OĞLUM. (Oğlum Elşadın timsalında bütün balalara) Həyat bir ümmandır, üzəsən gərək, Hünərdir həyatın mənası oğlum! Hər çətin sınağa dözəsən gərək, Səbrdir dərdlərin dəvası, oğlum !.
Uca əməllərdən bir qala tik sən, Qəlblərə yaxşılıq toxumu ək sən, Qoy, hamı söyləsin afərin,əhsən, Alqışdır dillərin duası, oğlum!
Olana şükr elə, aza qane ol, Qənaətcil ol ki, ruzin olsun bol, Düşün, hara gedir qarşındakı yol, Yanlış addımın var xətası, oğlum!
Üstün tut savadı, kamalı ,ağ(ı)lı, Elmiylə yüksələr bil, insan oğlu, Vətəni candan sev, ol elə bağlı, Vətəndir igidin qalası oğlum.!
Dediyim sözləri həkk et yaddaşa, Bəxtin, tale oxun dəyməsin daşa, Arzumdur çatasan doxsan-yüz yaşa, Gənclikdir hər ömrün səfası , oğlum! Müəllif: İlham QAZAXLI
SAATIN ƏQRƏBLƏRİ… Saatın əqrəbləri firlandıqca səs edir, Günlər elə bir şeydi ömürdən ildən gedir, Boş sözlər nadan kimi, küləyə bənzər əsir, Yaşa doldum, hiss edib ümidlə geri baxdım- Fevralın otuzuna vədə verib vaxt aldım! * * * Yollar qırov bağlamış ümüdlərə qor düşmüş, Xəyallar pərən pərən arzular talan çökmüş, Doğurdanda adam tək yaşamaq böyük yükmüş, Gah gerəyə gahda ki, irəlliyə yön aldım- Fevralın otuzuna vədə verib vaxt aldım! * * * Enişidə dolandım, yoxuşuda keçmişəm, Zaman zaman dünyanın hər üzünü görmüşəm, Qəlbi nadan birinə verərkən səhv etmişəm, Çox təəssüf ki, bunu, sonunda gec anladım- Fevralın otuzuna vədə verib vaxt aldım- * * * Nə biləydim sonu yox dərk etmədim vaxtında, Dildə aciz qalibdı, danışarkən haqqında, Yuxuya dalmış idim, gördüm deyir son anda, Gözləyəcəm gələrsən, yubanmazsan həyatım- Fevralın otuzuna vədə verib vaxt aldım!
ÖZ CƏZANDIR ÇƏK, QADIN… Bu gun şəklinə baxıb Gördüm siyah tellərin Ağarıbdı qar kimi. Sən ki, belə deyildin, Bir vaxt göz oxşayırdın Hər addımda dil açan Çiçəkli bahar kimi. Bəs, niyə saçlarına Erkən dən düşdü sənin? Bəlkə bulanıq sular Bircə anda üstündən Adlayıb keçdi sənin? Bir nişanə qalmadı Əzəlki yerişindən. Bir vaxtlar məst olurdu Çoxları gülüşündən… Sən heç belə deyildin Əhdini tapdalayıb Baş götürüb gedəndə. Yəqin günahın kimi Qəlbini çəkib dara Saçlarındakı dən də… Söylə, niyə axı sən Eşqimi ağlar qoyub, Əsiri oldun yadın? Heç özüm də bilmirəm Necə əff edim səni, Öz cəzandır, çək, qadın!
SEVƏNLƏRİ VAR OLSUN… (“Sevgililər günü”nə) Gör necə də gözəlmiş Ömrün vüsal çağları. Sevgidir insanlığın Nur timsallı baharı. Tükənməyən arzular Məhəbbətdən güc alsın – Sevənləri var olsun! * * * İsinsin saf duyğular Körpə nəfəsi ilə. Vəcdə gəlsin ürəklər Gənclik həvəsi ilə. Saf eşqin təravəti Nə saralsın, nə solsun – Sevənləri var olsun! * * * Şən nəğmələr dolaşsın Hər yanı qarış-qarış. Qorxutmasın heç kimi Çovğun, şaxta, qarlı qış. Təkcə eşqin havası Həmişə qəlbə dolsun – Sevənləri var olsun! * * * Seymur mübarək deyir, Sevgililər gününə. Qoy, yamanlıq çıxmasın Qəlbən sevib-sevilən İnsanların önünə! Bu şeirim cavanlara Məndən nişanə qalsın – Sevənləri var olsun!
