdi, yazıçı bizi buna inandırır, ancaq Malik anlamaq iqtidarında deyil ki, sevgi qarşılıqlı olmalıdır:
“Tanrı insana həyat adlı ən gözəl nemət, dərk etmək imkanı və bir az da şans verirsə və o bundan düzgün istifadə edə bilmirsə, günah özündədir. Ən Ali məhkəmədə “nədən narazısan?” sualına cavabı “heç nədən” olmalıdır. Çünki həyat yaşamaq üçündür”.
Dərin hikmətdir, lap aforizm səviyyəsində…
Həyat bəşər övladının gözündə ya məzhəkə, ya dram, ya da faciə şəklində yazılmış ömür kitabıdır. Hər kəs bu kitabı öz əməlləri ilə yazır, pozur. İradə xanım Aynanın və Elçinin həyatına dramatiklik gətirən səhnələrin müəllifiydi, Ayna, Elçin, Aida isə xoşbəxtliyi üçün çarpışan, ömür kitabının hər qiymətli səhifəsini işıqlı qəlbləri ilə yazmağa çaılşan həyat aşiqləri, həm də bəyaz barış göyərçinləri. Doğrudan da, bir mahnıda deyildiyi kimi, sevənlərindi dünya…
İradə xanımın monoloqvari gecikmiş etirafı sonrakı peşmançılıqdan, quru təsəllidən başqa bir məna daşımır:
“Gör başıma nələr gəldi. Mən qızımın ad-sanını qorumağa çalışarkən indi bu naməlum əlaqəni necə qəbul edə bildim? Mən Elçinə evimdə qızımla görüşməyə necə icazə verdim? Bəlkə həqiqətən bütün bunları Tanrı mənim yersiz qürurumun, yekəxanalığımın nə qədər əsassız olduğunu sübut etmək üçün göstərir? Mən doğma qızımı sevdiyi insandan ayırıb onu pula, evə, vəzifəyə görə bir başqasına ərə getməyə vadar etdim. Allahın işinə bax ki, qızım bu neçə ildə ana da ola bilmədi. İndi isə mən, İradə xanım, heç vaxt qəbul etmədiyim qanunsuz görüşlərə, qızımın başqa kişiylə görüşməyinə göz yumuram. Mən bunu necə edə bildim? İndi hətta Aynanın Elçindən uşağı olsa, mən bunu qəbul etməyə hazıram”.
Obrazların daxili aləminə vara bilmək, psixoloji məqamları açmaq bacarığı yazıçı, şair kimi Təranə xanımın böyük uğurudur. Bu onun ana, həyat yoldaşı, pedaqoq missiyasının və mühüm dövlət orqanlarındakı işinin nəticəsidir.
Təranə xanım “Sirr” romanı ilə ürəyindəkiləri bəşər övladına bəyan edir: ”siz hər şeyi bilə bilməzsiniz, çünki siz Allah deyilsiniz!”. Allahlıq iddiasında olanların sonrakı peşmanlığının faydasız olduğunu babalarımız çoxdan deyiblər, çoxumuz isə ata-babalarımızın dediyinə biganələrdənik. Çat vermiş ürəklərin ağrılarına məlhəm qoymaq bəzən heç zamanın da yadına düşmür. Nə yaxşı ki, Elçinlər, Aynalar, Aidalar hələ ətrafımızda yaşayırlar…
Roman elə qeyri-adi, gözlənilməz hadisələrlə sona çatır ki, bu ədəbi keçidi heç kim gözləmirdi. Nədir, gözləmədiyimiz hadisələr? Qoy, bu da sirr olsun. Bu sirri bilmək üçün əsəri oxumaq məsləhətdir. ‘Sırr’ sızi nəhəng bir novella təsiri bağışlayacaq.
Aristotelə görə, sevgi əzab çəkməkdir. Ayna da, Elçin də əzab çəkə-çəkə yaşadılar və…
Bu “və”nin arxasında çox suallar dayanıb. On yeddi ildə Elçin tez-tez kimin qəbrinin üstə tər ağappaq gül dəstəsi qoyurdu? Və sair, və ilaxir…
Təranə xanımın bir ana harayıdı “Sirr”. İnsanları başa salmağa çalışır ki, ürəyimizi sevgi ilə qidalandırmasaq mənəvi dünyamız bütün müqəddəs dəyərləri itirəcək. Bu da insanlığın məhvi olacaq.
Bəli, Təranə xanım, “sevgini insanı diriltmək gücünə inanmayanlar” yaşaya bilməzlər…
“ Xoşbəxtliyə azadlıq vermək lazımdır” (Əbu Turxan). Xoşbəxtliyə azadlıq verilməyəndə doğmalarımıza əzablı ömür yaşadırıq və yaşadacağıq. Axı həyatın hər anı qiymətlidir. Qədrini bilək…
Yanvar 2022.