“Ölü evdən qeydlər”
Dostoyevski izdihamlı bir yığıncaqda söylədiyi nitq və oxuduğu şeirə görə rus çarı tərəfindən həbsə məhkum edilmiş və Sibirə sürgün edilmişdir. O, həbsdə olduğu illəri “Ölü evdən qeydlər” kitabında toplayıb.Müəllif bildirir ki, burada yaşamazdan əvvəl o, xalqı tanıdığını zənn etmiş, amma həbsdə olduğu illərdə səhv etdiyini anlamışdır. Dostoyevski “qara insanlar” olaraq xarakterizə etdiyi bu qrupla qarşılaşdıqdan sonra insanları təhlil etməyə və onların daxili aləmlərinin dərinliklərinə getməyə başladı.
Sürgündə Dostoyevski həbsxanada itlə insan münasibətləri ilə bağlı müşahidə eksperimenti aparır. O, itin arxasınca gedərəj yanından keçən hər bir məhbusun onu təpiklədiyini müşahidə etdi. Maraqlısı o idi ki, it məhbuslardan qaçmayıb və ona bir məhbus yaxınlaşanda əyilib mövqe tuturdu.İtin yanından keçən hər məhbus iti təpikləyir və it buna heç bir reaksiya vermirdi.Bir gün Dostoyevski itə yaxınlaşıb başını sığallamağa başladı. İt bir müddət təəccüblə ona baxır, sonra cəld ondan uzaqlaşır və acı-acı hürür. Qarşısına gələn məhbusun təpiklədiyi it o gündən Dostoyevskini hara görsə, ondan qaçır və bir daha ona yaxınlaşmır.Dostoyevskidən qaçan itin təpik atanlardan qaçmaq əvəzinə başını sığallamağının təbii ki, psixoloji izahı var!
“Şəri həyat şərti kimi qəbul etmiş məxluqların sevgini, qardaşlığı, paylaşmağı gördükdə böyük təəccüb və çaşqınlıq hissi bu…Ruhu əsarətə düşmüş bu it sevgiyə acdır və bu insanlar üçün də keçərlidir… Bəzən pis davrandığın insanlar sənə pərəstiş edir, bəzən də yaxşı davrandığın insanlar sənə nifrət edir…”
Məlumatı hazırladı: Zəhra HƏŞİMOVA
Mustafa Müseyiboğlu adına kitabxana
===============================================
<<<< WWW.YAZARLAR.AZ və WWW.USTAC.AZ >>>>
Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93 E-mail: zauryazar@mail.ru