AĞDAMIM, SALAM! (Bu gün Ağdamımızın düşmən işğalından qurtulduğu gündür) Çin oldu millətin dilək, arzusu, Qələbə – xalqımın alın yazısı. Şəhidi qəhrəman, igid qazisi, Müzəffər Ordumun qadasın alam, Salam Qarabağım, Ağdamım, salam! * * * Otuz il yolunda qalmışdı gözüm, Titrəyir ağzımda Qarabağ sözüm. İnanın, cismimdə yox idi dözüm, Nə qədər həsrətlə qürbətdə qalam, Salam Qarabağım, Ağdamım, salam! * * * Bilməzdim o yerə dönəcəm bir də, Yurdsuz yaşayırdım sanki, sibirdə… Cismim rahət olar indi qəbirdə, Torpağım anamdır, öz evim balam, Salam Qarabağım, Ağdamım, salam! * * * Əjdərəm, mən köçkün deyiləm daha, Ümid bağlamışıq gələn sabaha. Şükürlər dilərik Uca Allaha, Alındı illərlə alınmaz qalam, Salam qarabağım, Ağdamım, salam! 20.11.2021. Müəllif:Əjdər ƏLİZADƏ
AĞAM!.. ADAM!.. AĞDAM!.. “Sən öl”ü, “sağ ol”u bəlli, yaranandan üzü bəri yasında Yasin oxunan, toyunda tüfəng atılan – şəhərim! Dünyanı bazara çıxaran, dünya bazarında satılan – şəhərim! Yuxarı başına keçən kafirə yuxarıdan aşağı baxan, Allahdan da çəkinməyən, bircə əsarətdən qorxan! Ağ alınlı qızılı atların vətəni, seyid cəddinə içilən andların vətəni! Sən dar gündə Şuşaya arxa, Xocalıya ümid oldun. Son nəfəsəcən döyüşdün, son nəfərəcən şəhid oldun… Ağam şəhərim! Adam şəhərim! Ağdam şəhərim! Şükür külünə, şükür qayıdış gününə! Sevincdən ağlımız çaşıb, yüz min dəliynən gəlirik. Bir “Uzundərə” havası çal, çıx Bərdə yoluna – Uzundərəynən gəlirik!.. 15.11.2020. Müəllif: Qulu AĞSƏS
AĞDAM Ağdam – sehirli bir səs, Ağdam – muğam məktəbi. Burda doğulanların Başqa cür olur təbi. * * * Qədirin, Səxavətin, O Arifin səsidir. Ağdam Şahmarın sözü, Familin nəfəsidir. * * * Xudu Məmmədov ondan Aldı könül odunu. Elmi, ədəbi ilə Hey ucaltdı adını. * * * Şahmalının şux səsi Yenə Ağdamı öyür. O şəhid xanəndənin Səsi də “Vətən” – deyir! * * * Səs qalası qalmadı Əlində yağıların. Var olsun Allahverdi, Şirintək oğulların! Müəllif: Mina RƏŞİD
Qələbə günlərində Ağdamlı dostum Afəridə xanımın arzusu ilə yazdığım şeiri diqqətinizə çatdırıram.
MƏNİM DOĞMA, GÖZƏL YURDUM, AĞDAMIM! Qaçqın düşdqük, əzab çəkdik aramsız, Nə zalımmış bu erməni, bu qansız! Düz iyrimi yeddi ili Ağdamsız, Bu dünyaya sanki kordum Ağdamım, Mənim doğma, gözəl yurdum Ağdamım! * * * Ayrı düşdün bu illər ki, elindən, Düşməmisən bir ağdamlı dilindən. Aldı səni yağıların əlindən, Baş komandan, şanlı ordum, Ağdamım, Mənim doğma, gözəl yurdum, Ağdamım! * * * Ürəksizmiş harda olsa vətənsiz, Baş neyləsin, dil neyləsin bədənsiz? Anlamıram, bu illəri mən sənsiz, Necə dözdüm, necə durdum Ağdamım? Mənim doğma, gözəl yurdum, Ağdamım! * * * Şükür, dönüb qucağına gəlmişəm, Sevincimdən ağlamışam, gülmüşəm. Qiblə sanıb, səni Məkkə bilmişəm. Yenə səndə binə qurdum Ağdamım, Mənim doğma, gözəl yurdum, Ağdamım! * * * Uca olsun onun adı, həm şanı, Min yaşasın Ali Baş komandanı.—* O bəxş etdi bu payızda xoş anı, Bu həsrəti başa vurdum Ağdamım, Mənim doğma, gözəl yurdum, Ağdamım! Yaşa mənim əzəl yurdum Ağdamım!
2011-ci ildə yazdığım bu şeirin qəhrəmanlarının arzularının bir addımlığında ola biləcəyini təsəvvür belə edə bilməzdim. Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin yenidən bərpasının 20 illiyinə həsr olunmuş tədbirdə iştirak etmək üçün, Gəncəyə getmişdik. “525-ci qəzet”in baş redaktoru Rəşad Məcidlə “Şərq” qəzetinin baş redaktoru Akif Aşırlı qatarla gəlməli olmuşdular. Onlar qaldığımız otelə çatanda Rəşadı heç vaxt görmədiyim ovqatda gördüm. Rəngi qaralmışdı. Hiss olunurdu ki, bütün gecəni yatmayıb. Mən adətən onun zarafatlarına alışmışam. Harda olursa, ora pozitiv enerji ötürür. Bu dəfə isə fərqli mənzərə ilə qarşılaşmışdım. Soruşdum ki, nə olub? Dedi, sonuncu dəfə qatarla 25 il öncə Ağdama getmişdim. İndi qatarla gəlmək məni o illərə apardı, yenidən o hisləri yaşadım. Bura çatana qədər əzab çəkdim. 25 ildir Ağdama gedə bilmirəm. Hər dəfə qatar görəndə bu hala düşürəm. Sonra da dedi ki, istəyirəm, sən bu barədə şeir yazasan. Qəribə də olsa, mən özümü Rəşad Məcidin yerinə qoydum və “Ağdam qatarı” (Kabus qatar) adlı şeir yazdım. Şeir populyarlaşdı, Rəşad şeiri oxuyandan sonra dedi ki, elə bil, qatarda mənimlə birlikdə olmusan. O hisləri olduğu kimi, ən xırda detallarına qədər yazmısan. Beləliklə, “Kabus qatar” şeiri belə yarandı və mən ilk dəfə idi ki, başqa bir adamın təəssuratlarını, yaşantılarını öz təəssuratlarım, yaşantım kimi qələmə alırdım. Özümü o qatarın içində hiss edirdim…
I hissə
Nisgil var gecənin qaranlığında, Sükuta bürünüb Bakı vağzalı… Gözlərim yol çəkir yol ayrıcında… İçim başdan-başa gözləmə zalı… * * * Uyuyur saçımda izi illərin – Bir kövrək baxışa, sığala möhtac. Dolaşıb kələfi xatirələrin – Üfiqlər dolanbac, yollar dolanbac… * * * Dünənə aparan yollar uzaqda, Qapısı bağlıdır hələ yolların… Dayanıb sakitcə dayanacaqda Yolunu pusuram ayrılıqların… * * * Sükuta bürünüb vağzal, Sükuta… Bir dil istəyirəm dindirə məni… Bir əl istəyirəm əlimdən tuta Ağdam qatarına mindirə məni… * * * …Saata baxıram: «Hələ vaxta var…», Bələdçi perronda kölgə tək susur… Gözümdə yol gəlir bir kabus-qatar İçimdə yol gəlir həsrət kabusu… * * * «Bələdçi, bələdçi! Niyə donmusan? Danış! Din! Cavab ver! Açılsın səsin! De, «qatar Ağdama gedir…» De, qardaş… De, «yanlış yazılıb «Gəncə» lövhəsi». * * * …Bələdçi biletə baxır sakitcə, …Bələdçi nə bilsin içimdə nə var? Lövhədə «Gəncə»di, biletdə «Gəncə», Gözümdə… «Ağdama gedir bu qatar». * * * …Bu qatar Gəncəyə gedir… Gəncəyə… Bəlkə də Ağdama gedib nə vaxtsa. Bəlkə bir iz tapdım, «təsəlli», – deyə Dəhlizə boylansam, kupeyə baxsam… * * * …Kupe də bənzəyir həmin kupeyə, Dəhliz də bənzəyir, pəncərələr də… Elə bu qatarla, elə bu yolla… Qaçmaq istəyərdim xatirələrdən. * * * Kupedə sükut var… Bu dəli sükut Bir yetim təsəlli yoğura bilmir… Kirpiyim altında titrəyən bulud Bir damla göz yaşı doğura bilmir. * * * Xatirə qoxuyur aldığım nəfəs… Hayqırır geri dön, geri dön, Rəşad! Mənə divan tutur içimdəki səs: “Bu qatar Ağdama getmir, en, Rəşad!”. * * * …Siqaret tüstüsü dolur gözümə Dumana bürünür xatirələrim. Hardasan, ey mənim itkin qatarım?! Hardasan, ey mənim qərib şəhərim?! * * * …Hər gecə Ağdama bir qatar gedir Ayrılıq daşıyır… Qayıtmır geri… Hər gecə Ağdamdan bir qatar gəlir – Didərgin ruhlardı sərnişinləri… Didərgin ruhlardı sərnişinləri…. Gəncə-Bakı, 2011.
II hissə Ümid var gecənin qaranlığında, İşıq var… Seçilmir gecə səhərdən. Tanrının ən gözəl çılçırağından Nur yağır… süslənir minarələr də… * * * Bu payız geriyə qayıdıb bahar – Qürub da görünür bizə dan kimi. Yurda addım-addım dönür dualar – Tanrı dərgahına qayıdan kimi… * * * Səhər də açılır azan səsiylə – Hopur yurd yerinə əsgər nəfəsi. Ağdama xalqımın iradəsiylə Dəmirdən yol çəkir əsgər çəkməsi… * * * Qarabağ… Qara bax Murov dağında… Elə bir zirvədə qar çiçəkləyir – Min şaxə ayrılır hər budağından Kəlbəcər yolunda nar çiçəkləyir. * * * İndi bütöv elim – bütöv taleyim, Dünyanın ən gözəl ölkəsindəyəm. Ən uca zirvəyə könül bağlayan Üçrəngli bayrağın kölgəsindəyəm. * * * Gəlir azan səsi minarələrdən, Kimsə ahəngini pozmasın, Vətən! Bayraq pıçıltısı, azan sədası Başımın üstündə… Susmasın, Vətən! * * * Sən bizi ümidsiz qoymadın, Allah, Bilirdik… Ayrılıq bitəcək bir gün. Didərgin ruhların keşik çəkdiyi Ağdama qatar da gedəcək bir gün…
“Sən öl”ü, “sağ ol”u bəlli, yaranandan üzü bəri yasında Yasin oxunan, toyunda tüfəng atılan – şəhərim! Dünyanı bazara çıxaran, dünya bazarında satılan – şəhərim! Yuxarı başına keçən kafirə yuxarıdan aşağı baxan, Allahdan da çəkinməyən, bircə əsarətdən qorxan! Ağ alınlı qızılı atların vətəni, seyid cəddinə içilən andların vətəni! Sən dar gündə Şuşaya arxa, Xocalıya ümid oldun. Son nəfəsəcən döyüşdün, son nəfərəcən şəhid oldun… Ağam şəhərim! Adam şəhərim! Ağdam şəhərim! Şükür külünə, şükür qayıdış gününə! Sevincdən ağlımız çaşıb, yüz min dəliynən gəlirik. Bir “Uzundərə” havası çal, çıx Bərdə yoluna – Uzundərəynən gəlirik!..
Yer üzünün cənnəti … Fərəh taleyi kimi qaranlıga qərq olmuş həyətə girdi . Gözlərinin yaşını silib ,əlləri əsə -əsə qapını açdı. İçəri keçib bir – bir otaqların işıqlarını yandırdı .İllərin köhnəliyini , daşın – divarın nəmişliyini özündə saxlayan bu evdə böyümüşdü Fərəh . Yarıac – yarıtox, əziyyətli amma xoşbəxt bir həyat bəxş etmişdi ona yaradan ..Bəs sonra? O xoşbəxtlik birdən birə niyə uçarı quşa çevrilib uçub getdi görəsən? Nə qədər haraylasa da geri dönmədi? Fərəhgil ailədə beş nəfər idilər . Ata – anası , bir bacısı ,bir qardaşı vardı Fərəhin . Var idi , amma indi ?? Xatirəsi acı verdiyi qədər şirin olan bir tale . Bir gün məktəbdən sevincərək geri dönən Fərəh həyətə girəndə gördüklərindən dəhşətə gəlmişdi . Kəndlərində məktəb olmadıgından başqa kəndə təhsil dalıyca hər gün kilometrlərlə yol qət edən bu qızcıgazın o zaman yeddi yaşl vardı .Bacı qardaşları balaca olan Fərəh hər gün dərsdən gəlib onları öpüb qoxlayırdı. Mehriban ,sakit ,kasıb ailədən idi Fərəh Ailədə olan o sevgi ,o mehribançılıq ailənin xoşbəxliyi idi . Təzə – təzə xəbər yayılmışdı ki , mənfur qonşular müharibəyə başlayıblar.Hər kəs ehtiyyatlı olmaga çalışırdı. Səhər – səhər anası onun məktəbə getməyini istəməsə də , Fərəh bu gün getməsi üçün icazə istəmişdi. – Qızım ,bu gün dərsə getmə .Vəziyyət heç ürəkaçan deyil . – Olar ana,bu gün gedim ? sabah getməyəcəm söz verirəm . Anası balaca qızcıgazın elmə olan sevgisi qarşısında erimişdi.Qızının gələcəyinin parlaq olacagını hiss edirdi.Ona görədə heç nə deyə bilmədi. Qaçıb anasını öpən Fərəh çantasını götürüb dərsə yollanmışdı.Bu onun ailəsi ilə son görüşü idi . Evə döndükdə ailə üzvlərinin yerdə qan içində görmək qədər dəhşətli heç nə ola bilməz.Fərəh körpəcə halıyla nələr yaşamışdı o anda ,bir Allah bilir. O da onlarla ” ölmüş” dü.Gah atasının ,gah anasının ,gah körpələrin yanına qaçan zavallı öz balaca aglıyla onlara kömək edirdi. Heç birinin qımıldanmadıgını görən Fərəh qorxmaga başlamışdı artıq .Qaçıb qonşuları Talıb babanı çagırdı.Cavab olmadıgından Nüsrət əmini , Lalə xalanı harayladı . Yox heç kim yox idi . Yaxınlıqda güllə səsləri eşidilirdi . Qorxuya düşüb evə qaçdı . Həyətdə səslər gəlməyə başladı. Balaca pəncərədən çölə baxdı . Əli silahlı əmilər idi . Öz aralarında nəsə danışırdılar . Budur biri evə dogru gəlir . . Fərəh qaçıb sınıq çarpayının altında gizləndi . Evdə salamat heç nə yox idi . Əvvəlcədən evi ələk – vələk etdikləri bəlli idi . Evə girən yaraqlı türkcə o birinə : – Burda hamıını öldürmüşük , o biri həyətlərə baxaq dedi . Çıxıb getdilər . Fərəhin ömürünü çalıb getdilər . Xəyallarını , ümüdlərini , taleyini məhv edib getdilər . Geri qayıdan Fərəh göz yaşlarıyla ürəyini islada – islada sınıx -salxaq bir bel tapıb gətirdi . Uşaqların sevərək oynadıgı yerdə onlara balaca çala qazdı . Qucagına götürüb doyunca öpüb qoxladı . Ətirlərini qəlbinə , beyninə hopdurub balaca əlləri ilə onları bu çalaya qoydu . Yaşından tez böyümüşdü Fərəh . Hər şeylə maraqlanır , uşaq aglıyla mükəmməl qərarlar verirdi . Çox səbrli , fərqli bir uşaq idi Fərəh . Bəlkədə Tanrı onu əvvəlcədən verəcəyi bu “ mükafat” a hazırlayırdı. Burada qalmagın təhlükəli oldugunu da yaxşı bilirdi . Onların üstünü torpaqlayıb yerdə əyləşdi . Sanki yuxuda idi . Dayanmadan hıçqıraraq agladı . Üzü gecəyə gedirdi . Cansız bədənlər yanında qalmaq onu qorxutmaga başlamışdı . Ona görə tez – tələsik onları basdırmalı idi . Birinci atasına yaxınlaşdı . Alnından öpdü . Sonra anasına yaxınlaşıb gözündən öpdü . Buza dönmüş cəsədlər onu üşütməyə başladı . Onlara qəbir qaza bilməyəcəyini bilirdi . Nə edəcəyini də bilmirdi . Çox çarəsiz qalmışdı . Onları burda qoyub getməliydi . Son dəfə ata – anasının qana bulaşmlş soyuq bədənlərini qucaqladı . Onlara kömək edə bilmədiyi üçün üzr istədi . Arxaya baxmadan kənd boyu qaçdı . Yorulub əlindəki bayaq çarpayının altına girəndə götürdüyü bacısının balaca kuklasını bagrına basaraq agacların arasında oturdu . Qaranlıq düşmüşdü . Kəndi heyvanların səsi götürmüşdü . Onların səsi ilə bərabər ikiayaqlı heyvanların ( ermənilərin) səsi də gəlirdi. Tale üzünə gülmüşdü bu balaca mübariz qızın . Əsgərlərimiz onu tapıb xilas etmişdilər . İllərlə vətən eşqi ilə, ata – ana yangısı ilə yaşamışdı Fərəh. Fərəhi tanıyanlar bu savadlı , talehsiz qızcıgazdan köməklərini əsirgəmirdilər . İllərlə üzərində qaçqın damgasıyla yaşayan Fərəhin bir arzusu vardl . Evlərinə dönmək . Artıq ali təhsilini də almışdı . Jurnalist idi acı tale yaşayan o balaca qızcıgaz artıq . Və günlərdən o gün gəldi. 44 günlük , ordumuzun zəfər çaldıgı müharibədən sonra həsrətlə evlərinə gedəcəyi günü gözləyən Fərəhin həsrətinə bu gün son qoyulmuşdu. Otaqlar 7 yaşında qoyub getdiyi kimi idi . Hər yer dagınıq , sınıq – sökük . Yerə tullanmış əşyalardan bir ikisini qaldırdı . Hamısı nəmişlikdən tələf olmuşdu . İllərin izi vardı üzərlərində . 23 il.. Acılı , agılı, nakam illərin. Fərəhin yolunu gözləmişdi bu həyətdə, bu kiçik sevgi dolu koma da . Evlərdə o sevginin istiliyi hələ də dururdu. Fərəh hər şeyə bir – bir yaxınlaşıb qoxusunu içinə çəkir, əllərilə sıgallayırdı . Budur anasının kasıb, amma ətir qoxulu yeməklər bişirdiyi mətbəx.. Yerə dagılmış kiflənib yumaga dönən ərzaqlar. Fərəh həyətə düşməkdən qorxurdu. Ata – anasının cəsədinin necə oldugu bəlli deyildi. Amma o körpələr?.. Əlinə saralmış , amma 23 illik həsrəti özündə saxlayan ailə şəkilləri keçdi. Şəkilə baxıb özünü saxlaya bilmədi. Hönkür – hönkür agladı. – Ay ana, keşkə mən də sizlə öləydim. Ruhum öldü sizlə. Bax burda basdırdım onu, siz yatan torpaqda . -Qaçqın olmaq bilirsənmi nədi ay ata? Öz vətənində qaçqın olmaq qədər agrılı heç nə yoxdu . -Qaçqın adını bizə kim qoydu , ay ana? – Öz vətənimizdə niyə yad olduq , ay ata? – Vaqonlarda yaşadıq, çətinliklə yaşadıq , yardımlarla yaşadıq . Burunumuzda vətən qoxusu, qəlbimizdə vətən sevgisi, ata – ana , bacı – qarda nisgili ilə yaşaqdıq . Öz Vətənimzdə vətənimizi axatardıq . Doguldugumuz torpagımızın həsrətini illərlə çəkdik . – Bilirininizmi, o qədər taleyimə qarşı çıxdım ki, niyə mən də sizlə ölmədim deyə? Şəkillərlə danışa – danışa həyətə düşdü. Zərif , zəif əlli, şir ürəkli , 7 yaşlı Fərəhin qazdıgı çalaları axtardı ..Viranə qalmış həyətdə həmən yeri tapdı. Diz çöküb torpagı qoxladı, öpdü. Əllərilə yavaş – yavaş torpagı qazmaga başaldı. Bir möcüzə gözlədi. bir möcüzə.. Axtardı,axtardı uşaqların sümüklərini tapdı . Ürəyi əsə – əsə gətirdiyi torbaya yıgıb maşına qoydu. Kənd məzarlıgında basdıracaqdı . Geri dönüb yenidən həyətə uzun – uzadı baxdı .baxdı . – Sagol , mənim uşaqlıgım , sagol mənim varlıgım, sən sadiq oldun .bacı – qardaşımı qorudun …Yer üzününün cənnəti sən idin.. Atamın ,anamın ,bacı – qardaşımın hüzur tapdıgı ,mehribançılıgı , sevgisi ilə isitdiyi gözəl qoxulu Vətənimiz , Cənnət qoxulu torpagım…
İsveç Azərbaycanlıları Koordinasiya Şurası idarə heyətinin üzvü, tanınmış yazıçı, şair və publisist Eluca Atalının (Mədinə Hüseynova) 55 yaşı tamam olur.
İsveçin paytaxtı Stokholm şəhərində yaşayan və Kärsby məktəbində çalışan yazar ”Atlara güllə atmayın” “Azadlıq hekayələri”, “Tiqranizm Xocalıda” kitablarının, ”Qız və quzğun”, ”Ağ gəminin kapitanı”, “Ənqa quşu” uşaq əsərlərinin, “Adamdan üstün”, “Paşa Qəlbinur: biblioqrafiyası”, “Atillanın açıq pəncərəsi”, “Qum üstündə sərçələr”, “Milli monoloq”, “Gecikmiş oyuncaq”, “Bir udum azadlıq”, “Kərküklülər – təklənmiş türklər” siyasi məqalələr toplusunun, “Azərbaycanda ədəbiyyat: formalaşması, inkişafı, müasir dövrü və meylləri” adlı doktorluq işinin müəllifidir. O, xaricdə Azərbaycan ədəbiyyatının təbliği ilə fəal məşğul olur, siyasi-sosial mövzularla bağlı mütəmadi olaraq xarici mətbuatda və sosial media şəbəkələrində çıxış edir.
Qeyd edək ki, yazıçı 1966-cı il noyabrın 19-da Azərbaycanın Neftçala rayonunda anadan olub. Bakı Dövlət Universitetinin Kitabxanaçılıq fakültəsində təhsil alıb.
Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi tanınmış yazarı və diaspor hərəkatının fəal üzvlərindən biri olan Eluca Atalını yubileyi münasibətilə təbrik edir, ona cansağlığı, uzun ömür və yaradıcılığında davamlı uğurlar qazanmağı arzulayır.
Biz də bu təbrikə qoşulur, Eluca Atalıya yeni-yeni nailiyyətlər arzu edirik!!!
