NƏFS
(hekayə)
Otuz il qabağın söhbətidi. Payız günlərinin birində orta məktəb yoldaşım yanıma gəlmişdi. Ucaboy, güləriz, sifətindəki işıqdan başqa elə də cəlbediciliyi olmayan, hesabat verirmiş kimi əl-qoluyla danışmağı xoşlayan dostumun üz-gözündən həyat eşqi yağırdı. Onda mən, indi adından başqa heç nəyi qalmayan “İşıq” nəşriyyatının not-musiqi redaksiyasında otururdum. Redaksiyanın qadın işçiləri bir göz qırpımında vuruldu ona. Xüsusən də Afər xanımın marağı dostumu ilhama gətirmişdi. Şirvanlı ehtirasıyla basıb-bağlayırdı. Saat yarımdan sonra xudafizləşib gedəndə az qala rerdaksiya işçiləri nəşriyyatın qapısınacan onu yola salmağa çıxmışdı. Sonra da məni tutdular sorğu-suala. Mən də xəsislklə söz kəsənlik elədim:
–Yerlimdi, bir məktəbdə oxumuşuq…
Beş aydan sonra təzəcə işə gəlmişdim ki, tanımadığım bir oğlan uşağı redaksiyamıza gəldi:
–Müəllim, çayxanada sizi bir kişi gözləyir.
Tələsik aşağı düşdüm. Gördüm dostum çayxananın bir qırağında qarşısında bir çaynik çay, iki stəkan, beli bükülmüş vəziyyətdə oturub, gözünü zilləyib bir nöqtəyə.
–Niyə yuxarı qalxmamısan?!
–Qalxa bilmədim…
–Niyə?
Qəribə cavab verdi:
–Bilərsən.
–Gözümə kefsiz dəyirsən?!
–Sınıq çıxmışam!
–Nə mənada?!
–Malımı-pulumu batırmışam. – Üzünə maraqla baxdığımı görüb, gülümsədi. –Yeməyə çörəyim vardı, sürməyə maşınım vardı, xərcləməyə pulum vardı. Amma bunlar mənə azlıq eləyirdi. İstəyirdim adamların gözündə bir mərtəbə də ucalım.
Başladım təzə qazanc yeri axtarmağa. Böyük adamların birinin bacısı uşaqlarıyla qarşılaşanda çiçəyim çırtladı: “Mənim də atımın nalınamı, alnınamı gün doğarmış!”. Onların söhbətindən belə başa düşdüm ki, Rusiyada tomat pastasının ayağı yerə dəymir. 10 min banka apar, bir ətək pulla qayıt. Beh verib, 10 min bankanı sayıb götürdüm. Vaxt qoydular. Ticarətdə də vaxt qumarda uduzmaq kimi bir şeydi.
–Narahat olmayın, inşallah, 10-15 gün qabaqcadan pulunuzu qaytaracağam.
–Unutma ki, bir gün geciksən, 1 faiz artıq ödəməli olacaqsan.
Sağ əlimi qoydum sol gözümün üstünə.
–Niyə sol?!
–Sağımdan solum yaxşı görür.
Gülüşdülər…
Malı yük maşınıyla vurdum Rusiyaya, özüm də dalıyca uçub getdim. Saratovda yükü qarşılayıb yer-yurd elədim. Nümunə üçün bir qədərini çıxartdım bazara. Alıcı quş kimi aldı üstümü. Gördüm, bankanı əlinə götürüb o-üz bu üzünə baxan-baxan yerə qoyub, çıxıb gedir.
“Köpək uşağı, – ürəyimdə dedim, – heç olmasa dadına baxın.”. Hətta birini də açıb nümunə kimi qoymuşdum ortalığa. Heç barmaqlarını batırıb dillərinə də vurmadılar. Çaşıb qaldığımı görən bir Allah bəndəsi qulağıma pıçıldadı, – bunun istehsal tarixi, yararlılıq müddəti, nettosu… bruttosu… hanı?!
Barmağımı dişlədim. Böyük adamın bacısı uşaqları tomat pastasını eləcə bankələrə doldurub, üstünə də pomidor şəkli yapışdırıb, vermişdilər qoltuğuma. Mən də hər yeri Azərbaycan bildiyimdən, ağlıma da gəlməmişdi ki, baxım görüm zəhrmara qalmış pomidor pastasının istehsal tarixi haçandı. Rusa da, bankanın içindəkindən çox çölü lazımdı – 500 qram əvəzinə 100 qram da olsa, təki etiketi olsun, elə dolu banka kimi qəbul eləyəcəklər.
