ƏDƏBİYYAT Bir hökumət tazə çıxmış, ismi Azərbaycan. Şəkli cümhuri, idarə üzvü yeksər bəylə xan. Heç görübsüzmü ki, olsun kəlləyə qurtdan çoban? Bir nəfər xalis rəiyyət kabinədə yoxdur, inan, Əlaman bu müstəbidlərdən, ilahi, əlaman! * * * Hər şəhərdə xandır, əyandır keçib iş başına, Hər cəhətdən üz görür öz qövmu, öz qardaşına. Get dolan kənd-kəsəyi, bax bir axan göz yaşına, Hər tərəfdə kamirandır bəy, əkinçi bağrı qan. Əlaman bu müstəbidlərdən, ilahi, əlaman! * * * Get Qazaxdan keç, Tovuzdan keç, özün ver Gəncəyə, Gör necə vermiş rəiyyət bəylə pəncə-pəncəyə, Kəndliyə, rəncbərlərə bax bir olan işkəncəyə. Bax nə cür bu zülmdən qan ağlayırlar hər zaman, Əlaman bu müstəbidlərdən, ilahi, əlaman! * * * Nəql edim bir-bir sənə mən hər yerin əhvalını, Kəndlinin, rəncbər, əkinçi, fəhlənin bil halını, Bax, düşün, gör onların idbarını, iqbalını, Qalma qəflət uyqusunda, dur, gözün aç, bir oyan! Əlaman bu müstəbidlərdən, ilahi, əlaman! * * * Xoylu xan bir müddət etdi tək idarə milləti, Kabinə təşkil eylədi, hər yerdə çıxdı şöhrəti, Çünki böhran oldu, dəyişdi vizarət heyəti, Hər tərəfdən toplanıb məbus açıldı parlaman, Əlaman bu müstəbidlərdən, ilahi, əlaman! * * * Bəh, nə məbuslar ki, tanrı bədnəzərdən saxlasın, Qıymasın canlarına, hər şur-şərdən saxlasın, Qəlblərin sinsitməsin, qəmdən, kədərdən saxlasın, Çünki millət onlara mərhuni-minnətdir hər an, Əlaman bu müstəbidlərdən, ilahi, əlaman! * * * Var o cür məbus əsla anlamaz bəsət nədir, Parlaman nə, üzv nə, bu vəz, bu halət nədir, Kimdi millət, kimdi dövlət, bu qədər bidət nədir, Çünki onda nə fərasət var, nə təqriri-bəyan, Əlaman bu müstəbidlərdən, ilahi, əlaman! * * * Get soruş öyrən, gör, aya, bunları kimlər seçib, Onların kim qəddinə bu xələti ölçüb-biçib, Hər biri yüz min fırıldaq işlədib,zorən keçib, Ayda on min donluq alsın, müftə olsun kamiran, Əlaman bu müstəbidlərdən, ilahi, əlaman! * * * Böylə getsə binəvalər büsbütün pamal olur, Bu fəlakətdən, yəqin, axırda izmehlal olur, Kim bu bəylərdən səvay bu vəzidən xoşhal olur, Hər tərəfdən ərşə qalxıbdır bütün ahu fəğan, Əlaman bu müstəbidlərdən, ilahi, əlaman! * * * Vardı min dinsiz, imansız hər biri milyon yeyib, Beş gün əqdəm lüt gəzərkən indi xəz paltun geyib, Doğrudur həqqən, keçənlər mətləbin lübbün deyib, İndi bülbüllər yerində qarğalar tutmuş məkan, Əlaman bu müstəbidlərdən, ilahi, əlaman! * * * Qan töküldü, can verildi, oldu hürriyyət pədid, Köhnə istibdad düşdü, parladı tərzi-cədid, Şahidi-məqsud göstərdi üzün, verdi nəvid, İxtiyar olmuş könüllər oldular yeksər cavan, Əlaman bu müstəbidlərdən, ilahi, əlaman! * * * Leyk, heyf olsun, üzü bir binəvanın gülmədi, Milləti-cahil bu feyzin qürb-qədrin bilmədi, Fəhlənin bir kəs üzündən əşki-alın silmədi Canəvərlər əl-qol açdı oldu zalımlar əyan Əlaman bu müstəbidlərdən, ilahi, əlaman! * * * İndi getsən hər mahala hər yetən dad eyləyir, Dövreyi-mənhusi-istibdadı dəryad eyləyir, Bəs ki xanlar, bəs ki bəylər zülmü bidad eyləyir, Qalmayıbdır rəncbərlərdə dəxi tabu təvan, Əlaman bu müstəbidlərdən, ilahi, əlaman! * * * İndi lazımdır ki, millət huşunu cəm eyləsin, Hər cür olsa haq danışsın, haq desin, haq söyləsin, Yoxsa bizlərə təpər yoxsa, buna kim neyləsin? Qalmaz axırda bu cür bivayə millətdən nişan, Əlaman bu müstəbidlərdən, ilahi, əlaman! * * * Çünki bu millət susayıb bir-birinin qanına, İndi firsətdir, düşüb qardaş qardaş canına , Gözləri qızmış, qudurmuş, getmək olmaz yanına, Ol səbəbdəndir olur gündən-günə işlər yaman, Əlaman bu müstəbidlərdən, ilahi, əlaman!
Mənbə: Əliqulu Qəmküsar “Seçilmiş Əsərləri” AZƏRBAYCAN DÖVLƏT NƏŞRİYYATI Bakı – 1959, səh. 97 – 99. Kitab şair-publisist Zaur Ustacın şəxsi kitabxanasında QF – N 0001(Qızıl Fond) qorunur.
Əsası Həsən bəy Zərdabi tərəfindən qoyulan Azərbaycan jurnalistikasının zaman-zaman parlaq imzaları olub və o imzalar məktəbə çevrilib, jurnalistikaya yeni stil, manera, üslub yenilikləri gətiriblər, jurnalistikanın üfüqlərini genişləndiriblər. Biz bu imzaları oxuya-oxuya qələmimizi bərkitdik, sözə vicdan işi kimi baxdıq, o insanlar bizə Sözün Aliliyini və müqəddəsliyini anlatdılar. Biz bu əqidəylə yetişdik – Söz Ana kimidir, Vətən kimidir, ona xəyanət etmək olmaz.
İyirmi beş ildir ki, mətbu cameənin içindəyəm, az müddət deyil. Zaman-zaman sözə xəyanət edənləri, qələmə dönük çıxanları da gördük, bəzilərinin əqidəsini dəyişərək müxtəlif cəbhələrdə xırdalana-xırdalana kirə çıxdığının da şahidi olduq… Zamanın ələyində qılçıq kimi qalanlar da oldu. Amma çox az sayda qələm sahibləri oldu ki, onlar heç vaxt yazdığı sözə arxa çevirmədi. Belə insanlardan biri də unudulmaz Akif Şahverdiyevdir. Bu qəbil insanlar haqqında heç vəchlə keçmiş zamanda danışa bilmirəm. Onlar bütün zamanlara aiddir.
Akif müəllim mütəvazi insan idi, zəngin ömür yolu keçmişdi, jurnalistikanın inkişafında böyük xidmətləri olmuşdu. Yüzlərlə yazının, onlarla kitabın müəllifi olmuşdu. Yazıçı kimi də qələmini sınamışdı, hekayələr, povestlər, şeirlər müəllifi idi. Çoxşaxəli yaradıcılığa malik idi. Ali məktəb tələbələri üçün “Azərbaycan mətbuat tarixi” dərsliyini yazmışdı. Mətbuatımızın tarixini yazmış bir alim, pedaqoq nədənsə layiqincə qiymətləndirilmədi. Ömrünün son illərində sanki həyatdan küskün görünürdü. Ara-sıra tədbirlərdə, yolda rastlaşırdıq, həmişə jurnalistikanın indiki durumundan gileylənirdi, yana-yana danışırdı. Səhhətində problemlər yaranmışdı, onunla bağlı içimdə bir narahatlıq hissi kök salmışdı, “özünüzü qoruyun, siz bizə çox lazımsınız” deyirdim. Eləcə gülümsəyirdi, bu ağrılı təbəssüm içimi sızladırdı.
Sonuncu dəfə telejurnalist dostum Namiq Qurbanın çəkdiyi “Dharmendra-Məhəbbət Elçisi” filminin təqdimat mərasimində görüşdük. “Pullman” otelində keçirilən təqdimat mərasiminə ölkənin tanınmış mədəniyyət xadimləri toplaşmışdı. Mən bir az tez gəldiyimdən foyedə bir-iki nəfərdən başqa bir kimsə yox idi. Birdən gözüm sağ tərəfdəki divanda tək oturmuş Akif müəllimə sataşdı, yaxınlaşıb salamlaşdım. Az sonra Azərbaycan mətbəxinin mütəxəssislərindən olan Milli Kulinariya Mərkəzinin Prezidenti Tahir Əmiraslanov da bizə qoşuldu. Xeyli söhbətləşdik.Akif müəllimin əməlli-başlı kefi açılmışdı. Səhhətiylə maraqlandım. “İndi yaxşıyam, şükür” dedi. Doğrudan da çox gümrah görünürdü. Yadımdadır, Tahir müəllim səhhətiylə bağlı ona bəzi məsləhətlər də verdi. Onun şux görünüşü içimdəki narahatlığı sovuşdurdu. Yaradıcılıqla bağlı suallar verdim, dedi əlimdə bəzi yazılar var, onların üzərində işləyirəm. Ən yaxşı dərman yazmaqdır, dedim. Gülümsədi, “doğrudan da elədir, yazanda dincəlirəm”- dedi.
Heç vaxt ağlıma gəlməzdi ki, bu, bizim Akif müəllimlə son görüşümüz olacaq. Güzəran qayğılarına başım qarışdığından bir müddət ondan xəbət tuta bilmədim. İsti yay günlərindən birində ağır xəbər daş kimi sinəmə dəydi. Taledən növbəti zərbəni almış uşaq kimi xəlvətə çəkilib ağlamaq istədim. Ürəyimi boşalda bilmədim, bütün yaxşı insanların itgisi ürəyin yükünü bir az da ağırlaşdırır…
Yazıçı Gülər Eldarqızının onun haqqında kitab yazdığını eşidəndə sevindim. Taleyin işinə baxın ki, mən uzun müddət bu kitabın əlyazmasını oxumağa macal tapa bilmədim. Onun haqqında yazacaqlarım da beynimin bir köşəsində məni incidirdi, özümü onun ruhu qarşısında günahkar sayırdım. Bu yazını sübh çağı yazıram. Pəncərədən səmaya boylanıram, dan yeri çəhrayı ilə qırmızının qarışığına boyanıb. Bu əsrarəngiz rəng qovşağı Günəşin doğmasını müjdələyir. Masa arxasına keçib kompyuterimi yandırıram və… Akif Şahverdiyevi xatırlayıram.
Ədəbi və Əbədi Sözün üfüqlərində onun imzası hər zaman görünəcək və ürəyimizi isidəcək.
Şahid körpü Beli bir kənara tullayıb əlcəklərini çıxartdı. Oturub siqaret yandırdı. Ətrafa nəzər salıb, götür-qoy etməyə başladı. Bura heç kimin ağlına gəlməyəcək. Gözdən uzaq bir yer seçmişdi. Heç kim ondan şübhələnməyəcək, buna əmindi. Hər şeyi əvvəlcədən ölçüb-biçmişdi. Basdıqdıqdan sonra istifadə etdiyi əşyaları ayrı-ayrılıqda çaya atacaq, ordan birdəfəlik uzaqlaşıb, gedib qatili “axtaracaqdı”. Hər kəs bir-birinə dəymişdi. Valeh yoxa çıxmışdı. Evdən ayrı heç yerdə gecələməzdi Valeh. Sakit təbiətli, üzüyola bir insan olan Valehin müəmmalı şəkildə yox çıxması bütün qəsəbəni narahat edirdi. İki körpə qızı boynunu büküb durmuşdu. Atalarına hədsiz bağlı olan körpələrin gözlərində kədər ürək parçalayırdı. Polisə artıq xəbər verilmişdi. Axşamdan qəsəbənin yanından keçən Sarı çayında axtarışlar başlamışdı. Qonşular iki yerə ayrılıb meşəyə, Valehi axtarmağa getmişdilər. Valeh dünən səhər evdən bazara getmək adı ilə çıxmışdı. Qonşularda usta işləyib ailəsini yarıac-yarıtox dolandıran biçarə, hər kəsin işinə yarıyırdı. Gülərüz, mehriban insan idi Valeh. Qonşular xətrini çox istəyirdi. Heç kimlə işi olmazdı. Əlindəki son tikəsini də tanıdığı insanlarla bölən Valehin yoxa çıxması hamını narahat edirdi. Nə çayda, nə meşədə Valehə aid heç nə tapılmadı. Valehgil iki qardaş idilər. Saleh və Valeh. Ata-anaları 2 il olardı ki, rəhmətə getmişdi. Qardaşlar ikisi də ailəli idi. Salehin iki oğlu vardı. Bir həyətdə ayrı-ayrı evdə mehribancasına yaşayırdılar. Hər yeri ələk-vələk edən qohum-qonşu əllərini hər yerdən üzüb axtarışın nəticəsini gözləməyə başladılar. Valehin yoxa çıxmasından sonra ailə maddi cəhətdən sıxıntı çəkməyə başladı. Salehin qazancı ancaq ailəsinə çatırdı. Qapıda bir balaca əkin yeri düzəldən Durna ordan götürdüyü tərəvəzi aparıb bazarda satır, güclə uşaqlarını dolandırırdı. Uşaqlar böyüyür, tələbatlar artırdı. Durna uşaqlarını dolandırmaq üçün özünü oda-közə vururdu. Durnanın ata-anası da onlara əl yetirir, uşaqların pal-paltarlarını alırdılar. Durna evlərə təmizlikçi kimi gedir, qazandığı qəpik-quruşla uşaqlarını saxlayırdı. Qızları ilə hər gecə oturub söhbət edirdi: – Qızım, dərslərinizi yaxşı oxuyun. – Ana, biz hər gün dərslərimizi hazırlayırıq. – Bilirəm qızım, amma daha yaxşı oxumaq lazımdır. – Düzdü ana, müəlliməmiz də o gün dedi ki, uşaqlar yaxşı oxumaq lazımdır. – Görürsənmi, qızım mən oxumamışam, atandan sonra necə əziyyət çəkirik. – Elədi, ana, atam olsaydı sən bizimlə, dərslərimizlə daha yaxşı maraqlanardın. O işə gedərdi, sən də bizim dərslərimizə kömək edərdin. – Canım qızlarım, mən də yaxşı oxuyurdum, nənəgil məni oxumağa qoymadı. İndi oxusaydım hər şey ayrı cürə olardı. – Bu günümüzə şükür edək, ana. Bizdən də pis vəziyyətdə olanlar da var. Sən bizi çox yaxşı saxlayırsan. – Çox sagolun, balalarım. Gedin yatın gecdi artıq. Uşaqlar gedib yatandan sonra Durna oturub corab toxumağa başladı. Gecələr toxuduğu corabları səhər işə gedəndə dükana verir, aldığı pula vacib ərzaqları alırdı. Valehdən iki il idi ki, xəbər yox idi. Polis işin araşdırıldığını, bir nəticə olmadığını deyirdi. Valehin yaxın dostlarından olan Qəhrəman tez-tez onları gəlib yoxlayır, bir ehtiyacları olub olmadıgını soruşurdu. Durnanın əvvəldən ondan nəsə xoşu gəlmirdi. İndi də görəndə çalışırdı özünü görməməzliyə vursun. Həyət qapısı döyüldü. Gələn Qəhrəman idi. Uşaqlar üstünə yüyürdülər. Gələndə uşaqlara şirniyyat alıb gətirirdi. Qızlar payların alıb, onu evə kimi dartıb gətirdilər. – Ana, ana gör kim gəlib. Durna pəncərədən Qəhrəmanın gəldiyini görmüşdü. Özünü o yerə qoymadı. Başını qapıdan çıxardıb xoşgəldin etdi. Qəhrəman sözlü adama oxşayırdı. Həm də elə bil içkili idi. – Ay Durna, (həmişə Durna bacı deyərdi) bəsdi ta, hamıdan qaçdığın, gəl otur bir az dərdləşək! Durna özünü eşitməməzliyə vurdu. Ürəyində yalvardı ki, Saleh evə gəlməsin. Onun da Qəhrəmandan xoşu gəlmirdi. Boş yerə qanıqaraçılıq ola bilərdi. Qəhrəman səsini başına atmışdı. Sanki kiməsə eşitdirmək istəyirdi. -Ay Durna, çay noldu? Durna çölə çıxıb sakit səslə: – Qəhrəman qardaş, Saleh evdə olanda gələrsən, – dedi. – Həmişə gəldiyim evdi. Buranı doğma bilirəm. Valehdən ta xəbər-ətər çıxmadı. Son söz Durnanı yaman tutdu. İstədi çıxıb Qəhrəmanı qovsun. Yenə səbrini basıb dinmədi. Qızları evə səslədi ki, bəlkə “üzlü qonaq” durub gedə. Qəhrəman ayağa durub, sagollaşmadan çıxdı. Çıxarkən qapıdan Durnanı süzdü: -Görüşərik. Durnanın canına qorxu düşmüşdü. Qəhrəmanın addımbaşı qarşısına çıxması onda şübhələr yaradırdı. Salehə deməyə qorxurdu. Kişi xeylağıdı gedib nəsə deyər, heç nədən söz-söhbət yaranar deyə özünü saxlayırdı. Axşam uşaqlarla söhbətində üstüörtülü uşaqlara başa saldı ki, onlar artıq böyük qızdılar, hər adamın yanına getməsinlər. Humayın sualı onu çaşdırdı: -Ana, kimlərin yanına gedə bilərik? Sunay tez cavab verdi: – Bizi çox istəyən insanların, məsələn əmimin, Qəhrəman əminin. Durna onun sözünü ağzında qoydu: – Qızım, Valeh əmidən başqa heç kimin yanına getmək olmaz. Uşaqların niyə sualı cavabsız qaldı.
Nə qədər əziyyətli işdə çalışsa da, Durna öz gözəlliyini qoruyub saxlaya bilmişdi. Valehdən sonra ağaran saçları ona tam başqa gözəllik verirdi. Qulağına tez-tez gəlib çatan evlilik təkliflərini rədd edirdi. Valehin ölümünə inanmırdı, nə vaxtsa geri dönəcəyi günü səbrsizliklə gözləyirdi. İstintaq davam edirdi. Polis Valehi tanıyan hər kəsi dəfələrlə şöbəyə çağırıb dindirmişdi. Heç bir iz yox idi. Durnanın ağlına yüz fikir gəlirdi. Ancaq dərindən oturub fikirləşəndə, Valehin mərdimazar biri olmadğı üçün onu kiminsə öldürəcəyi versiyasına inanmırdı. Tək əlac gedişatı izləmək idi. Saleh də qardşının işi üçün polis şöbəsinə tez-tez gedir, maraqlanırdı. Durna işdən evə dönürdü. Yolu qısalsın deyə dar aralıqlara dönməli oldu. Buralar helə də gedişli-gəlişli deyildi. Yorğun oldugundan, əlindəki zənbilləri yerə qoya-qoya gələn Durnanın gözlərindən yuxu tökülürdü. Qəfildən qarşı tərəfdən səs gəldi. Durna bir qədər duruxdu. Deyəsən kimsə yıxıldı. Durna addımlarını yavaşıtdı. Ürəyinə min cür fikir gəldi. Valehdən sonra ehtiyyatlı davranırdı. Cibində qatlanan bıçaq gəzdirirdi. Aralığın başında Qəhrəmanı görəndə elə bil başına qaynar su tökdülər. Qəhrəman yenə də içkili idi. Axır vaxtlar haqqında müxtəlif şayələr dolaşan Qəhrəman kafelərin sevimli müştərisinə çevrilmişdi. Deyilənə görə zəhirmara qalmış narkotikə qurşanmış , hətta alverinə də başlamışdı. Ailəsilə də münasibəti yaxşı deyildi. İki gündən bir yoldaşı qızını da götürüb atası evinə gedirdi. Durnaya gəlib çatan, ayaq üstə güclə dayanan Qəhrəman qollarını açıb Durnanın yolunu kəsdi. Kinayəli gülüşlə: – Salam, ay Durna bacı, hardan gəlirsən belə? – dedi. Durna dinməyib, onun çəkilməsini gözlədi. – Nolub, nə naz edirsən belə? Gəl kömək edim zənbilinə, bir az dərdləşək. Yıxılmamaq üçün divarları özünə dayaq edən Qəhrəman yolu kəsmişdi. Durna nifrətlə onu süzdü: – Çəkil, yolumdan! – Niyə hirslənirsən, nə dedim axı? – Sən nə qədər arsız insansan? Valehin evində çörək kəsmisən, yoldaşına sataşırsan? – Ay Durna, həyat davam edir. Neyniyim, nə yalan deyim sənə olan sevgim günü-gündən artır. Durna bıçağı çıxardıb onu hədələdi: – Yoluma çalış çıxma! Qəhrəman tez özünü düzəldib, yol verdi. Durna ürəyi əsə-əsə evə gəldi. Yox, belə olmaz. bu barədə Salehə deməlidir. Deməsə də olmur. Bu əclaf onu biabır edəcək. Axşamı, Salehin işdən qayıtmasını gözlədi. İstədi əvvəl Nərminlə (Salehin yoldaşı) məsləhətləşsin, Sonra vaz keçdi. -Sözü kim böyüdər, yİyəsi,- deyib atalar. Saleh hər gün işdən gələndə onlara keçər, hal-əhval soruşub, uşaqlarla oynayardı. Bu gün də gəlmişdi. – Xoş gəlmisən, Saleh qardaş. – Xoş gününüzə gəlim, Durna bacı. – İşlər necədi? Qurtaran ərzaqların siyahısını yaz ver, sabah bazara gedəcəm alım gətirim. -Allah razı olsun. Yazaram. Saleh bir az oturdu. Durub getmək istəyəndə Durna: -Sənə sözüm var. Söz ver qanqaraçılıq yaratmayacaqsan. Salehin qaşları çatıldı. -Nolub, kimsə xətrinizə dəyib? -Yox. – Qızlar, otagınıza keçın, əmiylə sözüm var. Qızlar sakitcə otaqlarına keçdilər. – Bilirsən, qardaş məsələ Qəhrəmandı. – Hə, ondan gözüm çoxdan su içmir. Sənə nəsə deyib? Durna qorxdu. -Yox, sadəcə bura vaxtsız gəlir, yolda görəndə özün yaxşı aparmır bir az. – Nəsə deyir, sənə? – Yox, yox! – Qorxma, bacım. Mənim ondan gözüm çoxdan su içmir. Bir söz desə mənə de. – Yaxşı! Durna məsələnin ciddiləşməsindən qorxurdu. – Gecəniz xeyrə. -Xeyrə qarşı. Qəsəbəyə yeni xəbər yayılmışdı. Deyilənə görə Qəhrəmanı həbs etmişdilər. Durna sevincindən “uçurdu”. Amma bu sevincin ömrü 1-2 saat çəkdi. Qəhrəmanın yoldaşı boşanma ərizəsi vermişdi. Deyilənə görə səbəb, Qəhrəmanın həyatımda biri var deməsi olmuşdu. Heç kim biri kimdi deyə maraqlanmamışdı. Kişi xeylagı sözdü deyib, deyə qadını sakitləşdirmək istəsələr də, qərarı qəti olan qadın ərizəsin yazıb vermişdi. Bir gün çayxanada dostları ilə çay içən Saleh qəribə bir söz eşitmişdi. Qəhrəmanın münasibəti olan qadının əri itgin düşübmüş. Saleh söhbətin Durnadan getdiyini anlasa da, özünü eşitməməzliyə vurmuşdu. Neçə gün qaş-qabağı yerlə gedən Saleh, Durnaya heç nə demədən məsələni araşdırmağa qərar vermişdi. Valehin yoxa çıxmağından 3 il ötürdü. Durna onun geri qaydacağı günü səbrsizliklə gözləyirdi. Valeh onları buraxıb heç bir yerə getməzdi axı. Saleh Durnayla ətraflı danışmaq qərarına gəlmişdi. Qəhrəmanın Durna haqqında danışdığı xoşagəlməz sözlər Salehdə şübhə yaratmağa başlamışdı. Qəhrəman Durnanın ona hə dediyini, sadəcə zaman istədiyini, Durnaya görə ailəsini dağıtdığını agız dolusu danışır, Durnaya şər böhtan atlrdı. Evin qapısı döyüldü. -Ana, əmimdi. – Hə, xoş gəlib, qızım. Denən keçsin içəri gəlirəm. Durna işdən yenicə qayıtmışdı. Yorğunluğunun azalması üçün uzanmışdı. Ayağa durub Salehə: – Xoşgəlmisən, – dedi. – Durna bacı, səninlə açıq danışacam. Bilirsən ki sənə necə hörmətim var. – Çox sagol, Saleh qardaş, bilirəm. – Qardaşım Valeh həmişə sənə qarşı yaxşı olub, sevib ailə qurmusunuz. Başını aşağı salıb fəhləlik edib, sizləri saxlayıb. Uşaqlarını necə çox sevirdi, yazıq. – Bunları mənə niyə deyirsən ki? Mən Valehin bir gün gələcəyinə inanıram. – Bax, bacım, ailə qurmaq fikrin varsa açıq de. Sən də xoşbəxt olmaq istəyirsən. Gənc yaşda iki uşaqla qalmısan. Həm kişi işinə, həm qadın işinə qaçırsan. – Nə danışırsan? Nə? Ailə qurmaq? – Bacım, bu sənin haqqındı. Amma… – Amma nə? – Qəhrəman kimi əclafla yox. – Nə Qəhrəman? – Hamıya deyir ki, Durnaya görə boşanmışam, münasibətimiz var, evlənəcəyik. Elə bil Durnanı ilan sancdı. – Sən o alçağın sözünə inanırsan? – Mən inanmıram, ona görə də səndən soruşmaq qərarına gəldim. – Yaxşı, bacım mən gedim. Saleh sağollaşıb gedəndən sonra Durnanın gözünə yuxu getmədi. Əsəbdən bədəni tutrəməyə başladı. Bu dəmdə evin pəncərəsi döyüldü. Durna qorxa-qorxa pəncərəyə yaxınlaşdı. – Yenə də sən??? – Hə, gözəlim gəlmişəm. Qəhrəman ayaqüstə güclə durmuşdu. Durna onu polislə hədələdi. Qəhrəman şaqqanaq çəkib güldü. – Polis? O kimdi elə? Mən ailə qurmaq istəyirəm, polis nə deyə bilər? Qəhrəmanın gecənin bu vaxtı arsızcasına dediyi sözlər Durnanı özündən çıxartsa da səs-küy yaratmaq istəmədi. Xoşluqla onu burdan uzaqlaşdırmaq lazım idi. Ona görə: – Qəhrəman qardaş, get sabah danışarıq, – deyib pəncərəni bağladı. Qəhrəman mahnı oxuya-oxuya uzaqlaşdı. Durna artıq başqa cür hərəkət etməli idi. Amma necə? Polis Qəhrəmana tərəfə olacaqdı. Həm də onu şər atmaqda suçlaya bilərdilər. Vəziyyət get-gedə dəyişirdi. Salehi işə qatmaq istəməyən Durna məsələni yoluna qoymaq üçün gecə-gündüz baş sındırırdı. Qəhrəmanın yaydığı şayə qəsəbəyə yayılmışdı. Heç kim məsələnin dogru və ya yalan olduğunu araşdırmırdı. Durnaya da ağır gələn bu idi. İşə gedəndə yolda gördüyü qohum-qonşusunun o keçəndən sonra arxasınca dediyi sözləri eşidir, özünü eşitməməzliyə vururdu. Çox pis təsir edirdi bunlar Durnaya. Onu bu vaxta qədər tanıya bilməmişlər demək. Hər gün Allaha yalvarır, bu bəladan onu xilas etməsi üçün dua edirdi. Qəhrəman artıq ona göz verib, işıq vermirdi . Qarabaqara arxasınca gəzir, hə deməsi üçün hədələyirdi. Durna heç vaxt cavab vermirdi . Bilirdi ki, mənasızdı. Qəhrəman bunu razılıq əlaməti kimi qəbul edir, daha da irəli gedirdi. Saleh Durnaya nə qədər inansa da, qəsəbədə danışılanlar onu çaş-baş salmışdı. Durna Qəhrəmanı çagırıb danışmaq qərarına gəldi. Saleh Qəhrəmanı öldürmək qərarını vermişdi. Qəhrəmanı öldürəndən sonra Durnanı da öldürəcək, sonra təslim olacaqdı. Bəs uşaqlar? Uşaqlar uşaq evinə verərlər. Neynəsin axı? Çölə çıxa bilmir. Hər kəs ona qeyrətsiz kimi baxır, hətta söz belə atırdılar. Durna Qəhrəmanı gözləyirdi. Görüş vaxtına az qalmışdı. Durna bıçağı cibinə qoydu. Qəhrəman maşını saxlayıb düşdü. Durnaya yaxınlaşıb salam verdi. Nə əcəbsə içkili deyildi. Ağlı başında adamlar kimi oturub söhbət edəcəkdilər. Durna deyəcəklərini əvvəlcədəm düşünmüşdü. Sükutu Qəhrəman pozdu: – Durna, mənim fikrimi bilirsən. Mənimlə evlənərsən? Durna düşünmədən: – Hə, dedi. Qəhrəman gözləmədiyi cavabdan çaş-baş qaldı. – Zarafat edirsən? – Yox, niyə ki? Amma şərtlərim var. Sevinən Qəhrəman tez-tələsik şərtlərlə razılaşacagına söz verdi. Durnanın planları baş tuturdu. Bir müddət əvvəl Qəhrəman haqqında eşitdiklərindən sonra araşdırma aparmış, bəzi məsələləri öyrənə bilmişdi. Durnanı qarabaqara izləyən Saleh onların görüşdüyü gün də görmüşdü. Onun da planı hazır idi. Hər şeydən bixəbər Qəhrəman sevindiyindən “göylərdə uçurdu” Durna yenə də asma körpünün altına gəlmişdi. Əlindəki bellə qazdığı yerlərə yenidən baxırdı. Bir neçə gün bundan qabaq qapıları bərkdən döyülmüşdü Durnagilin. Qapıya gedən Durna qapıda əyni-başı cırıq-cırıq olan bir yaşlı kişinin durduğunu görüb, kim lazım oldugunu soruşanda: – İçəri keçə bilərəm, qızım? – Evdə kişi xeylağı yoxdu, əmi. – Bilirəm, qızım. Çox vacib sözüm var. Durna qorxa-qorxa ətrafa baxıb, onu içəri dəvət etmişdi. Əmi danışmağa başlamışdı. O danışdıqca Durna əlini dizinə çırpıb Valehim lay-lay, deyib için-için ağlamışdı. Əvvəl əminin danışdıqlara inanmaq istəməsə də, sonradan onun göstərdiyi sübutlar inandırıcı gəlmişdi. O sübutların izinə düşüb, həmən “lal“ körpünün yanına gəlmişdi. Qazdığı yerdən Valehin saatının əqrəbini tapmışdı. Yenə də inanmamışdı. Bir neçə günlük axtarışından sonra Valehin çürüməkdə olan köynəyinin bir qolunu tapmışdı. Və … planını cızmışdı. Saleh Qəhrəmanı görüşə çağırmışdı. Xoş dillə aldadıb, asma körpünün altına aparacaq, orda öldürüb, basdıracaqdı . Həyat təsadüflərlə doludur. Körpüyə çatanda kiminsə orda eşələndiyini gördülər. Onları görən Durna qaçıb gizləndi. Qaraltı yaxınlaşdıqca onların Salehlə Qəhrəman olduğunu gördü. ”Ürəyi ayağının altına düşdü”. Burdan “qan“ iyi gəlirdi. Durna gizlənib onları güdməyə başladı. Saleh Qəhrəmanın qollarından tutub yerə yıxdı. – De görüm, Durnayla münasibətin var? – Burax, burax deyirəm sənə. -Sualıma cavab ver! – Mənə nəsə olsa, polis dostlarım biləcək. – Mən söz soruşdum axı, məni hədələmə. – Məndən nə istəyirsən? -Durna sənə söz verib? – Hə, biz evlənəcəyik. -Nə??? Asma körpü yellənməyə başladı. Hər ikisi başını qaldırıb yuxarı baxdı. Qəhrəman vəziyyətdən istifadə edib, Salehin əlindən çıxdı. Yerdən əlinə keçən taxta parçasıyla ona hücum etdi. Saleh qorunmaq üçün kənara tullandı. Artıq gec idi. Qəhrəman onu öldürə bilərdi. Qıraqdan baxa-baxa qalan Durna qorxusundan yaxınlaşa bilmirdi. Saleh nə düşünərdi. Amma əli-qolu bağlı dayanıb seyr edə də bilmirdi. Qəhrəmanın vurduğu taxtaların səsi ətrafa yayılırdı. Səssizlik içində Salehin iniltisi dəhşət saçırdı. Saleh xırıldamağa başladı. Durna dözə bilməyib köməyə gəlmək istədi. Çox qəribə hadisə baş verdi. Durnanın Qəhrəmana çatmağına 1 addım qalmış asma körpü uçdu. Qəhrəman körpünün altında, Saleh bir qədər kənarda idi. Salehin xırıltısı kəsildi. Qəhrəmandan da səs çıxmırdı. Durna inildəməyə başladı . Səhər üzü idi artıq. Bütün qəsəbə buradaydı. Körpünün uçma xəbəri ildırım sürətilə yayılmışdı. Körpü qəsəbəylə kəndi birləşdirirdi. Kənddən səhər üzü gəlmək istəyən maşınlar körpünün uçduğunu görüb polisə xəbər vermişdilər. Körpünün altından çıxarılan Qəhrəmanın vəziyyəti agır idi. Saleh hələ də ayılmamışdı, Durna o qədər də zədələnməmişdi. Artıq qəsəbədə onlar haqqında müxtləif fərziyyələr irəli sürürdülər. Bəziləri oranın Durnayla Qəhrəmanın görüş yeri oldugunu, Salehin sonradan ora getdiyini, bəziləri Salehin Durnanı öldürmək üçün ora apardıgını Qəhrəmanın ora sonradan gəldiyini, bəzilərisə əksinə Salehin Qəhrəmanın öldürmək üçün ora aprdığını düşünürdü. Heç kim məsələnin tam tərəfini bilmirdi. Durnanın vəziyyəti yaxşı idi. Polisə izahat verimişdi. Salehin səhhəti yavaş-yavaş düzəlməyə doğru gedirdi. Ondan da izahat alınmışdı. Hadisədən 3 ay keçirdi… Qəhrəman yavaş-yavaş özünə gəlməyə başlamışdı. Ən maraqlısı o idi ki, istintaq zamanı körpünün altından kişi meyidi tapılmışdı. Meyidin Valehə aid olduğu məlum olmuşdu. Durna izinə düşdüyü qətl barədə məlumat vermişdi. Araşdırmalar zamanı məlum olmuşdu ki, Valehi Qəhrəman qətlə yetirib. Durnaya gözü düşən Qəhrəman Valehi aradan götürüb istəyinə çatacağına ümid edirmiş. Valehlə yeyib içəndən sonra onu körpünün yanına gətirib, bıçaqla öldürmüşdü. Sonrada burdaca basdırmışdı. Beləcə Valehlə illərin dostu olan Qəhərman, bir gün onun qatilinə çevrilmişdi. Qəhrəmanın heç vaxt ağlına gəlməzdi ki, “lal” körpü bir gün onun sirrinin üstünü açmaq üçün sınıb yerə tökülə bilər.
Zaur Mustafa oğlu Mustafayev (8 yanvar 1975, Bakı) — şair, publisist, Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, “Qızıl qələm” mükafatı laureatı, Azərbaycan Respublikası Prezident təqaüdçüsü (2019-cu ildən).
HƏYATI Zaur Ustac 1975-ci il yanvarın 8-də Bakı şəhərində anadan olmuşdur. İlk təhsilini Ağdam rayonunun Yusifcanlı kənd orta məktəbində almış, ardıcıl olaraq Bakı Dövlət Universitetində, Bakı Ali Birləşmiş Komandanlıq Məktəbində, Beynəlxalq İxtiraçılıq və Biznes İnstitutunda və Şamaxı Humanitar Kollecində davam etdirmişdir. Birinci Qarabağ müharibəsinin iştirakçısı və hal-hazırda ehtiyatda olan zabitdir.
Zaur Ustac 1988-ci ildən etibarən dövri mətbuatda çıxış edir.
Zaur Ustac “Yazarlar” jurnalının təsisçisi və baş redaktorudur. Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü, Qızıl qələm mükafatı laureatıdır.
YARADICILIĞI Zaur Ustac yaradıcılığında nəzm və nəsr nümunələrinin payı bərabər bölünmüşdür. Yazar bədii əsərlərin, əlavə dərs vəsaitlərinin, vacib mövzularda publisistik yazıların müəllifidir. O həmçinin müxtəlif vaxtlarda nəşr olunmuş toplu və almanaxlarda, eyni zamanda ayrı-ayrı qrumların tərtib etdiyi metodik vəsaitlərdə yer almışdır.
ƏSƏRLƏRİ Kitabları ”Günaydın “(“Ağçiçəyim”) “Mum kimi yumşalanda” ”Məhdud həyatın məchul düşüncələri” ”İstəməzdim şair olum hələ mən” ”Gülzar” ”Oriyentir Ulduzu” ”Şehçiçəyim” “Gülünün şeirləri” ”Balçiçəyim” ”Bayatılar” ”Bərzəxdə” ”Sevin ki, seviləsiz” “Qəlbimin açıqcası” “93-ün yayı və ya bir qaşıq qatıq” “2016” “Nişangah” “Ustadnamə” “Usubcan əfsanəsi” “Çəhrayı kitab” “Otuz ildir əldə qələm “ “Əliş və Anna” “Qələmdar” “Yaradanla baş-başa” “Zimistan” “45” (şeirlər) “Ülyahəzrət” “Qədimliyə bürünmüş yenilik” “Gülüzənin şeirləri” “Uşaq boğçası”
Tərcümələri Stiven Reblinin “Mavi Ay Vadisi” (Stephen Rabley “Blue Moon Valley”) Stiven Rebli.”Troya Daşı” (Stephen Rabley “The Troy Stone”)
Tədris vəsaitləri “Güllünün şeirləri” Məktəbəhazırlıq qrupları üçün vəsait. “39 Həftə” (İngilis dili üçün xüsusi proqram) “39 Weeks” (Special program for English) “Uşaq boğçası” Məktəbəhazırlıq qrupları və I siniflər üçün vəsait.
MƏQALƏLƏRİ Zaur Ustac “Dağlar” haqqında Su — dünyaya açılan bir pəncərədir “Hərb mövzulu yazılar” I və II Nəzmi şah və ya Kəmaləddin Qədim və digər.
LAYİHƏLƏRİ “Dağlar – 200” (Aşıq Ələsgərin anadan olmasının 200 illik yubileyi münasibəti ilə). “Mübariz – 31” (Milli Qəhrəman Mübariz İbrahimovun 31 yaşı münasibəti ilə) “Kərəmli – 700” (Şamaxılı memar Əliş Kərəmlinin anadan olmasının 700 illik yubileyi münasibəti ilə) və digər.
MÜKAFATLARI Qızıl qələm mükafatı İlin Vətənpərvər Şairi
ƏDƏBİYYAT Aida Hacıxanım “Məqam” Aida Hacıxanım “Ömrün anları” Aida Hacıxanım “Otuz şeir, otuz fikir” Gülü “Zaur Ustac” Qələndər Xaçınçaylı “Taclı şair” Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi “Məktəbə hazırlaşırıq” I hissə və II hissə Kamal Camalov “Əliş və Anna haqqında” Ayətxan Ziyad “Zaur Ustacın uşaq dünyası”
USTACAM Müzəffər ordunun şanlı əsgəri, Ərənlər yurdunun ər övladıyam! Zalımın zülmünə təhəmmülüm yox, Babəklər yurdunun hürr övladıyam! * * * Ustadım Nəsimi, sözümüz sözdü, Ədalət, həqiqət bağrımda közdü, Ziyadar dühası bir deyil, yüzdü, Mövlalar yurdunun nur övladıyam! * * * Dərvişəm, müqqəddəs sayılır təkkəm, Hülqumdan yuxarı dayanır öfkəm, Od, ocaq diyarı tanınır ölkəm, Alovlar yurdunun nar övladıyam! * * * Unutma, şah babam Xətai başdı, Nadir şah, mətədə tərpənməz daşdı, İlham, nə keçilməz sədləri aşdı, İgidlər yurdunun nər övladıyam! * * * Tarixdə Nəbisi, Koroğlusu var, Gen dünya yağıya daim olub dar, Düşmən qarşımızda yenə oldu xar, Aslanlar yurdunun şir övladıyam! * * * Göydən Yer üzünə ərmağan, payam, Gündüzlər Günəşəm, gecələr Ayam, Ən parlaq ulduzdan törəyən boyam, Ozanlar yurdunun sirr övladıyam! * * * Ustacam, vətənim vətən içində, Axıb duruluruq zaman köçündə, Min bir anlamı var, adi “heç”in də, Aqillər yurdunun pir övladıyam!
Ustaclı oğlu, Ustacam! Gözlərimin alalığı, Ulu Göycəmdən ərmağan. Ərdəbilin naləsidir, Ruhum həp eylədi fəğan. * * * Yarı Qarqar, yarı Əfkər, Şəhriliyəm; şaham, tacam! Şah İsmayıl silahdaşı, Ustaclı oğlu, Ustacam!
Təqvimdə bu gün şair, publisist, “Yazarlar” jutnalının təsisçisi və baş redaktoru, MYK-nın icraçı katibiZaur Ustacın doğum gündür. Zaur Ustac 8 yanvar 1975-ci ildə Bakı şəhərində (Lenin rayonu) anadan olmuşdur. Ad günü münasibəti ilə redaksiya heyəti və bütün yazarlar adından onu təbrik edir, uzun ömür, can sağlığı, bütün işlərində uğurlar arzu edirəm!
İldırım Əkbəroğlu – Füzuli (Məmmədov İldırım Əkbər oğlu) 13 sentyab 1950-də anadan olub. Beyləqan rayonu Kəbirli kənd orta məktəbini bitirdikdən sonra hərbi xidmət keçib. Bu ərəfələrdə artıq şeriləri rayonun çoxtirajlı qəzetində müntəzəm şəkildə çap olunması səbəbi ilə bölgədə hamı onu şair kimi tanıyırdı. 1974-cü ildə Xalq Təsərrüfatı İnstitutuna, indiki Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinə qəbul olunur və 1979-cu ildə təhsilini başa vurur. Bu müddətdə radioda, televiziyada şeriləri səslənir, 1978-ci ildə B.Vahabzadə və İ.Şıxlının redaktorları olduğu “Çinar pöhrələri” toplusunda şeriləri geniş oxucu kütləsinə təqdim olunur. Dost – tanış və eyni zamanda yazıları ilə tanış olan hər kəs onu bir şair kimi qəbul edir, gələcəyini bu istiqamətdə təsəvvür edirdi. Müntəzəm olaraq şerləri qəzetlərdə çap olunurdu. Təhsili başa vurub Rayonda işə başlamaqla sanki, yaradıcılıq arxa plana keçir… RTTB –ndə 1998–ci ilə kimi baş mühasibin müavini, 2015-ci ilin sonuna kimi İH-nin Kəbirli kənd ərazi nümayəndəliyində baş məsləhətçi kimi fəaliyyət göstərir. Təqaüdə çıxdıqdan sonra sirli söz aləmi yenidən onu öz sehrinə salır.. Şerləri dəfələrlə almanaxlarda, qəzetlərdə çap olunur. İldırm Əkbəroğlu 22 yanvar 2019 – cu ildə MYK -ın ömürlük fəxri sədri seçilmişdir. İldırım Əkbəroğlu 22 dekabr 2019 -cu ildə vəfat emiş və Beyləqan rayonu, Kəbirli kəndində dəfn olunmuşdur.
KİTABLARI:
İldırım Əkbəroğlunun bu günə qədər iki kitabı nəşr olunub. “İldırım Əkbəroğlu” adlı ilk kitabı sağlığında, demək olar ki, ömrünün son günlərində (2019), “70” adlı ikinci kitabı isə ölümündən sonra (2020) nəşr olunmuşdur. Son olaraq “Yazarlar” jurnalının tərtib etdiyi “Ana şeirləri” almanaxında yer alıb.
QEYD:
“Bayram Bayramov – 100” layihəsi çərçivəsində İldırım Əkbəroğlu 2019 -2020 ci il üçün “İLİN YAZARI” seçilib və “Bayram Bayramov ” diplomu ilə təltif olunub (ölümündən sonra). Allah rəhmət eləsin. Ruhu şad olsun. Amin.
