Ziyalı sözü cəmiyyətin dərin qatlarındakı cığırlardan keçmək istəyənlərə geniş qapı açır. Mütəfəkkir ziyalı dünyanın hər yerində əsas aparıcı qüvvədir. Ziyalı həm də böyük ictimaiyyətçi hesab olunur; çunki onun fikri cəmiyyət məsələlərinin həllində vacib rol oynayır. Filologiya elmləri doktoru, professor, AMEA-nın Dilçilik İnstitutunun direktoru Nadir Məmmədli də əsl mütəfəkkir-ziyalı, böyük ictimaiyyətçi kimi fəal missiya daşıyır. Elmi-ictimai cəmiyyət Nadir Məmmədlinin peşəkarlığına şahiddir. Onun Azərbaycan elminə verdiyi töhfələr əsl sənət fövqü yaradır və o, daim öz elmi-publisistik mövqeyi ilə həm də dövlətçilik işinə xidmət edib. Diqqətlə nəzər salsaq, görərik ki, hörmətli professorumuzun sənətkar qətiyyəti həmişə bu tip aurada cilalanıb. Xoş haldır ki, onun alimlik və sənət mövqeyindəki çeviklik bu real-ictimai məğzdə daha aydın sezilir. Düşünürük ki, o, qəti şəkildə bu reallığa söykənib və hazırda da bu istiqamətdə mümkün əhatə yaratmağı ustalıqla bacarır. Elmi sahəsi əsasən dilçilik olan Nadir Məmmədli artıq dünyanın tanıdığı görkəmli alimdir, (əlbəttə) xüsusi təqdimata ehtiyacı yoxdur. Lakin biz onun elmi yaradıcılığı, ictimai, ədəbi-publisistik fəaliyyəti barədə qısa da olsa, məlumat vermək istəyirik.
Nadir Məmmədli (Məmmədov Nadir Baloğlan oğlu 19 sentyabr 1959-cu ildə Bakı şəhər Suraxanı rayonunun Bülbülə qəsəbəsində doğulub. Azərbaycan Dövlət Universitetinin (indiki Bakı Dövlət Universiteti) filologiya fakültəsini, 1988-ci ildə Azərbaycan Pedaqoji Xarici Dillər İnstitutunun nəzdindəki xarici dillər ikiillik Fars dili şöbəsini əla qiymətlərlə bitirib. Moskvada SSRİ Elmlər Akademiyasının Dilçilik İnstitutunda, həmçinin İran İslam Respublikasının Təbriz şəhərindəki Dil və Ədəbiyyat Universitetində təcrübə keçib. Moskva və Moskvaətrafı şəhərlərin arxivlərində çalışıb. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunda işləyib, uzun müddətdir Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universitetinin Azərbaycan dili və pedaqogika kafedrasında çalışır. Rus bölmələrində “Azərbaycan dili”, Azərbaycan bölmələrində “Nitq mədəniyyəti” fənlərindən dərs deyir. Magistr qruplarda isə “Ali məktəb pedaqogikası” fənnini tədris edir. Nadir Məmmədli 1989-cu ildə “Müasir Azərbaycan dilində feli sinonimlər” mövzusunda namizədlik, 2000-ci ildə isə “Müasir Azərbaycan dilində alınma terminlər (1920-1991-ci illər)” mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edib. Filologiya elmləri doktorudur. 1995-ci ildə dosent, 2007-ci ildə professor elmi adını alıb. 17 kitabın, o cümlədən 5 monoqrafiyanın (“Müasir Azərbaycan dilində feillərin leksik sinonimliyi” (Bakı, “Maarif, 1991, 7 ç/l), “Moskva Şərq Dilləri İnstitutunun Azərbaycan alimləri (1876-1930) (Bakı, “Sabah”, 1993, 7 ç/v)”, “Alınma terminlər” (1920-1995) (Bakı, “Elm”, 1997), “M.F.Axundovun obrazları və dilçilik görüşləri” (şərikli) (Bakı, “Elm və təhsil”, 2012.), “Azərbaycan dilində alınma terminlər” (Bakı, “Elm və təhsil” nəşriyyatı, 2017), ali məktəblərin rus bölməri üçün “Azərbaycan dili” (Bakı, “Sabah”, 1993.), Azərbaycan bölməri üçün “Azərbaycan dili və nitq mədəniyyəti” (Bakı, “Elm və təhsil”, 2019) dərsliklərinin, bakalavr pilləsi üçün “Azərbaycan dili” (Bakı, “Maarif”, 1995) və “Azərbaycan dili və nitq mədəniyyəti” (Bakı, “Elm və təhsil”, 2018) fənləri üzrə proqramın, ötən əsrin 90-cı illərində əlifbaya keçid ərəfəsində “Latın qrafikalı yeni Azərbaycan əlifbası” (Bakı, “Maarif”, 1992, 3/5 ç.v.) vəsaitinin, “Azərbaycanca-rusca danışıq kitabı”nın (Bakı, “Azərbaycan Ensiklopediyası Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyi”, 1995), 3 praktik lüğətin (“Çağdaş türk ədəbi dilinin izahlı omonimlər sözlüyü” (Bakı, “Sabah”, 1995), “Adını mən verdim – yaşını Allah versin (türk şəxs adları lüğəti)” (Bakı, “Maarif”, 1995), Prezidentin sərəcamı ilə çap olunan dövlət əhəmiyyətli “Azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğəti”nin (Bakı, “Şərq-Qərb” nəşriyyatı, 2013; 6-cı buraxılış, həmmüəllif), “Alınma terminlərin leksik və semantik xüsusiyyətləri” (Bakı, “Nurlan”, 1995) adlı metodik göstərişin, 100-dən artıq elmi, 200-ə qədər publisistik məqalənin müəllifidir. Elmi-publisistik yazıları həmçinin İran İslam Respublikası və Türkiyə Cümhuriyyətinin qəzet və jurnallarında dərc edilib. Tehranda nəşr olunan “Məfaxeri Azərbaycan: şaeran, nevisendeqanü xoşnevisan” (Azərbaycanın fəxrləri: şairləri, yazıçıları və xəttatları”) adlı Ensiklopediyada (1997) XIX əsrdə Moskva Şərq Dilləri İnstitutunda çalışmış azərbaycanlı alimlər haqqında 2 məqaləsi yer alıb. 2004-cü ildə Türkiyə Cümhuriyyətinin Qazi Universitetində (Ankara), 2012-ci ildə Çin Xalq Respublikasının Konfutsi Universitetində (Anxoy vilayəti) alınma, beynəlmiləl sözlərlə bağlı ekspress-mühazirələr oxuyub. Dünyanın ən nüfuzlu Beynəlxalq konfranslarında çıxış edən Nadir Məmmədlinin əsərləri Təbriz (İran), Trabzon, İstanbul (Türkiyə), Oş, Bişkek, (Qirğizistan), Perm, Ufa, Mahaçqala (Rusiya), Quvahati (Hindistan), Okinava (Yaponiya), Estern (Şri-Lanka) başqa şəhərlərdə nəşr olunub. Nadir Məmmədli Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun nəzdində filologiya üzrə elmlər doktoru və filologiya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün dissertasiyaların müdafiəsini keçirən Dissertasiya Şurasının, Yaponiyada Higher Education Forumun üzvüdür. “Filologiya məsələləri” elmi jurnalının redaksiya heyətinin üzvü və rəyçisidir. Hazırda AMEA-nın Dilçilik İnstitutunun direktorudur. Nadir Məmmədlinin əsərləri haqqında Əzizxan Tanrıverdiyev (Dilimiz – mənəviyyatımız (rəylər, resenziyalar), Bakı, “Elm və təhsil”, 2008); akademik Nizami Cəfərov (AMEA Əlyazmalar İnstitutu, “Filologiya məsələləri”, Bakı, 2017, ə1), filologiya elmləri doktoru, professor Kamil Bəşirov (AMEA Əlyazmalar İnstitutu, “Filologiya məsələləri”, Bakı, 2017, ə16), filologiya elmləri doktoru, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Əlirza Əliyev, Musa Xanbabazadə (AMEA Əlyazmalar İnstitutu, “Filologiya məsələləri”, Bakı, 2017, ə15), filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Allahverdi Eminov (AMEA Əlyazmalar İnstitutu, “Filologiya məsələləri”, Bakı, 2017, ə19), filologiya elmləri doktoru, professor Sevil Mehdiyeva (“Respublika” qəz., 10 iyun, 2018) və b. müxtəlif nüfuzlu elmi jurnal və məcmuələrdə rəy yazmışlar. Nadir Məmmədli 1995-ci ildə Respublika Təhsil Nazirliyinin humanitar sahə üzrə təsis etdiyi “Gənc alim müsabiqəsi”nin və 2000-ci ildə “Alınma terminlər” monoqrafiyasına görə “Ən yaxşı elmi iş” müsabiqəsinin qalibi olub. 1996-cı ildə İran İslam Respublikasının Ərdəbil şəhərində çəkilən “Şeyx Səfi” sənədli filminin ssenari müəllifi kimi pul mükafatına layiq görülüb. 2002-ci ildə “Rəsul Rza” mükafatı ilə təltif olunub. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin “Bəxtiyar Vahabzadə” mükafatı laureatıdır. Göründüyü kimi, Nadir Məmmədli Azərbaycanda və dünyada şöhrət qazanmış alim və naşirdir. Onun sanballı elmi yaradıcılığı Azərbaycanın elm səltənətinin ən parlaq səhifələrində əksini tapıb. Həyatı yanlış başa düşənlər sadəcə, görmək istəmirlər ki, Nadir Məmmədli milli ruhu, yaddaş çırpıntısı, ecazkar alim siması ilə Azərbaycan dilçilik elminin həqiqətlərinə yön verir. O, bu vaxta qədər sanballı, məzmunlu fəaliyyəti ilə elm üçün mənəvi göydələnlər ucaldıb, o ucalıqda yüzlərlə gənc elm adamı gedəcəyi yol üçün işıq tapır. Dövlətçilik işini özünün ən ümdə vəzifəsi hesab edən, bu gün də dövlət adı gələndə müsəlləh əsgər kimi farağat dayanan Nadir Məmmədli elmin məqsədini yetişən nəslə böyük məftunluqla açır. Onun yaradıcı-elmi düşüncəsindəki fövqəl tərbiyəni və intizamı görməmək ən azından elmə xəyanətdir. Nadir Məmmədlinin elmi mülahizəsi bir kütlədən tökülsə də, mənaca çoxxassəlidir. Polifonik komponentlər onun elmi tərzinin həyat miqyaslarıdır. Böyüyən (artan) olduğu üçün o elm idrak qatına yüksəlir və şüura varid olur. Hörmət etalonu kimi dəyər verdiyimiz görkəmli alimimiz bəlli ki, vaxtın döyüşkən anları ilə qabaq-qənşər durub az-az yaşa dolduğu çağlardan bu yüksəliş barədə düşünüb. Şəxsiyyət kimi formalaşmaq da onun bu timsalda təcəssüm edən həyat ucalığıdır. O, şəxsiyyət ola bilmək üçün ilk növbədə İnsan olmağı bacarıb. Yaxşı bilib ki, fövqəl ziyalılıq bu müfəssəl qatda mövcud olur. Məhz buna görə də o, həyatdan İnsan və Şəxsiyyət medalı ala bilib. Yaxşı insanlar cəmiyyətin (hər sahədə) hərtərəfli inkişafında əsaslı rol oynayırlar. Bu mənada, Nadir Məmmədli də insanın yaratdığı və nəsildən-nəslə ötürdüyü maddi və mənəvi dəyərləri öz ictimai-elmi fəaliyyətində geniş ehtiva etməklə, bunu həm də yetişən nəsillərə tövsiyə edir. O, bir insanın həyat fəaliyyətindəki mənəvi dəyərləri, davranış qaydalarını, maddi-mənəvi resursları o insanın yaşadığı mühit və mədəniyyət kimi başa düşməyi məsləhət görür. Açığı, Nadir müəllim bu kodeksi apardığı işin bir hissəsi sanır. Bu istiqamətdə onun kimi Vətən fədailərinin, vətənpərvər insanların xeyirxahlıqları özünü xüsusilə parlaq şəkildə büruzə verir. Nadir Məmmədli hazırda da cəmiyyətin elmi-ictimai və ədəbi ənənələrini nəsildən-nəsilə ötürərək böyük və zəngin bir irs yaradır, xalq-dövlət dəyərlərini uca tutur. Çoxları onun xeyirxah əməllərini bu gün də öz üzərində hiss edir, diqqət və qayğısını görür, onun insanlıq sevgisindən həvəslənərək cəmiyyət işinə daha böyük həvəslə yanaşır. Biz bu yazıda AMEA-nın Dilçilik İnstitutunun direktoru, hörmətli alimimiz Nadir Məmmədlini elmin, həyatın və ictimai sahənin ən müfəssəl, ən qabaqcıl örnəklərindən biri kimi ehtiva etdik. Əslində, o, bu yüksək kateqoriyalara bütün varlığı ilə layiqdir. Allahdan sizə can sağlığı, yeni vəzifənizdə uğurlar diləyirik, Nadir Məmmədli! İnanırıq ki, rəhbərliyiniz altında dilçilik sahəsindəki çatışmazlıqlar tamamilə aradan qaldırılacaq.
Anası onu cəmi bir gün azad buraxdı. Səhər tezdən yenə də həmin mövzuya dönmüşdü. O, anasına cavab verməmək üçün arxa pəncərənin qarşısına keçdi. Orada həmişədən köhnə, uçuq sökük bir daxma var idi. Hələ pəncərəni açmamış həyətdə nəyinsə qaraldığını görüb təəccüb etdi. Əlini uzadıb pəncərəni acdı. Gözünün önündə canlanan mənzərə onu mat qoydu. Köhnə, uçuq evin yerində yeni tikilmiş səliqəli bir mənzil var idi. Həyət baca da səliqə sahmanlı İdi. Onuru ən çox təəccübləndirən məhəllədə gəzişən sarışın qız idi. Ona elə gəlirdi ki, ömründə belə qız görməyib. Elə bil yuxu görürdü. Qız əlindəki balaca qırmızı vedrəni su ilə doldurub ayaqlarına tökürdü. Sanki bunu Onura acıq vermək üçün edirdi. Çünki hər dəfə aşağı əyiləndə sarı ipək saçları aşağı tökülüb qıza daha da gözəl görkəm verirdi. Onurun ürəyi az qala ağzından çıxa-çıxa arxaya dönüb dedi:
-Ana, bunlar kimdir? Bura nə vaxt köçüblər? Heç burada yeni bir ev tikildiyindən mənim xəbərim olmayıb.
O, sualları yağış kimi yağdırandan sonra özündən asılı olmayaraq, qız nə gözəldir? – dedi. Səlmi oğluna cavab verməsə də iki üç gün onu narahat etmədi, Gülüşün adını ağzına da almadı. Sanki qurbağanın gölünə daş düşmüşdü. Onurun gözü pəncərədə qalmışdı. Artıq qızın bəzi xüsusiyyətlərinə, hətta bir az dəlisov olmağına da bələd idi. İki günlük sükutdan sonra Onur yenidən qız haqqında sual verməyə başladı. Qəribə də olsa qadın mülayim bir tərzdə oğluna cavab verirdi. Bir səhər o aydınca, oğlum mən də çox istəyirdim ki, Aysel sənə yar olsun, – dedi. Onu bilirəm ki , çox ərköyün qızdır. Gələn elçilərin hamısını qaytarır. Onur anasına bir söz deməyib çölə çıxdı. Bir neçə gün də ötdü. Onun məzuniyyəti bitmək üzrə idi. Amma ki , heç nə əldə edə bilməmişdi. Bir yaxşı iş olmuşdu ki, Səlmi susmuşdu. Axırıncı iki gün idi ki, oğlan tərs dəyirmana dönmüşdü. Birdən qızgilin həyətində hay -küy qopdu . Onur heç nəyə baxmadan onların məhəlləsinə keçdi. Burada hər kəs qışqırırdı. Yanğın başlamışdı. Su motoru taxılmış olan şəbəkə alışıb yanırdı . Alovun dilləri yuxarıya doğru qalxıb pərdəni bürümüşdü. Oğlan irəli atılıb döşəmə taxtası ilə vurub motoru şəbəkədən ayırdı. Sonra isə qapının önünə salınmış kiçik xalçanı götürüb onunla alovlanmış pərdəni söndürdü. Onun əllərini alov qarsımışdı. Saatının qayışı qızıb qolunu yandırırdı. O, saatı qolundan açıb indicə ətrafa nəzər saldı. Aysel qar kimi ağappaq olmuşdu. Onurun baxışları onun üzündə dayananda qız qaçıb su gətirdi. O ,suyu alıb içdi. Lakin gözünü qızdan çəkə bilmirdi. O gecə oğlanın gözünə yuxu getmədi. Səhər yerindən duran kimi ,ana Ayseldən xoşum gəlir ,- dedi. Məzuniyyətini bitirib işə qayıtdı. Bu dəfə tək deyil , ürəyində gözəl bir qızla hərbi hissəyə çatdı. Bundan sonra hər dəfə evə gələndə gözü anasının ağzında qalırdı. Amma qadın dinib danışmırdı. Heç Gülüşün də adını çəkmirdi. Amma bu dəfə qapıdan içəri girməmiş qadının üzündəki sevinci hiss etdi. Bu sevincin qızla əlaqəli olduğunu düşünüb ürəyi çırpındı. Doğrudan da qadın Onurun paltarını dəyişməyinə aman verməyib sözə başladı:
-Ayselin başına dönüm . Lap ürəyimdən xəbər verir dedi: Deyir Onurla ailə quraram bu şərtlə hərbidən işdən çıxsın.
Sevinci ürəyində parça – parça olan oğlan anasını danışmağa qoymadı: -Bilirsən nə var ? Mən vətənim darda ikən , torpaqlarım işğal altında olan bir dövrdə heç vaxt başqa işə keçmərəm. Bir daha o , qızın adını mənim yanımda çəkmə . Yemək yeməmiş otağına keçdi. Kədərdən üzülsə də bir daha pəncərəyə yaxınlaşmadı. O ,Ayseli hədsiz sevir və çox məyus olurdu. Gedənə yaxın yenə də nə isə öyrənmək ümidi ilə ana, mən onlara yardıma gedəndə saatımı orada qoymuşam ,- dedi. O saat köhnə olsa da mən ona öyrəşmişəm . Səlminin nə xəbərlə gələcəyini gözləyən oğlan təəccüb içində işə qayıtdı. Qəribə olsa da , saat bizdə deyil cavabını alan qadın qonşularla mübahisə etmədən evə dönmüşdü.
Ertəsi gün hərbi hissəyə çatan Onur ermənilərin yeni həmləsinə tuş gəldi. Onun nəinki saat heç Aysel haqqında düşünməyə macalı yox idi. Şiddətli atışma gedirdi. Ermənilər iri çaplı silahlardan atəşə başlamışdılar. Yaralılar var idi. Onur ön xəttə gizirləri keçirib, hərbi xidmətdə olan uşaqları arxaya keçirdi. Insanlar artıq otuz il idi ki, itkilər verə -verə acgöz ermənilərin torpaq iddiasının qarşısını alırdı. Hər dəfə qızışıb ortaya düşən bu həyasız xalqın burnunu ovub geri qaytarırdılar. Başqa millətlərin qüvvəsinə, silahına və pulla tutulmuş əsgərlərinə güvənən ermənilər bu dəfə lap qızışmışdılar.
Aysel birinci dəfə idi ki, belə bir hadisə ilə qarşılaşmışdı. Onlar indiyə qədər Rusiyada yaşamışdı. Dogma rayonda müharibə getdiyini isə sadəcə eşitmişdi. Artıq bir həftə idi ki, yağış kimi yağan mərmilərin altında yaşayırdı. Dəhşətli səsdən qulaqları batırdı. Gecə gündüz mərmilər yağış kimi yağırdı. Təkcə özü deyil, anası da mat qalmışdı. Burada hər kəs öz işinin , gücünün başında idi. Ağlayanda ağlayır , ayağa duranda pəhləvan kimi dururdular. Demək olar ki, hər gün şəhid qəbul edir, bu acını elliklə bir nəfər kimi qəbul edib kədərə , göz yaşlarına qərq olurdular. Bununla yanaşı uşaqdan böyüyə kimi hər kəs tək bir söz bilirdi: Bu vətən bizimdir. Bura erməni ayağı dəyə bilməz. Ölən öləcək ,qalan qalacaq! İşğal altında olan torpaqlarımızı da azad edəcəyik!
Onurun adı dillərdə gəzirdi. Hər kəs onun döyüşdə göstərdiyi rəşadətdən danışırdı. Hər yeni xəbərdən sonra Aysel hamıdan xəlvət otağına qaçır , çarpayısının altında gizlətdiyi saatı çıxardıb tumarlayır, bəzən isə öpürdü. Qız çox peşman idi. İndi tək bir arzusu var idi. O, da doyusenlere bənzəmək istəyirdi.
Bu gün atışma lap artmışdı. Aysel donub yerində qalmışdı, çox qorxurdu. Dəhşətli top, mərmi səsindən sonra qorxa – qorxa başını pəncərədən çölə çıxarıb insan selini görəndə damarında qan dondu. Qız əhalinin rayonu tərk etdiyini düşünürdü. Lakin əhali üzü döyüş yerinə doğru axın edirdi. Hər kəs döyüşçülərə nə isə aparırdı: siqaret, yemək, içmək, meyvə və sairə. Ən təəccüblüsü o idi ki, dünən dava edən qonşular cəbhəyə doğru birgə addımlayırdı. Onların cəbhə bölgəsinə sarı getdiklərini eşidən qız mat qaldı. Hərə bir xəbərlə gəlirdi. Ən dəhşətli xəbər isə Generalın şəhid olması idi. Hər kəs ağlayırdı. Bütün xalq ayaq üstə idi. Xalq uğrunda canından keçən general xalq tərəfindən alqışlarla qarşılandı. Uşaqdan böyüyə kimi hamı onun qanının yerdə qalmayacağına and içirdi. Qız şəhidlərin son mənzilə yola salınmaq mərasiminə nə ad verəcəyini bilmirdi. Buradakı mərdlik, qürur , çırpıntı onun ürəyini silkələyirdi. Yeni bir xəbər rayona bomba kimi düşdü. Onur ağır yaralanmışdı .Deyilənə görə onu da rayon xestexanasinda yerləşdirmişdilər. Aysel Allaha yalvarıb Onurun sağ salamat qayıtmağını arzu edirdi.
Onur gözünü bir həftədən sonra açdı. İlk gözünə sataşan tibb bacisi oldu. Təəccüblə gözünü tibb bacısının üzünə dikdi. Qadın gülümsəyib : Şükür Allaha qolun kəsiləsi olmadı. Yoxsa o, sarışın, gözəl qiz :-mən qolumu Onura verirəm- deyirdi.
Onur qoluna baxıb gülümsədi ve tibb bacisina tesekkur etdi…
Hacı Abbas Əli oğlu Bağırov- tibb üzrə fəlsəfə doktoru
Sona xanım Abbasəliqızının məharətli təfəkkür tərzinin bədii söz ustadına məxsus potensiala malik olması sayəsində tarixi romanların yazılması istiqamətində orijinallıq nümunələri ortaya qoyan süjetlərlə dolu bir neçə nəzm əsərləri ərsəyə gəlmişdir. Həm nəzm, həm də nəsr əsərlərinin müəllifi olmaq onun orijinal, səciyyəvi bədii-estetik xarakterləri ilə parlaqlaşan düşüncə tərzinə malik omlasının əyani göstəricisidir.
Sona xanım Abbasəliqızı orijinal dəlillərin təhlil və təfsirləri ilə dolu olan maraqlı bir sənət numunəsi yaradaraq tariixi bir roman yazmışdır. Bu tarixi romanın Əfzələddin Xəqani Şirvaniyə məxsus olaması, hazırkı dövrdə demək olar ki, çoxlarının müraciət etmədiyi yanaşma tərzi kimi qəbul olunaraq, yüksək qiymətləndirilir. Əsərdə Xəqani Şirvani kimi əzəmətli söz usatdının sənət nümunələrini özünün fərdi ideallarına uyğunlaşdırmaqla onun haqqında səciyyəvi müstəvidə daha çox ifadəlilik tutumuna malik obrazlı təsvirlər yaratmışdır.
Sona xanım Abbasəliqızı iti qələminin, dərin yaddaşının, ibarəli və ifadəli təxəyyülünün sayəsində digər nəsr əsərində isə təzadlı həyat faktlarının dərin fəlsəfəsinə nüfuz edərək, hər bir oxucunun öz obrazını tapa biləcəyi ikinci romanının da müəlliflik haqqını əldə etmişdir.
Sona xanım Abbasəliqızı yüksək əyarlı qələmini dincəlməyə qoymamışdır, ideyaları hər yerdə, hər zaman təzə ilham üzərində pərvaz edərək yeni –yeni obyektlər seçmiş, yeni yaradıcılıq nümunələri ortaya qoymuşdur. Bu xasiyyəti ilə növbəti ədəbi janra müraciət edərərk, 4 ədəd inci dəyəri tapmış povestin müəllifi kimi yeni yaradıcılıq məkanına dalğalarından məharət səpilən ucalıq bayrağı sancmışdır.
Sona xanım Abbasəliqızı uşaqlara bağlı insandır. Uşaq ədəbiyyatına uşaq şeirləri ilə bəzənmiş könül dünyasının töhfələrini nəfis bir kitab şəklində ərməğan etmişdir. Onun qələmə aldığın uşaq şeirləri çox incədir, azyaşlılar və yeniyetmələr tərəfindən çox sevilərək, böyüklərin təqdir etdiyi mənəvi-estetik, tərbiyəvi cəhətlərinə görə müəllifə olan rəğbəti daha da artırır. Hər kəsin övladını öz övladı kimi qəbul edən, ANA qəlbi yüklü olan- Sona xanım Abbasəliqızı aşağıdakı əsəri ilə valideynlik duyğularının parlaq nöqtələrini tərənnüm etmişdir.
Şükür sənə ULU TANRIM,
Dərgaha qalxıb qollarım.
Xoşbəxt olsun balalarım-
Biri nurum, biri günüm,
Övladlarım!
Hərə evin bir çırağı,
Ağılları yaraşığı,
Alışdırır od-ocağı-
Biri nurum, biri günüm,
Övladlarım!
Hər ikisi elə bağlı,
Bir qırılmaz telə bağlı,
Şirin-şəkər dilə bağlı-
Biri nurum, biri günüm,
Övladlarım!
Mənim görən gözlərimdir,
Bükülməyən dizlərimdir,
Bu dünyada izlərimdir-
Biri nurum, biri günüm,
Övladlarım!
Sona xanım öz könül aləminin zənginliyi vətən şeirləri ilə ən önəmli mənzərələrini açır, onun poeziya dünyasına səyahət etdikdə yenilik, estetik fəlsəfi -mənəvi tutumun uğurlu yollarla formalaşıb, ahəngar şəkildə yeni bir zirvəyə istiqamətləniyinin şahidi oluruq. Fəlsəfi -estetik tutumu əsil insan həyatının məziyyətlərini ifadə edən obrazlılıq əsasında səciyyələnmişdir, söz sənətinin alilik hüdudlarını müəyyənləşdirən parametrlərlə uzlaşmışdır.
Ulu Yaradanımız yaratdıqlarının hər birinə öz fitrərtini verib. İnsana da insanlıq fitrəti içərisində saya gəlməyən istedadlar bəxş edib. Fəqət bu istedadlardan biri də poeziya, şeir mənasına vaqif olub, onu yazmaq, onu yaratmaq, onu yaşatmaqdır. Şeir şeir halındadırsa dolu başın məhsuludur demək, qəlbə yol açıbdemək , düşüncələrə təsir etmək imkanı yoxdursa heç nədir demək. Sona xanım Abbasəliqızının poeziyasına baş vurduqca şox uzaqlara aparır səni, bəzən ən yaxını uzaq hiss edirsən. Həyatın və insanın çəkə bildiyi bütün yüklərin ölçü meyarları ilə dolu olan Sona xanım yaradıcılığı poeziya dünyamızın incə nümunələri ilə bəzənmişdir.
Poetiklik, estetiklik, fəlsəfilik Sona xanımın şeiriyyat aləminin zər -ziba ilə bəzənmiş çalarlarıdır. Sevgi yükü çəkməyən, sevgini bilməyən, sevgisini pəhrizliklə saxlayıb, mərhəm şəkildə qoruyub, bakir surətdə saxlamağı bacarmayan şair ola bilməz. Sözün yükünə dözməyən şair ola bilməz. Dərdə düşmək, dərd əlində talanmağa qabil ola bilməyən şair ola bilməz. Aşiq ola bilməyən şair ola bilməz. Sona xanım Abbasəliqızı bütün bu sədləri keçərək, məharət göstərib şairə adını ucaltdı , ucaltmağa nail oldu, sözü ilə, qəlb duyğusu ilə sevildi, könül əmanəti ilə könüllərdə təbərrükləşdi. İnsanı dərd şair edər deyirlər. Bəli dərdlə dolu sözlər sətirə küçürülməsə insanı ağladan dərdin özü ağalayar insanı. Sona xanımı ilhamı bu notlara zənginləşərərk dərdin dillə təcəssümünü bədii konteks şəkildə təqdim edir. Onun ilham mənbəyi bu müstəvidə daha çox intensivlik nümayiş etdirir. Bəzən həyatın mürəkkəbliyini ağrı acısını elə parlaq və obrazlı şəkildə təcəssüm etdirir ki, əsərlərini daha mənalı daha oxunaqlı edərək könüllərə təsəlli mənbəyi kimi təbərrüek halına gəlir. Allah hikmət, bəsirət, fəsahət və fərasət verdi yazmağa, yaratmağa əzizimiz Sona xanıma.
Sona xanımı tanıdıqdan sonra hörmətlə qarşıladığım insanların sırasında onunla hər ünsiyyətdən məmunluq duymuşam, əsərlərinin motivi, kaloritliyi, ruha sirayət etməsi nəticəsində yaratdığı ovqat, onunla hər görüşümüz nədənsə yadımda aşağıdakı şeiri tərpədib. Bu müəmmalı, mübhəm hissin nədən qaynaqlandığı sirr olaraq açıla bilmədi mənə.
Bu yerlərdə müşgül ənbər qoxuyur,
Nazlı dilbər gəzən yerdir bu yerlər.
Aralıqda seyraqublar toxuyur,
Əlim yardan üzən yerdi bu yerlər.
Bizim yerdə ördək olar qazınan,
Sizin yerdə söhbət olar sazınan,
Dəstə -dəstə, bölük -bölük qızınan,
SONAm göldə üzən yerdir bu yerlər.
Mən Kərəməm Gəncə mənim dağlarım,
Xəzan vurdu, tez saraldı bağlarım,
Ağ kağız üstündə qəmli çağlarım,
Deyib dərdim yozan yerdir bu yerlər.
Bu şeirin ikinci bəndini hər dəfə söylədikdə, və yaxud yadıma saldıqda daim insanlıq simasının gerçək daşıyıcısı, amalı ilə əməli eyni olan Sona xanım Abbasəliqızının surəti gəlir gözlərimin önünə. Baxmayaraq ki, həyatda Sona adlı tanıdığım şəxslər bir neçə nəfərdir, məhz Sona xanım Abbasəliqızının xəyalı bürüyür düşündüklərimi. Sona xanım Abbasəliqızının adı da şəxsiyyəti kimi nəcibdir. Fəqət bu nəcib insanın varlığına xurma lifləri tək incə tellərlə bağlana bildiyim digər əlamət də vardır ki, bu sövq ona yaxınlaşa bildiyim ikinci vəsilədir. Bu həqiqətdir, həqiqət!
Əziz və əbədi dostum, bəzən tay- tuş bəzən də ağsaqqal sandığım rəhmətlik Eldar İsmayıl Böyüktürkün keçirdiyi bütün tədbirlərdə, toplantılarda dərin hörmətlə baş tutan görüşlərimiz bizi Sona xanımla daha da doğmalaşdırırdı. Mən Sona xanımı tanıdım, tanıdığım qədər də rəğbətlə könül dünyamın şərəf lövhələrindən birində ona yer ayırdım, aramızda olan ülfət və ünsiyyətlə, səmimiyət və hörmətlə get -gedə daha çox qürurlandım. Onun haqqında demək, yazmaq müşgül olduğu qədər də ilhamlıdır. O qədər saf niyyətə malik adamdır ki, barəsində nəsə demək istədikdə sözlər sanki, çağlayır, qaynayır, aşıb -coşur. Amma, Sona xanımın varlığını, əzizliyini, şəxsiyyətinin dəyərini olduğu kimi əhatəli vəsf etməyə sözlərimin imkanı yetməyəcəyi qənaətindəyəm.
Təbiətin ən gözəl harmoniyasının canlı mödelini əks etdirən, əxz etdirən Ulu Göyçə Gölünün gözəlliyinə nə qədər valeh olsaq belə, bəzən ritmik, bəzən çılğın, bəzən hirsli, bəzən də sakit su müstəvisi-güzgü yaradan dalğaları üzərində sonaların azad, sanki dərdsiz, qayğısız üzməyi, sıralanmaqları, nizamlı davranışları başqa bir məftunluq yaradır insanda. Sonalar sıralanmağı ilə necə gözəl anlayırlar bir -birlərini. Təmkinli, ülfətli, rəvan, pasiban davranışları ilə kainatın səbrinə aramlıq dərsi keçirlər sanki. Su sonalarının bir- birinə və ana təbiətə sayğılı davranışlarını seyr etmək insanın daxili dünyasından qaynaqlanan fikir və düşüncələri ilə onu yerlərdən götürüb ülvi xəyallar ağuşunda mövcud olduğu məkandan ağıla gəlməyən saf və müqəddəs məqamlara teyləyir, insan harada olduğunu unudur, nə düşündüyünü belə yada sala bilmir. Dağların yamacların sızqasından, yağışından, çayların sellərindən axıb gələn şəffaf sulardan Uca Yaradanın məxsusi gözəlliklərlə bəzədiyi bu mavi rəngli, sonalı göllərin bir növü də insanın batini dünyasında göz yaşlarından süzülərək əmələ gələn, dalğaları şahə qalxıb, gözə görünməyən ümmanların təlatümümünü yaradan ‘’göllərə’’ bənzəyir, elə həmin batini məkanda da üzən sonalar ’’görürsən’’. O göllərin dalğalarının yaratdığı meh dəyanətli qəlblərə, dözümlü ruhlara, təpərli ürəklərə tumar çəkər, ona nəfəs verər, insanı ucalığa yaxınlaşdırar.
Qayalardan öz atını çapıb gələn,
Qarşısına nə çıxıbsa yarıb gələn.
Toz-torpağı ora, bura yapıb gələn,
Xoş ətirli yellər üçün darıxmışam.
Sal daşları təbil kimi çalıb gedən,
Bənd-bərəni əsir kimi alıb gedən,
Dərələrdə haray- həşir salıb gedən,
Səsli, küylü sellər üçün darıxmışam.
Qucağında bu həyata göz açdığım,
Qədəm basıb, pərvazlanıb tez uçduğum.
Dönə-dönə xatırlayıb söz açdığım,
Qədirbilən ellər üçün darıxmışam.
Uca dağlar, qurbanınız olaram mən,
Zirvənizə bir gün yolu salaram mən.
Boyunuza qollarımı dolaram mən,
Sizlə keçən illər üçün darıxmışam.
Bizim SONAMIZ da belədir. Sakit və gözəl suların əsrarəngiz peyzaj yaratdığı təbiətə gözəllik qatar varlığıyla. İnsanlıq tarixinin olaylarını yaddaşına köçürmüş mavi suları fəth etməklə onun yaddaşında olanları oxuyar, üzərində ‘’süzdükcə’’ bir çox sirrlərin bağlı qatlarına nüfuz etməklə fələfi dünyasını zənginləşdirərək əsil insan dəyəri qazanar.
Müqəddəs kiatbımızda mütəal Allah buyurur ki,’’ Bilin ki, bu dünya aldadıcı tələdən başqa bir şey deyil’’ Bu həmin dünyadır ki, görürə bilənlərə yük olar, həssas insanlarla oynayar, idrakı, təxəyyülü, düşüncəsi kamil insanları yarışa çəkər. Sona xanımın yazdığı bu şeirdə etibarın, sədaqətin,vəfanın dünyanın surətində təcəssümü aydın şəkildə gözümüzün önündə canlanır..
Mərdin süfrəsinə dadanıb namərd,
Yolumun ağzında bitib xəyanət.
Birinə işıqsan, birinə zülmət,
Bəlkə düz demirəm, bağışla, dünya.
Birinin vaxtı var, vaxta güvənir,
Birinin baxtı var, baxta güvənir.
Biri oturduğu taxta güvənir,
Bəlkə düz demirəm, bağışla, dünya.
Söz verib durmursan sözünün üstə,
Deyən yox qaşın var gözünün üstə.
Olmusan çörəyi dizinin üstə,
Bəlkə düz demirəm, bağışla, dünya.
Qanqallar əkirsən gülün yerinə,
Danalar satırsan kəlin yerinə.
Qarılar verirsən gəlin yerinə,
Bəlkə düz demirəm, bağışla, dünya.
Yaxşı-yaman bir-birinə qarışır,
Bilən yoxdur kim-kim ilə yarışır.
Haram yeyən halallıqdan danışır,
Bəlkə düz demirəm, bağışla, dünya
Bir ürəkdən qopan duyğu min ürəyə yol tapması ilahi vergidən başqa ayrı bir səciyyənin göstəricisi ola bİlməz. Bəli Sona xanımın şeiriyyəti ürəklərə yol açıb, qəlblərdə yuva qurub, istinad və obrazlı ifadə mənbələrinə çevrilib. Sevginin, insanlığın ən ali dəyərlərinin məhək daşına dönüb. Sözlər, fikirlər, sevdalar, sevgilər Sona xanımın şeirləri ilə ifadə olunduqca daha rəvan yola dönmüş olur. Ümidzilik çırağını oxunduğu, dinləndiyi andaca söndürmüş olur. Sona xanım yaradıclığının mahiyyəti bəzən şübhənin, bəhanənin üzərinə elə bir sədd çəkir ki, reallıqdan, dünyanın gerçək üzündən və etbarısızlığından hali olmadan təsəlli aləminə düşmüş olursan.
Nədənsə kişi qələmindən gələn sözlərin qəlbi bu qədər riqqətə gətirməyə gücü çatmır. Əgər bu fikirin səbəbini açıqlaya bilsəydim səmimi deyirəm ki, bu yazımda ifadə edərdim. Sona xanım duyğusundan axıb gələn nəzm nümunələri insanı kövrəldir, riqqətləndirir, heyrətləndirir, dinməyən hissləri dindirir. Çün o ana duyğularından, xanım ürəyinin döyüntülərindən, qadın hərarətindən, qız sevdasından, sevgili qəlbindən, şairə ilhamından, övlad cuşundan gəlir. Hər sətirin altını gözlərə dolan yaşlarla cızmalı olduğun halda bu dunyadan uzaqlaşırsan demək. Sona xanım qələmi adamı varlıqdan yoxluğa döndərə, göylərdən yerlərə endirə bilir. Yananı söndürə, dinməzi dindirə, qanmazı qandıra bilir. Elementar ifadələrin düzülüşündən yaranan, adamın qəlbinə köz qoyan, könül sazından qor qoparan mənalarla doludur onun şeiriyyəti.
Duyğuları formalaşdıran böyüdüyün hava su təbiətdir. Qızıl suyu ilə böyüyüən insanların hissi, duyğusu, amalı, məfkurəsi, ilhamı, şövqü, zövqu, cuşu da qızıl kimi olur. İstər- istəməz bəşəriyyətin böyük dəyərlərə ehtiyac var deyilmi? Odur ki, sözün gücü ilə aramlaşan bütün qəlblər Sona xanımın əsərlərinə ehtiyac içərisindədir. Sözü kimi də özüdür, dostluğudur, sədaqətidir, adam kimi adamlığıdır, adam sayılanların yanında sayılıb, seçilməyidir. Sona xanım Abbasəliqızı eşq və sədaqət fədaisi obrazında gördüyüm, həqiqət yollarında axtarışda olan, doğruluq dəryasının qəvvası olan bir şəxsiyyət kimi canlanır gözlərimin önündə. Söz düzümü, iz düzümü, yolu -ərkanı dolaylaşan düzlükdən ibarətdir bu əzəmətli şəxsiyyətin. Boyu kimi qəlbi, qəlbi kimi insanlıq imtahanlarının ödəvlərini yerinə yetirməyi var əzizimiz Sona xanımın.
Sona xanımın yaradıcılığı canlı bir axına bənzəyir, əsərlərinin tarixi xronoloji inkişafını nəzərədən keçirdikcə müsbət dinamika xarakterizə olunan inkişaf xətti aydın görsənir. Sənət ağacının lirik və fəlsəfi budaqlarının üzərindəki sənət incilərini təfəfkkürünün süzgəcindən keçirərək xəfifiləşdirmiş, zərifləşdirmiş, gözəl nümunələrlə ağırlaşdıraraq, poeziyanın səlis imkanlarından sərrastlıqla istifadə etməklə öz poeziya toplumunu zənginləşddirmişdir.
İnsan həyatının gerçək dəyərlərindən olan sədaqət, məhəbbət, aşiqlik, cəmiyyətə faydalılıq övladlıq, dostluq hisslərinin ən zəngin çalarlarını inikas etdirən elə meyarlarla bəzənmiş əsərləri var ki, opxuduqca müəllifin daha ali ölçülərlə nəzərə alına biləcək daha geniş aspekti müəyyənləşir, həqiqət axtarışı müəllifin duyğularının dünya hadisələrinin reallıqlarla əlaqələrinin əyanicələşdirilməsindən ibarət olmuşdur. Ədəbiyyatımızın ciddi qəbildən sayılan bütün ölçülərinə müvafiq olan şeir nümunələri Sona xanımın həyata vurğunluğu çərçivəsində həyat oyununu hər kəsin oynaya bilmədiyi fəlsəfəsini incələyərək oxucularına çatdırmış, nəcibliyinin incəliyinin zərifliyinin bir neçə meyarlarını ortaya qoymuşdur. Bəzən şeirlərinin içərisində həyatı proseslərin elə dramatik və gərgin hiss həyəcan dolu anlarının şahidi olusan ki, həmin mühitdə təzad və gerçək olayların inikasından başlayan mənəvi gözəlliklərin yaratdığı spektrlər göy qurşağı kimi əsararəngiz bir diapazonu əhatə edərək göz oxşayır. Bu poeziya aləmində Sona xanımın məxsusuiliyinin mənliyinin yükünü ortaya qoymuş bir təqdimat nümunəsi kimi canlanır və onu oxucuların sevdiyi müəlliflər sırasına qatımış olur.
Elə bil əzəldən torpağam, daşam,
Gözdə gilələnmiş bir ovuc yaşam.
Dərdin bacısıyam, qəmə qardaşam,
Mənim günahımı günaha yazma!
Yalan ayaq açıb sevgi yerinə,
Toz qonub cahanın sevgilərinə.
Səni and verirəm, söz güllərinə,
Mənim günahımı günaha yazma!
Gözlərim qəm dolu dərin quyudu,
İndiki sevgilər sərin quyudu.
Bəxtim dərd üstündə dərin uyudu,
Mənim günahımı günaha yazma!
Sözdən ilmə-ilmə belə söküldüm,
Dərdimlə oyanıb dərdimə güldüm,
Mən sözdə boğuldum, mən sözdə öldüm,
Mənim günahımı günaha yazma!
Sona xanım Abbasəliqızının əsərlərində elə təşxis, metafora , təşbih nümunələri yer almışdır ki, əsəri oxuyarkən sanki bir vokallıq seyrəngahına düşmüş olursan. Poetik fəlsəfə ruhunun təsviri kimi, onun daxili dünyasını şeirin batin strukturuna köçürərək mövzusunu zinətləndirir, poetik təfəkkürün həyatiliklə bağlılığı əhvalı- ruhiyəsini yaratmış olur. Poetik axının obrazlılığı fərqli konturlar cızıaraq yeni və fərqli duyuma bağlanaraq, təzadlı dövrümüzdə könllərə məlhəm olaraq qeyri adi dinamik assosiasiya əmələ gətirir.
Sona xanım Abbasəliqızının əsərlərinin poetik siması çox vaxt emosionallıqlıq, hiss- həyəcən duyğuları ilə çulğalaşır. Bu onun təbinin ilhamının insanı rahat buruxmayan, insanın çəkə biləcəyi ömür yükü içərisində kamilləşməsinin, dözümlülüyünün, tolerantlığının miqyasını cızır, bədiilik konteksini əhatələndirir.
Göyçə dialektinin əsərlərinə sirayət etməsi poetik terminlərin, şeiriyyat ünsürlərinin hamısını hərəkətə gətirmiş olur. Üslubundan və janrından asılı olmayaraq bütün şeirlərinin ilkin məğzi daxili dünyasının mündəricatından giriş qapısından bəhrələrir.
Soyuq qış gecəsi,yol-iriz donub,
Yenə ac qurd kimi ulayır külək.
Havanın üz-gözü qırov bağlayıb,
Yenə çöl-bayırı bulayır külək.
Təbiət yuxuda ağ xəyal görür,
Körpə ağacları şaxta vurubdu,
Mənim də xəyalım, donmasın deyə
Sınıq pəncərəyə taxta vurubdu.
Üşüyür qəlbimin duyğuları da,
Ömrün sınağına hazıram, şükür.
Bu qış gecələri mənə xoş gəlir,
Sevgi nəğmələri yazıram şükür.
Sona xanım Abbasəliqızının şeirlərinin vəzninə, səslənməsinə, duyğusallığına, ahənginə görə, oxucuda həyəcanlanma, gərginlik yaratma imkanlarına görə, mətinin orjinallığına görə xalqın yaddaşında daim qalacağına heç bir şübhə yeri qalmır, poetik estetik fəlsəfi yükün ərsəyə gəlməsinə, oxucu dünyası ilə harmonik olmasına estetik cazibə yaranır. Soz axının obraza çevrilməsi idrakın dərin qatlarından sızıb gələn könüllərdə şahə qalxan fırtınalar yaradan emosiyalar fonu Sona xanım Abbasəliqızının şairəlik gücünə təkan varən amillər kimi ortaya çıxır. Bir şeirdə eyni duyğular təkrarlanmır, duyğu və hisslərin təkrarasızlığı poetik gücü stimullaşdırır. Məna laqkonikliyi, poetik ünsürlərə düşüncənin kamil təbəqələri ilə müdaxilə zamanın və qəlbin səsinin sintezindən fərqli bir məna hikmət yaratmışdır.
Sona xanım Abbasəliqızının qafiyə sistemi, ritmi, intonasiyası, şeiriyyətin bir çox aspektləri ilə məxsusi dəyərlərini özündə birləşdirməsi beyində düşüncə istiqamətini dəyişdirmək imkanlarına malikdir, çünki bu kamil qələm sahibinin obrazları sünilikdən uzaqdır, ürəkləri, beyinləri hərəkətə gətirir, insanın mənəviyyat dünyasının əks etdirir.
Sona xanım Abbasəliqızının bu nəzirəsində təbinin ruhi emosional vəziyyətə düçar olduğu görünür. Təbii, səmimi sözlərlə deyilən fikirlər lirik hisslərə bir doqqaz yaradır. Burada İnsan fikirlərinin hərarətindən qaynayan təravət hiss olunur.
Ənvər Rza, yolum haqda düşünmə,
Həsrətimi dağlamağa gəlmişəm.
Göyçə adlı istəyimi, eşqimi,
Gözüm üstə saxlamağa gəlmişəm.
El ah çəkir, qəm-kədəri biçəyin,
Hanı sarvan?Karvan gözlər, köçəyin.
Mən könlümə sırğa taxmış çiçəyin,
Ləçəyini qoxlamağa gəlmişəm.
Yaz ayları zirvələrdə öy çəni,
Səhər vaxtı yağış bilir, göy çəni.
Xəyalımda əzizləyib Göyçəni,
Ana yurdu yoxlamağa gəlmişəm.
Dağ eşidib, qaya duymaz sədamı,
Dərd öldürər, qəm yandırar adamı.
Xatırlayıb ömrü gödək atamı,
Anam üçün ağlamağa gəlmişəm
Əzizim, Sona xanım!
Xanımlar gülürsə həyat firavandır demək, qadınlar sevinirsə övladlar xoşbəxtdir demək, zərif cinsin nümayəndələrinin çöhrəsində təbəssüm varsa, Vətən əmniyyət içərisindədir demək!
Allah bunların heç birini sizdən əskik etməsin
60 illik zaman içrə faniyə aldanmadınız, insan ömrü yaşadınız, varlığınızla insanlığı durultdunuz, insanlığa xidmət etdiniz!
Qəlminiz, əliniz, diliniz, təfəkkürününz, təxəyyülünüz füsunkarlıq sistemi yaratdı, Sizdən qərinələrə, əsrlərə yadigar qalacaq böyük sənət numunələri ortaya qoydu!
Odur ki, indidən sonra daha bir 40 il də yazıb- yaratmaq arzusu ilə 60 illik yubileyinizi təbrik etmək üçün bu yazımı Sizin əziz və mötəbər şəxsinizə ithaf etdim. Xahiş eirəm hörmətimi xoşhallıqla qəbul edəsiniz!
Qardaşınız, eloğlunuz Hacı Abbas Əli oğlu Bağırov- tibb üzrə fəlsəfə doktoru.
Sona xanım Abbasəliqızının məharətli təfəkkür tərzinin bədii söz ustadına məxsus potensiala malik olması sayəsində tarixi romanların yazılması istiqamətində orijinallıq nümunələri ortaya qoyan süjetlərlə dolu bir neçə nəzm əsərləri ərsəyə gəlmişdir. Həm nəzm, həm də nəsr əsərlərinin müəllifi olmaq onun orijinal, səciyyəvi bədii-estetik xarakterləri ilə parlaqlaşan düşüncə tərzinə malik omlasının əyani göstəricisidir.
Sona xanım Abbasəliqızı orijinal dəlillərin təhlil və təfsirləri ilə dolu olan maraqlı bir sənət numunəsi yaradaraq tariixi bir roman yazmışdır. Bu tarixi romanın Əfzələddin Xəqani Şirvaniyə məxsus olaması, hazırkı dövrdə demək olar ki, çoxlarının müraciət etmədiyi yanaşma tərzi kimi qəbul olunaraq, yüksək qiymətləndirilir. Əsərdə Xəqani Şirvani kimi əzəmətli söz usatdının sənət nümunələrini özünün fərdi ideallarına uyğunlaşdırmaqla onun haqqında səciyyəvi müstəvidə daha çox ifadəlilik tutumuna malik obrazlı təsvirlər yaratmışdır.
Sona xanım Abbasəliqızı iti qələminin, dərin yaddaşının, ibarəli və ifadəli təxəyyülünün sayəsində digər nəsr əsərində isə təzadlı həyat faktlarının dərin fəlsəfəsinə nüfuz edərək, hər bir oxucunun öz obrazını tapa biləcəyi ikinci romanının da müəlliflik haqqını əldə etmişdir.
Sona xanım Abbasəliqızı yüksək əyarlı qələmini dincəlməyə qoymamışdır, ideyaları hər yerdə, hər zaman təzə ilham üzərində pərvaz edərək yeni –yeni obyektlər seçmiş, yeni yaradıcılıq nümunələri ortaya qoymuşdur. Bu xasiyyəti ilə növbəti ədəbi janra müraciət edərərk, 4 ədəd inci dəyəri tapmış povestin müəllifi kimi yeni yaradıcılıq məkanına dalğalarından məharət səpilən ucalıq bayrağı sancmışdır.
Sona xanım Abbasəliqızı uşaqlara bağlı insandır. Uşaq ədəbiyyatına uşaq şeirləri ilə bəzənmiş könül dünyasının töhfələrini nəfis bir kitab şəklində ərməğan etmişdir. Onun qələmə aldığın uşaq şeirləri çox incədir, azyaşlılar və yeniyetmələr tərəfindən çox sevilərək, böyüklərin təqdir etdiyi mənəvi-estetik, tərbiyəvi cəhətlərinə görə müəllifə olan rəğbəti daha da artırır. Hər kəsin övladını öz övladı kimi qəbul edən, ANA qəlbi yüklü olan- Sona xanım Abbasəliqızı aşağıdakı əsəri ilə valideynlik duyğularının parlaq nöqtələrini tərənnüm etmişdir.
Şükür sənə ULU TANRIM,
Dərgaha qalxıb qollarım.
Xoşbəxt olsun balalarım-
Biri nurum, biri günüm,
Övladlarım!
Hərə evin bir çırağı,
Ağılları yaraşığı,
Alışdırır od-ocağı-
Biri nurum, biri günüm,
Övladlarım!
Hər ikisi elə bağlı,
Bir qırılmaz telə bağlı,
Şirin-şəkər dilə bağlı-
Biri nurum, biri günüm,
Övladlarım!
Mənim görən gözlərimdir,
Bükülməyən dizlərimdir,
Bu dünyada izlərimdir-
Biri nurum, biri günüm,
Övladlarım!
Sona xanım öz könül aləminin zənginliyi vətən şeirləri ilə ən önəmli mənzərələrini açır, onun poeziya dünyasına səyahət etdikdə yenilik, estetik fəlsəfi -mənəvi tutumun uğurlu yollarla formalaşıb, ahəngar şəkildə yeni bir zirvəyə istiqamətləniyinin şahidi oluruq. Fəlsəfi -estetik tutumu əsil insan həyatının məziyyətlərini ifadə edən obrazlılıq əsasında səciyyələnmişdir, söz sənətinin alilik hüdudlarını müəyyənləşdirən parametrlərlə uzlaşmışdır.
Ulu Yaradanımız yaratdıqlarının hər birinə öz fitrərtini verib. İnsana da insanlıq fitrəti içərisində saya gəlməyən istedadlar bəxş edib. Fəqət bu istedadlardan biri də poeziya, şeir mənasına vaqif olub, onu yazmaq, onu yaratmaq, onu yaşatmaqdır. Şeir şeir halındadırsa dolu başın məhsuludur demək, qəlbə yol açıbdemək , düşüncələrə təsir etmək imkanı yoxdursa heç nədir demək. Sona xanım Abbasəliqızının poeziyasına baş vurduqca şox uzaqlara aparır səni, bəzən ən yaxını uzaq hiss edirsən. Həyatın və insanın çəkə bildiyi bütün yüklərin ölçü meyarları ilə dolu olan Sona xanım yaradıcılığı poeziya dünyamızın incə nümunələri ilə bəzənmişdir.
Poetiklik, estetiklik, fəlsəfilik Sona xanımın şeiriyyat aləminin zər -ziba ilə bəzənmiş çalarlarıdır. Sevgi yükü çəkməyən, sevgini bilməyən, sevgisini pəhrizliklə saxlayıb, mərhəm şəkildə qoruyub, bakir surətdə saxlamağı bacarmayan şair ola bilməz. Sözün yükünə dözməyən şair ola bilməz. Dərdə düşmək, dərd əlində talanmağa qabil ola bilməyən şair ola bilməz. Aşiq ola bilməyən şair ola bilməz. Sona xanım Abbasəliqızı bütün bu sədləri keçərək, məharət göstərib şairə adını ucaltdı , ucaltmağa nail oldu, sözü ilə, qəlb duyğusu ilə sevildi, könül əmanəti ilə könüllərdə təbərrükləşdi. İnsanı dərd şair edər deyirlər. Bəli dərdlə dolu sözlər sətirə küçürülməsə insanı ağladan dərdin özü ağalayar insanı. Sona xanımı ilhamı bu notlara zənginləşərərk dərdin dillə təcəssümünü bədii konteks şəkildə təqdim edir. Onun ilham mənbəyi bu müstəvidə daha çox intensivlik nümayiş etdirir. Bəzən həyatın mürəkkəbliyini ağrı acısını elə parlaq və obrazlı şəkildə təcəssüm etdirir ki, əsərlərini daha mənalı daha oxunaqlı edərək könüllərə təsəlli mənbəyi kimi təbərrüek halına gəlir. Allah hikmət, bəsirət, fəsahət və fərasət verdi yazmağa, yaratmağa əzizimiz Sona xanıma.
Sona xanımı tanıdıqdan sonra hörmətlə qarşıladığım insanların sırasında onunla hər ünsiyyətdən məmunluq duymuşam, əsərlərinin motivi, kaloritliyi, ruha sirayət etməsi nəticəsində yaratdığı ovqat, onunla hər görüşümüz nədənsə yadımda aşağıdakı şeiri tərpədib. Bu müəmmalı, mübhəm hissin nədən qaynaqlandığı sirr olaraq açıla bilmədi mənə.
Bu yerlərdə müşgül ənbər qoxuyur,
Nazlı dilbər gəzən yerdir bu yerlər.
Aralıqda seyraqublar toxuyur,
Əlim yardan üzən yerdi bu yerlər.
Bizim yerdə ördək olar qazınan,
Sizin yerdə söhbət olar sazınan,
Dəstə -dəstə, bölük -bölük qızınan,
SONAm göldə üzən yerdir bu yerlər.
Mən Kərəməm Gəncə mənim dağlarım,
Xəzan vurdu, tez saraldı bağlarım,
Ağ kağız üstündə qəmli çağlarım,
Deyib dərdim yozan yerdir bu yerlər.
Bu şeirin ikinci bəndini hər dəfə söylədikdə, və yaxud yadıma saldıqda daim insanlıq simasının gerçək daşıyıcısı, amalı ilə əməli eyni olan Sona xanım Abbasəliqızının surəti gəlir gözlərimin önünə. Baxmayaraq ki, həyatda Sona adlı tanıdığım şəxslər bir neçə nəfərdir, məhz Sona xanım Abbasəliqızının xəyalı bürüyür düşündüklərimi. Sona xanım Abbasəliqızının adı da şəxsiyyəti kimi nəcibdir. Fəqət bu nəcib insanın varlığına xurma lifləri tək incə tellərlə bağlana bildiyim digər əlamət də vardır ki, bu sövq ona yaxınlaşa bildiyim ikinci vəsilədir. Bu həqiqətdir, həqiqət!
Əziz və əbədi dostum, bəzən tay- tuş bəzən də ağsaqqal sandığım rəhmətlik Eldar İsmayıl Böyüktürkün keçirdiyi bütün tədbirlərdə, toplantılarda dərin hörmətlə baş tutan görüşlərimiz bizi Sona xanımla daha da doğmalaşdırırdı. Mən Sona xanımı tanıdım, tanıdığım qədər də rəğbətlə könül dünyamın şərəf lövhələrindən birində ona yer ayırdım, aramızda olan ülfət və ünsiyyətlə, səmimiyət və hörmətlə get -gedə daha çox qürurlandım. Onun haqqında demək, yazmaq müşgül olduğu qədər də ilhamlıdır. O qədər saf niyyətə malik adamdır ki, barəsində nəsə demək istədikdə sözlər sanki, çağlayır, qaynayır, aşıb -coşur. Amma, Sona xanımın varlığını, əzizliyini, şəxsiyyətinin dəyərini olduğu kimi əhatəli vəsf etməyə sözlərimin imkanı yetməyəcəyi qənaətindəyəm.
Təbiətin ən gözəl harmoniyasının canlı mödelini əks etdirən, əxz etdirən Ulu Göyçə Gölünün gözəlliyinə nə qədər valeh olsaq belə, bəzən ritmik, bəzən çılğın, bəzən hirsli, bəzən də sakit su müstəvisi-güzgü yaradan dalğaları üzərində sonaların azad, sanki dərdsiz, qayğısız üzməyi, sıralanmaqları, nizamlı davranışları başqa bir məftunluq yaradır insanda. Sonalar sıralanmağı ilə necə gözəl anlayırlar bir -birlərini. Təmkinli, ülfətli, rəvan, pasiban davranışları ilə kainatın səbrinə aramlıq dərsi keçirlər sanki. Su sonalarının bir- birinə və ana təbiətə sayğılı davranışlarını seyr etmək insanın daxili dünyasından qaynaqlanan fikir və düşüncələri ilə onu yerlərdən götürüb ülvi xəyallar ağuşunda mövcud olduğu məkandan ağıla gəlməyən saf və müqəddəs məqamlara teyləyir, insan harada olduğunu unudur, nə düşündüyünü belə yada sala bilmir. Dağların yamacların sızqasından, yağışından, çayların sellərindən axıb gələn şəffaf sulardan Uca Yaradanın məxsusi gözəlliklərlə bəzədiyi bu mavi rəngli, sonalı göllərin bir növü də insanın batini dünyasında göz yaşlarından süzülərək əmələ gələn, dalğaları şahə qalxıb, gözə görünməyən ümmanların təlatümümünü yaradan ‘’göllərə’’ bənzəyir, elə həmin batini məkanda da üzən sonalar ’’görürsən’’. O göllərin dalğalarının yaratdığı meh dəyanətli qəlblərə, dözümlü ruhlara, təpərli ürəklərə tumar çəkər, ona nəfəs verər, insanı ucalığa yaxınlaşdırar.
Qayalardan öz atını çapıb gələn,
Qarşısına nə çıxıbsa yarıb gələn.
Toz-torpağı ora, bura yapıb gələn,
Xoş ətirli yellər üçün darıxmışam.
Sal daşları təbil kimi çalıb gedən,
Bənd-bərəni əsir kimi alıb gedən,
Dərələrdə haray- həşir salıb gedən,
Səsli, küylü sellər üçün darıxmışam.
Qucağında bu həyata göz açdığım,
Qədəm basıb, pərvazlanıb tez uçduğum.
Dönə-dönə xatırlayıb söz açdığım,
Qədirbilən ellər üçün darıxmışam.
Uca dağlar, qurbanınız olaram mən,
Zirvənizə bir gün yolu salaram mən.
Boyunuza qollarımı dolaram mən,
Sizlə keçən illər üçün darıxmışam.
Bizim SONAMIZ da belədir. Sakit və gözəl suların əsrarəngiz peyzaj yaratdığı təbiətə gözəllik qatar varlığıyla. İnsanlıq tarixinin olaylarını yaddaşına köçürmüş mavi suları fəth etməklə onun yaddaşında olanları oxuyar, üzərində ‘’süzdükcə’’ bir çox sirrlərin bağlı qatlarına nüfuz etməklə fələfi dünyasını zənginləşdirərək əsil insan dəyəri qazanar.
Müqəddəs kiatbımızda mütəal Allah buyurur ki,’’ Bilin ki, bu dünya aldadıcı tələdən başqa bir şey deyil’’ Bu həmin dünyadır ki, görürə bilənlərə yük olar, həssas insanlarla oynayar, idrakı, təxəyyülü, düşüncəsi kamil insanları yarışa çəkər. Sona xanımın yazdığı bu şeirdə etibarın, sədaqətin,vəfanın dünyanın surətində təcəssümü aydın şəkildə gözümüzün önündə canlanır..
Mərdin süfrəsinə dadanıb namərd,
Yolumun ağzında bitib xəyanət.
Birinə işıqsan, birinə zülmət,
Bəlkə düz demirəm, bağışla, dünya.
Birinin vaxtı var, vaxta güvənir,
Birinin baxtı var, baxta güvənir.
Biri oturduğu taxta güvənir,
Bəlkə düz demirəm, bağışla, dünya.
Söz verib durmursan sözünün üstə,
Deyən yox qaşın var gözünün üstə.
Olmusan çörəyi dizinin üstə,
Bəlkə düz demirəm, bağışla, dünya.
Qanqallar əkirsən gülün yerinə,
Danalar satırsan kəlin yerinə.
Qarılar verirsən gəlin yerinə,
Bəlkə düz demirəm, bağışla, dünya.
Yaxşı-yaman bir-birinə qarışır,
Bilən yoxdur kim-kim ilə yarışır.
Haram yeyən halallıqdan danışır,
Bəlkə düz demirəm, bağışla, dünya
Bir ürəkdən qopan duyğu min ürəyə yol tapması ilahi vergidən başqa ayrı bir səciyyənin göstəricisi ola bİlməz. Bəli Sona xanımın şeiriyyəti ürəklərə yol açıb, qəlblərdə yuva qurub, istinad və obrazlı ifadə mənbələrinə çevrilib. Sevginin, insanlığın ən ali dəyərlərinin məhək daşına dönüb. Sözlər, fikirlər, sevdalar, sevgilər Sona xanımın şeirləri ilə ifadə olunduqca daha rəvan yola dönmüş olur. Ümidzilik çırağını oxunduğu, dinləndiyi andaca söndürmüş olur. Sona xanım yaradıclığının mahiyyəti bəzən şübhənin, bəhanənin üzərinə elə bir sədd çəkir ki, reallıqdan, dünyanın gerçək üzündən və etbarısızlığından hali olmadan təsəlli aləminə düşmüş olursan.
Nədənsə kişi qələmindən gələn sözlərin qəlbi bu qədər riqqətə gətirməyə gücü çatmır. Əgər bu fikirin səbəbini açıqlaya bilsəydim səmimi deyirəm ki, bu yazımda ifadə edərdim. Sona xanım duyğusundan axıb gələn nəzm nümunələri insanı kövrəldir, riqqətləndirir, heyrətləndirir, dinməyən hissləri dindirir. Çün o ana duyğularından, xanım ürəyinin döyüntülərindən, qadın hərarətindən, qız sevdasından, sevgili qəlbindən, şairə ilhamından, övlad cuşundan gəlir. Hər sətirin altını gözlərə dolan yaşlarla cızmalı olduğun halda bu dunyadan uzaqlaşırsan demək. Sona xanım qələmi adamı varlıqdan yoxluğa döndərə, göylərdən yerlərə endirə bilir. Yananı söndürə, dinməzi dindirə, qanmazı qandıra bilir. Elementar ifadələrin düzülüşündən yaranan, adamın qəlbinə köz qoyan, könül sazından qor qoparan mənalarla doludur onun şeiriyyəti.
Duyğuları formalaşdıran böyüdüyün hava su təbiətdir. Qızıl suyu ilə böyüyüən insanların hissi, duyğusu, amalı, məfkurəsi, ilhamı, şövqü, zövqu, cuşu da qızıl kimi olur. İstər- istəməz bəşəriyyətin böyük dəyərlərə ehtiyac var deyilmi? Odur ki, sözün gücü ilə aramlaşan bütün qəlblər Sona xanımın əsərlərinə ehtiyac içərisindədir. Sözü kimi də özüdür, dostluğudur, sədaqətidir, adam kimi adamlığıdır, adam sayılanların yanında sayılıb, seçilməyidir. Sona xanım Abbasəliqızı eşq və sədaqət fədaisi obrazında gördüyüm, həqiqət yollarında axtarışda olan, doğruluq dəryasının qəvvası olan bir şəxsiyyət kimi canlanır gözlərimin önündə. Söz düzümü, iz düzümü, yolu -ərkanı dolaylaşan düzlükdən ibarətdir bu əzəmətli şəxsiyyətin. Boyu kimi qəlbi, qəlbi kimi insanlıq imtahanlarının ödəvlərini yerinə yetirməyi var əzizimiz Sona xanımın.
Sona xanımın yaradıcılığı canlı bir axına bənzəyir, əsərlərinin tarixi xronoloji inkişafını nəzərədən keçirdikcə müsbət dinamika xarakterizə olunan inkişaf xətti aydın görsənir. Sənət ağacının lirik və fəlsəfi budaqlarının üzərindəki sənət incilərini təfəfkkürünün süzgəcindən keçirərək xəfifiləşdirmiş, zərifləşdirmiş, gözəl nümunələrlə ağırlaşdıraraq, poeziyanın səlis imkanlarından sərrastlıqla istifadə etməklə öz poeziya toplumunu zənginləşddirmişdir.
İnsan həyatının gerçək dəyərlərindən olan sədaqət, məhəbbət, aşiqlik, cəmiyyətə faydalılıq övladlıq, dostluq hisslərinin ən zəngin çalarlarını inikas etdirən elə meyarlarla bəzənmiş əsərləri var ki, opxuduqca müəllifin daha ali ölçülərlə nəzərə alına biləcək daha geniş aspekti müəyyənləşir, həqiqət axtarışı müəllifin duyğularının dünya hadisələrinin reallıqlarla əlaqələrinin əyanicələşdirilməsindən ibarət olmuşdur. Ədəbiyyatımızın ciddi qəbildən sayılan bütün ölçülərinə müvafiq olan şeir nümunələri Sona xanımın həyata vurğunluğu çərçivəsində həyat oyununu hər kəsin oynaya bilmədiyi fəlsəfəsini incələyərək oxucularına çatdırmış, nəcibliyinin incəliyinin zərifliyinin bir neçə meyarlarını ortaya qoymuşdur. Bəzən şeirlərinin içərisində həyatı proseslərin elə dramatik və gərgin hiss həyəcan dolu anlarının şahidi olusan ki, həmin mühitdə təzad və gerçək olayların inikasından başlayan mənəvi gözəlliklərin yaratdığı spektrlər göy qurşağı kimi əsararəngiz bir diapazonu əhatə edərək göz oxşayır. Bu poeziya aləmində Sona xanımın məxsusuiliyinin mənliyinin yükünü ortaya qoymuş bir təqdimat nümunəsi kimi canlanır və onu oxucuların sevdiyi müəlliflər sırasına qatımış olur.