Malı bazardan çıxardıb, aparıb tökdüm kirayədə qaldığım həyətə. Elə axşam ikən axtarıb bir mət¬bəə tapdım. Sifariş verib, malın çəkisi, istehsal tarixi, yararlılıq müddəti… nettosu… bruttosu… möhür düzəltdirdim. Səhər sübh namazından…
Sözünü ağzında qoydum:
–Namaz qılırsan bəyəm?!
–Bir o qalmışdı!
–İndi hamı millət namaz qılır.
–Millət çaşıb, elə bilir müsəlman olmaq namaz qılmaqdan ibarətdi! Lənət şeytana. Onu deyirdim axı. Qolumu çırmayıb, girişdim işə. Özüm tək, banka da on min… Şappa-şap başladım bankələrin kürəyinə möhür salmağa. Necə qızışırdımsa, yemək-içmək yadımdan çıxırdı. Bir də onda ayılırdım ki, bir əlimdə möhür, bir əlimdə bankə, başımı qoymuşam taxta qutunun üstünə, ağzımın suyu da daşdan su daman kimi axıb tökülüb şalvarıma.
15 günə bankaları möhürləyib qurtardım. Çıxartdım bazara – baxan-baxan göydə qapırdı. Bir gün də gördüm, nəsə mal ağır gedir. O yan-bu yana boylananda, boğazım qurudu. Yalançılar sözü bazarda tomat əlindən iynə atsaydın yerə düşməzdi. Yerlilərim parta-part tomat pastası satırdı.
Artıq malın pulunu vermək vədəm də tamam olmuşdu, hələ də 3-4 min satılmayan bankə qalmışdı. Bakıdan da xəbər xəbər dalınca gəlirdi – bizimlə zarafat eləmək fikrinə düşməyəsən, ha!
Malı dəyər-dəyməzinə yerlilərimə satıb, geri qayıtdım. Haqq-hesab zamanı məlum oldu ki, əlim ətəyimdən uzun gəlir – mayanı da yemişəm, qazancı da. Qayıtdım Kürdəmirə. Gördüm, yoldaşım, uşaqları da götürüb ehtiyac üzündən çıxıb gedib atası evinə. Evdə tək qalan bacım da acından ölüb.
2 gündən sonra ailəm geri qayıtdı. Bərk sevinirdilər. Elə bilirdilər, yel əsib, qoz tökülüb…
Başladı ağır günlərim. Bir adamdan da borc almağa üzüm gəlmirdi. Qorxurdum, məni araya qoyalar. Bir az dəmir-dümürüm vardı, satıb, puluyla gün keçirtməyə başladıq. Bir səhər evdən çıxanda yoldaşım dedi:
–Çörək alarsan.
3 çörək alıb gətirib verdim. Günorta evə qayıdanda, yoldaşım zəndlə üzümə baxdı.
–Nədi, nə olub?!
–Çö¬rək almamısan?
–Nə çörək, – dedim, – bayaq aldığım çörək deyildi?!
–Ay bəxtəvərin balası, iki oğlun var, hərəsi bir dana boyda, onlara 3 çörək bəs eləyər, elə yavan-yavan yedilər?!
İnan, dünya gözümdə zülmət qaranlığa döndü. Cibimdə bir qara qəpik də yox idi. Qapının ağzındakı kətilə yanımı qoyub, əllərimlə başımı tutdum…
Bir xeyli vaxt nə o dilləndi, nə məndən səs çıxdı.
–Bilirsən, niyə gəlmişəm?
Sual dolu nəzərlərimi dikdim üzünə.
–Mənə pul lazımdı – borca!
–Nə qədər?
–On min.
Zəka sahiblərinin məsləhəti yadıma düşdü – “İstənilən borcun yarısını verəsən gərək.”.
–Min manata gücüm çatar.
Ağlımdan keçdi ki, müdriklər onu da deyib ki, borc vermə, verdinsə, geri qayıdacağından ümidini üz.
–Onu da bağışlayıram sənə!
–Allah razı olsun! Düzünü bilsən, yaram çox dərindi, yüz min də sağaltmaz. Amma indi min də məndən ötrü böyük puldu.
–Allahın verdiyinə qane olaydın gərək!
Əlini əlinə vurub şaqqıldayıb güldü.
Çaşıb qaldım: “Bu dərd hara, bu gülüş hara?!”
–Nədi, gülüşüm səni çaşdırdı, deyəsən?!
Başımı yellədim.
Bayaq stolu döşüylə qabağa itələyib, yan tərəfə çevrildi.
Gördüm sağ ayağı dizdən aşağı yoxdu.
–Bu nədi?!
–Nəfs…
03.08-09.09. 2023
Müəllif: Qəşəm İsabəyli
Mustafa Müseyiboğlu adına kitabxana
YAZARLAR.AZ
===============================================
<<<< WWW.YAZARLAR.AZ və WWW.USTAC.AZ >>>>
Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93 E-mail: zauryazar@mail.ru
