BAX – BİL:
Günlük arxivlər: Oktyabr 3, 2025
Milli Kitabxanada “Milli-mənəvi dəyərlərin Vətənə qayıdışı” layihəsi çərçivəsində növbəti tədbir keçirilib
3 oktyabr tarixində Milli Kitabxana tərəfindən XI Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgisi çərçivəsində Bakı Ekspo Mərkəzində Azərbaycan Milli Kitabxanasının, Heydər Əliyev Fondu və Azərbaycan Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyi ilə birgə həyata keçirdiyi “Milli-mənəvi dəyərlərin Vətənə qayıdışı” layihəsi üzrə Azərbaycana gətirilmiş klassiklərimizin əlyazmalarının sərgisinin təqdimatı keçirilib.
Tədbirdə Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət naziri Adil Kərimli, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi sədrinin birinci müavini Əli Əhmədov, Qətər Dövlətinin mədəniyyət naziri Abdülrəhman bin Həməd Al Tani iştirak ediblər.
Təqdimat zamanı Azərbaycan Milli Kitabxanasının direktoru, professor Kərim Tahirov Azərbaycan xalqına məxsus milli-mənəvi dəyərlərin dünya kitabxanalarında və muzeylərində qorunub saxlanıldığını bildirib. Direktor sərgidə “Milli-mənəvi dəyərlərin Vətənə qayıdışı” layihəsi çərçivəsində müəyyən olunaraq Milli Kitabxanaya gətirilən Azərbaycan ədəbiyyatının klassiklərindən Nizaminin, Nəsiminin, Füzulinin və digər Azərbaycanın müdrik şəxsiyyətlərinin qiymətli əlyazmalarının nüsxələrinin nümayiş olunduğunu söyləyib.
Qeyd edək ki, Milli Kitabxananın əməkdaşları tərəfindən “Milli-mənəvi dəyərlərin Vətənə qayıdışı” layihəsi üzrə Azərbaycan Milli Kitabxanasına gətirilmiş klassiklərimizin əlyazmalarının elektron nüsxələridən ibarət “Azərbaycan əlyazmaları dünya kitabxanalarında” adlı elektron məlumat bazası da yaradılıb.
İlkin mənbə: Azərbaycan Milli Kitabxanası
Adilə Nəzər – Payız
PAYIZ
Bir gülün yarpağında barmaq izini gördüm,
Demək, sən toxunubsan, rəngləri dəyişən “qız”.
Titrək ləçəklərində soyuq bir hüzün vardı,
Küsdürüb göndərmisən kəpənəyini, payız.
Soyudubsan Günəşin qızıl rəngli gözünü,
Ağaclarda budaqlar ayrılığı oxuyur.
Səssiz-səssiz fəth edir buludlar göy üzünü,
Həzin rüzgar ruhuma sarı köynək toxuyur.
Quşlar köç yolundadır, vida qanadı çalır,
Torpaq islaq, hava nəm, duyğular axınlaşır.
O kollar, sarmaşıqlar məni yadıma salır,
Baharım keçb gedir, payızım yaxınlaşır.
03.10.2025.
Müəllif: ADİLƏ NƏZƏR
Azərbaycan Respublikasının Təhsil İnstitutunun aparıcı elmi işçisi,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
Arzu Əsəd yazır
Ədəbiyyatı, xüsusilə də, poeziyanı idman kimi rəqabət alətinə çevirmək olmaz. Əşyanın təbiətinə ziddir. “Kruq” ədəbiyyatı yaradıcı insanların yeniyetməlik çağlarında müəyyən istiqamətdə yetişmələri üçün lazımdır. Dunya ədəbiyyatinda bəzi məshur yazıçı, şairlər ədəbiyyata gəldikləri ilk vaxtlarda müəyyən “kruq”lara girib çıxmış, lakin bir qədər sonra özlərinin fərdi üslublarını yaratmışlar. Yetkin ədəbiyyat son dərəcə təmərküzləşmə tələb edən fərdi yaradıcılıq işidir. Şairlik, yazıçılıq azad insanların özünü ifadə məsələsidir. “Kruq” yaratmaq işbazlıqdır, bəzi çoxbilmis yaradıcı şəxslərin daha zəif iradəli gənc istedadları öz ətrafına toplayaraq, ədəbiyyat adına, əslində, qeyri-ədəbi rəqabət mühiti yaratmaq istəkləridir. Bunun bir çox psixoloji və sosial səbəbləri var. Həmin “kruq” yaradan istedadlı şəxslər uzun muddət rəsmi ədəbi çevrələr tərəfindən ədalətli münasibət görmədikləri üçün təbiət qanunlarına müvafiq olaraq yaşamaq uğrunda mübarizənin bu üsuluna əl atmalı olurlar. Beləliklə, ədəbi cameədə bir tərəfdən rəsmi bürokratiya, ədəbi prokuror və hakimlər, “mentlər”, digər tərəfdən isə qeyri-rəsmi ədəbi “vor zakon”lar, avtoritetlər, “şestyorkalar”, “killerlər” meydana çıxır. Məcburiyyətdəndir – demək də olar. Ancaq, pis olan odur ki, bu, ilk baxışda ədəbiyyata aidmis kimi görünsə də, ədəbi rəqabət adı ilə təqdim olunsa da, əslində, çox adi bir məişət, mənsəb davasıdır. Nəticədə, öz ruhunun dərinliyinə çəkilərək fərdi yaradıcılıq işi ilə məşğul olub cəmiyyətə əsər bəxş etməli olan istedadlar qruplaşmağa, “kruq” yaratmağa, işbazlıq etməyə məcbur olurlar. Bu “kruq”, bu məcburi bir yerdəlik isə getdikcə ədəbi müstəvidən çıxıb çirkin məişət, mənsəb intriqalarına çevrildiyinə gorə bir muddət sonra dağılmağa məhkumdur. Ümumiyyətlə, bütün kruqlar dağılmağa məhkumdur…Eksperiment üçün siçanları bir yerdə quyruq-quyruğa bağlayıblar, üç-dörd saatdan sonra onlar bir-birlərini didib-gəmirməyə başlayıblar.
Müəllif: Arzu Əsəd
Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgisində “Tanrılar meşəsi” romanının tərcüməçisi ilə görüş keçirilib
XI Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgisində “Tanrılar meşəsi” romanının tərcüməçisi ilə görüş keçirilib
XI Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgisi çərçivəsində Litva Azərbaycanlıları Cəmiyyətinin sədri, Litva Yazıcılar Birliyi və Litva Ədəbi Tərcüməçilər İttifaqının üzvü, ədəbiyyatşünas, publisist və tərcüməçi, litvalı yazıçı Balis Sruoqinin “Tanrılar meşəsi” romanını Azərbaycan dilinə tərcümə edən Mahir Həmzəyevlə görüş keçirilib.
AZƏRTAC xəbər verir ki, tədbiri giriş sözü ilə Litva Respublikasının Azərbaycan Respublikasındakı səfiri Kestutis Vaşkeleviçus açıb. Diplomat oxucuları Azərbaycan dilində salamlayıb.
O, çıxışında Litva ilə Azərbaycan arasında dostluğun möhkəmlənməsində ədəbi-mədəni layihələrin əhəmiyyətini qeyd edib, həmçinin “Tanrılar meşəsi” romanının Azərbaycan dilində nəşrinin vacibliyini vurğulayıb.
Görüşdə Mahir Həmzəyev əsərin bədii dəyəri, tarixi, milli, mədəni, sosial, geosiyasi əhəmiyyəti barədə fikirlərini bölüşüb. O qeyd edib ki, Sruoqinin romanı təkcə bəşər tarixinin faciəvi səhifəsinin təzahürü deyil, həm də keçmişin xatirəsini diqqətlə qorumaq zərurətini yada salan mühüm xatırlatmadır.
Qeyd edək ki, litvalı yazıçı Balis Sruoqanın “Tanrılar meşəsi” romanını Azərbaycan dilinə tərcümə edən Mahir Həmzəyev təkcə tərcüməçi deyil, həm də xüsusi redaktor, tərtibçi, şərhlərin, izahlı qeydlərin və ön sözün müəllifi kimi fəaliyyət göstərib.
Müəllif Sruoqa 1943-1945-ci illərdə Almaniyanın Ştutthof konsentrasiya düşərgəsində dustaq olub və orada dəhşətli sınaqlara məruz qalıb. O, romanında düşərgə həyatının dəhşətlərini, qeyri-insani işgəncələri, birbaşa şahidi olduğu dramatik hadisələri təsvir edir. Onun əsəri sənədli dəqiqliyi bədii təfsirlə birləşdirərək, “Tanrılar meşəsi”ni nasist konsentrasiya düşərgələri haqqında dünya memuar ədəbiyyatının ən orijinal nümunələrindən birinə çevirir.
İlkin mənbə: AZƏRTAC
Babəklər yurdunun hürr övladıyam!
USTACAM
Müzəffər ordunun şanlı əsgəri,
Ərənlər yurdunun ər övladıyam!
Zalımın zülmünə təhəmmülüm yox,
Babəklər yurdunun hürr övladıyam!
* * *
Ustadım Nəsimi, sözümüz sözdü,
Ədalət, həqiqət bağrımda közdü,
Ziyadar dühası bir deyil, yüzdü,
Mövlalar yurdunun nur övladıyam!
* * *
Dərvişəm, müqqəddəs sayılır təkkəm,
Hülqumdan yuxarı dayanır öfkəm,
Od, ocaq diyarı tanınır ölkəm,
Alovlar yurdunun nar övladıyam!
* * *
Unutma, şah babam Xətai başdı,
Nadir şah, mətədə tərpənməz daşdı,
İlham, nə keçilməz sədləri aşdı,
İgidlər yurdunun nər övladıyam!
* * *
Tarixdə Nəbisi, Koroğlusu var,
Gen dünya yağıya daim olub dar,
Düşmən qarşımızda yenə oldu xar,
Aslanlar yurdunun şir övladıyam!
* * *
Göydən Yer üzünə ərmağan, payam,
Gündüzlər Günəşəm, gecələr Ayam,
Ən parlaq ulduzdan törəyən boyam,
Ozanlar yurdunun sirr övladıyam!
* * *
Ustacam, vətənim vətən içində,
Axıb duruluruq zaman köçündə,
Min bir anlamı var, adi “heç”in də,
Aqillər yurdunun pir övladıyam!
13.11.2020. Bakı.
Müəllif: Zaur USTAC
Mustafa Müseyiboğlu adına kitabxana
YAZARLAR.AZ
===============================================
<<<< WWW.YAZARLAR.AZ və WWW.USTAC.AZ >>>>
Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93 E-mail: zauryazar@mail.ru
Mahir Həmzəyev: Azərbaycanın Baltikyanı ölkələrlə əlaqələri yeni məzmun kəsb edir
Mahir Həmzəyev: Azərbaycanın Baltikyanı ölkələrlə əlaqələri yeni məzmun kəsb edir
Tədqiqat və yaradıcılıq axtarışlarımın əsas məqsədi Azərbaycan və Baltikyanı xalqlar arasında qədim kökləri və az məlum olan tarixi-mədəni əlaqələri üzə çıxarmaq, onların əhəmiyyətini yüksəltmək və yeni məzmunlu mədəni körpülər qurmaqdır.
Bu barədə XI Bakı Beynəlxalq Kitab Sərgisi çərçivəsində Litva Azərbaycanlıları Cəmiyyətinin sədri, Litva Yazıçılar Birliyi və Litva Ədəbi Tərcüməçilər İttifaqının üzvü, ədəbiyyatşünas, publisist və tərcüməçi, litvalı yazıçı Balis Sruoqinin “Tanrılar meşəsi” romanını Azərbaycan dilinə tərcümə edən Mahir Həmzəyev AZƏRTAC-a müsahibəsində bildirib.
“Çalışıram ki, ölkələrimiz mənəvi cəhətdən bir-birinə daha da yaxınlaşsın, mehriban qonşuluq münasibətləri genişlənsin, qarşılıqlı əlaqələri güclənsin, Azərbaycanın Baltikyanı ölkələrdə imici daha da yüksəlsin”, -deyə Mahir Həmzəyev vurğulayıb.
Onun sözlərinə görə, xalq diplomatiyasına xüsusi diqqət yetirilməlidir. Həmsöhbətimiz qeyd edib ki, qarşılıqlı anlaşmanın möhkəmləndirilməsi üçün mədəni və tarixi əlaqələrdən səmərəli istifadə edilməlidir. Həmçinin Azərbaycan ilə Baltikyanı ölkələr arasında münasibətlərdə sovet dövrünün irsinə indiki şəraitdə yenidən baxılmalıdır.
M. Həmzəyev qeyd edib: “Bu gün əməkdaşlığımızı müstəqil dövlət maraqları prizmasından qiymətləndirmək və onu yeni reallıqlara uyğun transformasiya etmək vacibdir. Azərbaycan Baltik regionunda beynəlxalq münasibətlər sistemində öz layiqli yerini tutmalıdır”.
Ədəbiyyatçı-alim onu da vurğulayıb ki, onun akademik, ictimai və diaspor fəaliyyəti Azərbaycanla Baltikyanı ölkələr arasında mədəni əməkdaşlıq üçün yeni strategiyanın hazırlanmasına yönəlib. O vurğulayıb ki, bu strategiya daha dinamik, genişməzmunlu olmalıdır və onun uğurla həyata keçirilməsi ikitərəfli münasibətlərin gələcək inkişafına təkan verəcək.
İlkin mənbə: AZƏRTAC
Qəzənfər Məsimoğlu – Halallıq
HALALLIQ
Müqəddəs amaldı, ali məramdı,
Həyatdı, ömürdü, yaşdı halallıq.
Nə qədər bəzəsən haram haramdı,
Dünyada hər şeydən başdı halallıq.
O kənardan gəlib cibinə dolmur,
Şaxtada üşümür, bürküdə solmur.
Dükanda satılmır, bazarda olmur,
Qiyməti ölçüsüz qaşdı halallıq.
Əyri olanlara haqqı qandırıb,
Dəryanı qurudar oda yandırıb.
Zülmət qaranlıqlar işıqlandırıb,
Ün yetməz zirvələr aşdı halallıq.
Qəzənfər, ən ali düşüncə budu,
Sevgini canında yaşadan “Qu”du.
Qayanın gözündən süzülən sudu,
Üstə gül bitirən daşdı halallıq.
Müəllif: Qəzənfər MƏSİMOĞLU
QƏZƏNFƏR MƏSİMOĞLUNUN YAZILARI
Mustafa Müseyiboğlu adına kitabxana
===============================================
<<<< WWW.YAZARLAR.AZ və WWW.USTAC.AZ >>>>
Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93 E-mail: zauryazar@mail.ru
SÜLEYMAN ABDULLA – SEVGİ ŞEİRİ
SEVGİ ŞEİRİ
Uşaq oyunu kimidir sevgi,
Ya da uşaq oyuncağı kimi…
Əyləncədir bir üzü,
göz yaşları və ya səadət, – o bir üzü.
Yersiz küsüb-barışmağı,
göysüz cığallığı var.
Qaşınmamış yerdən
qan çıxarmağı bir başqa,
Hahaqdan qarşı çıxar
haqqa da arada.
Olur ki, darı dələr qulağı,
Olur ki, adam eşitməz,
söz anlamaz.
Bəzən qıyya çəkməyi,
bəzən lallığı var.
Amma nə olur-olsun,
Qar kimi təmizliyi,
su kimi saflığı,
çörək kimi halallığı var.
Uşaq oyuncağı kimidir sevgi,
Ya da uşaq oyunu kimi…
Müəllif: SÜLEYMAN ABDULLA
>>>> ƏN ÇOX OXUNAN HEKAYƏ <<<<
Mustafa Müseyiboğlu adına kitabxana
===============================================
<<<< WWW.YAZARLAR.AZ və WWW.USTAC.AZ >>>>
Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93 E-mail: zauryazar@mail.ru
Elçinin gündəliklərindən – ANAR
Elçinin gündəliklərindən
ANAR
Xalq yazıçısı, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri
Xalq yazıçısı Elçinin vəfatından qırx gün keçir. Qırxı ərəfəsində arxivimdən Elçinin vaxtilə mənə verdiyi mətni tapdım. Bu, gündəliyindən səhifələrdir. Bilmirəm, bu səhifələri haradasa, haçansa çap edib, ya yox. Çap olunubsa belə, bu mətni bir daha oxuculara çatdırmaq istəyirəm. Həm ötüb keçən günlərin munis xatirəsi kimi, həm də itirdiyim dostlarımın –
Araz Dadaşzadənin, Elçinin, mənim münasibətlərimizin dəyərli və kədərli örnəyi kimi.
ANAR
sentyabr, 2025
I
Günorta Anar zəng elədi ki, Araz xəstəxanadadı, gedək ona dəyək və axşam mən maşınla Anarı evlərinin qabağından götürməyə gedəndə Nizama (Elçinin sürücüsü – A.) dedim:
-Arazı tanıyırsan da, mənim dostumu? O yaşlı kişini deyirsiniz, Elçin müəllim?
Nizamın Araz barəsində “yaşlı kişi” deməsi mənə çox təsir etdi və bir daha, keçib gedən vaxtın amansız sürətindən xəbər verdi.
-Xəstəxanada əvvəlcə Araza dəydik. Nəriman Həsənəliyev də orada idi. Xeyli söhbət etdik, zarafatlaşdıq, amma bu söhbətin də, zarafatın da arxasında mənim üçün ürəyimi nigarançılıq içində üzən bir gərginlik var idi. Araz xeylaq zəifləyib. Allah kömək etsin və şəfa versin.
Sonra elə həmin xəstəxanada (4-cü idarənin xəstəxanası) yatan Bayram Bayramova və Hüseyn Abbaszadənin arvadı Solmaz xanıma baş çəkdik.
Anar daha bir xəbər verdi ki, hər gün mütəmadi aldığım mənfi emosiyaları daha da “zənginləşdirdi”: mühacir Məcid Musazadə Münhendə vəfat edib. Abbasəli Cavidi mərhumun şəklini və bir nekroloq göndərib ki, mən “Odlar yurdu”nda çap elətdirim. Rəhmətliklə bir neçə ay bundan əvvəl Türkiyədə Kayseri konfransında görüşüb tanış olub xeyli səmimi söhbət eləmişdik. 1970-ci ildə “Əli və Nino”nu alman dilindən ilk dəfə Azərbaycan dilinə bu adam çevirib və indi həmin tərcüməni Mirzə Xəzər öz adıyla bizim “Azərbaycan” jurnalında nəşr etdirib. Məcid kişi bu barədə çox yana-yana danışır və romanın 1970-ci ildə “Azadlıq” radiosu ilə Azərbaycan dilində gedən hissələrini mənə göstərirdi. Qurban Səid haqqında məlumatı var idi, dediyinə görə, İtaliyada onun qəbrini ziyarət etmişdi. Xahiş etdim ki, xatirələrini yazıb mənə göndərsin. Söz verdi. Hayıf!.. Allah rəhmət eləsin.
II
Bir dənə ürəkaçan şey yoxdur ki, adam toxdasın. Hər tərəf riyakarlıq, hisslər və sözlər qəlp, cahillik və nadanlıq isə nə qədər istəsən!..
Son günlər (xüsusən son günlər) içim o qədər doludu ki, tanış-bilişlər (misal üçün Nəriman Həsənzadə) onlarla soyuq görüşməyimdən gileylənirlər və bunu mənim get-gedə daha artıq təkəbbürlü olmağıma yozurlar (!).
Yazıq Arazın vəfatı mənim üçün elə bir stressə çevrilib ki, yaxa qurtarmaq mümkün deyil.
Yayda xeyli arıqlayıb zəifləmişdi, amma məhz Araz olduğu üçün (Can-cur Səməd!) adam buna fikir vermirdi, özünün isə əhvalı yaxşı idi, deyib-gülürdü. Zuğulbada bir yerdə idik. Sentyabrda telefonla danışdıq və bu dəfə də böyrəklərindən şikayət elədi, mən də ona məsləhət gördüm ki, xəstəxanada özünü birdəfəlik müayinədən keçirsin. Razılaşdı və xəstəxanaya getdi, sonra məlum oldu ki, müayinədən ötrü Moskvaya yola düşməlidi. Sentyabrın sonlarında, ya da oktyabrın əvvəllərində Anarla birlikdə xəstəxanaya gedib onu yoluxduq. Çox zəif idi, amma həmişəki kimi deyib-gülürdü (Yadıma gəlir, həmin gün Arazdan sonra, Hüseyn Abbaszadənin arvadı Solmaz xanımı yoluxduq, sonra da həmin xəstəxanada yatan Bayram Bayramovun yanına getdik. Həkimlər dedilər ki, B.Bayramov reanimasiyadadır. Ora getdik və Bayram müəllimlə görüşdük. Çıxanda Anar dedi ki, reanimasiyada olmağına baxmayaraq, Bayram hamısından gümrahdır).
Araz Moskvaya getdi, qayıtdı və məlum oldu ki, yenə də Moskvaya gedib xəstəxanada yatmaq lazımdı. Oktyabrın 11-də Anarla zəngləşib əvvəlcə Arif Mansurovun anasının yasına, sonra da Arazgilə getdik. Gecənin yarısınacan orada oturduq. Araz həmişəki Araz idi, deyib-gülürdü. Səhər tezdən Moskvaya yola düşməli idi. Üçümüz də bir yerdə xeyli zarafat eləyib konyak içdik. Hətta evdəki konyak qurtardığı üçün, Moskvada həkimlərə pay vermək üçün qablaşdırdığı konyakları da içməyə başladıq… (Kimin ağlına gələrdi ki, Arazın ömrünün sonuna heç 20 gün qalmayıb?!)
Oktyabrın 12-də Araz Moskvaya yola düşdü. 13-də Anar Moskvaya sessiyaya getdi. 15-də Nüşabə ilə mən Moskvaya, 16-sı isə tezdən Almaniyaya getdik. Moskvada axşam Anara zəng etdim və təbii ki, Arazı soruşdum. Anar onu hələ yoluxmamışdı və sabahda-birigündə yanına gedəcəyini dedi.
Almaniyada tez-tez Arazı yada salırdım və yalnız orada birdən-birə ürəyimi bir nigarançılıq bürüdü: hər dəfə ürəyimdən bir hiss keçirdi ki, Araz vəfat edəcək və o hissi içimdən qovurdum. Bir hadisə heç vaxt yadımdan çıxmır. Bir neçə il bundan əvvəl rəhmətlik professor Fərhad Zeynalov (sağlam, gümrah, şövqlü yeyib-içən bir adam) Şüvəlan Yaradıcılıq evində ötəri bir şey kimi, mədəsinin ağrıdığını dedi və həmin an və birdən-birə mən hiss etdim ki, bu, çox bəd bir işdir və Fərhad bundan qurtara bilməyəcək. Doğrudan da, belə oldu və o zaman (elə indi də) mən mat qaldım ki, o hiss məndə necə yarandı? Bax, Arazla bağlı beləcə bir hiss də məndə birdən-birə Almaniyada yarandı.
Biz 28-də Moskvaya, 29-da isə Bakıya qayıtdıq. Öyrəndim ki, Araz hələ Moskvadadır və əməliyyat gözləyir. 31-də Yazıçılar İttifaqında Respublika Dövlət Mükafatları Komitəsinin iclası idi, ora getmişdim. Axşam saat 6-da Nəriman Həsənəliyev haradansa Anara zəng elədi və Arazın beş saatlıq çox çətin bir əməliyyat keçirəcəyini dedi. İclasdan sonra Anarla ikimiz restorana getdik və ilk qədəhi Arazın sağlığına içdik, onun zarafatlarından, xasiyyətinin narahatlağından danışdıq. Anar bir az sözlü adama oxşayırdı və yalnız Araz vəfat eləyəndən sonra Anar mənə dedi ki, Abbas (Anarın bacısının əri, Səhiyyə Nazirliyində işləyir) hələ lap əvvəldən Arazın xəstəliyinin xərçəng olduğunu ona deyibmiş.
Noyabrın 2-də işdə telefon zəng çaldı: Arazın müavini İsmayıl Vəliyev idi, Arazın Moskvada vəfat etdiyini xəbər verdi.
Həmin andan da stress içindəyəm.
Anarla birlikdə MK-ya getdik. Mənasız (ideoloji) katibdən onsuz da bir şey çıxmayacağını bildiyimiz üçün təzədən Elmira Qafarovanın yanına getdik və xahişlərimizi dedik: qəzetlərdə hökumət nekroloqu olsun, Fəxri xiyabanda dəfn edilsin və ən əsası isə Moskvada Daimi Nümayəndəliyimiz Aidaya və Aqşinə kömək eləsinlər ki, cənazəni Bakıya gətirə bilsinlər. Bu işlərdə Elmira Qafarovanın böyük köməyi oldu.
Cənazə 2-də axşam gəlməli idi, amma yalnız 4-də səhər gəlib çıxdı: əvvəlcə tabut (bu sözü yazıram və yenə də öz-özümə heyrət edirəm: yəni doğrudan söhbət Arazdan gedir?) hazır olmayıb, sonra Moskvanı duman basıb… Biz isə təyyarəni ayın 3-də gecə gözləyirdik, komendantdan icazə almaq üçün çalışdıq və s.
Nə isə… 2-də Anarla birlikdə Arazgilə gedəndə Anar dedi:
-Elə həmin şəhərdi, amma Araz yoxdu…
Romiklə (Dostumuz filosof Rəhman Bədəlov – A.) görüşəndə bir-birimizə deməyə söz tapmadıq, sonra Romik dedi:
-Bizimki çox tez başladı…
4-də səhər gedib təyyarəni qarşıladıq. Aida dəhşətli bir vəziyyətdə idi.
Günorta saat 4-də cənazəni Ensiklopediyanın binasından qaldırdıq. Kiçik bir mitinq oldu. Mən danışmaq halında olmadığım üçün danışmadım. Anar danışmaq istədi, amma kövrəldi və danışa bilmədi, sonra küncə çəkilib ürəkdən ağladı.
Mən Anara bir söz deyə bilmədim. Vəli Məmmədov yaxınlaşıb onu sakitləşdirmək istədi.
5-də Arazın üçü, 8-də yeddisi oldu. Dekabrın 9-da qırxı olacaq.
Bu da qısa və quru rəqəmlər.
Həyat isə davam edir.
10 noyabr 1990.
lll
27 dekabr 1990.
On gündür ki, bərk soyuqlamışam və evdən çıxmıram. Xırda-xuruş yazılar, qəzet-jurnal (hərdən kitab…) və tamam bir həvəssizlik… Ənvər Məmmədxanlı bir neçə gün bundan əvvəl vəfat etdi, amma dəfninə də, indiyəcən təziyyəsinə də gedə bilməmişəm. Dəfn olunan günün gecəsi Anar mənə zəng elədi, halımı soruşdu. Mən də Ənvərin harada dəfn olunduğunu soruşdum.
-Arazın yanında…
Bilmirəm, niyə, amma bu xəbər mənə çox təsir etdi.
Arazın, yaxud Ənvərin ağıllarına gələrdi ki, II Fəxri xiyabanda yan-yana yatacaqlar?
Bu sualın özü də əslində ritorikadan başqa bir şey deyil…
Ənvər Məmmədxanlını mən sonuncu dəfə elə yazıq Arazın dəfnində gördüm: Həmişəki boz şlyapası başında, həmişəki qara paltosu əynində siqaret çəkə-çəkə Anarın bacısı Fidanla yanaşı gedirdi…
Müəllif: ANAR
Xalq yazıçısı, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri.
İlkin mənbə: 525.az
Mustafa Müseyiboğlu adına kitabxana
===============================================
<<<< WWW.YAZARLAR.AZ və WWW.USTAC.AZ >>>>
Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93 E-mail: zauryazar@mail.ru