deyən tanınmış Azərbaycan şairi, Müəllimim qədər çox sevdiyim ŞAHMAR ƏKBƏRZADƏnin xatirə günüdür. Məkanınız cənnət olsun, Şahmar müəllim! Ehtiramla xatırlayaq. Ruhu şad olsun.
Bu gün Azərbaycan ədəbiyyatında, publisistikasında, poeziyasında öz yeri, öz sözü, öz nəfəsi, fərqli yaradıcılıq üslubu olan şair-publisist Şahmar Əkbərzadəni qəfil itirdiyimiz gündən 24 il keçir. O bu dünyada öz ömrünü, öz qismətin yaşadı. Cəmi 59 baharın içində yazdı, yaratdı, sevdi, sevildi, ucaldı, duydu, düşündü, kövrəldi, yandı…
Ona yanıram ki, xeyiri şərdən Ayıra bilmirik, qana bilmirik. Mən ona yanıram, ona yanıram, Ona yanıram ki, yana bilmirik…
“ONA YANIRAM Kİ, YANA BİLMİRİK…” Tələbəlik illərində ən çox oxuduğum şairlərdən biri. Yanar ürəkli gözəl İnsan. “Azərbaycan gəncləri”nin ŞAHMAR ƏKBƏRZADƏSİ… Məğrur boy-buxunlu görkəminin arxasında tərtəmiz, məsum bir uşaq gizlənmişdi sanki. İşıqlı gözləri, gülər siması vardı. Elə bil həmişə nə haqqındasa düşünürdü. Hətta səninlə danışanda da. Yəni əsil Şair idi!… Gur səsi, şimşirin ləhcəsi, özünəməxsus danışıq tərzi hələ də qulaqlarımdadır. O vaxtlar “Azərbaycan gəncləri” qəzetində publisistika şöbəsinin müdiriydi. Mən də təcrübəçi tələbə kimi hər həftənin ikinci günü həmin qəzetin redaksiyasında olurdum. Xətrimi çox istəyirdi. Niyəsə, adımı deməzdi. Görən kimi zarafatla soruşurdu: “Telmanqızı, necəsən?” Bir neçə ildən sonra indiki “AZƏRTAC”ın binasında yerləşən “Kommunist” qəzetində şöbə müdiri işləyirdi. Yenə görüşdük. 2-ci mərtəbədən məni görən kimi eyni sualı verdi… Sonrakı illərdə, “Mədəniyyət” qəzetinin redaktor olduğu vaxtlarda “Azərbaycan” nəşriyyatında rastlaşardıq. Yenə də üzündə eyni təbəssüm, eyni şirinlik… Qəribə, heç kəsə bənzəməyən adam idi Şahmar müəllim! Özünəməxsus müraciətləri vardı: dədə, nənə… Lap çox istədiklərinə, ürəyinə yatanlara belə deyirdi…
Onun şeirlərində də həmin şirinlik, təmizlik, uşaq saflığı, kövrəklik vardı. Anasını erkən itirmişdi Şahmar müəllim. Bu ağrı onu yaman təsirləndirmişdi:
Geyimlər görəndə Ana hər dönə 48 ölçüdə qalar gözlərim, Cibim pullarımın qəbrinə dönər Titrəyər dizlərim, ağlar gözlərim.
Ana sevgisini, itkinin ağrısını bundan yanğılı daha necə ifadə etmək olardı ki?!… Və ya: Tufandım, bir əsim yelə dönmüşəm, Suları səngiyən selə dönmüşəm, Sonası perikən gölə dönmüşəm, Sonam ol, sonam ol, ay Bəyim xala!…
Dilimdən var gəlmir dil acib dinəm. Əcəlin əliylə dağlanib sinəm. Anasi ölmüşün biri də mənəm, Anam ol, anam ol, ay Bəyim xala!…
Qısa arayış: Şahmar Əkbər oğlu Əkbərzadə 1941-ci il 30 dekabrda Azərbaycan Respublikası Ağdam rayonunun Çəmənli kəndində ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. 1958-ci ildə Mahrızlı kənd orta məktəbini bitirdikdən sonra həmin il Şuşa Pedaqoji Texnikumuna daxil olub və 1960-cı ildə texnikumu bitirmişdir. Elə həmin il M.F.Axundov adına Dillər İnstitutunun Rus dili və ədəbiyyatı şöbəsinə daxil olmuş, 1960-cı ildə Rus dili müəllimi ixtisasını bitirmişdir. Bir neçə il Çəmənli kənd orta məktəbində müəllim işləmiş, 1968-ci ildə Bakı şəhərinə köçüb “Azərbaycan gəncləri” qəzetində jurnalist kimi fəaliyyətə başlamışdır. Sonralar həmin qəzetdə şöbə müdiri vəzifəsində çalışmışdır. “Kommunist” qəzetində müxbir və şöbə müdiri olmuşdur. 1990-cı ildə “Mədəniyyət” qəzetini təsis etmiş və ömrünün sonunadək qəzetin baş redaktoru olmuşdur. Şahmar Əkbərzadə 2000-ci il avqust ayının 30-da Bakı şəhərində dünyasını dəyişmişdir. 10 fevral 2014-cü ildə adını daşıyan “Şahmar Ədəbi Məclisi” (ŞƏM) təsis olunmuşdur. “Anama layla” (Yazıçı, Bakı 1978), “Sevgi borc verilməz” (Yazıçı, Bakı 1982), “Ona yanıram ki” (Yazışı, Bakı 1988), “Haqqa pəncərə” (Dünya, Bakı 1998) kitablarının müəllifidir.
“Şahmarlardan secən olsa Şahmarı Bu dünyanin qara daşi göyərər…”
Dəyərli publisist, vaxtilə “Azərbaycan gəncləri” qəzetində Şahmar müəllimlə çiyin-çiyinə çalışmış HİDAYƏT ELVÜSALın bir sözünü xatırlayıram: “Biz həmişə közdə isinməyə adət etmişik. Közü öz qabağımıza çəkmişik. Və ağlımıza gəlməyib ki, bu köz nə vaxtsa bizi üşüdə bilər. Bəlkə elə buna görədir ki, Şahmarın ruhu qarşısında titim-titim titrəyirik” – Hidayət müəllimin dediyi bu sözlərin istisi elə məni də üşütdü. Və Şahmar müəllimin gerçəkdən yoxluğu içimi ağrıtdı… Şahmar Əkbərzadə cəmi 59 il ömür yaşadı… Amma ona verilən bu ömür qismətində həm ədəbiyyatda, publisistikada, həm də poeziyada bacardığını əsirgəmədi.
Qızıl zəmilərin həzin səsini, Şirin laylasını öpüb gedirəm. Yerlərin, göylərin rayihəsini, Gözümə, könlümə təpib gedirəm,-
dedi və getdi… O, məşhur “Dağdağan” adlı məşhur bir şeirində yazırdı:
Sərhəd kənarında cavan yaşımda, Həsədim utanıb yerə girirdi. İki quş dimdiyi ağac başında, Vətəni Vətənə birləşdirirdi.
Bu, Şahmar Əkbərzadə yanğısı idi və bu yanğı ömrünün sonunacan səngimədi. Şairin bu mövzuda “Tüstümüz”, “Eşmə”, “Bu sənsən?”, “Tikan, gəl öpüşək”, “Salam de”, “Dayanın”, “Əlvida” və başqa şeirlərində qəlb titrədən, düşündürən poetik sualları, nidaları var. Elə bu həyəcan və üzüntülər də Şahmar Əkbərzadə ömrünü yarımçıq qırdı… Onun “Mərkəzi poçtxana”, “Göyərər”, “48 ölçülü qadın paltarı” kimi şeirlərini xatırlayıram. Bu şeirlər zamanında dillər əzbəri idi.
Dərin-dərin dəryalardan dərd dərin, Bükə bilər dizlərini dərd nərin. Kəsə bilsək yollarınl dərdlərin, Bu dünyanin qara daşı göyərər…
Dağ başinda arxa bilib qar qarı, Zirvələrə yaxın qoymaz baharı, Şahmarlardan secən olsa Şahmarı Bu dünyanin qara daşi göyərər..
Bir məsələni də qeyd edim ki, Şahmar müəllimin öz səsi, ifası çox gözəl idi. Bu baxımdan onun öz səsində həmin şeirləri özü qədər heç kəs bu qədər yanıqlı, səmimi, təbii deyə bilməzdi. Özü Bakıda yaşasa da, fikri-zikri ana yurdu Qarabağda, dağlarda qalmışdı Şahmar müəllimin. Şeirlərinin çoxunda da bu nisgilin həzinliyini duyulurdu:
Ovut bircə hovur məni, Əcəl yaman qovur məni. Mən öləndə çevir məni, Üzü dağlara-dağlara.
Vətən həsrəti onu didib-parçalayırdı və öz kövrək hisslərini belə ifadə edirdi:
Bu payız küsəcək məndən Qarabağ, Yollarda qalacaq gözü yolların, Payım budaqlardan özün asacaq, Bağrı çatlayacaq gülöyşə narın.
Çəkdiyi əzablar, Vətən həsrəti Şahmar Əkbərzadənin şair ömrünü elə atəşlərə tuşladı ki, sözü yaşadı, özü kül oldu… Sanki hər şeyi əvvəlcədən bilirmiş, “Anam Azərbaycana” adlı bir bəndlik şeirində görün nə yazıb:
Ölüm ayağının altında, İtim ayağının altında. Bir qom bənövşə olum – Bitim ayağının altında.
Şahmar Əkbərzadə sanki özü yandığı kimi geridə qalanlarını da öz qəfil ölümü ilə yandırıb yaxıb gedəcəyini bilirdi. Amma əzizlərinə, yaxınlarına, onu sevənlərə bir təsəlli də verirdi:
Qorxum yoxdur Ömrün son nöqtəsindən! Nöqtələşib torpaq içrə İtəcəyəm. Yer altından Göy ot kimi baş qaldırıb Vergül-vergül bitəcəyəm- deyirdi…
Oğlu Elşən Əkbərzadənin xatirələrindən: “Atam şair olduğuna görə, digər atalardan bir qədər fərqlənirdi. Düzdü, evdə çox olmurdu, amma imkan daxilində tərbiyəmizlə, təhsilimizlə məşğul olurdu. Olduqca mehriban insan idi. Ailəsini, bizi çox sevirdi. Anam Mələk xanımla böyük məhəbbətlə ailə qurmuşdular. “Bitməsin”, “Kipyimi qədəminə sərim qoy” şeirlərini anama həsr edib… Ən yaxını dostları Məmməd Araz, Bəxtiyar Vahabzadə, Məmməd Aslan idi. Mənim görüb, tanıdığım şairlərin, demək olar ki, hamısında bu xüsusiyyət vardı. Onlar yazdıqları yeni şeiri çapdan əvvəl bir-birinə oxuyurdular. Atam da istisna deyildi. Yeni şeir yazanda mütləq qələm dostları ilə məsləhət edirdi. Məmməd Arazın “Dünya sənin. dünya mənim…” şeirinin ilk oxucusu atam olub. Bir gün evə gəldi, dedi, uşaqlar, Məmməd əminiz qeyri-adi bir şeir yazıb. Görüm hansınız onu tez öyrənəcəksiniz. Yadıma gəlir, mən beşinci sinifdə oxuyanda “Dünya sənin, dünya mənim…” şeirini əzbərlədiyimə görə, atam mənə ən xoşuma gələn idman ayaqqabısını almışdı… Məmməd Arazla o qədər doğma münasibəti var idi ki, ona həmişə “dədə” deyirdi. Türk dünyasının məşhurları ilə atamın çox yaxın münasibətləri vardı. Oljas Süleymanovla həddindən artıq yaxın dost olublar. Qazaxıstanın Xalq yazıçısı Muxtar Şaxanovla, Rəsul Həmzatovla, 20-ci əsrin ən məşhur şairlərindən olan Yevgeni Yevtşenka ilə dostluq edirdi. Çingiz Aytmatovla çox yaxın dostluqları olub. Çingiz Aytmatovla atamın dostluq münasibətlərinin təməli Moskvada qoyulub. O illərdə Moskvada, səhv etmirəmsə, kitab müsabiqəsi keçirilirmiş. Atam həmin müsabiqədə iştirak edib. Həmin müsabiqədə tanış olublar. Bu tanışlıq sonralar çox böyük dostluğa çevrildi. Bu gün bəzi ziyalılar Çingiz Aytmatovla yaxın münasibətlərinin olduğunu deyirlər. Bunu qısqanclıq kimi qəbul etməyin, sadəcə olaraq, bu, bir həqiqətdir ki, Azərbaycanın bütün üzdə olan yazıçılarının çoxu Çingiz Aytmatovla atamın vasitəsiylə tanış olub. Çingiz Aytmatovu 1985-ci ildə ilk dəfə Azərbaycana atam gətirib. Bunu bütün yaşlı ziyalılar bilir. Bəxtiyar Vahabzadənin yubileyində iştirak üçün atam şəxsən özü gedib Çingiz Aytmatovu gətirmişdi. Bu münasibət dostluqdan keçib qardaşlığa çevrilmişdi”. O, atası ilə bağlı son günləri belə xatırlayır:
Atam məclis adamı idi. Amma içki sevməzdi. Bizim evdə Bəxtiyar Vahabzadənin, Xudu Məmmədovun evində tez-tez şair məclisləri olardı. Dərdləşirdilər, şeir oxuyurdular. Amma həddindən artıq siqaret çəkirdi. Hətta deyərdim ki, onu ölümə yaxınlaşdıran amillərdən biri də siqaret oldu. Çünki infarktdan sonra çəkməməli idi. Elə bir dövr idi ki, özünə yer tapa bilmirdi. Qarabağ hadisələri ona çox pis təsir etmişdi. Elə-obaya çox bağlı insan idi. Hər il avqust ayında məzuniyyətə çıxırdı. İstirahət üçün ilk getdiyimiz yer Ağdamın Çəmənli kəndi olurdu. Orda ən az bir həftə qaldıqdan sonra ailəvi yığışıb Şuşada məşhur istirahət evinə gedərdik. Laçında Şəlvə dərəsi adlanan bir yer var idi, ora aparardı bizi. Atamın Laçına həsr etdiyi “Laçın dağlarına məktub”, “Mərkəzi poçtxana” şeirləri var. 1988-ci il mitinqləri zamanı atam infarkt keçirtdi. Böyük qardaşım Tibb İnstitutunda oxuyurdu, orda aktiv tələbələrdən olduğu üçün iki günlük həbsə salmışdılar. O zaman infarkt keçirtdi. 1992-ci ildə Xocalı faciəsi baş verəndə ürəyi dözmədi, ikinci infarktı də onda keçirtdi. Atam dünyasını dəyişən günü mən Bakıda deyildim. Həmin gün qardaşımın böyük qızının ad günü idi. Uzun müddət idi uşaq velosiped istəyirdi. Atam almağa qoymurdu ki, özüm alacam. Həmin gün, avqustun 30-da atam gedib velosiped alıb gətirib qardaşımın qızına verib. Bir stəkan çay içib, anamı da qardaşımgildə qoyub evə qayıdıb. Dəhlizə girər-girməz ürəyi tutub və yıxılıb. Elə dəhlizdəcə keçinib…
Xarıbülbülü baş daşında gəzdirən şair, məkanın cənnət olsun.
P.S: Şahmar Əkbərzadə gözəl şair idi. Amma nədənsə çox təsirli, məzmunlu və bitkin poeziyası, eləcə də publisistikası ilə seçilən Şahmar Əkbərzadənin yaradıcılığı nə sağlığında, nə də ölümündən sonra yetərincə dəyərləndirilmədi. Amma xalq, onun yetirmələri, poeziyasevərlər Şahmar Əkbərzadə imzasını heç unutmadı. Şahmar Əkbərzadə söz adamı idi. Gözəl şair idi, jurnalist idi, kamil publisist idi. Zaman dəyişsə də, neçə on illər, 20 illər keçsə də, Şahmar Əkbərzadə poeziyası yaşayacaq, özü demiş vergül-vergül bitəcək, ürəklərdə, könüllərdə özünə yuva quracaq, həmişə yaşayacaqdır…
MƏRKƏZİ POÇTXANA Mərkəzi poçtxana, əlac et yenə Havayı düşməyib buraya yönüm. Pənah gətirmişəm könlümü sənə, Bir gör neyləyirsən gözünə dönüm. * * * Bu payız küsəcək məndən Qarabağ, Yollarda qalacaq gözü yolların. Payım budaqlardan özün asacaq, Bağrı çatlayacaq gülöyşə narın. * * * Üstə dizin-dizin iməklədiyim Torpağın könlünü nə təhər alım? Anamdır, bəs ona nə təhər deyim, Yanına gəlməyə yoxdur macalım. * * * Mənə kod göstər ki, zəng vura bilim Dağların marala qalan çağına. Pərişanlığımı çatdıra bilim, Otların sarala qalan çağına. * * * Morze əlifbanı tanrı bilərəm, Bu işi boynuna götürə bilsən. Tamarzı könlümü bu saat, bu dəm Bir acı yovşana yetirə bilsən. * * * Olarmı təcili teleqram verim, Qönçə balaları solan güllərə. Sovqat öpüşüm var, necə göndərim Çörəkli çöllərə, barlı çöllərə? * * * Bir quşam mənimki gətirib belə, Çıxmaz ürəyimdən Əppəkli dərə. Həsrətim çatarmı görən poçt ilə Qızıl kövşənlərdə bildirçinlərə?! * * * Mərkəzi poçtxana sifarişim var, Amandır qoyma ki, gec eləsinlər! Xəbər ver, cənuba köçən durnalar Bu gecə qəlbimdə gecələsinlər. * * * İndeksi olmayan bu məktubları Yalqız yuvalara çatdır bir təhər. Həsrətim oranı isitsin barı Sahibi qürbətdən gələnə qədər. * * * Payız sularının layla səsini Anamın ətrini hardan alım bəs? O yerə burnumun göynərtisini Teleqraf telləri apara bilməz. * * * Mərkəzi poçtxana, əlac et yenə Havayı düşməyib buraya yönüm. Pənah gətirmişəm könlümü sənə, Bir gör neyləyirsən gözünə dönüm! Müəllif:Şahmar ƏKBƏRZADƏ
Unudulmaz müəllimim Şahmar Əkbərzadəyə xatirə günü münasibətilə
İçimdə bir sevgi yaşayır. Haçan dolub ürəyimə, bilmirəm. Həmişə mənimlə olub. Orta məktəbdə oxuyanda da, bütün ümidlərimi kiçicik yol çamadanına yıgıb təhsil almaq üçün o zaman mənə nağıl kimi gələn Bakı yoluna çıxanda da, tələbəçiliyin min əzab-əziyyətinə dözə-dözə, qohumların küncündə, püşkəyində daldalananda da. Qapıdan girib “Ay bala, sənin bu yataqxanan düzəlmədimi?- sualı ilə üzləşməmək üçün baş ağrısı bəhanəsilə ac-susuz yatağa uzananda da…həmişə mənimlə olub bu sevgı…Bilirdim ki, haralardasa yaxındadır, bilirdim ki, axtarıb tapsam, çox sevinəcək.
Cəmi iki il mənə dərs deməsinə baxmayaraq, aramızda sagird-müəllim dostluğu vardı. Hələ beşinci sinifdə oxuyanda onun “Lenin yolu” qəzetində çap olunan “Qara kağızlar” şerindən ilhamlanaraq “Dünya” adlı bir yazı cızma-qaralamışdım. Səhəri gün utana-utana şeri ona uzatdım. Təəccübləndi. Cansız-çəlimsiz uşağı heyrətlə süzdü. Sonra elə ayaq üstündəcə birnəfəsə oxudu. Üzündə qeyri-adi bir təbəssüm var idi. Bu təbəssüm qəlbində bitib tükənməyən Allah nuru olan gənc, gözəl qədd-qamətli bir şair təbəssümü idi. Şerdə adını çəkdiyim adamlardan sual verdi. Cavablandırdım. Qasımov, sən lap əməlli-başlı şair imişsən ki… Sevincimdən uçmağa qanadım yox idi. Mənə qaytardığı dəftər vərəqini səliqə ilə dördqat büküb cibimə qoydum. Neçə il o vərəq dəftər-kitablarımın arasında qaldı. Həmişə o vərəqə baxanda məni bir ümid sarırdı. Fikirləşirdim ki, görəsən mən də onun kimi şer yaza biləcəyəmmi? Sonra o köçüb Bakıya getdi. Uzun zaman onu görmədim. Lakin onu bir də görmək ümidimi itirmirdim. Artıq mən də Bakıda idim. Poeziya klublarının birində dostu Vilayət Rüstəmzadə ilə rastlaşdım. Qarabağlı olduğumu-illah da Çəmənlidən olduğumu biləndə çox sevindi. Dostum Şahmarın həmkəndlisi imişsən, – dedi. Yerini soruşdum. İş yeri cəmi beş addımlıqda imiş. Elə həmin gün “Bakı Soveti” metrosu ilə üzbə-üz binanın dördüncü mərtəbəsində yerləşən “Azərbaycan Gəncləri” qəzetinin redaksiyasına ayaq açdım. Doğrudur, şairlikdə parlaya bilmədim, amma bu qeyri-adi insanla elə-belə ünsiyyətdə olmaq da böyük xoşbəxtlik idi. Onun şerlərini dinlədikdən sonra şer yazmağa kimin hünəri çatardı?
Bir dəfə yenə yolum redaksiyadan düşmüşdü. Hal-əhval tutandan sonra dedi ki, ay Qasımov (Sinifimizdə iki Vahid olduğuna görə bizi həmişə adımızla yox, familyamızla çağırardılar) xaricdən gəlmişəm. Orada bir şer yazmışam. Sən inanmazsan, camaat gedib xarici ölkələri gəzir, görməli yerlərə şerlər həsr edir, mən isə Çexoslavakiyadan Çəmənliyə yazdığım şerlə gəlmişəm. Xahiş elədim ki, şeri versin, oxuyum. O makinada təzəcə çap olunmuş şeri mənə uzatdı. Oxudum. Mən kənd uşağı idim. İndi tale məni doğulub boya-başa çatdığım el-obadan ayrı salmışdı. Qarış-qarış dolaşdığım yerlərdən ötru burnumun ucu göynəyirdi. Ona görə də orada yazılan hər bir söz, hər bir kəlam ürəyimin tellərini titrədir, gözlərimi yaşla doldururdu. İndi üstündən neşə illər keçsə də, indiyəcən mənim könlümü fərəh hissi ilə dolduran o möhtəşəm şeri sizə təqdim etmək istəyirəm.
Çəmənlim
Ümidim söykənib zümrüd düzünə,
O mənim arxamda duran dağımdır.
Sənin torpağını sıxıb gözümə,
Diz çöküb öpməyim ucalmağımdır.
* * *
Bu gecə qürbətdə girdin yuxuma,
Elə bil əmdiyim südə bələndim.
Neçə zirvələrdən boylandım, amma,
Vüqarım sən oldun, sənə güvəndim.
* * *
Yüz il qucağından uzaqda gəzsəm,
Xəyalım yenə də səmanda üzər.
Sənə ürəyimin paytaxtı desəm,
Nə Təbriz inciyər, nə Bakım küsər.
* * *
Tutyadan əzizmiş bir dadım duzun,
Acı yovşanın da şirin-şəkərmiş.
Əlimi qanadıb didən kol-kosun,
Adi çör-çöpün də qançəkərimmiş.
* * *
Umursan adına ad gətirərəm,
Gözətçi balanam qapından ötrü.
Hərdən şəhərlərdə bezib titrərəm,
Kövrək qocaların ğapından ötrü.
* * *
Həm uman yerimsən, həm güman yerim,
Qadanı, bəlanı alasıyam mən.
Haçansa ömürlük qoynuna girib,
Çəmənin, çıçəyin olasıyam mən.
* * *
Laylamın binəsi səndən başlanır,
Çəmənlim, ay mənim könül çəmənim.
Hər səni ananda gözüm yaşarır,
Gözü yolda qalan anamsan mənim.
Şahmar Əkbərzadə,
Çexoslovakiya. 1979-cu il.
Bu şer Şahmar müəllimin doğma kəndinə olan dərin sevgisindən doğan bir nəğmə idi.
O gündən saysız-hesabsız illər keçdi. Görüşürdük…Nədən danışsaq da, axırda yenə Çəmənli ilə bağlı xatirələrə dönürdük. Yaşadığımız şip-şirin anları sanki yenidən yaşayırdıq. Gah gülürdük, gah kövrəlirdik, amma həmişə sevincimiz üstün gəlirdi, şad-xürrəm öpüşüb ayrılırdıq. Bu görüşlərdən sonra qanadlanıb üçmağım gəlirdi. Hardan biləydim, nə zamansa bü görüşlərin biri bizim sonuncu görüşümüz olacaq. Axırıncı dəfə 2000-ci ildə, isti yay günlərindən birində rastlaşdıq. Gülə-gülə, ay Qasımov, saçları yaman ağartmısan, dedi. Ayaqüstü bir xeyli söhbət edəndən sonra vidalaşıb, ayrıldıq. O “Nizami” metro stansiyasına yönəldi, mən Füzuli meydanına tərəf. Bir xeyli gedəndən sonra dönüb geri boylandım. O, ağır-ağır metroya tərəf gedirdi. Dayanıb xeyli baxdım. İnsan selinin işində əriyib yox olanacan baxdım. Hardan biləydim ki, bu sonuncu görüşümüzdür? Hardan biləydim ki, bir gündən sonra Şahmar müəllimin “Səni hardan alım indi” şerinin yanğısğnı ciyərlərimə çəkə-çəkə, elə “Səni hardan alım indi” adlı bu şeri ona həsr edəcəm:
VƏTƏN ŞEİRİ (“Və-Tən”) Sui-qəsd ediblər şan-şərəfinə! Edam olunubdur beş hərfin də! “Və” keçib sərhəddin o tərəfinə, “Tən”qalıb sərhəddin bu tərəfində! * * * İmkan yox tikanlı sətri pozmağa, Pozanım olsa da, poza bilmirəm. Ürəyim gəlməyir bütöv yazmağa, Mən səni bitişik yaza bilmirəm. * * * Sən iki hecalı bir sözsən “və-tən!” Sətirdən-sətrə ķecirilmisən!!! 1966. Müəllif: Şahmar ƏKBƏRZADƏ
ŞAHMAR ƏKBƏRZADƏ HAQQINDA Tanınmış şair, jurnalist Şahmar Əkbərzadə — 28 Dekabr 1941-ci ildə Ağdam rayonunun Çəmənli kəndində ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. 1958-ci ildə Mahrızlı kənd orta məktəbini bitirdikdən sonra həmin il Şuşa Pedaqoji Texnikomuna daxil olub və 1960-cı ildə texnikomu bitirmişdir. Elə həmin il M.F.Axundov adına Dillər İnstitutunun Rus dili və ədəbiyyatı şöbəsinə daxil olmuş, 1960-cı ildə Rus dili müəllimi ixtisasını bitirmişdir. Bir neçə il Çəmənli kənd orta məktəbində müəllim işləmiş, 1968-ci ildə Bakı şəhərinə köçüb “Azərbaycan gəncləri” qəzetində jurnalist kimi fəaliyyətə başlamışdır. Sonralar həmin qəzetdə şöbə müdiri vəzifəsində çalışmışdır. “Kommunist” qəzetində müxbir və şöbə müdiri olmuşdur. 1990-cı ildə “Mədəniyyət” qəzetini təsis etmiş və ömrünün sonunadək qəzetin baş redaktoru olmuşdur. Şahmar Əkbərzadə 2000-ci il avqust ayının 30-da Bakı şəhərində dünyasını dəyişmişdir. 10 fevral 2014-cü ildə adını daşıyan “Şahmar Ədəbi Məclisi” (ŞƏM) təsis olunmuşdur. YARADICILIĞINDAN NÜMUNƏLƏR: QARABAĞSIZ QARABAĞLI Utanım yerinə ay bulud sənin, Allahın altında ağ eyləyirsən.. Alışır ciyəri çölün, çəmənin, Yağışı dənizə səpələyirsən.. * * * Utanım yerinə sənin, ay dəniz, Susuzlar qoynunda yetmir kamına.. Çayların başını kəsib tər-təmiz, Dönmüsən suların qəbristanına.. * * * Bu da ki, min illik Türk qəbristanı, Analar kor oldu ağı deməkdən.. Utanım yerinə, Türk yatağanı, Gözlərin doymadı Türkü yeməkdən.. * * * Utanım yerinə Misri qilincım, Tufəng çıxan kimi qınına girdin.. Utanıb-qızarıb sənə güvəncim, Sən öz qanımıza yerikləyirdin.. * * * Utanım yerinə qoç Koroğlu, din! Düşmənin kimiydi? – Həsən paşaydı.. “Leş bir yana, baş bir yana” -deyirdin, Qalağa vurduğun qardaş başıydı.. * * * Utanım yerinə Əmir Teymurum, Əzdin Bəyazidi, qırdın Tatarı.. Sənin zəfərinlə sındı qürurum, Yadlara qul oldu yurd balaları.. * * * Şah babam Xətayi, ey Sultan Səlim, “Çaldıran” deyəndə odlanıram mən.. Əsrlər keçsə də düzəlmir belim, Sizin yerinizə utanıram mən.. * * * Utanım yerinə ey insan oğlu, Bir yandan əcəldən fəryad edirsən.. O biri yandan da zirehli, zağlı, Ölüm silahları icad edirsən.. * * * Bir utanc qurumu qurardım hökmən, Egər olmasaydı məni qınayan.. Yerlərdən, göylərdən utanıram mən, Utanım yerinə, ay utanmayan..!
DAYANIN! Mənə əl eləyən əllər dayanın, Boynuma dolanan qollar dayanın, Çiçəklər dayanın,güllər dayanın, Məni ötürməyə tələsməyin siz ! * * * Hələ ocaqlardan od əmməmişəm. Dərdimi Araza göməmməmişəm, Vüsalın ətrinə bələnməmişəm, Məni ötürməyə tələsməyin siz! * * * Dərddən hayıf çıxmamışam doyunca Onu daşa çaxmamışam doyunca Ərk qalama baxmamışam doyunca Məni ötürməyə tələsməyin siz. * * * Qoyun sevincimi selə döndərim, Günümü uzadıb ilə döndərim , Dəli həsrətimi külə döndərim , Məni ötürməyə tələsməyin siz! * * * Səttərxanın məzarını öpməmiş, Torpağını gözlərimə səpməmiş, Ayrılığa dəli nərə təpməmiş, Məni ötürməyə tələsməyin siz ! Təbriz 1992.
ÖZÜN ÖZGƏNİN Sənin tilsimindən çıxa bilmirəm, Neyləyim bu eşqi boğa bilmirəm, Yolundan gözümü yığa bilmirəm, Gözdağın mənimdir, gözün özgənin. * * * Öz sevdan özünü qarğışa salıb, Ömrün qara qalıb, yağışa qalıb, Taleyin tüstünlə baş-başa qalıb, Tüstün mənimkidir, közün özgənin. * * * Şahmara vəfandan cəfan nurludur, Baharın şaxtalı, yayın qarlıdır, Həsrətin özündən etibarlıdır, Həsrətin mənimdir, özün özgənin.
QRİMLƏYİR Dolanır boynuma doğmalıq mehi, Hardasa bir dəli həsrət inləyir. Sükutu ilahi bülbül cəh-cəhi, Mənim varlığımı qəm qrimləyir. * * * Şəfəqlər zülmətin kəsir başını, Bəyaz dan yerini qan qrimləyir. Sübh yeli meşəni, şeh bənövşəni, Məğrur zirvələri çən qrimləyir. * * * Şirin mürgülərdən ayrılır güllər, Göylər yer üzünü nura bələyir. Dənizdən sahilə çıxır gözəllər, Mərmər sinələri gün qrimləyir. * * * Tökülür dənizə nazlar, qəmzələr Bəxtəvər suları naz qrimləyir. Leyli-Məcnunları sərin gölgələr, Məcnun söyüdləri yaz qrimləyir. * * * Gündüzü-günəşli loğman havalar, Gecəni Krımda Ay qrimləyir. Yalları bulaqlar, yolları çinar, Zümrüd vadiləri yay qrimləyir. * * * Hanı gözəllikdə Krıma tay yer? Hanı əzizlikdə Krıma əvəz? Hər şey bu yerlərdə qrim götürər, Bircə faciələr qrim götürməz. * * * Dolanır boynuma ayrılıq mehi, Hardasa bir dəli həsrət inləyir. Kiminin bəxtini bülbül cəh-cəhi, Kiminin bəxtini qəm qrimləyir. 1985.
YOLLAR Ayaqla torpağın öpüşməsindən Doğulub böyüyür yollar həyatda. Tapdana-tapdana min illər boyu, Ömür qazanıbdır ayaqlar altda. * * * Gəlimli-gedimli yol nəsillərin, ölməz abidəsi, əmanətdir. Tapdanmaq – insanın şərəfsizliyi, Tapdanmaq – yolların ləyaqətidir. * * * İnsan qədəminə tamarzı qalmaq, Yolların bağrına çəkilən dağdır. Dünyada ayaqlar altda yaşamaq, Bircə yollar üçün alçalmamaqdır. 1968.
TƏZƏ NAĞARA Sitəm görəcəksən ulduzlar sanı, Bir azdan başına od ələnəcək. Dodaqlar öpəcək qara zurnanı, Səninsə sifətin sillələnəcək. * * * Hələ təpər topla, dözüm yığ hələ, Qanları coşdurub qaynatmalısan. Üzünə çırpılan sillələr ilə Toya gələnləri oynatmalısan. * * * Bir azdan üstünə düşəcək əllər, Səni nağaraçı yesir edəcək. Ağrından həzz alıb süzən gözəllər Fəryadın üstündə yallı gedəcək. * * * Bu alın yazındı, nə küs, nə inci, Çırtma çatlayacaq qaşında sənin. Dərdə bax, hamının toyu, sevinci Qapaza dönəcək başında sənin. * * * Alın yazısından qaçmayıb heç kim, Sitəmə sinə gər, qəmə qələm çək! Yediyin sillələr qorxma əzizim, Şəninə əskiklik gətirməyəcək. * * * Qoşa şapalağa dözəcək dərin, Nalən musiqiyə dönəcək hökmən, Qəm yemə, nağara, döyülənlərin Bütün yer üzündə xoşbəxti sənsən. * * * Bəxtəvər başına, sillələn nə qəm, Sillələr ömrünə nur ələyəcək. Dərd mənim dərdimdir, sabah bilmirəm Kimlər taleyimi sillələyəcək!
ALLAH AMANDIR! Adamlar itirir adamlığinı, Adam təlxək olur, Allah amandır! Kələklə gələnlər küləklə getmir, Kələk pələng olur, Allah amandır! * * * Sürülər mələşir, qoçlar həlləşir Çaqqal qurda dönür,tülkü şirləşir Cüllüt qartallaşir,milçək filləşir, Fillər milçək olur, Allah amandır! * * * Bülbülün yurduna quzğun tökülür, Güllərin gözünə millər çəkilir, Qədim gülüstana sitəm əkilir, Sitəm çələng olur, Allah amandır! * * * Səyi bəy eyləyən dastançıya bax, Bostan tanımayan bostançıya bax, Pulla böhtan deyən böhtançıya bax, Böhtan çörək olur, Allah amandır! * * * Quru didişmədə vaxt batıb gedir, Hamı xalq-xalq deyir, xalq batıb gedir, Haqsızın əlində haqq batıb gedir, Haqlı “xərçəng”olur, Allah amandır! * * * Hesab çəkiləndə əyri düz çıxır, Üzü üzlər görən qarı qiz çıxır, Həqiqət bir anda dönüb fıs çıxır, Yalan gerçək olur, Allah amandır! * * * Namərdlər birləşir, mərdlər əyişir, İmanlar, məbədlər, pirlər dəyişir, Məqamlar dəyişir, yerlər dəyişir, İblis mələk olur, Allah amandır!
HANI? Xoş gördük a yerlər a göylər salam Gəldim o yerlərdən bir salam alam. Danış bənövşəli, laləli talam Ölüb dirildiyim o anım hanı. * * * İlk eşqin qisməti gətirməyirsə Talada görməsin günahı kimsə Andına eşqinə dönük mənəmsə Bəs əhdinə vəfalı olanım hanı. * * * Tutulub göylərin qaşı qabağı Dindirə bilmirəm şahid qovağı Soruşa bilmirəm ayrılıq çağı Arxamca gözləri dolanım hanı. * * * Sənsiz bu yerlərdə şirin avazam Kövrələ-kövrələ axan Arazam “Yanıq Kərəm”yə köklənmiş sazam Dindirənim hanı, çalanım hanı.
LAÇINLI ŞAHVERDİ DƏDƏYƏ Çoxdandır burnumun ucu göynəyir Şirin söhbətindən, sözündən ötrü. Söhbət bəhanədir, vallah, ay dədə, Özüm divanəyəm özündən ötrü. * * * Könlümdə bir dəli həsrət kişnədi, Bu dünya gözümdə sənsiz heç nədir. Özüm də bilmirəm niyə təşnədi, Gözüm Gözbulağın gözündən ötrü?! * * * Küsməyə haqqı var o dağların da, Lilparlı, yarpızlı bulaqların da, Bir il yarımdır ki, dodaqlarımda Bir öpüş göynəyir üzündən ötrü. * * * Bahar yal-yamaca gül ələyibdir, Xəyalım o yerə iməkləyibdir, Sinəmdə qəm-qüssə çiçəkləyibdir Başyurdun çiçəkli düzündən ötrü. * * * Mıxtökən zirvəsi göz diksin bizə, O dağlar nəriylə duraq üz-üzə, Dədə-bala bardaş quraq diz-dizə, Dizim həsrət çəkir, dizindən ötrü. * * * Hövcələm tükənib ajı il sayır Hər gün görüşünə ümid bağlayır. Mərmər səkilərdə izim ağlayır Şehli çəməndəki izindən ötrü.
ÜŞÜDÜ Sənsiz salamımı almadı dağlar, Həmdəmim, həyanım olmadı dağlar, Elə köks ötürdü gülgəz yaylaqlar Yamaclar üşüdü, qaşlar üşüdü. * * * Məni sənsiz görüb süsən saraldı, Nərgiz pörşələndi, lalə qaraldı, Göyü bulud basdı, yeri qar aldı, Dərələr ah çəkdi, döşlər üşüdü. * * * Məni sənsiz görüb ürpəşdi otlar Əsdi titim-titim titrəşdi otlar, Bəyaz yaylığını sıxdı buludlar, Məni sənsiz görüb quşlar üşüdü. * * * Üzümə baxmadı gədiklər, gülüm, Mələşdi talada əliklər, gülüm, Elə oxudu ki, kəkliklər, gülüm, Qayalar səksəndi, daşlar üşüdü. * * * Məni sənsiz görüb çağladı bulaq, Könlümü min yerdən dağladı bulaq, Körpə cüyür kimi ağladı bulaq, Gözümün içində yaşlar üşüdü.
KİRPİYİMİ QƏDƏMİNƏ SƏRİM QOY! (Mələk Baharlıya) Məndən küsmə, gül nəfəsin töyşüyər, Səni görüb bənövşələr pörşüyər, Dayan gülüm, ayaqların üşüyər, Kirpiyimi qədəminə sərim qoy! * * * Əl verirəm, əsdirmirsən əlimi Gül verirəm, küsdürürsən gülümü, Yavaş yeri, yel dağıtmış telini Ürəyimin tellərinə hörüm qoy! * * * Həsrətimin çiçəkləri xallanıb, Ədaların şan bağlayıb, ballanıb, Dodağında küsüşmələr barlanıb, O barları dodağımla dərim qoy! * * * Heç bilmirəm ulduz nədir, Ay nədir! Bürcüm nə bürc, günüm nə gün, ay nədir? Baxışların taleyimə aynadır Ayaq saxla, taleyimi görüm qoy! * * * Şahmar yazıq hardan alsın dözümü? Nazın, qəmzən sındırıbdır dizimi. Yana-yana kül elədim özümü, Sürmə olum, gözlərinə girim qoy!
BİLMƏYİM Bir gün ünvanıma gələcək ölüm! Zərrəcə eynimə gəlmir ölməyim! Elə utanıram, gələsən, gülüm, Sənin ayağına dura bilməyim! * * * Namərddir ölümdən üşənib qorxan! Bir şərbət nədir ki, içə bilməyəm?! Elə utanıram, adi yağışdan Sənin göz yaşını seçə bilməyəm! * * * Elə utanıram gəlib-gedəsən, Sənin gəlişini duya bilməyəm! Üstümə səpdiyin çiçəkləri mən Gözümün üstünə qoya bilməyəm! * * * Elə utanıram, utanıram mən, Ayılam, könlünü ala bilməyəm! Dərdim təzələnə, xəcalətimdən Ölmək istəyəm mən, ölə bilməyəm!
“POÇT ŞEİRLƏRİ” SİLSİLƏSİNDƏN Qismətim gümandan gümana düşüb, Köksümdən perikib könlüm haçandır. Məhəbbət çəmənim tufana düşüb, Çırtlamır çiçəyim, gülüm haçandır. * * * Haçandır ürəyim dağlanır köz-köz, Dəstəkdən üstümə od ələnibdir. Könlümün həsrətlə gözlədiyi söz Telefon xəttində çiliklənibdir. * * * Gör harda qırıldı telefon teli, Qismətim çətin ki, isinə daha. Qəzaya uğrayıb eşqimin feli, Qanadı qırılmış isiməm daha. * * * Xətlər ümidimi veribdir bada, Taleyim o sözü öpəsi idi. O söz gümanımı öldürüb, ya da Üstümə səadət səpəsi idi. * * * Görən tapılarmı söz qırıqları?! Tutubdur üzünü ellərə könlüm. Baş alıb sinəmdən Gəncəyə sarı, Düşüb dəli kimi çöllərə könlüm. * * * Telefon telini bağrına basıb, Çalıb oxuduğu “Yanıq Kərəm”di. Neyləsin “sev”-çatıb, sözün arxası Bilmir ki, “-irəm”di, yoxsa”-mirəm”di?!
BİTMƏSİN Apar məni o günlərə,o aya Göz baxmaqdan,üz yanmaqdan doymaya, Əllərimi əlin yaxin qoymaya, Nəfəsimdə də nəfəsinə yetməsin, Bu sevdamin ömrü-günü bitməsin! * * * Apar məni ilk görüşə,üşənim, O görüşün ayaqina döşənim, Biraz gecik,üşüm-üşüm üşüyüm, Qoy ürəyim titim-titim titrəsin Bu sevdamin ömrü günü bitməsin! * * * Apar məni o bahara gəl,gülüm, Cicək olum əllərinlə üzülülm, Bircə-bircə tellərinə düzülüm, Xəyalimdan özgə xəyal ötməsin, Bu sevdamin ömrü-günü bitməsin! * * * Apar məni o yerlərə,gəzək bir. Anan səni şişə cəksin,dözək bir, Bəhanə tap,inciyək bir,küsək bir. Durub gedim,ayaqlarim getməsin, Bu sevdamin ömrü-günü bitməsin! * * * Apar məni o günümə baxim mən, Qizillari yandirim mən,yaxim mən, Öz eşqimi barmaqina taxim mən, Bir üzüyə yenə gücüm yetməsin, Bu sevdamin ömrü-günü bitməsin! * * * Daş-qaş nədir,sən qüdrətdən süslüsən, Göydən enməz mələklərin mislisən, Bu dünyada bir od mənəm,bir od sən, Alov varmi,mənə qibtə etməsin? Bu sevdamin ömrü-günü bitməsin!
AYIRAR BU DÜNYA BİZİ NƏ VAXTSA Burax inadını, ay ömrüm, günüm Çəkilər göylərə harayım, ünüm. Dolaşar qəfildən ömür düyünüm, Ayırar bu dünya bizi nə vaxtsa. * * * Dağlayar qəlbini, dağlayar dağ-dağ, Sinəmdə əcəlin çatdığı ocaq. Tüstüsü gözünü yandırar ancaq, Üşüdər qəlbini közü nə vaxtsa. * * * Ha səslən, dağılmaz əbədi yuxum, Burnunun ucunu göynədər qoxum. Çarpaz dağlar çəkər sənə yoxluğum, Çiləyər yarana duzu nə vaxtsa. * * * Düşər xatirələr yadına bir-bir, Yanarsan günlərin oduna bir-bir. Əsər əsim-əsim, titrəyər tir-tir, Sınar qürurunun dizi nə vaxtsa. * * * Bəxtin gözlənilməz günlə rastlaşar, Odun da, közün də Şahmarsızlaşar, Dadın da, duzun da Şahmarsızlaşar, Ayırar bu dünya bizi nə vaxtsa.
ƏLVİDA Çatdı halallaşmaq vaxtı, a yerlər. Yamaclar əlvida, yollar əlvida! Hər yarpaq mehriban bir ələ bənzər, Mənə əl eyləyən əllər, əlvida! * * * Dərdimi heç kimə aça bilmədim, Hicranın əlindən qaça biımədim, Zülmün sədlərini keçə bilmədim, Çəmənlər əlvida, çöllər əlvida! * * * Bir ocağın odu-közü olmadım, Saza dönüb “Yanıq Kərəm çalmadım, Toza dönüb qoynunuzda qalmadım, Cığırlar əlvida, yollar əlvida. * * * Kükrəyə-kükrəyə qabarmadınız, Həsrətin bəndini qoparmadınız, Yuyub dərdlərimi aparmadınız, Yağışlar əlvida, sellər əlvida! * * * Hələ bu dünyada qalmaq payım var, Bəxtimin üzünə gülmək payım var, Azadlıq yolunda ölmək payım var, Obalar əlvida, ellər əlvida! Təbriz. 1992.
SƏNİ Arzumun yoluna çıxan həyatsan, Dönmərəm köksümdə tonqal da çatsan… Bilsəm ki, yandırıb-yaxsan bir odsan Yenə gözüm üstə qoyaram səni * * * Gülüm, könlüm hara, şikayət hara? Sevinər çəkdiyin çarpaz dağlara Gündə baxışından alsam min yara Xeyirxah mələyim sayaram səni. * * * Ölüncə yanında əsir qalaram Verdiyin əzaba layla çalaram, Vaxt gələr çevrilib torpaq olaram Gəlsən hənirtindən duyaram səni.
BU GECƏ Bu gecə nə gözəl gecədir, könül, Bu gecə ay necə bədirlənibdir. Dünya süd gölündə çimir elə bil, Elə bil üfüqlər yerə enibdir. * * * Gecə ağ duvaqlı nazlı gəlin tək, Açıb saçlarını yuyur sularda. Yaylıq tək asılıb ağacdan külək, Dünya nə gözəlmiş bu ilk baharda… * * * Bəlkə ikimizik dünyada oyaq, Bəlkə bu gecənin gəlişi haqdır. Sən mənə səhərin gözləriylə bax, Bəxtim günəş kimi doğulacaqdır. * * * Ulduzlar torpağa tökülür dən-dən, Çiçək yağışında yuyulur gecə. Torpağın əliylə yazıla bilən Gözəl şer kimi duyulur gecə. * * * Uzansın bu gecə… Sökülməsin dan, Bu gecə huşumu başımdan almış, Utansın bu gecə yanaqlarından, Bu gecə üzündə bir qara xalmış…
VƏTƏN ŞEİRİ (“Və-Tən”) Sui-qəsd ediblər şan-şərəfinə! Edam olunubdur beş hərfin də! “Və” keçib sərhəddin o tərəfinə, “Tən”qalıb sərhəddin bu tərəfində! * * * İmkan yox tikanlı sətri pozmağa, Pozanım olsa da, poza bilmirəm. Ürəyim gəlməyir bütöv yazmağa, Mən səni bitişik yaza bilmirəm. * * * Sən iki hecalı bir sözsən “və-tən!” Sətirdən-sətrə ķecirilmisən!!! 1966. Müəllif: Şahmar ƏKBƏRZADƏ
>>>SÖZÜN AĞ RƏNGİ ŞAHMAR ƏKBƏRZADƏ HAQQINDA Tanınmış şair, jurnalist Şahmar Əkbərzadə — 28 Dekabr 1941-ci ildə Ağdam rayonunun Çəmənli kəndində ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. 1958-ci ildə Mahrızlı kənd orta məktəbini bitirdikdən sonra həmin il Şuşa Pedaqoji Texnikomuna daxil olub və 1960-cı ildə texnikomu bitirmişdir. Elə həmin il M.F.Axundov adına Dillər İnstitutunun Rus dili və ədəbiyyatı şöbəsinə daxil olmuş, 1960-cı ildə Rus dili müəllimi ixtisasını bitirmişdir. Bir neçə il Çəmənli kənd orta məktəbində müəllim işləmiş, 1968-ci ildə Bakı şəhərinə köçüb “Azərbaycan gəncləri” qəzetində jurnalist kimi fəaliyyətə başlamışdır. Sonralar həmin qəzetdə şöbə müdiri vəzifəsində çalışmışdır. “Kommunist” qəzetində müxbir və şöbə müdiri olmuşdur. 1990-cı ildə “Mədəniyyət” qəzetini təsis etmiş və ömrünün sonunadək qəzetin baş redaktoru olmuşdur. Şahmar Əkbərzadə 2000-ci il avqust ayının 30-da Bakı şəhərində dünyasını dəyişmişdir. 10 fevral 2014-cü ildə adını daşıyan “Şahmar Ədəbi Məclisi” (ŞƏM) təsis olunmuşdur. YARADICILIĞINDAN NÜMUNƏLƏR: QARABAĞSIZ QARABAĞLI Utanım yerinə ay bulud sənin, Allahın altında ağ eyləyirsən.. Alışır ciyəri çölün, çəmənin, Yağışı dənizə səpələyirsən.. * * * Utanım yerinə sənin, ay dəniz, Susuzlar qoynunda yetmir kamına.. Çayların başını kəsib tər-təmiz, Dönmüsən suların qəbristanına.. * * * Bu da ki, min illik Türk qəbristanı, Analar kor oldu ağı deməkdən.. Utanım yerinə, Türk yatağanı, Gözlərin doymadı Türkü yeməkdən.. * * * Utanım yerinə Misri qilincım, Tufəng çıxan kimi qınına girdin.. Utanıb-qızarıb sənə güvəncim, Sən öz qanımıza yerikləyirdin.. * * * Utanım yerinə qoç Koroğlu, din! Düşmənin kimiydi? – Həsən paşaydı.. “Leş bir yana, baş bir yana” -deyirdin, Qalağa vurduğun qardaş başıydı.. * * * Utanım yerinə Əmir Teymurum, Əzdin Bəyazidi, qırdın Tatarı.. Sənin zəfərinlə sındı qürurum, Yadlara qul oldu yurd balaları.. * * * Şah babam Xətayi, ey Sultan Səlim, “Çaldıran” deyəndə odlanıram mən.. Əsrlər keçsə də düzəlmir belim, Sizin yerinizə utanıram mən.. * * * Utanım yerinə ey insan oğlu, Bir yandan əcəldən fəryad edirsən.. O biri yandan da zirehli, zağlı, Ölüm silahları icad edirsən.. * * * Bir utanc qurumu qurardım hökmən, Egər olmasaydı məni qınayan.. Yerlərdən, göylərdən utanıram mən, Utanım yerinə, ay utanmayan..!
DAYANIN! Mənə əl eləyən əllər dayanın, Boynuma dolanan qollar dayanın, Çiçəklər dayanın,güllər dayanın, Məni ötürməyə tələsməyin siz ! * * * Hələ ocaqlardan od əmməmişəm. Dərdimi Araza göməmməmişəm, Vüsalın ətrinə bələnməmişəm, Məni ötürməyə tələsməyin siz! * * * Dərddən hayıf çıxmamışam doyunca Onu daşa çaxmamışam doyunca Ərk qalama baxmamışam doyunca Məni ötürməyə tələsməyin siz. * * * Qoyun sevincimi selə döndərim, Günümü uzadıb ilə döndərim , Dəli həsrətimi külə döndərim , Məni ötürməyə tələsməyin siz! * * * Səttərxanın məzarını öpməmiş, Torpağını gözlərimə səpməmiş, Ayrılığa dəli nərə təpməmiş, Məni ötürməyə tələsməyin siz ! Təbriz 1992.
ÖZÜN ÖZGƏNİN Sənin tilsimindən çıxa bilmirəm, Neyləyim bu eşqi boğa bilmirəm, Yolundan gözümü yığa bilmirəm, Gözdağın mənimdir, gözün özgənin. * * * Öz sevdan özünü qarğışa salıb, Ömrün qara qalıb, yağışa qalıb, Taleyin tüstünlə baş-başa qalıb, Tüstün mənimkidir, közün özgənin. * * * Şahmara vəfandan cəfan nurludur, Baharın şaxtalı, yayın qarlıdır, Həsrətin özündən etibarlıdır, Həsrətin mənimdir, özün özgənin.
QRİMLƏYİR Dolanır boynuma doğmalıq mehi, Hardasa bir dəli həsrət inləyir. Sükutu ilahi bülbül cəh-cəhi, Mənim varlığımı qəm qrimləyir. * * * Şəfəqlər zülmətin kəsir başını, Bəyaz dan yerini qan qrimləyir. Sübh yeli meşəni, şeh bənövşəni, Məğrur zirvələri çən qrimləyir. * * * Şirin mürgülərdən ayrılır güllər, Göylər yer üzünü nura bələyir. Dənizdən sahilə çıxır gözəllər, Mərmər sinələri gün qrimləyir. * * * Tökülür dənizə nazlar, qəmzələr Bəxtəvər suları naz qrimləyir. Leyli-Məcnunları sərin gölgələr, Məcnun söyüdləri yaz qrimləyir. * * * Gündüzü-günəşli loğman havalar, Gecəni Krımda Ay qrimləyir. Yalları bulaqlar, yolları çinar, Zümrüd vadiləri yay qrimləyir. * * * Hanı gözəllikdə Krıma tay yer? Hanı əzizlikdə Krıma əvəz? Hər şey bu yerlərdə qrim götürər, Bircə faciələr qrim götürməz. * * * Dolanır boynuma ayrılıq mehi, Hardasa bir dəli həsrət inləyir. Kiminin bəxtini bülbül cəh-cəhi, Kiminin bəxtini qəm qrimləyir. 1985.
YOLLAR Ayaqla torpağın öpüşməsindən Doğulub böyüyür yollar həyatda. Tapdana-tapdana min illər boyu, Ömür qazanıbdır ayaqlar altda. * * * Gəlimli-gedimli yol nəsillərin, ölməz abidəsi, əmanətdir. Tapdanmaq – insanın şərəfsizliyi, Tapdanmaq – yolların ləyaqətidir. * * * İnsan qədəminə tamarzı qalmaq, Yolların bağrına çəkilən dağdır. Dünyada ayaqlar altda yaşamaq, Bircə yollar üçün alçalmamaqdır. 1968.
TƏZƏ NAĞARA Sitəm görəcəksən ulduzlar sanı, Bir azdan başına od ələnəcək. Dodaqlar öpəcək qara zurnanı, Səninsə sifətin sillələnəcək. * * * Hələ təpər topla, dözüm yığ hələ, Qanları coşdurub qaynatmalısan. Üzünə çırpılan sillələr ilə Toya gələnləri oynatmalısan. * * * Bir azdan üstünə düşəcək əllər, Səni nağaraçı yesir edəcək. Ağrından həzz alıb süzən gözəllər Fəryadın üstündə yallı gedəcək. * * * Bu alın yazındı, nə küs, nə inci, Çırtma çatlayacaq qaşında sənin. Dərdə bax, hamının toyu, sevinci Qapaza dönəcək başında sənin. * * * Alın yazısından qaçmayıb heç kim, Sitəmə sinə gər, qəmə qələm çək! Yediyin sillələr qorxma əzizim, Şəninə əskiklik gətirməyəcək. * * * Qoşa şapalağa dözəcək dərin, Nalən musiqiyə dönəcək hökmən, Qəm yemə, nağara, döyülənlərin Bütün yer üzündə xoşbəxti sənsən. * * * Bəxtəvər başına, sillələn nə qəm, Sillələr ömrünə nur ələyəcək. Dərd mənim dərdimdir, sabah bilmirəm Kimlər taleyimi sillələyəcək!
ALLAH AMANDIR! Adamlar itirir adamlığinı, Adam təlxək olur, Allah amandır! Kələklə gələnlər küləklə getmir, Kələk pələng olur, Allah amandır! * * * Sürülər mələşir, qoçlar həlləşir Çaqqal qurda dönür,tülkü şirləşir Cüllüt qartallaşir,milçək filləşir, Fillər milçək olur, Allah amandır! * * * Bülbülün yurduna quzğun tökülür, Güllərin gözünə millər çəkilir, Qədim gülüstana sitəm əkilir, Sitəm çələng olur, Allah amandır! * * * Səyi bəy eyləyən dastançıya bax, Bostan tanımayan bostançıya bax, Pulla böhtan deyən böhtançıya bax, Böhtan çörək olur, Allah amandır! * * * Quru didişmədə vaxt batıb gedir, Hamı xalq-xalq deyir, xalq batıb gedir, Haqsızın əlində haqq batıb gedir, Haqlı “xərçəng”olur, Allah amandır! * * * Hesab çəkiləndə əyri düz çıxır, Üzü üzlər görən qarı qiz çıxır, Həqiqət bir anda dönüb fıs çıxır, Yalan gerçək olur, Allah amandır! * * * Namərdlər birləşir, mərdlər əyişir, İmanlar, məbədlər, pirlər dəyişir, Məqamlar dəyişir, yerlər dəyişir, İblis mələk olur, Allah amandır!
HANI? Xoş gördük a yerlər a göylər salam Gəldim o yerlərdən bir salam alam. Danış bənövşəli, laləli talam Ölüb dirildiyim o anım hanı. * * * İlk eşqin qisməti gətirməyirsə Talada görməsin günahı kimsə Andına eşqinə dönük mənəmsə Bəs əhdinə vəfalı olanım hanı. * * * Tutulub göylərin qaşı qabağı Dindirə bilmirəm şahid qovağı Soruşa bilmirəm ayrılıq çağı Arxamca gözləri dolanım hanı. * * * Sənsiz bu yerlərdə şirin avazam Kövrələ-kövrələ axan Arazam “Yanıq Kərəm”yə köklənmiş sazam Dindirənim hanı, çalanım hanı.
LAÇINLI ŞAHVERDİ DƏDƏYƏ Çoxdandır burnumun ucu göynəyir Şirin söhbətindən, sözündən ötrü. Söhbət bəhanədir, vallah, ay dədə, Özüm divanəyəm özündən ötrü. * * * Könlümdə bir dəli həsrət kişnədi, Bu dünya gözümdə sənsiz heç nədir. Özüm də bilmirəm niyə təşnədi, Gözüm Gözbulağın gözündən ötrü?! * * * Küsməyə haqqı var o dağların da, Lilparlı, yarpızlı bulaqların da, Bir il yarımdır ki, dodaqlarımda Bir öpüş göynəyir üzündən ötrü. * * * Bahar yal-yamaca gül ələyibdir, Xəyalım o yerə iməkləyibdir, Sinəmdə qəm-qüssə çiçəkləyibdir Başyurdun çiçəkli düzündən ötrü. * * * Mıxtökən zirvəsi göz diksin bizə, O dağlar nəriylə duraq üz-üzə, Dədə-bala bardaş quraq diz-dizə, Dizim həsrət çəkir, dizindən ötrü. * * * Hövcələm tükənib ajı il sayır Hər gün görüşünə ümid bağlayır. Mərmər səkilərdə izim ağlayır Şehli çəməndəki izindən ötrü.
ÜŞÜDÜ Sənsiz salamımı almadı dağlar, Həmdəmim, həyanım olmadı dağlar, Elə köks ötürdü gülgəz yaylaqlar Yamaclar üşüdü, qaşlar üşüdü. * * * Məni sənsiz görüb süsən saraldı, Nərgiz pörşələndi, lalə qaraldı, Göyü bulud basdı, yeri qar aldı, Dərələr ah çəkdi, döşlər üşüdü. * * * Məni sənsiz görüb ürpəşdi otlar Əsdi titim-titim titrəşdi otlar, Bəyaz yaylığını sıxdı buludlar, Məni sənsiz görüb quşlar üşüdü. * * * Üzümə baxmadı gədiklər, gülüm, Mələşdi talada əliklər, gülüm, Elə oxudu ki, kəkliklər, gülüm, Qayalar səksəndi, daşlar üşüdü. * * * Məni sənsiz görüb çağladı bulaq, Könlümü min yerdən dağladı bulaq, Körpə cüyür kimi ağladı bulaq, Gözümün içində yaşlar üşüdü.
KİRPİYİMİ QƏDƏMİNƏ SƏRİM QOY! (Mələk Baharlıya) Məndən küsmə, gül nəfəsin töyşüyər, Səni görüb bənövşələr pörşüyər, Dayan gülüm, ayaqların üşüyər, Kirpiyimi qədəminə sərim qoy! * * * Əl verirəm, əsdirmirsən əlimi Gül verirəm, küsdürürsən gülümü, Yavaş yeri, yel dağıtmış telini Ürəyimin tellərinə hörüm qoy! * * * Həsrətimin çiçəkləri xallanıb, Ədaların şan bağlayıb, ballanıb, Dodağında küsüşmələr barlanıb, O barları dodağımla dərim qoy! * * * Heç bilmirəm ulduz nədir, Ay nədir! Bürcüm nə bürc, günüm nə gün, ay nədir? Baxışların taleyimə aynadır Ayaq saxla, taleyimi görüm qoy! * * * Şahmar yazıq hardan alsın dözümü? Nazın, qəmzən sındırıbdır dizimi. Yana-yana kül elədim özümü, Sürmə olum, gözlərinə girim qoy!
BİLMƏYİM Bir gün ünvanıma gələcək ölüm! Zərrəcə eynimə gəlmir ölməyim! Elə utanıram, gələsən, gülüm, Sənin ayağına dura bilməyim! * * * Namərddir ölümdən üşənib qorxan! Bir şərbət nədir ki, içə bilməyəm?! Elə utanıram, adi yağışdan Sənin göz yaşını seçə bilməyəm! * * * Elə utanıram gəlib-gedəsən, Sənin gəlişini duya bilməyəm! Üstümə səpdiyin çiçəkləri mən Gözümün üstünə qoya bilməyəm! * * * Elə utanıram, utanıram mən, Ayılam, könlünü ala bilməyəm! Dərdim təzələnə, xəcalətimdən Ölmək istəyəm mən, ölə bilməyəm!
“POÇT ŞEİRLƏRİ” SİLSİLƏSİNDƏN Qismətim gümandan gümana düşüb, Köksümdən perikib könlüm haçandır. Məhəbbət çəmənim tufana düşüb, Çırtlamır çiçəyim, gülüm haçandır. * * * Haçandır ürəyim dağlanır köz-köz, Dəstəkdən üstümə od ələnibdir. Könlümün həsrətlə gözlədiyi söz Telefon xəttində çiliklənibdir. * * * Gör harda qırıldı telefon teli, Qismətim çətin ki, isinə daha. Qəzaya uğrayıb eşqimin feli, Qanadı qırılmış isiməm daha. * * * Xətlər ümidimi veribdir bada, Taleyim o sözü öpəsi idi. O söz gümanımı öldürüb, ya da Üstümə səadət səpəsi idi. * * * Görən tapılarmı söz qırıqları?! Tutubdur üzünü ellərə könlüm. Baş alıb sinəmdən Gəncəyə sarı, Düşüb dəli kimi çöllərə könlüm. * * * Telefon telini bağrına basıb, Çalıb oxuduğu “Yanıq Kərəm”di. Neyləsin “sev”-çatıb, sözün arxası Bilmir ki, “-irəm”di, yoxsa”-mirəm”di?!
BİTMƏSİN Apar məni o günlərə,o aya Göz baxmaqdan,üz yanmaqdan doymaya, Əllərimi əlin yaxin qoymaya, Nəfəsimdə də nəfəsinə yetməsin, Bu sevdamin ömrü-günü bitməsin! * * * Apar məni ilk görüşə,üşənim, O görüşün ayaqina döşənim, Biraz gecik,üşüm-üşüm üşüyüm, Qoy ürəyim titim-titim titrəsin Bu sevdamin ömrü günü bitməsin! * * * Apar məni o bahara gəl,gülüm, Cicək olum əllərinlə üzülülm, Bircə-bircə tellərinə düzülüm, Xəyalimdan özgə xəyal ötməsin, Bu sevdamin ömrü-günü bitməsin! * * * Apar məni o yerlərə,gəzək bir. Anan səni şişə cəksin,dözək bir, Bəhanə tap,inciyək bir,küsək bir. Durub gedim,ayaqlarim getməsin, Bu sevdamin ömrü-günü bitməsin! * * * Apar məni o günümə baxim mən, Qizillari yandirim mən,yaxim mən, Öz eşqimi barmaqina taxim mən, Bir üzüyə yenə gücüm yetməsin, Bu sevdamin ömrü-günü bitməsin! * * * Daş-qaş nədir,sən qüdrətdən süslüsən, Göydən enməz mələklərin mislisən, Bu dünyada bir od mənəm,bir od sən, Alov varmi,mənə qibtə etməsin? Bu sevdamin ömrü-günü bitməsin!
AYIRAR BU DÜNYA BİZİ NƏ VAXTSA Burax inadını, ay ömrüm, günüm Çəkilər göylərə harayım, ünüm. Dolaşar qəfildən ömür düyünüm, Ayırar bu dünya bizi nə vaxtsa. * * * Dağlayar qəlbini, dağlayar dağ-dağ, Sinəmdə əcəlin çatdığı ocaq. Tüstüsü gözünü yandırar ancaq, Üşüdər qəlbini közü nə vaxtsa. * * * Ha səslən, dağılmaz əbədi yuxum, Burnunun ucunu göynədər qoxum. Çarpaz dağlar çəkər sənə yoxluğum, Çiləyər yarana duzu nə vaxtsa. * * * Düşər xatirələr yadına bir-bir, Yanarsan günlərin oduna bir-bir. Əsər əsim-əsim, titrəyər tir-tir, Sınar qürurunun dizi nə vaxtsa. * * * Bəxtin gözlənilməz günlə rastlaşar, Odun da, közün də Şahmarsızlaşar, Dadın da, duzun da Şahmarsızlaşar, Ayırar bu dünya bizi nə vaxtsa.
ƏLVİDA Çatdı halallaşmaq vaxtı, a yerlər. Yamaclar əlvida, yollar əlvida! Hər yarpaq mehriban bir ələ bənzər, Mənə əl eyləyən əllər, əlvida! * * * Dərdimi heç kimə aça bilmədim, Hicranın əlindən qaça biımədim, Zülmün sədlərini keçə bilmədim, Çəmənlər əlvida, çöllər əlvida! * * * Bir ocağın odu-közü olmadım, Saza dönüb “Yanıq Kərəm çalmadım, Toza dönüb qoynunuzda qalmadım, Cığırlar əlvida, yollar əlvida. * * * Kükrəyə-kükrəyə qabarmadınız, Həsrətin bəndini qoparmadınız, Yuyub dərdlərimi aparmadınız, Yağışlar əlvida, sellər əlvida! * * * Hələ bu dünyada qalmaq payım var, Bəxtimin üzünə gülmək payım var, Azadlıq yolunda ölmək payım var, Obalar əlvida, ellər əlvida! Təbriz. 1992.
SƏNİ Arzumun yoluna çıxan həyatsan, Dönmərəm köksümdə tonqal da çatsan… Bilsəm ki, yandırıb-yaxsan bir odsan Yenə gözüm üstə qoyaram səni * * * Gülüm, könlüm hara, şikayət hara? Sevinər çəkdiyin çarpaz dağlara Gündə baxışından alsam min yara Xeyirxah mələyim sayaram səni. * * * Ölüncə yanında əsir qalaram Verdiyin əzaba layla çalaram, Vaxt gələr çevrilib torpaq olaram Gəlsən hənirtindən duyaram səni.
BU GECƏ Bu gecə nə gözəl gecədir, könül, Bu gecə ay necə bədirlənibdir. Dünya süd gölündə çimir elə bil, Elə bil üfüqlər yerə enibdir. * * * Gecə ağ duvaqlı nazlı gəlin tək, Açıb saçlarını yuyur sularda. Yaylıq tək asılıb ağacdan külək, Dünya nə gözəlmiş bu ilk baharda… * * * Bəlkə ikimizik dünyada oyaq, Bəlkə bu gecənin gəlişi haqdır. Sən mənə səhərin gözləriylə bax, Bəxtim günəş kimi doğulacaqdır. * * * Ulduzlar torpağa tökülür dən-dən, Çiçək yağışında yuyulur gecə. Torpağın əliylə yazıla bilən Gözəl şer kimi duyulur gecə. * * * Uzansın bu gecə… Sökülməsin dan, Bu gecə huşumu başımdan almış, Utansın bu gecə yanaqlarından, Bu gecə üzündə bir qara xalmış…
VƏTƏN ŞEİRİ (“Və-Tən”) Sui-qəsd ediblər şan-şərəfinə! Edam olunubdur beş hərfin də! “Və” keçib sərhəddin o tərəfinə, “Tən”qalıb sərhəddin bu tərəfində! * * * İmkan yox tikanlı sətri pozmağa, Pozanım olsa da, poza bilmirəm. Ürəyim gəlməyir bütöv yazmağa, Mən səni bitişik yaza bilmirəm. * * * Sən iki hecalı bir sözsən “və-tən!” Sətirdən-sətrə ķecirilmisən!!! 1966. Müəllif: Şahmar ƏKBƏRZADƏ
BƏXTİYAR MÜƏLLİM YERİ GƏLƏNDƏ ONUN ŞEİRLƏRİNDƏN ƏZBƏR DEYİRMİŞ
ŞAHMAR ƏKBƏRZADƏ 80
Həmrəyliyimiz, Birliyimiz, Azadlığımız, Bütövlüyümüz uğrunda yaşanan ədəbi ömür… Səksən illiyindən, yubiley ilindən keçirik bu ömrün…Ruhu şad olsun!..
Şahmar müəllim sevgi poeziyası ilə ədəbiyyata gəlib desəm, bəlkə də səhv etmiş olmaram… Oxucu sevgisi qazanan şeirlərlə gəlib desəm, yenə bir-birini tamamlayan fikirlər söyləmiş olaram…
Onun ilk oxuduğum şeirlərinə əsaslanıb bu fikri yazıram… Ancaq elə yaradıcılığının ilk illərindən onun Vətən, dövlət, xalq sevgisi gur, çağlar bir ömrə çevrildi, bu ömür misra-misra, dalğa- dalğa ömrümüzə qarışdı…Bu ömür Vətən müharibəsində qazandığımız qələbəyə də mənəvi töhfəsini verdi… Bu ömür qardaş ölkələrdən gələn yardımlarda da göründü…
Şahmar milli maraqlarımıza, tarixi dərdlərimizə söykək şeirləri ilə, ədəbiyyatımıza yeni bir nəfəslə gəldi. Türk xalqlarının birliyinin qorunmasının gərəkliyini, bir-birinə qılınc çəkən qardaş millətlərin faciəsini dilə gətirdi…
Utanım yerinə Əmir Teymurum,
Əzdin Bəyazidi, qırdın Tatarı…
Sənin zəfərinlə sındı qürurum,
Yadlara qul oldu yurd balaları..
Şah babam Xətayi, ey Sultan Səlim,
“Çaldıran” deyəndə odlanıram mən..
Əsrlər keçsə də düzəlmir belim,
Sizin yerinizə utanıram mən..
Böyük məclislərdə, 1989-cu ildə Qırgızstanda keçirilən bir yubiley düzənindəki çıxışı ilə türk dünyasının böyük təəssübkeşi kimi tanındı. Türkiyəli qələm adamları: Şahmar bizim sərhədsiz ruhumuzdu- dedilər. Bizim deyəndə, əlbəttə, bütöv türk dünyası nəzərdə tutulur.
Bəxtiyar Vahabzadə, Məmməd Araz, Xəlil Rza Ulutürk poeziyasından keçib gələn vətəndaş yanğısı Şahmar Əkbərzadə şeirində özünəməxsus ifadəsini tapdı.Hətta Bəxtiyar müəllim yeri gələndə Şahmarın şeirlərindən nümunələri əzbər deyirmiş…
Torpaqlarımızın işğalına etraz şair harayına çevrilir, özünü, soydaşlarını ittihama çevrilir, yanar ürəkdən qopub gələn şeirlərə çevrilir… Arada nisbi sakitlik yarananda, özü-özü ilə tək qalanda yenə sakitləşmir:
Qırxqız dərdin dənizləşir,
Gəlin qayan kənizləşir.
Ta Şuşan da Təbrizləşir,
Döy başına, yan, ay Şahmar!
Bəzən dərdini-kədərini də dünyaya ünvanlayır, zülmü, əzabı insanlardan əsirgəməyən dünyaya “sağ olsun deyir,minnətdarlıq da bildirir”, bəs bu necə sağ oldu, necə minnətdarlıqdı?..
Zülmümü taxtından heç endirmədi,
Dərdimin gözünü nəmləndirmədi.
Sağ olsun, qəmimi qəmləndirmədi,
Mindirdi qəmimi hörmətə dünya.
Cövrümə olmazın hörmət eylədi,
Cəfamı ağ günə qismət eylədi,
Neçə yurd-yuvamı qürbət eylədi,
Tanıtdı yaxamı qürbətə dünya.
Vətəndaş qayğılarının, narahatlığının, etrazının lirika vasitəsi ilə ifadəsi Şahmar Əkbərzadə şeirində örnək sayılacaq səviyyədədi. Şahmar Əkbərzadə poeziyası dəyərlər uğrunda mübarizə poeziyasıdı…
Adamlar itirir adamlığinı,
Adam təlxək olur, Allah amandır!
…Pulla böhtan deyən böhtançıya bax,
Böhtan çörək olur, Allah amandır!
Yaxud:
Hanı dinimizi bayraq edənlər,
Yanan yox o əsir məbədə, Allah!
Cihaddan yayınıb Həccə gedənlər
Səndən nə istəyir Kəbədə, Allah?
Şeirlərində mürəkkəbi qeyrət olan qələmdən, min kişiyə papaq olan qadın,qız ləçəyindən yazır… Tariximizə nəzər salır, sanki bu günümüzü də görür, bizdən ayıqlıq, sayıqlıq istəyir:
Gizli tələ qurur ölkə ölkəyə,
Dövlət ovlamağa dövlət axtarır.
90-cı illərin əvvəlində gedən Qarabağ döyüşlərinə münasibət bildirir. Çəkinmədən, cəsarətlə gerçəkliyi yazır. Bizi silkələyir, haqlı olaraq, bizdən baş verənlərə tənqidi münasibət istəyir. Mühitin saflaşmasına ehtiyacdan yazır:
Haqq savaşı dönüb alış-verişə,
Kasıb-kusub mat qalıbdı bu işə.
Aman Allah, döyüşə bax, döyüşə,
Satqınıyla qəhrəmanı bilinmir…
“Armud ağacı” şeiri Mirzə Ələkbər Sabirin nəfəsi duyulan şeirlərindəndi, “özümüzə əngəl kələf” olmağımızı, nöqsanlarımızı dilə gətirir. Bu şeir özünüittiham, özünütənqid və duruluğa çağrış şeiri kimi dəyərlidi…
Lirik duuğuların təravətli ifadəsı, dil gözəlliyi, incə duyum Şahmar Əkbərzadəni klassiklərlə bir sıraya gətirir.
Xəlqi ifadələr, könül çırpıntılarının bədii təqdimi oxucunun varlığına yol tapır, nə vaxtsa yaşadığı kövrək duyğuları ona yenidən yaşadır.
Sənin tilsimindən çıxa bilmirəm,
Neyləyim bu eşqi boğa bilmirəm,
Yolundan gözümü yığa bilmirəm,
Gözdağın mənimdir, gözün özgənin.
…Şahmara vəfandan cəfan nurludur,
Baharın şaxtalı, yayın qarlıdır,
Həsrətin özündən etibarlıdır,
Həsrətin mənimdir, özün özgənin.
Sevgisində Fərhad kimi fədakardı, sədaqətlidi Şahmar.
Məndən küsmə, gül nəfəsin tövşüyər,
Sənə baxıb bənövşələr pörşüyər,
Dayan, gülüm, qədəmlərin üşüyər,
Kirpiyimi qədəminə sərim qoy.
Əksər şeirlərində xalqın dərdini, güzaranını dilə gətirir, çoxları bunu yazmağa bəlkə də cürət etməz, ancaq Şahmar yazır:
Qanun-qaydalarla özəlləşir qəm,
Qızıllar cəhənnəm, dollar cəhənnəm,
Samana çevrilən pullar cəhənnəm,
Ülfətə girişir inflyasiya.
Ana haqqı-tanrı haqqı deyib ulu babalarımız. Şahmar dörd misralıq şeirində ana itkisinindən yazır. Yaxından, uzaqdan keçən yolçulara xitab edir… Burada onu, anasının pak ruhunun keşiyində dayanan bir oğul kimi görürük…
Yolçu, ayaq saxla bircə saniyə!
Demirəm yanğıma gözündən yaş tök…
Anamın pak ruhu şad olsun deyə,
Gedib öz ananın önündə diz çök!
Bu misralarda ana qədri bilən, başqalarından da bu münasibəti gözləyən oğul var, insanlıq, böyüklük, ululuq var-Şahmar var…
Şahmar Əkbərzadə şeirinin məna-məzmunu, dil-üslub incəliyi, səmimiyyəti, Vətən qayğıları ilə sözün həqiqi mənasında, klassik qələm sahibinə çevrilir…
Sözümü Şahmara həsr etdiyim misralarla tamamlamaq istəyirəm:
