www.USTAC.az

RUS DİLİNİN MOZAİKASI

Sentyabr 9, 2024 www.bitik.az Bir şərh yazın

RUS DİLİNİN MOZAİKASI
Bəziləri rus dilində türk mənşəli sözlərin bolluğunu nəzərdə tutaraq, bu iki dilin mənşəcə eyni olduğunu yazırlar. Bu, əlbəttə, diletant yanaşmadır. Hansısa dilin lüğət tərkibində əcnəbi sözlərin çoxluğu heç də onların bir-birindən “əmələ gəldiyini” deməyə əsas vermir. Ona qalmış türkcədə də kifayət qədər ərəb və fars sözləri vardır. Amma türk və ərəb, yaxud rus və türk dilləri tamamilə fərqli dil qrupu və dil ailələrinə mənsubdur. İş orasındadır ki, tarixi və coğrafi şərait dillərin bir-biri ilə söz “alış-verişinə” daim təkan vermiş, əsaslı rol oynamışdır. Bu mənada hər bir dil kimi rus dili də digər dillərin təsiri nəticəsində daha da zənginləşmişdir. Elə söhbət də bu məsələ haqqındadır.
ARBUZ- QARPIZ. Bu, türk mənşəli sözdür.
Rus dilindəki “arbuz” (qarpız) türk kökənli sözdür. Rus dilçiləri də bunu vurğulayır.
Русское название арбуз получил от тюркского слова χarbuz/karpuz
Arbuz, daha doğrusu qarpız sözü qar və buz sözlərinin birləşməsindən yaranıb.
PERO.Ona lələk də deyirlər. Latın mənşəli sözdür. Перо происходит от латинского слова penna или pinna, что означает «перо». Первые перья изготавливались из длинных перьев, заостренных для удержания чернил.
PASPORT (kimlik) latın mənşəli sözdür. passaporto от лат. passer — проходить и port (порт) — ранее так называлось письменное разрешение на переход или «выход из порта») — государственный документ, удостоверяющий личность и гражданство владельца при пересечении границ государств и пребывании за границей.
KUKURUZ (qarğıdalı).Bəzi alimlər sözün mənşəyinin rumınca olduğunu bildirir.
Bu sözü türk mənşəli hesab edənlər də az deyildir.
Вполне вероятно, что слово заимствовано из румынского языка и переводится как «еловая шишка». Некоторые исследователи считают, что у кукурузы турецкие корни – «кокороз» означает «высокое растение».
KARTOFEL (kartof).
Kartof italyan mənşəli sözdür.
Русское слово «картофель» произошло от нем. Kartoffel, которое, в свою очередь, произошло от итал. tartufo, tartufolo — трюфель. Существует также разговорная форма «картошка».
DED (baba) latış, BABUŞKA (nənə) yunan, TYOTYA (bibi və ya xala) türk mənşəli sözlərdir.
Родственно латышск. dè̯ds «старик, чучело», dẽdêt, dẽ̯du, dẽdēju «чахнуть, слабеть телом», греч. τήθη «бабушка», τηθίς «тетка», θεῖος «дядя», θείᾱ «тетка» (из *θήιος, *θήιᾱ). Вероятно, слово детского языка, подобно та́та, тя́тя, тётя, а также тур., чагат.
TSVETOK (çiçək) yunan mənşəli sözdür.
цветки́, лат. flos, -oris, др. -греч. ἄνθος, -ου) — система органов семенного размножения цветковых (покрытосеменных) растений.
MALIY və MALÇİK (uşaq) yəhudi mənşəli sözdür.
малый, и μῶλυς образованы от древнееврейского “мэл’А” (מלאה – утомлённый, утомительный, изнурённый). Именно отсюда происходят разноязычные слова, называющие измельчение,
уменьшение, ослабление, мягкость, нежность, болезнь и зло.
ŞKOLA (məktəb) yunan əsilli sözdür. Amma əvvəllər bu söz tamamilə ayrı bir məna kəsb etmişdir. Belə ki, sözün ilkin mənası söhbət etmək, həm də dərin məzmunlu söhbət etmək mənasında işlənmişdir.
Слово «школа» первоначально возникло в Древней Греции, но его значение было совсем другим — «досуг, отдых». Однако этот досуг не был праздным — он подразумевал философские беседы в свободное от работы время. Постепенно у философов появились постоянные ученики, и это понятие стало обозначать учебный процесс.
AKADEMİYA
Akademiya sözü də yunanlardan götürülüb. İlk dövrlərdə bu ifadə məşhur yunan filosofu Platonun yaratdığı məktəbin adı ilə bağlı idi.
Словом «академия» именовалась философская школа, которая была основана Платоном в 387 году до н. э. и располагалась в одноимённом саду (священная оливковая роща) около города Афины. Местность была так названа в честь мифического героя Академа (Ἀκάδημος).
KNİQA (kitab). Bu sözün mənşəyi haqda fikirlər müxtəlifdir. Onu çin mənşəli hesab edənlər də var, türk mənşəli yazanlar da.
Наиболее вероятные версии происхождения праславянского слова kъniga: восходит от древне-тюркско *küinig, дунайско-болгарское *küiniv (уйгурское kuin, kuinbitig) к китайскому küen — «свиток»; исконное сложение префиксального *kъn- и корня *ig- < jug (ieug-) «соединять, связывать», то есть «скреплённые листы».
TETRAD (dəftər) yunan mənşəli sözdür.
Тетра́дь (от греч. τετράδιον — четвёртая часть листа, от др. -греч. τέτρα — «четыре») — печатный или письменный носитель информации, состоящий из листов бумаги, согнутых пополам и переплетённых в месте сгиба нитками или скобами.
P.S
Qəribədir, mənim pulsuz apardığım maarifçilik işi kiməsə xoş gəlmir.
Bəs Sizə..?