Rəfaillə bir məktəbdə təhsil almışıq -Kəmərli kənd orta məktəbində.Bir yaş fərqimiz var,belə ki,o məndən bir sinif aşağı oxuyurdu.Rəfail çox dəyərli el-oba ağsaqqalı, dil-ədəbiyyat müəllimimiz Ağakişi İsmayılovin övladıdır.Onun bütün məziyyətləri müəllim ailəsində böyüdüyünü təsdiqləyirdi-nizam-intizamlı,tərbiyəli, məsuliyyətli və s. Orta məktəbdə oxuduğumuz illərdə onun bədii yaradıcılıqla məşğul olmasından xəbərsiz idim.Bakı mühiti ədəbi yaradıcılığın üzə çıxmasında bilavasitə vasitəçi olur,mətbuat,çap imkanları,müxtəlif tədbirlər və s.Bu mühit eyni zamanda insanları yaxınlaşdırır,doğmalaşdırır,isnişdirir…söz-sözə söykək olur.Onun söz dünyası əl-ələ tutmaq üçün qırılmaz bir halqa yaradır, mənəviyyatı cilalayır.Rəfail İncəyurd milli təəssübkeşdir,onun ünvanı zəhmətdir, and yeri Vətəndir,güvənci doğma Qazax mahalıdı.İncə dərəsinin təşnəsidir.Uşaqlığının həsrət yuvası,atalı-analı günlərin qım-qımalı,laylalı , bayatılı yaddaş xatirələri onu tez-tez yurda çəkir.Ayaq izlərini ot basmış,gözü yolda qalan ata evinə tələsir.Qəribliyin ağuşuna aldığı ev,həyət-baca indi yalnız acılı-şirinli xatirələrdən söz açır.:
Çoxdandı almırıq yol havasını, Gəl orda darıxan Qazağa gedək. Tale çox oldurur özü deyəni, Gəl hərdən dartınıb yasağa gedək.
(Gedək)
Hərdən şəhər sıxlığından təngə gələn ruh adamı başını götürüb harasa getmək istəyəndə yenə “sığınacaq yeri” ata-ana evini görür.Təsəlli yeri,qəlbinin rahatladığı ocaqdır o yurd…
Başımı götürüb kəndə gedəcəm, Beş-on duru adam tapmaqdan ötrü. Neynim, çalışıram boz niyyətlərin bəyaz əllərindən qopmaqdan ötrü.
(Bəlkə də)
Rəfailin şeirlərini gözdən keçirirəm,sözlər, misralar ürəyimə hopur və gözümün leysanına dönür.Çünki bu şeirlərdə yaşanmış insan taleləri var,aman Allah,bu “yoxluqlar”adamı necə yandırıb -yaxır.Bu qara yollar bitmir,tükənmir…
Kəndin ortasına düşüb gedirəm, Yolların gördüyüm adamı yoxdu. Bağı yerindədi, dağı yerində, Hayıf ki, o dadı, o tamı yoxdu.
(Yoxdu)
Hər günü imtahan,sınaq olan ömür,başın nələr çəkib,eh,bilsən nələr?! 70-i haqladım göz açammadım,indi sevinc yaşat yolu 100-ə var!
Səndən 70 yaş asılıb, Nələr çəkən baş asılıb. Kürəyimdən daş asılıb- Onu ordan itir, gedək.
(Gedək)
Rəfail “Xəyal” şeirində yazır ki,
Oturub bir əsər yazacam bir gün, Mən özüm olacam baş qəhrəmanım…
Əla,gərək çoxdan yazmağa başlayaydın, Rəfail.Yaşadığın ömür buna haqq verir.Ömür yolun uzun olsun, inşallah,yaxşı adam.Yaxşılıqlardan usanma,qocaldım demə,duman uca zirvələrə sinir…
Daha yoxuşlara dirənmir dizim, Daha bənd-bərəni dolanmır izim. Deyəsən, qocalıq yenir, əzizim, Yadımdan çıxanlar yadıma gəlmir.
(Deyəsən)
Bu gözəl dünyanı yaradanın bir adı da Salamdı.Salam olsun gələn günlərinə,Salam olsun varlığına,Rəfail!
Adam varsa, dünya da var,- kainata salam olsun. Axan çaya, açan gülə, solan ota salam olsun.
GECİKMİŞ ETİRAF Bu ömür azalmış, keçilmiş yoldu, Gəncliyə bənd oldum, aldandım əbəs. Dünyaya gəlişim xəbərsiz oldu, Qəfil gedişimi kim biləcək bəs?! * * * Gənc oldum, yüyürdüm, qanım qaynadı, İnan, qocalığı heç düşünmədim. Od oldum, gözümdə şimşək oynadı, O tərs inadımdan heç vaxt dönmədim. * * * Ağlıma gəlməzdi, sozalar ömür, Yalançı gülüşlər pərt edər məni. Hər gün işlənməsə, paslanar dəmir, Çürüyər, məhv olar, yox olar yəni. * * * Qocalmış ömür də dəmirə bənzər, Gün vurar, qaraldar, yandırar hər an. Bir yandan soldurar acı qəm, kədər, Bir yandan pozular əhvalım inan. * * * Naşükür deyiləm öz qismətimdən, Ay dostlar, bu mənim öz həyatımdır. Səhv başa düşməyin şikayətimdən, Özümün özümə hesabatımdır.
YATIR Güvənmə üzünə hər gülən kəsə, Bilməzsən, içində nə güman yatır. Uçunma duyduğun biqəfil səsə, Xain ürəklərdə ah-aman yatır. * * * İlahi rəngləri çox gözəl seçir, Ayırmır, hamıya ağ kəfən biçir. Ömrünü dağların qoynunda keçir, Dağların başında çən, duman yatır. * * * Bu yalan dünyada yeriyir insan, Döyülür, ağlayır, kiriyir insan. Torpağa qarışır, çürüyür insan, Yanaşı həm yaxşı, həm yaman yatır. * * * Hər məzar şahiddi, yatan başlara, Şəkildən boylanan lal baxışlara, Baxıram sakitcə qara daşlara, Hər daşın üstündə bir zaman yatır. * * * Muradı sən naşı bilmə, əzizim, Saxla yaddaşında, silmə, əzizim. Ağıldan kəmlərə gülmə, əzizim, Neyləsin, ağlında sar-saman yatır.
İNCƏ DƏRƏSİ. Bir ulu diyar var Azərbaycanda, Bir görən istəyər, qayıtsın bir də. Hər kəsin yeri var, ürəkdə, canda, Doğmadı, əzizdi, yad da bu yerdə. * * * Dərdlərə dərmandı quru havası, Bu sakit məkanda ağrımaz canın. Şeirdi, qoşmadı dərdə dəvası, Ürəyi doludu burda insanın. * * * Ləhcəsi doğmadı, şirindi mənə, Bu dili həmişə laylam sanmışam. Nə qədər uzaqda yaşasam yenə, Harada eşitsəm, duyğulanmışam. * * * Bu dilbər guşənin əvəzi yoxdur, İnsanı məst edər quşların səsi. Yaxından, uzaqdan mehmanı çoxdur, Hər kəsi cəlb edər görmək həvəsi. * * * Sığınıb dağların qoynuna çoxdan, Elə bil aləmdən uzaqlaşıbdı. Bu üç kənd qohumdu, qonşudu haqdan, Sanki bir-biriylə qucaqlaşıbdı. * * * Üç kəndin cəmidi, İncə dərəsi, Kəmərli, Qaymaqlı, Astanbəylidir. Adıyla öyünən eldi hərəsi, Məclisi, yığnağı səsli-küylüdür. * * * İncə dərəsidir, bu yurdun adı, Mən də doğulmuşam, burda, oxucu. Peşiman eyləməz tanışı, yadı, Oxu, ziyarət et, baxma göz ucu. * * * Söz demək istədim onun adına, Ağlımdan o qədər fikirlər keçdi. Nə bir zəhmət çəkib, yandım oduna, Nə də bir doyunca suyundan içdim. * * * Ancaq ömrü boyu borc bildim yenə, Ruhumla, canımla yurda bağlıyam. Qorxuram, yapışmaz, yaraşmaz sənə, Çünki, mən də bu torpağın oğluyam. I Tarixin qədimdi, torpağın ulu, Ruhumun canısan, İncə dərəsi. Qazağın sifəti, imzası, qolu, Adısan, sanısan, İncə dərəsi. * * * Nə qədər gözəldi, incədi adın, Cəmi üç kənd olub, qolun-qanadın. Görüşünə gələn tanışın, yadın, Dərdə dərmanısan, İncə dərəsi. * * * Zəhmətiylə təmiz, halal çalışan, Sevincindən ruha gələn, alışan, Qiyasbəylilərin ruhu dolaşan, O yurdun xanısan, İncə dərəsi. * * * Köksündə izi var, neçə illərin, Həmişə şen olsun, görüm ellərin. Biz gəldi-gedərik, sən nəsillərin, Qaynayan qanısan, İncə dərəsi. II Qismətə, taleyə çox inanmışam, Nə gəlib başıma ,qismət, demişəm. Olub ki, on mini qəpik sanmışam, Olub da, quruca çörək yemişəm. * * * Ümiddən əlimi üzmədim heç vaxt, Nə də ki, Tanrıya asi olmadım. İnandım, yazılı bu tale, bu baxt, Məni utandırmaz. Darda qalmadım. * * * Çünki inanmışam Allaha hər an, Bu inam, bəlkə də ruhumdan gəlib. Tanrı, aramızda cavabsız qalan, Nə qədər günah var ,sonlayıb, silib. * * * Bəxtim gəl-gəl deyib, önümdə durub, Gözümü mən bu torpaqda açmışam. Bu torpaq önümdə sədd, divar qurub, Yaramaz işlərdən hər an * * *qaçmışam. * * * Bu yerdə gəzmədim şenlik, abadlıq, Məni dilləndirən havadı, sudu. Quşların səsində ruhi rahatlıq, İnsanı cəlb edən gözəllik budu. III Bu eldə elmiylə dünyalar gəzən, Tanrıya tapınan bir bəndə yatır. O, elə bir övliyya, elə alimdir, Həm mənim ruhumda, həm səndə yatır. * * * Türbəsi dayaqdı bu el-obaya, Onu ziyarətə milyonlar axar. Mübarək ruhuyla yetişər hoya, Hamıya doğmadı, bir gözlə baxar. * * * Məkanı kiçikdi, söhbəti böyük, Adına sınanmış insanlar gələr. Ziyarət eyləsən, nə çaş, nə döyük, Səni qucaqlayar, doğması bilər. * * * Bu yurdda ağıllı insanlar olub, Öz sözü, səsiylə bir elə misal. O elə bir nəsil ki, yenə də qalıb, Həm özü şəxsiyyət, həm ləhcəsi bal. * * * Nə yaxşı könlünə yaxın yerdədi, İlahi, gözündən uzaq olmasın! Bu elə tay olan elin hardadı?! Saxla pənahında, darda qalmasın! * * * İnsanı bağlıdı obaya, elə, Canıyla, qanıyla yurda dayaqdı. Bu dünya durduqca, qalacaq hələ, Bu dərə, həmişə sərvaxt, oyaqdı. IV Nə gözəl mənzərədi, Ruhumu alıb gedir. Bəlkə buna görədi, Əhvalım göylərdədir. * * * Yaradandan bəndəyə, Lütf olan gözəllikdi. Ruhum dil açır deyə, Yarəb, dünya mənlikdi. * * * Ətrafımda quş səsi, Burnumda gül qoxusu. Cəzb eləyir hər kəsi, Cuşa gəlir çoxusu. * * * Bura cənnətin özü, Laylam oxunan yerdi. Azərbaycanın gözü, Mənə səcdəgah, pirdi. * * * Bütün dərdi-sərimi, Burda unutmaq olur. Könlüm məzar yerimi, Sonumda burda bulur. * * * Bura, arxam, güvənim, Mənim qibləgahımdır. Yaşadığım dünənim, Bu günüm, sabahımdır. * * * Yurdumun torpağına, Daşına qurban olum! Gələcəm ayağına, İncə dərəm, son yolum! V Vətənimin sonunda, Həmişə yaz donunda. Mənim ruhum, ürəyim, Canım, İncə dərəsi! * * * Məkkəmsən, Mədinəmsən, Döğma yurdum, binəmsən. Məzar yerim, son qibləm, Yönüm, İncə dərəsi! * * * Çox gəzmişəm, hər yeri, Səndən ayrı sərsəri. Başqa yerə qaynamır, Qanım, İncə dərəsi! * * * Cənnət olsa yan-yörəm, İstəmərəm, mən görəm. Ancaq səndə xoş keçər, Anım, İncə dərəsi! * * * Bezdim insan köçündən, Milyonların içindən, Seçilməz mənim adım- Sanım, İncə dərəsi! * * * Dan yeri söküləndə, Yollarım büküləndə, Çatacaqmı axırım, Sonum, İncə dərəsi?!
ARŞIN (Mənim öz arşınım var.) Quyu qazma başqasına, Yıxılarsan, qəbrin olar! Tələs, qonşunun yasına, Həmin gündən sənin də var! * * * Qorxaq olma, ürəkli ol! Cəsarətdir işin canı. El-obaya gərəkli ol, Keçmişini yaxşı tanı! * * * Böyüyünə hörmət eylə, Üzmə onu, qoy sevinsin! Gördüyünü doğru söylə, Qoy həqiqət səni yensin! * * * Yaddan çıxart, yaxın getmə, Şükür söylə, hər olana. Uzaq dolan, hörmət etmə, Səni hörmətdən salana. * * * Yanma hörmət qoyduğuna, Səndən gələn səxavətdi. İnan, Fələk saydığına, Sən saydığın boş söhbətdi. * * * Üz-göz olma ağılsızla, El içində xar olarsan. Nə ahmır tök, nə də sızla, Öz ağlınla yar olarsan. * * * Anlamaza qəti dinmə, Tərs anlayar, qanar səni. Səviyyəndən heç vaxt enmə, Rəqib zəif sanar səni. * * * Yazdıqlarım ağlımdakı, Beynimdəki fikirlərdi. Bölüşürəm oxuyanla, Qəbul etsən, bu qədərdi. * * * Öz arşınım var həmişə, Bazarda qiymət endirər. Sən can yandır hər an işə, Uca Tanrı sevindirər.
UYMA XƏYALLARA! Xəyallarım yenə pərvaz eylədi, Dolandı göyləri, söndü, qayıtdı. Qovdu gümanları geri teylədi, Peşiman, pəjmürdə, döndü, qayıtdı. * * * Sönən arzularım daha alışmaz, Yüz dəfə qızışdır, yüz ocaq yandır. Köhnə gümanlarım daha çalışmaz, Nə özünü aldat, nə məni qandır. * * * Dolaşır beynimdə bomboş xəyallar, İnanın, bu günlük, dünənlik deyil. Məni yaman yorur bağlı suallar, Cavabı indi də, heç mənlik deyil. * * * Hər kəsi incidər, ağrıdar hər an, Vaxtında, ağılla görmədiklərin. Sənə qismət olmaz bostanda qalan, İş görüb, tər töküb dərmədiklərin. * * * Heç vaxt aldatmadım, özüm özümü, Boyumdan yuxarı addım atmadım. Mənə Tanrı verən səbri, dözümü, Özümə xərclədim, heç vaxt satmadım. * * * Xəyalla yaşamaq vərdişim yoxdu, Reallıq nədisə, ona gəlirəm. Yanan arzularım beynimdə çoxdu, Hamısı qismətdi, bunu bilirəm. * * * Nə xəyal dolandır, nə fikir eylə, Yüz fikir bir borcu ödəmir, vallah! Dərdini dərd bilən bir kəsə söylə, Çarəsi tapılar, böyükdür Allah!
QƏZƏL Nələr çəkdik, nələr gördük, biz, bu yaşa gəlincə, Gözümüzlə od götürdük, ömür başa gəlincə. * * * İnsanlardan kənarlaşdıq, dərdimizlə cüt olduq, Gizlənməyə yer gəzərsən, dərdin qoşa gəlincə. * * * Gözəlliklər bir bəladır, canın alar, öldürməz, Gözəl olan ruh oxşayar, hilal qaşa gəlincə. * * * Ruhum tamam sakit olar, bil, şeytana uymaram, Məni məndən alan olmaz, ürək cuşa gəlincə. * * * Əriyərəm, tər tökərəm, ruhum məni boğanda, Necə darda qan ağlayar, düyü aşa gəlincə. * * * Sən yazmağa gec başladın, səhv elədin, ay Murad, Canın çıxar yox olarsan, sözün xoşa gəlincə.
ÖZƏL DUYĞULARIM Şeir yazmaq vərdişdimi? Bilmirəm, Ya da ruha qidadımı, sudumu? Düşünürəm, bir qərara gəlmirəm, Görən, ruhun oyanışı budumu?! * * * Necə olur o təb, o ruh- möcüzə, Dilləndirir, dilə gəlir misralar. İçdən gələn duyğulardır, tər, təzə, Bir ürəkdən, o birinə yol salar. * * * Mən o ruhda, biləmmirəm sirdimi, Ürəyimdən tikan çıxar bir anlıq. Unudaram həmin zaman dərdimi, Yada düşməz nə bir pislik, yamanlıq. * * * Şeir yazmaq yatan ruhu oyadar, Ürəyinə təpər verər, güc verər. Şair olan eşq şərbətin tez dadar, Tez yetişər, eşq gülünü tez dərər. * * * Azad ruhum cilalanar, parlayar, Saf düşünər, qorxmaz heç vaxt qınaqdan. Yazan ürək nə usanar, nə doyar, Ləzzət alar bu qələmdən, varaqdan.
A DÜNYA Hərif oldum başımı, Yaman qatdın, a dünya! Topa qoydun daşımı, Çox aldatdın, a dünya! * * * Məndən olsa gəlməzdim, Burda qalıb ölməzdim, Dar ayaqda, bilməzdim, Məni satdın, a dünya! * * * Nə qeydimə qalmadın, Nə bir kömək olmadın. Niyə başa salmadın?! Gec oyatdın, a dünya! * * * Gah soyuqda dondurdun, Gah istidə yandırdın. Məni yaman qandırdın, Oda atdın, a dünya! * * * Allah aldı çaramı, Göynətmədi haramı?! Qaysaqlanan yaramı, Off, qanatdın, a dünya! * * * Korun bəxti yatanda, Dayaq oldun batanda. Sıra mənə çatanda, Niyə yatdın, a dünya! * * * Oda düşdün, qaynadın, Başlar yedin, doymadın. Çirkin oyun oynadın, Çirkə batdın, a dünya! * * * İşi saldın düyünə, Murad getdi küyünə. Arzuna, istəyinə, Deyən çatdın, a dünya!
VARMI?! Məni məndən alan gözəl, De, dərdindən ölən varmı?! Cavan ömrü talan gözəl, Dərdlərini bölən varmı?! * * * Artıq ömür oldu yarı, Dərd sağalmır, ha da sarı, Bir yada sal, indi barı Göz yaşını silən varmı?! * * * Bir baxışla oda yaxan, Şimşək kimi alov çaxan, Ey üzümə tərs-tərs baxan, Bir üzünə gülən varmı?! * * * Murad səni çox özləyib, Yaddaşında əzizləyib, Hər gün səhər yol gözləyib, Sənə qarşı gələn varmı?!
MƏNİM BİLDİKLƏRİM. Dünyanı yaxşılıq xilas edəcək, Pislikdən uzaq dur, şeytana uyma! Yaranan bilir ki, bir gün gedəcək, Yaxşılıq etməkdən usanma, doyma! * * * Yaxşılıq ağılda, yaddaşda qalmaz, Təkcə Allah görər, amma ki, itməz. Yamanlıq öldürməz, canını almaz, Ancaq can ağrıdar, ağlından getməz. * * * Gündəlik incitsən, ağrıyar hər can, Bezikər, tablamaz, yanından qaçar. Yamanlıq etməkdən yorulsa insan, Yaramaz əməllər gül-çiçək açar. * * * Dünən gördüyündən dərs götür, anla, Ağılsız insanı yellər oynadır. Nə qədər səhv etsən, özünü danla, Bu dünya naşıya gülən dünyadır. * * * İlahi görk edər, qəti ötürməz, Etdiyin pisliyin bədəli səndə. Əzizim, pisliyi Tanrı götürməz, Ölməmiş, sağıykən ödəyər bəndə. * * * Yaxşılıq gəlmirsə əlindən, dayan, Çəkil, dur qıraqda, yamanlıq etmə! Ayıl röyalardan, yuxudan oyan, Doğru ol, dürüst ol, sən küyə getmə!
YALAN DÜNYA. Dönüb boylanıram geriyə hərdən, Doğru nəyim varsa, aşikardadır. Heç nə anlamıram bu bağlı sirdən, Dünən gördüklərim bu gün hardadır?! * * * Xəyallar geriyə boylanar hər an, Dünənin ləzzəti yadından çıxmaz. Nədənsə, dilbilməz, ağılsız insan, Xəyalla yaşayar, irəli baxmaz. * * * Günlər tez dəyişir, ötür fəsillər, Dəyişən tablodan gözün yorulmur. Yalan danışmaqdan bezikmir dillər, Yalan nəfəs alır, ağlı durulmur. * * * Beləcə doğruya addım atılmır, Nədəndir? Nə üçün? Səbəbi çoxdur. Bu yalan dünyada doğru satılmır, Nə də ki, doğrunun bazarı yoxdur. * * * Həyatdı, dünyadı, yola veririk, Hər gün aldanırıq, ömrümüz gedir. Doymuruq, nə qədər yalan dəririk, Yalan, canımızda doğrunu didir. * * * Dünyanın mayası yalanla olub, Bax buna görədir, aldadır bizi. Baxıram işimiz Allaha qalıb, Doğru da sağaltmır heç dərdimizi.
HAQQ YOLU Tükdən asılıyıq ,sən demə hər an, Ruhumuz göylərdə, cismimiz yerdə. Ay pulla özünü bəxtəvər sanan, O tük üzüldüsə, qapanar pərdə. * * * Bax onda kiməsə nə əlin çatar, Nə də ki, səsinə səs verən olar. Gözlərin yumular, qulağın batar, Dildə, ağızlarda adın hallanar. * * * Bu köhnə mərəkə, köhnə mənzərə, Nə doğma inciyər, nə yad inciyər. Burda növbə yoxdu, sərbəstdi hərə, Gələr köynəyini əyninə geyər. * * * Heç kəs son mənzili seçmir, bəyənmir, Döşənmir, bəzənmir gəbə, xalıyla. Etiraz eyləyib bir söz deyənmir, Çünki yol üstədi cansız halıyla. * * * Bu bir haqq yoludu, gedirik biz də, Dədəmiz, babamız gedib bu yolu. Bir azca təlaş var ürəyimizdə, Baxma, tanış deyil nə sağı, solu. * * * Dünyanın sonu var, sən də bir düşün, Ağlınla çək- çevir, haqq-hesab eylə. Boyundan yuxarı tullanma, kişi, Canın yerdədisə, əlləşmə göylə.
ALDANDIN. Bu daşlı, kəsəkli ömür yolunda, Özünü çox bilmiş sandın, aldandın. Nə olsun qüvvət var, biləyində, qolunda, Çox eşitdin ki, az qandın, aldandın. * * * Başından yel əsdi, oyananmadın, On arif dərs keçdi, susdun, qanmadın. Tamahın güc gəldi, dayananmadın, Sən ki, qul haqqını dandın, aldandın. * * * Ay Murad, göz yetir, bir diqqət ayır, Hörmət et, üz göstər, kim səni sayır, Nanəcib insanla nə çöl, nə bayır, Qapıdan çıxdınsa, yandın, aldandın.
QƏZƏL Bu dünyada minnətini götürmərəm heç kəsin, Düşməniyəm öz nəfsimin,bir duz-çörəkdir bəsim. * * * Allah verən bir ömürdür, saylı ayı, günü var, Boy-buxuna aldanmayın, nə üstündə çox əsin. * * * Nanəcibin üz-gözündən şər süzülər, şər damar, Nə onunla söhbət edin, nə onunla şərt kəsin. * * * Qədərində pulun olsun, möhtac olma kimsəyə, Sonu heç vaxt yaxşı olmur, çox istəyin, həvəsin. * * * Sakit yerdə baş aparar, baş ağrıdar, incidər, Yiyəsinə nə xeyri var, xırıldayan gur səsin?! * * * Ey cavanlar, qulaq asın , siz, Muradın sozünə, Çarəsizə yardım edin, əl tutmağa tələsin!
ACI REALLIQ Ömrü yaşamağın yüz cür yolu var, O qədər seçimi olur bizlərin. Ömür bitər, bir quruca ad qalar, Bir də ki, arxanda ayaq izlərin. * * * Yaşarıq günbəgün arzular üçün, Yaşamaq həvəsi artar ki, ölməz. Sonu görünməyən bu sonsuz köçün, Sirrini bir kimsə anlaya bilməz. * * * Ömür əmanətdi, bizlərə, baxın, Qədrini bilmərik müftə mal kimi. Hər bir yaranışın sonu var axı, Fərqinə varmarıq boş xəyal kimi. * * * Yüz dərdə dözərik, bir an bezmərik, Nə əzab bilərik, nə də ki, ağrı. Heç zaman rahatlıq, dinclik gəzmərik, Qaçarıq sabahkı ümidə doğru. * * * Yelə verib bu ömürü qaçarıq, Neçə təpə, neçə bələn aşarıq. Dönüb ağ buluda göyə uçarıq, Tarix olub yaddaşlarda yaşarıq. * * * Bir də ayılarıq tükəndi ömür, Geriyə dönməyə gücümüz çatmaz. Əksin daş üstündə, nə səs, nə səmir, Qurtardı!!! Bir kimsə başını qatmaz!
YIXILANA GÜLMƏ, QARDAŞ! Zaman ömrə bir qənimdi, Sızıldayan öz tənimdi, Kəsmə, zalım, bədənimdi. Can ağrıdar gözdəki yaş, Yıxılana gülmə, qardaş! * * * Dərd mənimdi, dərman səndə, Bir yaxın gəl, durma gendə. Dar ayaqda neylər bəndə?! Ya kömək ol, ya uzaqlaş, Yıxılana gülmə, qardaş! * * * Sarsılana tez həyan ol, Dərdi anla, bir duyan ol, Ya insan ol, ya o yan ol. Salma məni belə çaş-baş, Yıxılana gülmə, qardaş! * * * Heç vaxt uyma yalan sözə, Çox şey gördüm gəzə-gəzə. Kasıblığı vurma üzə, Nə səhv elə, nə də ki, çaş, Yıxılana gülmə, qardaş! * * * Tərs yozular sözün deyə Cavab vermə hər kəlməyə. Xeyli vaxtdı bilməm niyə Harda aş var, sən orda baş?! Yıxılana gülmə, qardaş! * * * Bir nəzər sal dörd yanına, Ziyan gələr ad-sanına. Yazığın gəlmir canına?! Özünə gəl yavaş-yavaş, Yıxılana gülmə, qardaş! * * * Mənim sözüm hamıyadı, Sağaldandı, mumiyadı. Nə İvana, Tomayadı, Türkdü türkə dayaq, sirdaş, Yıxılana gülmə, qardaş!
ÜRƏYİMİ. Gah istidən, gah soyuqdan Gözləyirəm ürəyimi. Söz anlamır,bax, bayaqdan Bizləyirəm ürəyimi. * * * Çox istəyir məni sıxsın, Məhvərindən qopsun, çıxsın, Ha çalışır tamam yıxsın, İzləyirəm ürəyimi. * * * Olur ki, cana doyuram, Əllərimlə hey oyuram, Sözə baxmır, şumlayıram, Düzləyirəm ürəyimi. * * * Başa salıb qandırıram, Soyuqladıb dondururam, Oda salıb yandırıram, Közləyirəm ürəyimi. * * * Dərdə düşür, karıxıram, Ağrıyıram, qarıxıram, Dalaşanda darıxıram, Özləyirəm ürəyimi. * * * Bax, dilimə o, tam verir, Bədənimə o, qan verir, Söz ruhuma o, can verir, Gizləyirəm ürəyimi.
YANDIRIR Cəfasını çəkmirsən, Yar adamı yandırır. Yağış qoymur, əkmirsən, Var adamı yandırır. * * * Hərdən şimşək tək çaxan, Yurd dağıdan, ev yıxan, Baxıram, yoxa çıxan, Ar adamı yandırır. * * * Min bəlanı addayan, Neçə dizi qatdayan, Dərd azardan çatdayan, Gor adamı yandırır. * * * Toz-torpağa bələnən, Hey seçilən, ələnən, Qapı-qapı dilənən, Kor adamı yandırır. * * * Od, ocaqdan yan dursan, Yanmamış kimi varsan, Çaşıb külə əl vursan, Qor adamı yandırır. * * * Ney ağlayır, inləyir, Kaman ruha dil deyir, Saz səsi cingildəyir, Tar adamı yandırır. * * * Zəmanə tələ qurur, Səni bezdirir, yorur, Qəfildən dolu vurur, Bar adamı yandırır. * * * Dərd içində iş getmir, Həvəs ölür, baş ötmür, Dərdə bax, heç üşütmür, Qar adamı yandırır.
BİR ÖMÜR YAŞADIM Bir ömür yaşadım bildiyim kimi, Səssizcə gedəcəm gəldiyim kimi, Neçə günahları sildiyin kimi, İlahi, rəhm elə keç günahımdan. * * * Bilmədim kiminsə haqqına girdim, Bəzən gec anladım, səhvimi gördüm, Oldu ki nahaqdan yüz günah dərdim, İlahi, rəhm elə keç günahımdan. * * * Mən elə yaşdayam məramım bəlli, Üzümdə yalvarış, gözdə təsəlli, Nə desən razıyam indi beş əlli, İlahi, rəhm elə keç günahımdan. * * * Sənin rəhiminlə dünyaya gəldim, Oxudum özümü ağıllı bildim, Gah yersiz ağladım, gah yersiz güldüm, İlahi, rəhm elə keç günahımdan. * * * Mən yaxşı bilirəm səbrin böyükdü, Mənim günahlarım çiynimdə yükdü, Üç övlad böyütdüm, üç ağac əkdim, İlahi, rəhm elə keç günahımdan. * * * Ömür sınağıymış, gec başa düşdüm, Bütöv qınağıymış gec başa düşdüm, Gələn qonağıymış, gec başa düşdüm, İlahi, rəhm elə keç günahımdan.
ETİRAF Ağlımın ucundan keçmir inan ki, Nə məşhur yazıçı, nə şair olum. Beynimdə yüz fikir dolanır, sanki, Bağlanır qollarım, kəsilir yolum. * * * Elə bir yaşdayam hamıya bəlli, Məqsədim, məramım məndən vaxt alar. Söz ilə oynamaq acı təsəlli, Qırxında öyrənən gorunda çalar. * * * Deyibsə atalar günahkar mənəm. Neynəyim söz məni rahat buraxmır. Gah rahat oluram, gah dolur sinəm, Ha daşır, kükrəyir sularım axmır. * * * Söz elə bir möcüzə, elə bir yara Düşdüsə sinənə çağlayır, dolur. Heç özüm bilmirəm aparır hara Gah mənsiz dolaşır, gah mənnən olur. * * * Baxıram bu ömrə, bu günə yadam Söz məni dünyadan özümdən alır. Ona sevinirəm, bir ona şadam Yazdığım nə varsa nişanə qalır.
DOĞRUYA DOĞMAYAM Doğruya doğmayam, yalana yadam, Dilbilməz naşını qarsıyan odam, Ay haqqı-salamı tapdayan adam, Bu dünya fırlanır, anlamadınmı?! * * * Böyüdün, boy atdın bizi saymadın, Yığdın, yığışdırdın vardan doymadın, Böyüyə, kiçiyə hörmət qoymadın, Bu dünya fırlanır, anlamadınmı?! * * * Günlər yel tək ötər, aylar dəyişər, Ömür buxarlanar, qaynayar, bişər, Nə vaxtsa sənin də kəmərin düşər, Bu dünya fırlanır, anlamadınmı?! * * * Nə olsun qismətin, əlin gətirir, Qursağın böyüyür, mədən götürür, Ömrü kin, küdurət, tamah bitirir, Bu dünya fırlanır, anlamadınmı?! * * * Gənclik uçar gedər, cavanlıq ötər, Qamətin əyilər, gözəllik itər, Qismət daşa dəyər, qırılar, bitər, Bu dünya fırlanır, anlamadınmı?! * * * Tanrıya şükr elə, qəflətdən oyan, Kimdi bu dünyada həyatdan doyan? Adam ol! Az danış yalandan, dayan! Bu dünya fırlanır, anlamadınmı?!
QƏLBİ TƏMİZ (Ceyhun Haşımova) Qəlbi təmiz, ədalətli, Saf ürəkli gözəl hakim. Sənətində bir zirvəsən, Sən ürəkdə olmaz heç kim. * * * Neçə könül sevindirdin? Neçə ürək şad elədin? Qulaq asdın, gah dindirdin! İçində fəyad elədin! * * * Əl tutmağın savabını Bu dünyada hamı bilir. O dünyada cavabını Bəndə verir, Tanrı silir. * * * Qazandığın sevinc olur Əziyyətin bada getmir. Bu savabdan gözlər dolur Ömür bitir, arzu bitmir. * * * Arzuların qoy çin olsun! Əməllərin gül açdıqca. Bir manatın qoy min olsun! Möhtac kəslər dil açdıqca. * * * Ay qəlbləri gəzən oğlan Ruhunu Tanrı dindirsin! Kasıblığı əzən oğlan Allah səni sevindirsin!
ÖMRÜM Günlər uçur, aylar gedir, İllər ömrə sığal çəkir. İçimizi ağrı didir, Qəlbimizdə yüz dərd əkir. * * * Günlər, aylar qayıtsa da, Heyif illər geri dönmür. Səhvlər bizi ayıltsa da, Xatirələr bəri dönmür. * * * Keçən illər ömrümüzə Qətrə-qətrə yaş çiləyir. İllər geri dönmür, bizə Gələn illər daş çiləyir. * * * Ömür ötür sətir-sətir Fikir kimi, kəlmə kimi. Yaş artdıqca sanki bitir Gödək ömür ilmə kimi. * * * Günlər ötür, bayram gəlir Biz bu günə şad oluruq. Yaxşı günü sevinc bilir Yaman günə yad oluruq. * * * Hansı ki bu günlərimiz Ömrümüzün bir parçası. Yelə verdik günləri biz, Bu dərdi kimə açası?! * * * Aylar, illər tez ötsə də, Keçən ömür geri dönmür. Arzu, kamın lap bitsə də, Gözün doymur, həvəs sönmür. * * * Bu illərin savaşında Hər gün başa qar ələnir. Alnımıza qırış gəlir Çöhrəmizdən nur ələnir. * * * Ay illərin arasında Xatirəyə dönən ömrüm! Qırılacaq harasında?! Neçə dərdi yenən ömrüm!
DÜNYA Dünyaya gələndə anlamadım ki, Bu dünya kəmfürsət, səbri darıymış. O qədər çalışdım nəbzini tutam, Önümdə nə qədər kölgə varıymış?! * * * Yüz dərdin içində bir can bəslədim, Dünyanı xeyirə, haqqa səslədim, Çətinə düşəndə kömək istədim, Gözü kor, qulağı tamam karıymış. * * * Gün vurdu qaraldım, istidən yandım, Aza qane oldum, nəfsimi dandım, Özümü dünyanın halalı sandım, Qazancım halallıq, namus, arıymış. * * * Bu dünya əzəldən sirli bir otaq, Sonda hamımıza qaranlıq yataq, Üzümə gün doğdu, bəxtimə bir bax, İçimdə sırsıra, çovğun, qarıymış. * * * Murad geri döndü, xəyala daldı, O ötən günləri yadına saldı, Beynimdə o qədər arzu, kam qaldı, Neyləyim?! Puç olan arzularıymış.
OLMAZ İnsan vardan ötrü göz yaşı tökməz, Qismətdən kənarda dövlət, var olmaz. Ağlını işlətsə, başı dərd çəkməz, Ailə yanında heç vaxt xar olmaz. * * * Dəyər ver, məna ver işə, əməyə, Əziyyətin itməz, gələr köməyə, Çəkinmə dərdini dosta deməyə, Ağzı bütöv olsa, eldə car olmaz. * * * Paxıllıq, xəbislik ziyandı cana, Kişi ol, sadə ol, baxma heç yana, Vaxtında kömək ol, əl tut insana, Dost, tanış yanında yerin dar olmaz. * * * Çətinə düşəni qəti qınama! Dayaq ol bacarsan, heç nə unama! Kasıbı aclıqla, pulla sınama! Varlıda səxavət, düz ilqar olmaz. * * * Tanrıya yaxın ol, Allaha əyil, Yaramaz işlərə eyləmə meyil, Zahiri gözəllik əbədi deyil, Sifəti yanandan sənə yar olmaz. * * * Muradın məna var hər an üzündə, Əbədi gülüş var daim gözündə, Nifrət toxumları gəzmə sözündə, Şairlər heç zaman zülümkar olmaz.
BACIM (Bacımın 55 illiyinə) Küsmə vəfasız həyatdan, Ömür sənin taleyindir. İncimə qohumdan, yaddan, Xoş üz göstər, yaxşı dindir. * * * İncidiyin fani dünya, Sənə doğru yol göstərdi. Üç övladı olan kəsin, Üzü gülər, olmaz dərdi. * * * Gileylənmə öz bəxtindən, Taleyini Tanrı yazdı. Qismətinə şükr elə sən, Şükr eləmək inan azdı. * * * Ömür gödək olur bacı, Gülüşünü kəm eləmə! Bu ömürdə ağrı, acı, Olmalıdı qəm eləmə. * * * Bu rəqəmlər heç nə demir, Sənə ruhu Allah verdi. İstəyincə sağlam ömür Diləyirəm rəqəm sirdi.
DAĞLAR Nə yaxşı ki, sizi gördüm, Bir dəyişdi halım ,dağlar! Yaddan çıxdı bir an dərdim, Ay fidəniz olum ,dağlar! * * * Neçə vaxtdı yoxdu tünlük?! Nə sizlikdi, nə də mənlik, İmkan verin onca günlük, Sizdə mehman qalım, dağlar! * * * Ətəyində binə salıb, Bir doyunca nəfəs alıb, Neyləyim ki, sirdaş olub, Sizə mehir salım, dağlar! * * * Bir xeyir var hər səbirdə, Dözümlü ol gələn dərdə, Sağlıq olsun siznən bir də, Kəsişərmi yolum, dağlar! * * * Hər nakəsi yar etməyin, Çox sirrimi car etməyin, Siz Muradı xar etməyin, Qadanızı alım, dağlar!
BU DAĞLARIN Bu dağların əzəməti, duruşu, Qarşısında baş əyirəm dünəndən. Nə cəzb etdi? Nə gözəldi? Soruşun, Sadalayım, töhvə olsun bu məndən. * * * Baxıram, papağım düşür başımdan, Balaca nöqtəyəm ətəyində mən. Göz yaşı car olur çınqıl, daşından, Baxır, sanki, qan ağlayır ürəkdən. * * * İlahi zövqü var ulu Tanrının, Nəyi yaradıbsa, şövqlə yaradıb. Burda gözəl keçir zamanın, anın, Gərək zövq alasan tamını dadıb. * * * Neçə nəsil görüb yaranışından, Başından tüfənglər, toplar atılıb. Baxıb zövq alıram şax duruşundan, Görən nə düşünür, qaşı çatılıb?! * * * Şahanə gözəllik var bu yerlərdə, Ruhumu oxşayır, ruh verir mənə. Havası dərmandı sağalmaz dərdə, Qismətdə olarsa gələrəm yenə.
EY KÖNÜL Ey könül, ovutma məni, Dərd, azardan gəl qıraq ol! Sözə bağlı bu bəndəni, Qoyma sönə, gur çıraq ol! * * * Demirəm ki, nəşəli ol, Ömrüm keçsin yuxu kimi. Yol seç, olsun şərəfli yol, Qınanmayım çoxu kimi. * * * Təpər olsun qoy canında, Haqdan nisyə gün diləmə. Qohum, qonşu, dost yanında, Məni peşiman eləmə! * * * Həyatda yaşadığın yox, Yaşatdığın yadda qalır. Səni, sonradan daha çox, Əməllərin yada salır. * * * Neyləsən də saf, təmiz qal, Uzaqlaşma təmiz addan. Səhvim varsa, sən yada sal, Qoyma, küsüm bu həyatdan.
DAĞLARIN Baxıram duvağı dumandı, çəndi, Çəkilsə gül açar gözü dağların. Bağlansa yolları, bərəsi, bəndi, Danışmaz, qurtarar sözü dağların. * * * Gülünü tapdama, kolunu əymə, Zirvəyə dırmanıb özünü öymə, Nəbadə dağların xətrinə dəymə, Dil deyib ağlayar özü dağların. * * * İlahi hüsnündən mehmanı doymaz, Gözündən kənara kimsəni qoymaz, Pulsuzu xar etməz, pullunu saymaz, Yandısa kül olmaz közü dağların. * * * Zirvəsi sıldırım silsilə daşdır, Söykənib bel-belə hey başa-başdır, Yayı, payızı da, qışı da xoşdur, Murada ruh verər yazı dağların.
YAŞADIM Mən ruhla yaşadım, qalmadım onsuz, Bir sifət daşıdım boyasız, donsuz, Geriyə boylandım, xəyallar sonsuz, Ruhum yamyaşıldı abad bağ kimi. * * * Gəl ruha toxunma, qanatma, oyma, Həzz al gözəllikdən, arif ol, doyma, Qara çirk götürməz deyiblər, uyma, Qara da çirklənər bəyaz ağ kimi. * * * Sağ var ki, kimsənin yadında qalmır, Bir salam verən yox, vecinə almır, Ölü var dəyəri ölmür, azalmır, Qalır yaddaşlarda, yadda sağ kimi. * * * Dünyada dərd etmə hər kiçik dərdi, Bu dünya dərdliyə müəmma, sirdi, Kim ki bu dünyanın gözünə girdi, Ay Murad, ucaldı uca dağ kimi.
DÖYÜNƏN ÜRƏYİM Döyünən ürəyəm, təntiyən nəfəs, Əlçatmaz arzuyam, sönməyən həvəs, Ay Allah bəndəsi, neyləyim ki, bəs, Sən məni anlayıb başa düşəsən. * * * Nə qədər aşağı enim görəsən?! Nə qədər özümü yenim görəsən?! Nə qədər danışım, dinim görəsən?! Sən məni anlayıb başa düşəsən. * * * Nəyi bağışlayım, mən nəyi keçim, Doğrumu, yalanmı? Sən eylə seçim, Nəyi girov qoyum, nəyə and içim, Sən məni anlayıb başa düşəsən. * * * İnsana ruh verər xoş sözün ətri, Duyub anlayanda hər fikri, sətri, Bu Murad neyləsin de, səndən ötrü, Sən məni anlayıb başa düşəsən.
OLSA Dünyanın dərd, səri vecimə olmaz, Yanımda bir nəfər dərd bilən olsa. Nə pislik, yamanlıq yadımda qalmaz, Niyyət gözəl olsa, üz gülən olsa. * * * Məni aldadammaz şirin yalanar, Ruhumla oynayıb, ləzzət alanlar, Canımda o qədər arzu, istək var, Aşaram yüz təpə, yüz bələn olsa. * * * Baxaram, üşütsə dərdimin nəmi, Yaxına qoymaram qüssəni, qəmi, Yanaram oduna pərvanə kimi, Dərdimi anlayıb tən bölən olsa. * * * Ay Murad, gözəldi hər keçən anın, Canına ziyandı qaralsa qanın. Başı ağrıyarmı görən insanın? Sözü əməliylə düz gələn olsa.
QORXMAZ Bu bazar təzə nırxdan, Qorxmaz, əzizim, qorxmaz. Cana doyan çarmıxdan, Qorxmaz, əzizim, qorxmaz. * * * Qəvvas olan dərindən, Kim inanır, pirindən, İnsan dünya şərindən, Qorxmaz, əzizim, qorxmaz. * * * Pulu olan bazardan, İmanlı kəs məzardan, Salim olan azardan, Qorxmaz, əzizim, qorxmaz. * * * Başı çəkən yamandan, Dolu başlar gümandan, Dərdli ahdan, amandan, Qorxmaz, əzizim, qorxmaz. * * * Yolu azan qabaqdan, Kasıb olan yamaqdan, Taleyi kəm sabahdan, Qorxmaz, əzizim, qorxmaz. * * * Xəbərsiz can olumdan, Zulum çəkən zulumdan, Saf bəndələr ölümdən, Qorxmaz, əzizim, qorxmaz. * * * Çünki dünya dəyirman, Bəndə, bozaran xırman, Allah vuran heç zaman, Qorxmaz, əzizim, qorxmaz.
YURDUMUN (İncə dərəsi, Kəmərli.) Sarsılmaz ruhu var baxsan əzəldən Ağıllı başlarla dolu yurdumun. Sevilər, az olmaz ruhu gözəldən Tanrıdan lütfü var ulu yurdumun. * * * Qaydası, nizamı öz yerindədir, Hamı eyni kökdə, eyni dindədir, Tarixi varaqla, çox dərindədir, Mübarək imzası, qolu yurdumun. * * * Əlini uzatsan göylərə çatan Dağların qoynunda başını qatan Köksündə pir olmuş insanlar yatan Türbəyə açılır yolu yurdumun. * * * Qazaxdan çıxanda görünür məncə, Adı Kəmərlidir, soyadı İncə, Görən nə baş verir?! Murad gəlincə, Dəyişir növrağı, halı yurdumun. Müəllif: Murad MƏMMƏDOV