BU GÜN MƏNƏ TOXUNMAYIN İçimdə vulkan püskürür, Titrəyir sütünum-tağım. Üstümdən qarayel keçib, Üşüyür əlim-ayağım. Baxışlarım sanki donub – Quzeydəki qar kimiyəm! Bu gün mənə toxunmayın Simi qırıq tar kimiyəm! * * * İşığa həsrət qalmışam, Zülmət çökübdür üstümə. Bir namərdin gizli əli Yaman durubdu qəsdimə… Əlçatmayan, ünyetməyən – Bir uçuq divar kimiyəm. Bu gün mənə toxunmayın Simi qırıq tar kimiyəm! * * * Yollar üzümə bağlıdı, Yoxuşum yox, enişim yox. Məhbusam tənha adada, Doğma yurda dönüşüm yox! Əhədimi kəsib külək – Alışmayan qor kimiyəm. Bu gün mənə toxunmayın Simi qırıq tar kimiyəm! * * * Nə gücüm var, nə taqətim, Bozqurd kimi ac gəzirəm. Elə bil havalanmışam, Dərdimə əlac gəzirəm. Bu gün mənə toxunmayın – Simi qırıq tar kimiyəm. Bu gün mənə toxunmayın Simi qırıq tar kimiyəm!
ATA HƏSRƏTİ Ata, yoxluğuna necə tablaşım, Sənsiz qurumayıb hələ göz yaşım. Keçir dərd içində baharım-qışım, Heç vaxt qınamasın qoy, nadan mən – Ata həsrətidir, sızladan məni! * * * Elə bil fırlanır başıma dünya, Dönüb qar-sazaqlı qışıma dünya. Ta gəlmir nədənsə xoşuma dünya, Sıxır için-için ürək-can məni – Ata həsrətidir, sızladan məni! * * * Kaş, atam dirilib geriyə dönə, Sığınam Tanrının böyüklüyünə… Dikmişəm gözümü hər gələn günə, Nə eşq ovundurur, nə ad-san məni – Ata həsrətidir, sızladan məni! * * * Sanki suya həsrət bomboş səhrayam, İşığı qeyb olan ulduzam, ayam. Heyim qalmayıb ki, günləri sayam, Qoparıb kökümdən bir tufan məni – Ata həsrətidir, sızladan məni! * * * Dikəldə bilməyir Seymur qəddimi, Tapdamaq çətinmiş dərdin rəddini… Dinmədim, qəm-kədər aşdı həddini, Tutub elə bil ki, nahaqq qan məni – Ata həsrətidir sızladan məni!
MƏNİM ÖMÜR YOLUM (Öz doğum günümə yazdığım şeir) Boylanıb geriyə baxdım bir anlıq, Elə bil üstümü duman-çən aldı. Gözümün önündən keçdi cavanlıq, Ömrün bir ili də arxada qaldı. * * * Nə yaman tez ötdü aylar-fəsillər, Anlar tufan kimi, yel kimi keçdi. Durub arxasınca baxdığım illər, Qarşımdan bulanıq sel kimi keçdi. * * * Söykədim üzümü xatirələrə, Sevdalı çağlarım geriyə döndü. Zülmətdə qərq olan neçə bənd-bərə, Mənimlə birlikdə dil açdı, dindi. * * * Közərdim təzədən sönmüş ocaqtək, Nurlu sabahların seyrinə çıxdım. Yaratmaq eşqiylə çırpındı ürək, Keçilməz sədləri bir anda yıxdım… * * * Duruldum su kimi avazda-səsdə, Sanmayın ağlımı nəsə çaşdıdı. Bir il gəldisə də yaşımın üstə, Məni şeirlərim cavanlaşdıdı. 04.02.2022.
