Arəstə Kərim qızı Baxışova 4 may 1989-cu ildə Xaçmaz şəhərində doğulub.
Atası baş leytenant Kərim Baxışov Fövqəladə Hallar Nazirliyində Mühafizə İdarəsinin rəisi vəzifəsində çalışıb və Arəstənin dörd yaşı olarkən vəfat edib.
Arəstə Baxışova 1995-2004-cü illərdə Biləcəri qəsəbəsində yerləşən Şuşa şəhər 3 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alıb. 2004-2008-ci illərdə isə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Kollecində ingilis dili üzrə təhsil alıb. 2018-19-cu illərdə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Baş Hərbi Hospitalında tibbi statist olaraq çalışıb. 2019-cu il iyulun 12-dən isə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin “N” saylı hərbi hissəsində operator vəzifəsində xidmət edib.
Arəstə Baxışova Vətən müharibəsi zamanı Füzulinin, Zəngilanın və Qubadlının azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə yaralı hərbçilərə döyüş meydanında tibbi yardım göstərib. O, 23 oktyabr tarixində Qubadlının azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olub. Biləcəri qəsəbəsinin Şəhidlər xiyabanında dəfn olunub.
Prezident İlham Əliyevin sərəncamına əsasən, ölümündən sonra “Vətən uğrunda” medalı ilə təltif edilib.
Vətən müharibəsinin tək qadın şəhidi olan Arəstənin Mərdan adında oğlu və Zəhra adında qızı yadigar qalıb.
Yazarlar Jurnalının baş redaktoru Zaur Ustac reaksiya heyəti və üzvləri adından pedaqogika elmləri doktoru, professor, yazıçı, tərcüməçi, jurnalımızın redaksiya heyətinin üzvü Akif Abbasova böyük qardaşı
Hafiz bəyin
vəfatı ilə əlaqədar dərin hüznlə başsağlığı verir.
Anam məni dünyaya gətirəndə, Böyük Vətən Müharibəsi yenicə başa çatmışdı…Bütün ölkə sevinc içərisində idi…İnsanların simasında təbəssüm, faşizm üzərində qələbə münasibətilə bir-birlərini ürəkdən təbrik edirdilər…Uşaqdan, böyüyə hər kəs qalib əsgəri alqışlarla salamlayırdı…Amma buna baxmayaraq hələ də evlərə “qara kağız” gəlməkdə davam edirdi…Səbirsizliklə övladlarının yolunu gözləyən analar, ayağıyalın, başı açıq səhər-axşam vağzala gedib qatarları qarşılayırdılar…Onlardan biri də Malaket nənəm idi…Çünki mən anadan olanda Ağası dayım hələ cəbhədən qayıtmamışdı…Nənəm gecədən sübhə qədər yatmırdı, oğlunun yolunu gözləyirdi…Mən belə qarışıq bir zamanda anadan olmuşam…Bu gün mənim ad günümdür…1945-ci ilin avqustun 25-də, Nüsrət Fətullayevlə Hökumə Qurbanovanın ailəsində körpə qız uşağı dünyaya göz açır…Həyatın acısından-şirinindən, sevincindən-kədərindən, enişindən-yoxuşundan xəbərsiz məsum bir körpə…Həmin uşaq mən idim, illər sonra sizin aktrisa kimi tanıyacağınız Vəfa Nüsrət qızı Fətullayeva…Avqustun 25-i mənim 42 illik həyat yolumun başlanğıcıdır…Ancaq heç bilmədim allah niyə mənə belə qısa ömür verdi…O gün ən çox sevinən atam olmuşdu…Əlbəttə, mənim dünyaya gəlişim anamla yanaşı bütün doğmalarımı, qohumlarımı sevindirmişdi…Amma mən atamın ilki olduğum üçün, onun sevincinin həddi-hüdudu yox idi…Doğum evindən birinci Adil İsgəndərova zəng edərək uşaq kimi ağlaya-ağlaya “qızım oldu” xəbərini vermişdi…Mən doğulanda atamın 32 yaşı vardı…Küçədə qarşısına çıxan hər kəsə şirinlik paylamışdı…Allah atama ikinci dəfə övlad bəxş etmədi, buna görə də məni ovucunun içərisində saxlayırdı…Yeganə qızını itirmək qorxusu, ona həyatı boyu rahatlıq vermədi…Bir gün mənimlə söhbət etməsəydi, ürəyi partlardı…Onun kölgəsini hər an başımın üzərində hiss edirdim…Bir kədərli hadisə danışım…Günlərin birində 3 yaşım olardı, günorta masa ətrafında ailəliklə nahar edirdik…Bacım hələ dərsdən qayıtmamışdı…Yemək istəmirdim deyə anamın acığı tutdu və üzümdən möhkəm şillə vurdu…Doluxsunmuşam ancaq qorxudan ağlaya bilmirəm…Başımı saldım aşağı…Anam heç nə olmamış kimi mətbəxə keçdi çay gətirsin, atama səsləndi sən də içirsən?!..Atam qəhərli səslə “yoox” dedi…O səs heç vaxt qulağımdan getmədi…Onun “yox” deməsində sanki yetim qalmış bir körpənin iniltisi vardı…Başımı qaldırdım baxdım ki, atamın gözlərindən yaş axır…Mənim üzümə dəyən şillə sanki onun ürəyini yerindən qoparmışdı…Anam ilk dəfə idi atamın yanında mənə əl qaldırırdı…Əlbəttə ki, o nə qədər mülayim insan olsa da, bu davranışa susa bilməzdi…Anama acizanə halda “Hökumə, əgər bir də Vəfaya əl qaldırsan, səni ömrümün sonuna qədər heç vaxt bağışlamaram” söylədi…Anam peşiman halda gəldi üzümdən öpdü və bununla da məsələ bitdi…O, münaqişədən qaçırdı…Həm də anam əsəbi olanda gözünə heç nə görünmürdü, belə olan halda ona nəsə demək faydasız idi…Xasiyyətdir də, nə etmək olardı?!..Bacım dərsdən gələndə görüb ki, atam paradnıda piləkandan oturub ağlayır…Onun çox incə qəlbi vardı…Həm də həddən artıq kövrək insan idi…Məni dünyalar qədər sevirdi…Sakit təbiətli olmağımda atama oxşamışam…Ailəmiz haqqında bir sirr də açım…Bunu ilk dəfə deyirəm, bəlkə də çoxları inanmayacaq, atamla anam ər-arvad olsalar da onların arasında qalın pərdə vardı…Bəzən bir-birinə “siz” deyərək müraciət edirdilər…Kənardan baxanlar məəttəl qalırdı…Ər-arvad arasında belə aşırı rəsmiyyətin olması mütləqdir ki, onların yaxınlaşmasına mane törədirdi…Heç vaxt evdə yüksək səslə danışmayıblar…Belə hal nadir ailələrdə olur…Bir-birləri ilə təssəvvür edə bilməyəcəyiniz dərəcədə nəzakətlə davranırdılar…Nənəm həmişə deyirdi ki, Nüsrət gözəl insandı, yaxşı xasiyyəti var, amma kişidə gərək zabitə olsun, o evə gələndə arvad özünü yığışdırmalıdır…Düzdür, hərdən mübahisə edirdilər, amma qışqırıqsız, sakit şəkildə…Atam dava-dalaşı heç sevməzdi…Bütün bunlar sonda ailənin dağılmasına səbəb oldu…Maraqlıdır ki, onlar ayrılandan sonra da bu ənənəni davam etdirdilər…Mən belə hörmətli ailədə doğulmuşam…Yaşadığım dövrdə hər ilin bu günü ad günümü qeyd edərdim…Ən yadda qalan ad günlərim uşaqlıq illərimdə, məhs atamla birlikdə yaşadığım dövrə düşdü…Baxmayaraq ki, 1950-ci illərdə ölkədə aclıq hökm sürürdü, insanlar yeməyə ərzaq tapmırdı, çörəyi qramla satırdılar…Əhali yoxsulluq içərisində yaşayırdı…Amma atam çalışırdı, əlindən gələni edirdi ki, ad günümü qeyd etsin…Hər il avqustun 25-də bizim evdə bayram olurdu…Nənəm, dayım, xalam, əmilərim, atamın dostları bizə yığışardı…Yeyib-içib şənlənərdik…Gecə yarısına qədər ad günüm davam edirdi…Otağım hədiyyələrlə dolardı…İllər keçdikcə hər şey adiləşməyə başladı, artıq ad günümdə əvvəlki kimi xoşbəxt ola bilmirdim…Atamın bizdən ayrı düşməsi məni bərk sarsıtmışdı, həmin gün gözüm hər yerdə onu axtarırdı…Amma o, bir də heç vaxt bu evə ayaq basmadı…Ayın 25-də səhər tezdən telefon zənginə oyanırdım, hamıdan qabaq atam məni təbrik edirdi, sonra isə böyük bir hədiyyə və gül buketi göndərirdi…Onun göndərdiyi açıqçaları həyatımın sonuna kimi saxladım…Xəstəxanada yatanda Nailədən xahiş etdim ki, mücrümü gətirsin…Artıq həyatımın son günlərini yaşayırdım…Bir dəfə atam yanıma gələndə ona göstərdim ki, “Bax sənin hər il mənə ad günümdə göndərdiyin açıqçalardı indiyədək səndən yadigar saxlamışam”…27 ədəd idi, 1959-cu ildən, 1986-cı ilədək olan müddətdə göndərdiyi açıqçalar…Anam o biri çarpayıda uzanıb ağlayırdı…Məni də ağlamaq tutdu…Atam özünü güclə saxlamışdı, gözləri bulud kimi dolmuşdu…Artıq tab gətirə bilmədi…Palatadan çıxdı, bacım gəldi dedi ki, Nüsrət əmi dəhlizdə ağlayır…O, mənim yanımda heç vaxt ağlamırdı…Həkimim Susanna xanım da palatada idi, pəncərəyə söykənib mat-məəttəl mənə baxırdı…Deyirlər həkimlər soyuqqanlı olur, amma hiss edirdim ki, Susanna xanım mənim halıma yanırdı…Bəlkə də özünü qınayırdı ki, axı niyə mən bu qızı xəstəliyin ağuşundan xilas edə bilmirəm?!..Həkim yazıq nə edə bilərdi ki, mənim xəstəliyimin qarşısında tibb elmi belə aciz idi…Bu gücsüz bədənimlə dözülməz ağrıların, işgəncələrin, əzabların içərisində məhv oldum…Bir zaman mən dünyaya gələndə, doğum evinin həyətində məni əlləri ilə havaya qaldıraraq sevincindən özünə yer tapa bilməyən atam, illər sonra 1987-ci ildə hönkür-hönkür ağlayaraq çiyinlərində tabutumu apardı…Atamı 74 yaşında yetim qoydum…Sən demə həyat hətta mənim düşündüyümdən də amansız imiş…
Bu gün mənim ad günümdür…Neçə yaşımın olmasının artıq heç bir əhəmiyyəti yoxdur…Ömrüm qızıl gül kimi idi, qönçəikən soldu, saraldı…İndi nə səsim eşidilir, nə nəfəsim duyulur, nə də ayaq izlərim görünür…Məndən qalan isə yalnız bu şəkillər, bir də kədərli xatirələr oldu…
Əbdürrəhim bəy Əsəd bəy oğlu Haqverdiyev 1870-ci il may ayının 17-də Qarabağ mahalının Şuşa şəhəri yaxınlığındakı Ağbulaq kəndində doğulub. Əsəd bəy qəza dəftərxanasında katib işləyib. Əbdürrəhim bəy üç yaşında atadan yetim qalıb və əmisi Əbdülkərim bəy onu himayəyə götürüb. İki il sonra əmisi nəsil davasında yerli bəylər tərəfindən qətlə yetirilib. Əbdürrəhim bəy əmisi arvadının ona verdiyi işgəncə və sitəmlərdən qurtulmaq üçün təzə ər evində yaşayan anasının yanına gəlib. Atalığı H.Sadıqbəyov ona oğul məhəbbəti bəsləyib, uşağın təhsil almasının qeydinə qalıb, şirindilliyi və səmimiyyəti ilə ailədə hörməti uca tutulub.
Şuşa şəhərindəki altıillik realnı məktəbi 1890-cı ildə başa vuran Əbdürrəhim bəy bir il də Tiflis realnı məktəbində oxuyub. 1891-ci ildə ali təhsil almaq məqsədilə Peterburqa gəlib və uğurla imtahan verərək Yol Mühəndisləri İnstitutuna daxil olub. Səkkiz il bu ali təhsil ocağında oxuyub və eyni zamanda universitetin şərq fakültəsində azad müdavim kimi mühazirələri dinləyib.
1908-ci ildən “Nicat” mədəni-maarif cəmiyyətində çalışıb, milyonçu Hacı Zeynalabdin Tağıyevin Kür-Xəzər gəmiçiliyi idarəsmdə işləyib. Xidməti vəzifəsi ilə bağlı Qafqazı, İranı, Volqaboyu diyarları, Orta Asiyanı dolanıb. 1911-ci ildə vəzifədən çıxan Əbdürrəhim bəy Ağdama gəlib və beş il burada yaşayıb. 1916-cı ildə Tiflisdə rus dilində nəşr olunan “Şəhərlər İttifaqının Qafqaz şöbəsi əxbarı” aylıq məcmuəsinə müdir təyin olunub. Bir il ötəndə Borçalı qəzasma müvəkkil təyin edilib. 1919-cu ildə Müsavat hökuməti onu Dağıstana Azərbaycan Demokratik Respublikasının nümayəndəsi göndərib.
Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev 1920-ci ilin iyununda Bakıda yenicə yaranan şura teatrı komissarı seçilib. 1921-1931-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetində ədəbiyyatdan mühazirələr oxuyub. 1924-cü ildə Rusiya Elmlər Akademiyasının ölkəşünaslıq bürosuna müxbir üzv seçilib.
Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev 1933-cü il dekabrın 11-də Bakıda vəfat edib. Məzarı Fəxri xiyabandadır.
“Molla Nəsrəddin” jurnalında “Lağlağı”, “Ceyranəli”, “Xortdan”, “Həkiminun-səğir”, “Mozalan”, “Süpürgəsaqqal” imzaları ilə felyeton, hekayə və publisist yazılar dərc etdirib. Klassik irsimizə “Marallarım” silsilə hekayələrini, “Xortdanın cəhənnəm məktubları” povestini bəxş edib.
“Şeyx Şəban”, “Mirzə Səfər”, “Bomba”, “Pir”, “Çeşmək”, “Qiraət” əsərləri nəsrimizin incilərindən sayılır. Ədəbiyyat tariximizə, milli teatr ənənələrinə aid dəyərli elmi əsərlərin, nəzəri məqalələrin müəllifidir. Dünya klassiklərindən Vilyam Şekspirin “Hamlet”, Fridrix Şillerin “Qaçaqlar”, Emil Zolyanın “Qazmaçılar”, Mari Fransua Volterin “Sultan Osman”, Hans Xristian Andersenin “Bülbül”, Maksim Qorkinin “İzergil qarı” hekayə, povest və pyeslərini azərbaycancaya tərcümə edib.
Sovet dövrü yaradıcılığı (1920-1933) dramaturqun yaradıcılığının üçüncü mərhələsidir. Qeyd edim ki, birinci dövr pyesləri sanbalma, ideya kəsərinə, ikinci dövr faciələri mövzu əlvanlığına, dram və komediyalarının bədii-estetik kamilliyinə görə daha bitkindir.
Dramaturqun ilk qələm təcrübəsi olan “Hacı Daşdəmir” məzhəkəsi əldə yoxdur. Müəllifin etiraf etdiyi kimi, bu pyes “Hacı Qara” komediyasının təsiri altında yazılsa da və zəif alınsa da, hər halda fakt kimi dəyərlidir. Peterburqda “Yeyərsən qaz ətini, görərsən ləzzətini” (1892) məzhəkəsini, “Dağılan tifaq” (1896) faciəsini qələmə alıb. Şuşada “Bəxtsiz cavan” (1900) faciəsini və Bakıda “Pəri cadu” (1901) dramını tamamlayıb.
1927-ci ildə yazılmış “Köhnə dudman” və “Baba yurdunda” dilogiyası dramaturqun yaradıcılığında yeni mövzu-problematika, yeni ideya, yeni konflikt-xarakterlər baxımından əhəmiyyətlidir.
Dramaturji fəaliyyətinin son dövründə Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev müxtəlif həcmli “Qırmızı qarı” (1921), “Padşahın məhəbbəti” (1921), “Ağac kölgəsində” (1921), “Qoca tarzən” (1922), “Vaveyla” (1922), “Ədalət qapıları” (1923), Hüseyn Ərəblinskinin ölümünün yeddi illiyinə həsr etdiyi “Səhnə qurbanı” (1926), “Məşədi Qulam qiraət öyrənir” (1927), “Qadınlar bayramı” (1928), “Kamran” (1931), “Sağsağan” (1931), “Yoldaş koroğlu” (1932), “Çox gözəl” (1932), “Daşçı” (1933) pyeslərini yazıb.
Hadisə dağınıqlığı dramaturqun “Bəxtsiz cavan”, “Köhnə dudman”, “Dağılan tifaq” dramlarında başqa şəkildə nəzərə çarpır. Lakin dramaturq bunu da növbəti fərdi yaradıcılıq üslubu, bədii fənd (priyom) kimi realizə edə bilib. Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev dramaturgiyaya çoşğun daxili ehtiraslı, çılğın xarakterli dramatik obrazlar gətirib.
Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev “Müsibəti-Fəxrəddin”dən sonra milli dramaturgiyamızda ikinci faciə olan “Dağılan tifaq”ı yazıb. Burada bir ailənin müsibəti fonunda çürüməkdə olan mənəvi-əxlaqi dəyərlər, cəmiyyətin sarsılmış sosial sütunlarının psixoloji əsasları mürəkkəb dramaturji konfliktin əsasını təşkil edir. İflasa uğramış cəmiyyət davranışlarının tənqidi əsasında həyatları faciə axarına düşmüş insan xarakterləri dururlar. Bunların da bariz nümayəndələri Nəcəf bəy və Süleyman bəy obrazlarıdır.
Dövrün ictimai-sosial ədalətsizliyinin, nadanlığın törətdiyi faciələr “Bəxtsiz cavan”da dramaturgiyamızda əvvəllər işlənmiş süjet-konflikt əsasında, lakin yeni estetik prinsiplərlə və daha kamil bədii obrazlarla əks olunub. Mənəviyyatca, cəmiyyətin problemlərinə baxışlarına görə Fərhadla əks qütbdə dayanan əmisi Hacı Səməd ağa, anası Mehri xanım, xidmətçi Mirzə Qoşunəli, əmisi oğlu Çingiz milli dramaturgiyamızda təravətli bədii personajlar kimi yaşayırlar.
Əbdürrəhim bəy “Pəri cadu” faciəsində real həyat hadisələrilə mistik obrazları (Pəri, İblis, Əcinnə, Şamama cadu) dramaturji konfliktə çəkinəklə, maraqlı fəlsəfi qənaətə gəlib. Bu qənaət aydın, ifadəli və həyatidir. Əxz olunan ideya budur: nəfsi-əmmarənin qulu olmayan insanın xoşbəxtliyi onun halal zəhmətindədir.
Milliyyətcə azərbaycanlı olan, İranda şahlıqları yüz otuz il davam edən qacarilər sülaləsinin banisi Məhəmməd Qacar obrazını ədəbiyyatımıza ilk dəfə Əbdürrəhim bəy gətirib. O, “Ağa Məhəmməd şah Qacar” faciəsində təkcə əsərin qəhrəmanının deyil, eyni zamanda tarixi şəxsiyyətlər olmuş Cəfərqulu xanın, Əliqulu xanın, Mürtəzaqulu xanın, Mustafa xanın, Rzaqulu xanın, Əli xanın, vəzir Hacı İbrahim xanın, II İraklinin, Tavad keyxosrov Avelianinin zəngin bədii səciyyəli xarakterlərini təsvir etmişdir. Faciənin ən dolğun obrazları Qacar və İraklidir. Dramaturq həmin surətlərin təsvirində faciə janrının psixoloji-fəlsəfi, psixoloji-dramatik xüsusiyyətlərindən yüksək sənətkarlıqla bəhrələnə bilmişdir. Belə bədii təsvirdə tirançılıq ideyaları, vətən və vətənpərvərlik anlayışları, zəka və güc, vicdan və əxlaq təsəvvürlərinin dramaturji təqdimi daha bədii möhtəşəmliklə təcəssüm tapıb.
Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin, hətta səhnəcik tipli birpərdəli məsxərələrində də (məsələn, “Ədalət qapıları”) insan amili ilkindir.
Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin “Ağa Məhəmməd şah Qacar”, “Pəri cadu”, “Köhnə dudman”, “Baba yurdunda” dram əsərləri ictimai-sosial konfliktin kəsərinə, ehtiraslı xarakterlərinə, romantik-dramatik ruhuna görə monumental-romantik teatr məktəbinin tərəqqisində mühüm rol oynayıb.
Onun “Ac həriflər”, “Millət dostları” səpkili komediyaları realist aktyor məktəbinin formalaşmasında teatrların repertuarlarında dəyərli yer tutub. Milli səhnə estrada janrında yazan ilk dramaturqların sırasında Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin öz şərəfli mövqeyi var. Bakı Azad Tənqid və Təbliğ Teatrında onun məzhəkəintermediyaları uğurla oynanılıb.
Realist Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli simalarından biri Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevdir. Yaradıcılığa on doqquzuncu əsrin doxsanıncı illərində başlayıb. Ədəbiyyat tarixinə klassik hekayələri və faciə əsərləri ilə daxil olub. Görkəmli teatr təşkilatçısı idi və Azərbaycanın ilk peşəkar rejissoru sayılır. Dili son dərəcə zəngindir, xalq danışığına, folklor ədəbiyyatına yaxındır.
Müəllifin “Qırmızı qarı”, “Ədalət qapıları”, “Ağac kölgəsində”, “Vavеyla”, “Köhnə dudman”, “Baba yurdunda”, “Qadınlar bayramı”, “Kamran”, “Sağsağan”, “Yоldaş Kоrоğlu”, “Çоx gözəl” və s. həmçinin “Marallarım” silsiləsindən hekayələri ədəbi ictimaiyyətin diqqətini cəlb edib. Yazıçının hеkayələrinin bir qismi “Marallarım” (1927) və “Hеkayələr” (1940) kitabında toplanıb.
1928-ci ildə ədəbiyyat və incəsənət sahəsindəki xidmətləri nəzərə alınaraq Ə.Haqverdiyevə “Əməkdar incəsənət xadimi” fəxri adı verilib. Böyük ədib 1933-cü il dekabrın 11-də Bakıda vəfat edən zaman Fəxri xiyabanda dəfn olunub. Dahi yazarla izdihamlı vida mərasimi onun xalq tərəfindən necə sevildiyinin bariz nümunəsi kimi yadda qalıb.
Prezident İlham Əliyevin 31 yanvar 2020-ci il tarixli Sərəncamı ilə ədibin anadan olmasının 150 illiyi ölkəmizdə qeyd edilib. Ə.Haqverdiyevin 150 illiyi eyni zamanda UNESCO-nun 2020–2021-ci illər üçün görkəmli şəxslərin və əlamətdar hadisələrin yubileyləri siyahısına daxil edilib.
GƏL, BU DƏRDƏ DÖZ DƏ YAŞA… Hanı qoşun, hanı ləşkər? Tək qalbdı iki Paşa… Baiskarı kimdi, bilməm, Kaş dönəydi özü daşa… Gəl, bu dərdə döz də yaşa… Gəl, bu dərdə döz də yaşa… * * * Əlim üzümdə qalıbdı, Sözüm ağzımda qalıbdı, Arzum gözümdə qalıbdı, Qanım gözdə dönüb yaşa… Gəl, bu dərdə döz də yaşa… Gəl, bu dərdə döz də yaşa… * * * Ustacam, artıb ələmim, Ta yazmır, sınıb qələmim, Hər gün də artır sələmim, Eşqim düzdə dönüb quşa… Gəl, bu dərdə döz də yaşa… Gəl, bu dərdə döz də yaşa… 17.07.2020. II FX. Bakı.
TORPAQ BİZİ GÖZLƏYİR… Gəlmişəm görüşə yenə də, qardaş! Ayaqlar olmadı sonadək yoldaş… Qollarım qoynumda qurudu bardaş… Yadıma xırdaca günahım düşdü… Yanında boş yerə tamahım düşdü… * * * Gəlmişəm görüşə yenə də, qardaş! Ayaqlar olmadı sonadək yoldaş… Qollarım qoynumda qurudu bardaş… “Hazırdır məzarlar”, – eyindən keçir… Yanına gələn yol çiyindən keçir… * * * Gəlmişəm görüşə yenə də, qardaş! Ayaqlar olmadı sonadək yoldaş… Qollarım qoynumda qurudu bardaş… Bu süslü “otaqlar” xiffət eyləyir… “Daş yastıq yataqlar” minnət eyləyir… * * * Gəlmişəm görüşə yenə də, qardaş! Ayaqlar olmadı sonadək yoldaş… Qollarım qoynumda qurudu bardaş… Səngər, məzar ortaq bizi gözləyir… Qardaş, Ana torpaq bizi gözləyir… 23.08.2020. – Bakı. (II F.X.)
VARMIŞ Nə deyim, Allahım sən bilən haqqdır, Görəcək günləri görmək də varmış… Elçini, İlqarı alıb yanına, Zaura sən gözlə, demək də varmış… * * * Gözün biri gülür, biri ağlayır, Ağlaya-ağlaya gülmək də varmış… Poladı, Şükürü alıb yanına, Zaura sən gözlə, demək də varmış… * * * Şükür yazdığına, şükür qismətə, Dərdin acısını sevmək də varmış… Həmdəmi, Rəşadı alıb yanına, Zaura sən gözlə, demək də varmış… 31.10.2020. Bakı.
DAHA TƏK DEYİLSİNİZ Yenə də görüşə gəlmişəm, Qardaş! Gözün biri gülür, biri ağlayır… Daha tək deyilsiz, təsəllidir bu, Bir yandan mənzərə ürək dağlayır… * * * Qəribə bir hüzur çuğlayır məni, Yanında hər nəfəs ruha töhfədir. Vətən kitabını vərəqləyirəm, Burada hər məzar bir səhifədir… * * * İgid, ər oğullar toplanıb bura, Bütün çöhrələrdə, təbəssüm, qürur… Tək-tək sıralanan bu baxışların, Hər biri özünə bir dastan qurur… * * * Yenə də görüşə gəlmişəm, Qardaş! Gözün biri gülür, biri ağlayır… Daha tək deyilsiz, təsəllidir bu, Bir yandan mənzərə ürək dağlayır… 29.12.2020. Bakı ş. II FX.
SƏKKİZİ SONSUZLUQ ELƏDİ İLQAR Xoşbəxtlər günündə doğulmuşdu o, Təqvimin bu günü İlqar günüdür! Ölməzlər günündə doğulmuşdu o, Təqvimin bu günü İlqar günüdür! * * * Bu gün doğum günü, yaşar əbədi, Eliynən bir ünü, yaşar əbədi, Sonsuzluğa yönü, yaşar əbədi, Təqvimin bu günü İlqar günüdür! * * * Zaur tək yüzləri bir çətən oldu, Çoxu arzuladı, o yetən oldu, Vətən torpağında o, bitən oldu, Təqvimin bu günü İlqar günüdür! 08.05.2021. Bakı.
İLQAR Qəhrəman olmaq üçün Gəlmişdi Yer üzünə. Silahı sevgi idi, Qonmuşdu nur üzünə. * * * Verdilər İlqar adın, Böyüdü üzdə vüraq. Fəxriydi dostun, yadın, Əhdinə düzdü İlqar. * * * Ananın sevinciydi, Obanın şan-şöhrəti. Ziyası oldu xalqın, Əritdi zin-zülməti. * * * Gətirdi gedişiylə Şərəfi, şanı bizə. Qollara qüvvət oldu, Təpəri yetdi dizə. * * * Məzara düşən gün o, And içdi mərd oğullar: -“Bu qanı alacağıq, Sən rahat uyu, İlqar!” * * * İgidlər tutdu sözün, Bir gündə döndü zaman. Göstəriş verildi ki, Düşmənə yoxdur aman! * * * Çin oldu arzuları, Qarabağ oldu azad. Uyuyur rahat indi, Şəhidim indi rahat… 21.06.2021. Bakı.
O GÜN Hər şey belə başladı, Gülə-gülə getmişdin… Döndün üzdə təbəssüm, Çöhrənə həkk etmişdin… * * * Tək getmişdin gedəndə, Yüz min olub qayıtdın… Özün getdin yuxuya, Milyonları oyatdın… * * * Hər şey belə başladı, Bütün xalq həmdəm oldu… Cümlə aləm toplandı, Azərbaycan cəm oldu… * * * Yuxudaykən əbədi, Yatmışlara qalx dedin… Vətənin qara dərdin Al boyayıb, ağ etdin… * * * Girib torpaq altına, Çıxartdın üzə nə var… Bir gedişə mat idi, Taxtada tüm fiqurlar… * * * Tarixində satrançın Bəlkə də bu oldu ilk… Qarşısında bir topun, Vəzir olmuşdu fillik… * * * Hər şey belə başladı, Qonaqların sığmadı O gün həyət-bacana, Məmləkəti çuğladı… * * * Başlanan yol qapından, Şuşayadək uzandı… Vətən oğlun itirdi, Torpağını qazandı… * * * Belə şanlı hekayət, Tarixdə bir, ya iki… Lap başqası varsa da, Möcüzədir bizimki … * * * Bu dastanı qanıyla Yazdı ərlər, ərənlər… Bu kitabın qədrini, Bilir yazmaq bilənlər… 14.07.2021. Bakı.
QARDAŞ Sən gəzən yerlərə gəlmişəm, Qardaş! Qanın axan yerdə lalə bağrı qan. İlk sübh şəfəqində çatmışam bura, Rəngindən rənginə qatıb oğru dan. * * * Lənət o günə ki, açıldı səhər, Namərdin dişinin dibində zəhər, Dilində boğazdan yuxarı qəhər, O müdhiş yalanı dedi doğrudan… * * * İndi bu kol-kosun nə günahı var? Çəlləyə çiv olan palıd günahkar! Ətrafda dağ-daş da ağlayır zar-zar… Bülbüllər dilini udub qorxudan… * * * Nə yaxşı bu “tale”, “qismət” sözü var, Sığınıb onlara olduq gözü dar, Lap bilmək istəsən düzü ay İlqar, Hamının yaradır qəlbi ağrıdan… * * * Ustaca təsəlli oğlunla qızın, Biləsən, itməyib çörəyin, duzun, Haçansa yenə də doğsa ulduzun, Hilalı boylanır hər gün Ağrıdan… 07.07.2022. Azərbaycan.
1945-ci ildə anadan olmuş Babulla Səlimov Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutunu, Bakı Ali Partiya Məktəbini fərqlənmə diplomu ilə bitirib.
Uzun illər neft sənayesində çalışıb, Əli Bayramlı (indiki Şirvan) Neft Texnikumunun direktoru, Şəhər İcraiyyə Komitəsinin sədr müavini, sədri, Əli Bayramlı Şəhər Sovetinin sədri, icra başçısının müavini kimi bir çox məsul vəzifələrdə çalışıb. Şəhərin quruculuğunda yaxından iştirak edib, milli memarlıq ənənələrinin təbliğinə və tətbiq edilməsinə xüsusi qayğı göstərib. Onun “Səməd Vurğun dühası xalqa məxsusluğun abidəsidir” layihəsi əsasında 1987-ci ildə Əli Bayramlı şəhərində Səməd Vurğun parkı salınıb, şairin abidəsi ucaldılıb.
“Kitabi-Dədə Qorqud” dastanının 1300 illik yubileyi şərəfinə onun işlədiyi layihə əsasında Əli Bayramlı şəhərində “Dədə Qorqud meydanı” salınıb, Dədə Qorqud abidəsi ucaldılıb, dastanın motivləri və coğrafiyasını özündə əks etdirən abidələr kompleksi tikilib.
Babulla Səlimov, eyni zamanda, neft-mədən avadanlıqlarının təkmilləşdirilməsi ilə bağlı 42 səmərəli təklifin müəllifi olub.
Ötən əsrin 70-ci illərindən başlayaraq o, respublikanın dövri mətbuatında Babulla imzası ilə həm elmi-publisistik, həm bədii yazılarla çıxış edib, hər yazısında xalqımızın tarixi ilə bağlı taleyüklü problemlərə toxunub.
Onun 20 Yanvar şəhidlərinə həsr olunmuş “Xiyabandan gələn səslər” şeirlər kitabı 1991-ci ildə, “Yaddaşın abidəsi” fəlsəfi-publisistik kitabı 2000-ci ildə, “Sonam” xatirat kitabı isə 2013-cü ildə nəşr edilib.
B.Səlimov bir çox dövlət təltifləri ilə, medallarla mükafatlandırılıb, “Yaddaş” Milli Mükafatına layiq görülüb.
Qeyd edək ki, Babulla Səlimov tanınmış şair və tərcüməçi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi Səlim Babullaoğlunun atasıdır.
Bu gün Mustafa Müseyiboğlunun anadan olduğu gündür. Onu doğum günündə rəhmətlə anırıq. Ruhuna Fatihə: … Amin.
QISA ARAYIŞ
MUSTAFA MÜSEYİBOĞLU HAQQINDA
Mustafa Müseyiboğlu – Gizir (Mustafayev Mustafa Müseyib oğlu) 1 dekar 1952-ci ildə Ağdam rayonu, Yusifcanlı kəndində anadan olub.
1959-cu ildə Ağdam rayonu Yusifcanlı kənd məktəbində birinci sinfə getmişdir. 1969-cu ildə Ağdam rayon Novruzlu kənd orta məktəbini bitirərək (9-10-cu siniflər), Bakı plan-iqtisad texnikumuna Tikintidə planlaşdırma ixtisası üzrə qəbul olunmuşdur. 1971-ci ildə təhsilini müvəffəqiyyətlə başa vurub hərbi xidmətə yollanmışdır. Xidməti keçmiş ittifaqın Komi Muxtar Sovet Sosialist Respublikasında (Rusiya – Komi Respublikası) layiqincə yerinə yetirib 1973-cü ilin dekabr ayında Vətənə dönür. Əvvəllər Bakı şəhərində yaşayıb fəaliyyət göstərsə də (1974-76-cı illərdə Maştağa qəsəbə sovetinin deputatı olub. 1975-ci ildən KP-nın üzvü idi.) 1976-cı ildə Yusifcanlıya köçür və 1993-cü ilə qədər burada yaşayıb, yaradır. 1993-cü ildən 1999-cu ilə qədər Yevlax rayonunun Xanabad kəndində, 1999-cu ildən 2018-ci ilədək isə Bakı şəhərində yaşamışdır. 2018-ci ilin dekabın 29-da Bakı şəhərində vəfat etmiş, Ağdam rayonu II Yusifcanlı kənd (Əfətli) qəbirstanlığında dəfn olunmuşdur.
Mustafa Müseyiboğlu Bakı plan-iqtisad texnikumundan (1971) əlavə Ağdam kənd təsərrüfatı kadırları ixtisas artırma məktəbində – İqtisadçı (1988), Moskva kənd kənd təsərrüfatı kadırları ixtisas artırma institutunda – İqtisadiyyat və aqro istehsalat sahələrinin təşkili (1992) üzrə təhsilini davam etdirmişdir.
Uzun illər kənd təsərrüfatı sahəsində müxtəlif vəzifələrdə çalışmış, keçmiş ittifaqın son günlərində dövlətdən torpaq icarəyə götürüb “İcarədar” statusu ilə şəxsi təsərrüfatını yaratmış ilk şəxslərdən biri olub (1991).
Tezyetişən “Kardinal” və “Hafisəli” üzüm sortlarını öz sahəsində uğurla sınaqdan keçirərək ancaq bu sortlardan ibarət ayrıca sahə yaratmışdır.
Kənd təsərrüfatında müxtəlif sahələrdə çalışdığı zamanlar mütəmadi olaraq kataloqda olan bütün mətbu orqanlara abunə olan Mustafa Müseyiboğlu yeni nəşr olunan kitabları da əvvəlcədən sifariş yolu ilə mütləq əldə edirmiş. Hələ gənc yaşlarından Gizir təxəllüsü ilə şeirlər yazan Mustafa Müseyiboğlunun əlyazmalar şəklində bir neçə kitab həcmində şeirlərinin olması barədə məlumat olsa da, Yusifcanlının işğalı zamanı bütün mal-mülklə bərabər zəngin kitabxanası, həmçinin əlyazmaları da xain düşmən tərəfindən yağmalanaraq, məhv edilmişdir. Əlimizdə qalan irsi yalnız “Sibiriyadan məktublar və iki şeir” adlı kitabdan ibarətdir. 2018 – ci ildə MYK -ın ömürlük fəxri katibi seçilmişdir.
Hal-hazırda (2022-ci ildə) “Mustafa Müseyiboğlu-70” layihəsi davam etməkdədir. Allah rəhmət eləsin. Ruhu şad olsun. Amin.
Bu gün Azərbaycan mətbuatına və AVMVİByə ağır itki baş verib. Belə ki,Azərbaycan Vətən Müharibəsi Veteranları İctimai Birliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri, Fedai.az, Veteran.az saytlarının rəhbəri, ilk döyüşçü jurnalist, vətənpərvər Qazimiz Xəqani Rzaquliyev Noyabr ayının 24 də qəflətən vaxtsız vəfat edib. Azərbaycan Vətən Müharibəsi Veteranları İçtimai Birliyinin sədri Füzuli Rzaquliyev başda olmaqla bütün AVMVİB üzvlərinə və mərhumun ailəsinə AVMVİB Ağdam rayon şöbəsi və “Yazarlar” adından dərin hüznlə başsağlığı veririk. Allah rəhmət etsin.Məkani cənnət olsun. Ruhuna Fatihə. Amin