Elə bil əzəldən torpağam, daşam,
Gözdə gilələnmiş bir ovuc yaşam.
Dərdin bacısıyam, qəmə qardaşam,
Mənim günahımı günaha yazma!
Yalan ayaq açıb sevgi yerinə,
Toz qonub cahanın sevgilərinə.
Səni and verirəm, söz güllərinə,
Mənim günahımı günaha yazma!
Gözlərim qəm dolu dərin quyudu,
İndiki sevgilər sərin quyudu.
Bəxtim dərd üstündə dərin uyudu,
Mənim günahımı günaha yazma!
Sözdən ilmə-ilmə belə söküldüm,
Dərdimlə oyanıb dərdimə güldüm,
Mən sözdə boğuldum, mən sözdə öldüm,
Mənim günahımı günaha yazma!
Sona xanım Abbasəliqızının əsərlərində elə təşxis, metafora , təşbih nümunələri yer almışdır ki, əsəri oxuyarkən sanki bir vokallıq seyrəngahına düşmüş olursan. Poetik fəlsəfə ruhunun təsviri kimi, onun daxili dünyasını şeirin batin strukturuna köçürərək mövzusunu zinətləndirir, poetik təfəkkürün həyatiliklə bağlılığı əhvalı- ruhiyəsini yaratmış olur. Poetik axının obrazlılığı fərqli konturlar cızıaraq yeni və fərqli duyuma bağlanaraq, təzadlı dövrümüzdə könllərə məlhəm olaraq qeyri adi dinamik assosiasiya əmələ gətirir.
Sona xanım Abbasəliqızının əsərlərinin poetik siması çox vaxt emosionallıqlıq, hiss- həyəcən duyğuları ilə çulğalaşır. Bu onun təbinin ilhamının insanı rahat buruxmayan, insanın çəkə biləcəyi ömür yükü içərisində kamilləşməsinin, dözümlülüyünün, tolerantlığının miqyasını cızır, bədiilik konteksini əhatələndirir.
Göyçə dialektinin əsərlərinə sirayət etməsi poetik terminlərin, şeiriyyat ünsürlərinin hamısını hərəkətə gətirmiş olur. Üslubundan və janrından asılı olmayaraq bütün şeirlərinin ilkin məğzi daxili dünyasının mündəricatından giriş qapısından bəhrələrir.
Soyuq qış gecəsi,yol-iriz donub,
Yenə ac qurd kimi ulayır külək.
Havanın üz-gözü qırov bağlayıb,
Yenə çöl-bayırı bulayır külək.
Təbiət yuxuda ağ xəyal görür,
Körpə ağacları şaxta vurubdu,
Mənim də xəyalım, donmasın deyə
Sınıq pəncərəyə taxta vurubdu.
Üşüyür qəlbimin duyğuları da,
Ömrün sınağına hazıram, şükür.
Bu qış gecələri mənə xoş gəlir,
Sevgi nəğmələri yazıram şükür.
Sona xanım Abbasəliqızının şeirlərinin vəzninə, səslənməsinə, duyğusallığına, ahənginə görə, oxucuda həyəcanlanma, gərginlik yaratma imkanlarına görə, mətinin orjinallığına görə xalqın yaddaşında daim qalacağına heç bir şübhə yeri qalmır, poetik estetik fəlsəfi yükün ərsəyə gəlməsinə, oxucu dünyası ilə harmonik olmasına estetik cazibə yaranır. Soz axının obraza çevrilməsi idrakın dərin qatlarından sızıb gələn könüllərdə şahə qalxan fırtınalar yaradan emosiyalar fonu Sona xanım Abbasəliqızının şairəlik gücünə təkan varən amillər kimi ortaya çıxır. Bir şeirdə eyni duyğular təkrarlanmır, duyğu və hisslərin təkrarasızlığı poetik gücü stimullaşdırır. Məna laqkonikliyi, poetik ünsürlərə düşüncənin kamil təbəqələri ilə müdaxilə zamanın və qəlbin səsinin sintezindən fərqli bir məna hikmət yaratmışdır.
Sona xanım Abbasəliqızının qafiyə sistemi, ritmi, intonasiyası, şeiriyyətin bir çox aspektləri ilə məxsusi dəyərlərini özündə birləşdirməsi beyində düşüncə istiqamətini dəyişdirmək imkanlarına malikdir, çünki bu kamil qələm sahibinin obrazları sünilikdən uzaqdır, ürəkləri, beyinləri hərəkətə gətirir, insanın mənəviyyat dünyasının əks etdirir.
Sona xanım Abbasəliqızının bu nəzirəsində təbinin ruhi emosional vəziyyətə düçar olduğu görünür. Təbii, səmimi sözlərlə deyilən fikirlər lirik hisslərə bir doqqaz yaradır. Burada İnsan fikirlərinin hərarətindən qaynayan təravət hiss olunur.
Ənvər Rza, yolum haqda düşünmə,
Həsrətimi dağlamağa gəlmişəm.
Göyçə adlı istəyimi, eşqimi,
Gözüm üstə saxlamağa gəlmişəm.
El ah çəkir, qəm-kədəri biçəyin,
Hanı sarvan?Karvan gözlər, köçəyin.
Mən könlümə sırğa taxmış çiçəyin,
Ləçəyini qoxlamağa gəlmişəm.
Yaz ayları zirvələrdə öy çəni,
Səhər vaxtı yağış bilir, göy çəni.
Xəyalımda əzizləyib Göyçəni,
Ana yurdu yoxlamağa gəlmişəm.
Dağ eşidib, qaya duymaz sədamı,
Dərd öldürər, qəm yandırar adamı.
Xatırlayıb ömrü gödək atamı,
Anam üçün ağlamağa gəlmişəm
Əzizim, Sona xanım!
Xanımlar gülürsə həyat firavandır demək, qadınlar sevinirsə övladlar xoşbəxtdir demək, zərif cinsin nümayəndələrinin çöhrəsində təbəssüm varsa, Vətən əmniyyət içərisindədir demək!
Allah bunların heç birini sizdən əskik etməsin
60 illik zaman içrə faniyə aldanmadınız, insan ömrü yaşadınız, varlığınızla insanlığı durultdunuz, insanlığa xidmət etdiniz!
Qəlminiz, əliniz, diliniz, təfəkkürününz, təxəyyülünüz füsunkarlıq sistemi yaratdı, Sizdən qərinələrə, əsrlərə yadigar qalacaq böyük sənət numunələri ortaya qoydu!
Odur ki, indidən sonra daha bir 40 il də yazıb- yaratmaq arzusu ilə 60 illik yubileyinizi təbrik etmək üçün bu yazımı Sizin əziz və mötəbər şəxsinizə ithaf etdim. Xahiş eirəm hörmətimi xoşhallıqla qəbul edəsiniz!
Müəllif: Hacı Abbas Əli oğlu Bağırov- tibb üzrə fəlsəfə doktoru.
Azerbaycan Olağanüstü Haller Bakanı Haydarov, Azerbaycanlı itfaiyeci ve kurtarma ekiplerinin, yangınlar tamamen söndürülene kadar Türk kardeşlerinin yanında olacağını söyledi.
Azerbaycan Olağanüstü Haller Bakanı Kemaleddin Haydarov, Azerbaycanlı itfaiyeci ve kurtarma ekiplerinin, yangınlar tamamen söndürülene kadar Türk kardeşlerinin yanında olacağını söyledi.
Haydarov, yerel haber ajanslarından APA’ya yaptığı açıklamada, bakanlığa bağlı ekiplerin Türkiye’de yangınla mücadele çalışmalarını başarıyla sürdürdüğünü belirtti.
Türkiye’deki orman yangınlarındaki durumun Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in ilgi odağında olduğunu bildiren Haydarov, gelişmelerin günlük ve düzenli olarak cumhurbaşkanına rapor edildiğini, kendisinden kardeş ülkeyi desteklemek için düzenli olarak yeni talimatlar aldıklarını ifade etti.
Haydarov, kendisinin de gün içerisinde Türk hükümet yetkilileriyle durumu müzakere ettiğini ve buna uygun adımlar attıklarını belirterek, Türkiye’ye giden yardımcısı Etibar Mirzeyev’in yangının söndürülme sürecinin koordinasyonunda Türk yetkililerle birlikte çalıştığını kaydetti.
Azerbaycan Olağanüstü Haller Bakanlığına bağlı 510 personel, bir amfibi uçak, bir helikopter ve 93 itfaiye aracının Türkiye’deki yangın söndürme çalışmalarında yer aldığını belirten Haydarov, şunları söyledi:”Cumhurbaşkanı Aliyev’in talimatı üzerine 200 itfaiyeci daha Türkiye’ye gönderilecek. Biz bir millet iki devletiz. Hem devlet başkanlarımız hem de halklarımız her zaman bu düşünceye sadakatlerini gösterdi. Bugün de bu dostluk ve kardeşliğin en yüksek düzeyde olan bir örneğini daha görüyoruz.
Kardeş Türkiye’de yangınların kısa sürede söndürüleceğine inanıyoruz. Kardeşlerimiz, şimdiye kadarki tüm zorluklarda olduğu gibi bu sınavı da azim ve becerileriyle atlatacaktır. Azerbaycanlı itfaiyeciler ve kurtarma ekipleri, yangınlar tamamen söndürülene kadar Türk kardeşlerinin yanında olacak.” Sona Abbaseligızı: BAKÜ-KHA.