MƏNİ QƏRİBSƏSƏN ÜRƏYİNDƏ GƏZ Nə əlIərm çatır, nə səsim sənə, Tanışdır istəyim-həvəsim sənə. Bilirəm doğmadır nəfəsim sənə. Demirəm bir acı külək kimi əs – Qəriblik eşqimi sarsıda bilməz! * * * Keşkə xoş sorağın çataydı mənə, Çıxaydıq xəyalən çölə-çəmənə. Adını çəkirəm mən dönə-dönə, Hicranın yolunu saf eşqinlə kəs – Qəriblik eşqimi sarsıda bilməz! * * * Dönsəydin əzəlki görüş yerinə, Gül-çiçək səpərdim qədəmlərinə. Bəlkə getməyək bir də dərinə… Nisgili, kədəri gəl tapdala-əz – Qəriblik eşqimi sarsıda bilməz! * * * Seymur heç vaxt səni unudan deyil, Yalançı məhəbbət şərəf-şan deyil. Eşqimin möhləti bircə an deyil, Məni qəribsəsən ürəyində gəz – Qəriblik eşqimi sarsıda bilməz!
SƏNİ NECƏ TAPIM… (Dialoq) Oğlan Yatmışdım, telefonun zəngi oyatdı, Məst etdi, ay gözəl, xoş səsin məni. Avazın könlümə şirinlik qatdı, Yerimdən oynatdı həvəsin məni. Qız Səni soraqlayıb, aramasam da, Bənd oldum bir anda kəlmələrinə. Düşdüm elə bil ki qaynar bir oda, Danmıram, ürəkdən vuruldum sənə. Oğlan Dedim, bəs bəxtimdir üzümə gülən, Ürəyim köksümə sığmadı mənim. Sandım ki, səsindən nurdu süzülən, Dil açdı al-əlvan şehli çəmənim… Qız Sanki məhəbbətin düşdüm sehrinə, Adını soruşmaq çıxdı yadımdan. Şükr etdim Allahın böyüklüyünə, Qəlbimdə dağ kimi böyüdün hər an… Oğlan Dalğamı dəyişdi, telefonmu söndü, Elə bir andaca itirdim səni. Nömrən gizli imiş, neyləyim indi, Xəyalən könlümdə bitirdim səni…
XOCALIMIZ QƏM SELİNDƏ İSLANIR (Xocalı şəhidlərinin xatirəsinə) Göy üzünü qara bulud alıbdır, Dört tərəfi mənfur düşmən sarıbdır, Necə insan canlarından olubdur, Bu gün nisgil dolu qəlblər talanır- Xocalımız qəm selində islanır. * * * Qoca cavan baxmayaraq vurubdu, Körbə üzü, saralıbdı solubdu, Bu matəmə dünya şahid olubdu, Bu gün nisgil dolu qəlblər talanır- Xocalımız qəm selində islanır. * * * Yağı talan etdi Ana Vətənin Dağılmaz başından dumanı,çəni, Çağırır,Xocalı çağırır səni, Bu gün nisgil dolu qəlblər talanır, Xocalımız qəm selində islanır.
ATA Qəlbimdə döyünən, qəlbimdə vuran, Dağ kimi vüqarlı arxamda duran. Yolumda Fərhad tək dağları yaran, Sənə qurban olsun ürəyim, ata! * * * Çox çəkmisən məndən ötrü zəhməti, Verməmişəm layiqincə qiyməti. Dizimin taqəti qolum qüvvəti, Həmişə dayağım, gərəyim ata. * * * Ayağıma bir daş dəysin qıymadın, Bir kimsəyə möhtac olum qoymadın. Qayğı çəkdin yorulmadın, doymadın, Hər zaman ümidim, gərəyim ata.
ATALAR Atalar Yer üzündə Allahın kölgəsidir, Haqdır, ədalətdi bu, Allahın bəlgəsidir. Həm arxa, həm dayaqdı övlada varlı ata, Uşaq var ata istər, uşaq da varlı ata… İstəyirəm gorəsən, mümkün deyil danışmaq, Belə olur atanın ətəyindən yapışmaq… Allah ətəyi kimi, bərk sarılıb, tutuşmaq, Balaca yumruqlarla, allahlarla vuruşmaq … Həm arxa, həm dayaqdı övlada varlı ata, Uşaq var ata istər, uşaq da varlı ata… 13.06.2021.- Bakı.
Zaur Ustac – şair-publisist.”Yazarlar” jurnalının baş redaktoru.
Qarabağda torpaq islahatları vacibdir, çünki…
İndinin özündə də müxtəlif internet resurslarında rast gəlinən iki il əvvəl mətbuatda “Köçkün (qaçqın) olmaq nə deməkdir?!” başlıqlı yazım dərc olunmuşdu. Bundan əlavə, illər öncə ənənəvi kağızda yazılıb, poçtla göndərilən Ağdam rayon İcra Hakimiyyətinə, “Qaçqınkom”a, Təhsil Nazirliyinə və bir çox müəssisələrə böyük qayıdışla bağlı yazdığım məktublar var. Yəni bu yazı birdən-birə, nəyinsə xatirinə yazılmayıb.
Bu gün qazandığımız şanlı zəfərin memarı cənab Ali Baş Komandan, möhtərəm prezidentimiz İlham Əliyev son çıxışlarının birində qeyd etdiyi kimi, bəzi məmurların işğaldan azad olunmuş torpaqları müxtəlif yollarla zəbt etməyə çalışdığı, eyni zamanda bugünkü həssas məqamlarda istər televiziya ekranlarından, istərsə də müxtəlif KİV-lərin, sosial şəbəkələrin imkanlarından istifadə etməklə hər gün bir avaz səsləndirən, yaxud da məqsədli şəkildə hansısa fikirləri artıq məcburi köçkün olmayan, vaxtilə ölkəmizin ərazisində keçirilmiş torpaq islahatlarından kənarda qalmış, torpaqsız Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarına aşılamağa çalışırlar. Bütün yuxarıda sadaladıqlarımı nəzərə alaraq xatırlatmaq istəyirəm: BİZ İŞĞALDAN AZAD OLUNMUŞ TORPAQLARDA KEÇİRİLƏCƏK TORPAQ İSLAHATLARINI SƏBİRSİZLİKLƏ GÖZLƏYİRİK!
Mən bütün ümumi, pafoslu sözlərdən uzaq, Ağdam rayonunun Yusifcanlı kənd sakini olaraq şəxsən öz adımdan (Mustafayevlərin adından) bəzi məsələlər barədə özləri üçün xam xəyallar quranları qısa tarixi bir ekskursa dəvət edirəm. Onu da deyim ki, aşağıda yazacaqlarımı təsdiq edə biləcək çox sayda insanlar hələ həyatdadır.
Müsəmbər Şəhrili və Mahmud Ustaclı
Fotoda gördüyünüz şəxslər mənim ulu nənəm Müsəmbər (Şəhrili) və ulu babam Mahmuddur (Ustaclı). Elə də uzaq olmayan tarixdə – ötən əsrin 30-cu illərində kolxoz qurulanda bu kişinin torpaqlarını, bağlarını, mal-qarasını, demək olar ki, əlində nəyi var almışdılar. Özü də necə? HAŞİYƏ:Bu məsələni uşaq ikən çox eşitsəm də, son vaxtlar Mahmud kişinin oğullarından biri, uzun illər kolxoz və sovxoz dönəmlərində həmişə idarə heyətində texnika məsələləri üzrə müvafiq vəzifələrdə işləmiş Mustafayev Şükürlə (Allah rəhmət eləsin!) dəqiqləşdirmişəm. Həmin vaxtlar Mahmud kişi artıq çox yaşlı imiş. Qoca olmasına baxmayaraq, ailənin idarəsi əlində olan ötkəm, zəhmli, həm də çox əsəbi kişi olub. O günə qədər artıq bir neçə dəfə evlərinə gəlib-gedən ağsaqqallar həmin axşam kişinin qarşısına konkret şərt qoyurlar. Ya əlində olan hər şeyi verib kolxoza girirsən, ya da bu gecə götürə biləcəyin vacib nəyin var götürüb kənddən çıxırsan, evin, torpaqların, bağların qalır hökümətə.
Şükür əminin sözlərinə görə, kişi heç düşünmədən deyib ki, – “durun yığışın”… Evindəki ailə üzvlərini (o vaxt artıq böyük qızları ərdə olub) və götürə bildiyi qədər nə lazımsa götürüb kənddən çıxan Mahmud kişi bir müddət kəndin indiki ərazisindən bir az yuxarı, Şelli (Şelli, Şıxbabalı, Saybalı, Bağbanlar və İsmayılbəyli) tərəflərdə yaşamalı olur. Ancaq orada da onu rahat buraxmırlar. Ağsaqqallar tez-tez yanına gəlib gedirlər. “A kişi, hökümətlə hökümətlik eləmiyəssən ha…” deyiminin də dəbdə olan vaxtları idi. Bir axşam yenə ağsaqqallar “qonaq” gəlirlər və bu dəfə söhbətin məzmunu təxminən belə olur ki, – “Qızın Gözəl qabaqcıl pambıqçı – Staxanovçudur, Moskvaya göndərirlər, Kalinin medal verəcək. Medalın alsın gəlsin, elə kolxozun sədri də o olar. Oğul-uşağı da gətirib tökmüsən çöllərə… Bunlar da bu gün-sabah böyüyüb hərəsi kolxozda bir iş, vəzifə sahibi olarlar… Gəl, bu daşı tök ətəyindən, qayıt kəndə, gir kolxoza, yaşlı adamsan, beş-on gün öz ev-eşiyində rahat yaşa, balaların da iş-güc sahibi olsunlar… Başqa yolu yoxdur. Bir də gördün bu gün olmasa da, sabah gəlib buradan da çıxaracaqlar səni. Onda hara gedəcəksən?”. Nəticədə, bu kimi söhbətlərlə kişini yola gətirirlər və o, kəndə qayıdır. Girir kolxoza. O vaxt verilən söz Sovet İttifaqı dağılana qədər tutuldu. Gözəl elə o vaxt və müharibə dövründə sədr olur və quruluş dağılana qədər (1993-cü ilin yayına qədər) bu ailə kolxozun və ya sovxozun idarə heyətində üstün mövqeyini qoruyub saxlayır.
Yaşlılar bir kənara, 90-cı illərdə 14-15 yaşı olan mənim yaşıdlarım da, “Mahmudun bağı”, “Mahmudun qozluğu”, “Mahmudun körpüsü” kimi ifadələri indinin özündə də yaxşı xatırlayırlar. Onu da qeyd edim ki, Mahmud Mustafa kişi ilə Sonanın tək övladı olub. Atası Mustafa gənc yaşlarında bağından dərdiyi Qızıl üzümü arabalarla Qalaya (Şuşaya) aparanda yolda – Şuşanın dolamalarında xain saldırı nəticəsində həlak olduğuna və anası sonra ailə qurmadığına görə bacısı-qardaşı olmayıb. Ancaq əmisi uşaqları olub. Bu bizə məlum olan ən uzaq keçmişdir. Ən yaxın tarixdə isə, Mahmudun indi də sağ olan oğlu Quluş uzun illər kolxozda, sovxozda sürücü, artıq rəhmətə getmiş Şükür texnika üzrə mütəxəssis işləsə də, mənim babam – Mahmudun böyük oğlu Müseyib öz atasının torpaqlarında hökumətə məxsus iş yeri kimi fəhləliyin edib, halal zəhmətlə çörək pulunu qazanıb. Yəni, adı hökumətin olsa da, bütün ömrü boyu, son gününə qədər (1992-ci ilin payızı, üzüm yığılanda dünyasını dəyişib) torpaqda çalışıb. Əkin-biçinlə məşğul olub. Onun oğlu – mənim atam Mustafa gənc yaşlarında Bakıda özünə normal həyat şəraiti qurub yaşasa da (ötən əsrin 70-ci illərində Maştağa qəsəbə sovetinin deputatı olub), yenidən kəndə qayıdıb və o da 1993-cü ilin yayına qədər kənd təsərrüfatı ilə məşğul olub.
Məlum yenidənqurma məsələləri ortaya çıxanda Moskvada xüsusi dörd illik kurs keçib, dövlətdən 40 hektar torpaq icarəyə götürmüşdü. İcarədar kimi 20 hektarda xüsusi tezyetişən süfrə sortu üzüm, qalan 20 hektarda isə taxıl becərirdi. O da özündən əvvəlki, ata-babası kimi bütün ailə üzvlərini bu işlərə cəlb etmişdi. Bu təsərrüfata görə mən orta məktəbi bitirib ali məktəbə sənəd verəndə qiyabi təhsil formasını seçmişdim. Ən son 1992-ci ilin payızında mənim tək suvardığım taxıl sahəsini 1993-cü ilin yayında atam mərmi yağışları altında tək (o vaxt artıq bir-neçə dəfə yandırılmış Yusifcanlı kəndi boşaldılmışdı. Bu haqda “93-ün yayı və ya bir qaşıq qatıq” əsərində ətraflı yazılıb) biçib anbarlara təhvil verərək kənddən çıxmışdı. Hərbi xidmətdə olduğum ilk vaxtlarda (hələ kənd boşaldılmamışdı) evdən yanıma gələnlərdən ən son əkdiyim tinglərin vəziyyətini soruşurdum…
Bütün bunları yazmaqda yalnız bir məqsədim var. Son günə qədər torpaqla əlləşdik, çalışdıq… Qoyub çıxmağa məcbur olanda isə bu günə qədər də bir saatlıq da olsa ölkə sərhədlərini tərk etmədik. Mustafanın üç oğlu olsa da (1975, 1976, 1979 təvəllüd), 90-cı illərdə təxminən iki ilə yaxın zaman kəsiyi ərzində onlardan heç biri atasının yanda olub ən çətin dövrlərdə ona dolanışıq üçün azacıq da olsa, yardım edə bilmədi. Çünki üçü də orduda idi. Əksinə, o, çətin vaxtlarda hər həftə birimizin yanına gəlirdi. Bu barədə maraqlı bir məqamı diqqətinizə çatdırım. 1994-cü ilin mart-aprel ayları idi. Düşmən cidd-cəhdlə Ağdamla Tərtər cəbhəsinin bitişdiyi yerdən – Təzəkənd, Qazyan-Qaynaq, Qırmızıkənd, Seyuslan, Qapanlı istiqamətindən Dördyola çıxmağa çalışırdı. Atəşkəsə az qalmış qızğın döyüşlərin getdiyi və yuxarıda qeyd etdiyim istiqamətdə ən çox gənc əsgərlərimizin şəhid olduğu vaxtlar idi. Təxminən 10-12 nəfərlə Qırmızıkəndlə Tərtər arası bir ərazidə (orada az müddətdə qaldığımız üçün hara olduğunu dəqiq bilmədim) düzənlik, açıqlıq ərazidə quru kanalın üstündə postda idik. Günəşin batan vaxt idi. Bir də gördük ki, qarşıdan – düşmən tərəfdən bizə doğru iki nəfər gəlir. Adamlar bizə yaxınlaşdıqca yanımdakı uşaqlara dedim ki, “ayə, onlardan biri bizim kəndçi Böyükkişi dayıya oxşayır” (Atam rəhmətə getsə də, Böyükkişi dayı sağdır, yəqin ki, o da bu hadisəni xatırlayar). Bir az da yaxınlaşanda isə dedim, “ayə, sənə o birisi də mənim atamdır…”. Bu, çox uzun söhbət olsa da, ancaq onu xatırlatmaq kifayətdir ki, torpağın, vətənin keşiyində dayanan əsgər oğulların yanına əraziyə nabələdlik üzündən düşmən tərəfdən gələn atalar çox olub. Hətta yolu səhv salıb düşmən tərəfə keçənlər də olub… İndi hərə durub bir nağıl, dastan danışır. Biz bu günə qədər bütün qayda-qanunlara sayğı ilə, baş verənlərə səbirlə yanaşıb, yüksək dərəcədə dözümlülük göstərərək o günü gözləmişik – torpaqlarımıza qayıdacağımız günü… Aydın məsələdir ki, heç kim indi durub ata-babasının torpağını tələb edə bilməz. Qanunvericilikdə də belə bir hal nəzərdə tutulmayıb. Ancaq Ucarda, Şamaxıda, Qəbələdə və digər rayonlarda torpaq islahatarı keçrildiyi kimi, Ağdamda, Füzulidə, Cəbrayılda və digər işğaldan azad olunmuş rayonlarımızda da müasir dövrün tələblərinə cavab verən, cənab prezident İlham Əliyevin məsləhət bildiyi formada tədbirlər həyata keçrilməli, insanlar uzun illərdir həsrətində olduqları doğma torpaqlarına qovuşmalıdır…
Sizlərlə növbəti yazıların altında “Ağdam rayonu, Yusifcanlı kəndi” qeydi ilə quruculuq işlərindən bəhs edən məqalələrimlə görüşmək ümidi ilə:
