Mənim gördüyüm Ağdam
1988 ci ilin iyul ayı idi.Biz Ağdama gedirdik.Maşınımız Kürdəmir-İmişli magistral yolundakı Kürüstü körpünü keçib, Ağdama doğru irəliləyirdi. Hələ Ağdama çatmağa neçə kənd, neçə şəhər var idi. Maşın yol boyu sütüdükcə, yol ətrafı mənzərələr adamı valeh edirdi. Gah yolun kənarındakı boz düzənlik adamın gözünü yorur, gah da yol kənarında boy- boya düzülmüş hündür, yaşıl ağaclar adamın gözünü oxşayırdı. Saatlar, dəqiqələr bir-birini əvəz edirdi. Günəşin qızılı şəfəqləri maşının pəncərəsindən keçib, adamı yandırırdı. Səhərdən başlamış yolçuluq davam edirdi. Hərdən yolun kənarında maşını saxlayıb, uzun yolun dincini alır, çaydan, sudan içib yenə də yolumuza davam edirdik. Hələ Ağdama çatmağa bir xeyli vardı. Mən çox susamışdım. Sürücüyə maşını saxlamağı xahiş etdim. Uşaqlar da maşını saxlamağı təkid etdilər. Sürücü maşının sürətini azaltdı. Bir az uzaqdan yolun kənarında hündür ağacların altında bir gəlin sac qurub, yuxa yayır, somavar qaynadır, yanında cavan oğlan çırpı yığıb, somavarın yanına gətiridi. Bir az irəliləyib, maşını onların yanında saxladı. Düşəndə onların yanında sərin bir bulağın axmasını gördük. Sərin bulaq suyunda əl -üzümüzü yuyub, bir az dincəldik. Bu ailə bizi həm də təzə dəmlənmiş somavar çayına, isti yuxa, pendirə qonaq etdi. Bir az dincəldikdən sonra yolumuza davam etdik. Yol boyu gözəl mənzərələr, yol kənarı yaşıllıq göz oxşayırdı.
Nəhayət biz gəlib Ağdama çatdıq. Düzünü deyim ki, mən ilk dəfə idi ki, Ağdamı görürdüm. Dillər dastanı olan Ağdam. İllərin, əsrlərin yadigarı Ağdam. Neçə-neçə dünya şöhrətli müğənnilərin, xanəndələrin, şair və yazıçıların, qəhrəmanların vətəni Ağdam. Biz maşından düşüb bir az o yan- bu yana boylanıb, şəhəri hansı tərəfdən gəzməyi başlamağımızı qərarlaşdırdıq. Mən ümumiyyətlə hara getsəm, hara səfər etsəm, oranın tarixi abidələri ilə maraqlanıram. Bu mənim ümdə arzularımdan biridir. Ağdamın gözəlliyini görmək lazımdır. Görmək üçünsə gəzmək. Biz əvvəl Ağdam çörək muzeyinə getdik. Muzeydə neçə illərdən qalmış çörək nümunələri nümayiş olunurdu. Mənim nəzərimi qurudulmuş, lakin hələ də rəngini özündə saxlamış çörəklərlə yanaşı həm də divarlarda rəngli boyalarla çəkilmiş həndəsi fiqurlar, illüstrasiyalar, cürbəcür naxışlar cəlb etdi. Biz muzeydən xoş təəssüratla ayrıldıq.
Sonra Cümə məscidinə yollandıq. Məscidə çatıb, maşından düşdük. Məscidin həyətində bir xeyli adam var idi. Kimi içəri keçmək üçün növbə gözləyirdi. Kimi də içəridən çıxan adamlara yol verib, onları əvəz edirdi. Biz də məscidə keçmək üçün adamların çərgəsində dayandıq. Nədənsə adam belə yerlərə gələndə özündə bir yüngüllük huss edir. Ulu tanrı hər bir insanın qəlbindən Allah xofunu əskik etməsin. Biz də başqa adamlar kimi içəri keçdik, allaha dua edib, salavat çevirib, məsciddən çıxdıq. Mən Şəhlaya Diyarşünaslıq muzeyinə getməyi təklif etdim. Dostlar mənimlə razılaşdılar. Biz muzeyə gedib, muzeydəki qədim əşyalarla tanış olduq. İllərdən qalmış qədim paltarlar, təsərrüfat əşyaları, arxeoloji qazıntılar zamanı tapılmış sikkələr, palçıq qablar, küplər, daha nələr, nələr. Bütün bunlara baxa-baxa Azərbaycanın nə qədər qədim olduğunu bir daha yəqin edirsən. Sağ olsun muzeyin bələdçisi bizi bütün muzeyi gəzib, bu əşyalarla tanış olmağımıza kömək etdi. Biz muzeyi gəzib qurtardıq. Bələdçi ilə, muzeyin başqa əməkdaşları ilə sağollaşıb maşına oturduq.
Ancaq bütün bunlarla yanaşı Ağdam deyəndə təkcə Qarabağ atını göstərmək olar ki, bu Azərbaycana dünya şöhrəti gətirmişdi.
Bir az yorulmuşduq, həm də susamışdıq. Biz Ağdamın məşhur,, Çay evi” nəgetməyi qərara aldıq. Dedik gedib həm çay içərik həm də bu bina ilə yaxından tanış olarıq. Bildiyimuz kimi bu Çay evinin belə lahiyədə tikilməsində bilavasitə Xudu Məmmədovun əməyi böyük olmuşdur. Çox sağ olsun ki, 1986 cı ildəo binanın bu formada tikilməsini təklif edib. O vaxtki raykom katibi, başqa əlaqəli məmurlar da bu binanın tikilməsini təsdiq ediblər.
Biz stolların birinin ətrafında əyləşdik. Mürəbbə, limonla çay sifariş verdik. Sağ olsunlar xidmətçilər bizə lazımı xidmət göstərdilər. Biz doyunca çay içib, pulumuzu ödəyib çay evindən çıxdıq.
Artıq günorta idi. Uşaqlar mağazaya baş çəkməklərini istədilər. Biz Ağdamın təzə istifadəyə verilmiş Ticarət mərkəzinə getdik. Tucarət mərkəzinin uzunluğu nə qədər idi bilmədim, ancaq saatlarla vaxt lazım idi ki, bu ticarət mərkəzini gəzib qurtarasan. Biz neçə köşkü gəzdik, lazım olanlardan, xoşumuza gələnlərdən bir neçə şey alıb ordan çıxıb, Ağdam bazarına getdik.
Bazar. Bir az səs-küy olanda el arasında deyillər ki, elə bil bazardı. Doğrudan da bazarda səs-küy idi. Alan kim, satan kim. Kimi gətirdiyi meyvələri satmaq üçün müştəri səsləyir, kimi toyuq-cücənin ətini nümayiş etdirir, kimi də göy-göyərtinin təzə olduğunu göstərirdi. Biz bir az bazarı dolaşdıq,bəzi mürəbbəlik meyvələrdən almaq üçün satıcılara yaxınlaşdıq. Bazarda gəzdiyimiz vaxtlarda mənim nəzərimi bir şey xüsusi cəlb elədi. Bix bazarda alış-veriş edən vaxt bazarda iki-bir, üç-bir cavan oğlanlar gəlib meyvələrin, tərəvəzlərin neçəyə olduğunu soruşur, guya xoşuna gəlmir, yaxşı deyil deyə ayaqları ilə meyvə-tərəvəz topalarını vurub dağıdırdılar. Bunlar kimdir , niyə belə edirlər?-deyə soruşduq. Yerli camaat yavaşca ermənilərdi gəlib belə dava salırlar, müdaxilə edəni də tutub aparırlar. Biz aldığımız şeyləri maşına yığıb bazardan çıxdıq. Bur az maşınla Ağdamın şəhərarası yollarında gəzib, şəhəri seyr etdik. Artıq günortadan xeyli keçmişdi. Biz Ağdamdan xoş təəssüratla, xoş xatirələrlə evimizə qayıtdıq.
Ağdam mənim yadımda o illərin insanlarının qurub, yaratdığı göz oxşayan mənzərə kimi qaldı.
Müəllif: Tənzilə ƏLİYEVA
“YAZARLAR” – SİFARİŞ ET
Mustafa Müseyiboğlu adına kitabxana
YAZARLAR.AZ
===============================================
<<<< WWW.YAZARLAR.AZ və WWW.USTAC.AZ >>>>
Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93 E-mail: zauryazar@mail.ru