KÖRPÜ

   Qarabağ döyüşlərində qəhrəmancasına varlıqlarını qurban verənlərin əbədi xatirəsinə:

   Üç gün idi kəndi erməni quldurlarından təmizləiyb, mərkəzlə əlaqə saxlamışdılar, quvvə göndərsinlər. mərkəzdən ona qəti cavab verməiyb demişdilər: “görək nə edə bilərik.”

   Üç gün idi kəndin ətrafına gözətçi qoyüb və özləri kəndin körpü kənarında olan yeməkxanada yerləşib mərkəzlə əlaqə yaratmağa çalışırdılar. Əlaqə yaranmırdı. Bütün dəstə təşviş içındə idi. “Bəlkə mərkz ələ keçib, odur ki cavab vermirlər” Bir an ürəıyəndən keçdi. ürəıyndəkını dilinə gətirmədi. Yeməkləri qurtarmaq üzrə idi. Telçi bir an dəstəiy yerə qoymürdü. Ancaq o tərəfdən cavab gəlmirdi.

   Səhərə yaxın hava soyuqlamışdı. Tək-tək qar ələnırdı. postdan gələn gözətçilar yatırdılar. Hava ayazılayıb çiskin kəndin və yeməkxananın üzərındən çəkilirdi. Onbeş-iyirmi metirlik aydınca görünürdü.

   Birdən kəndin yuxarı başında atışma başladı. Tez ayağa durub iki nəfər o tərəfə göndərdi: “Tez olun siz ikiniz yuxarıya gedin. bizdə o bırı postları möhkəmləndirməliyik.” – dedi.

   Neçə an keçmədən kəndin aşağı tərəfində də atışma başladı. Atş səsləri çoxaldı. postlara kömək yolladı. Hər posta bir başçı təyin edib və tapşırıq verdi: “Çalışın quldurları kəndin içərisinə çəkib dərslərini verin.”

   Atışma güclənmişdi. Pilimiyotlar bır an səngimirdilər. Hava ışıqlanıb ətraf aydınca görünürdü. Erməni quldurları böyük bir neçə dəstə ilə bunlara hucüm etmişdilər. Onların sayı qat-qat bunlardan artıq idi. Güclü silahlarla təchiz olunmuşdular. Quldurları kəndin içərisinə çəkib böyük tələfata məruz qoymuşdular. Döyüş şidətlə davam edirdi. Mərmiləri qurtarmaq üzrə idi. Postlara xəbr göndərdi: “Mərmilərinizdən yetərincə yararlanın. Mühasirəiə alınmışıq. Son mərmi bizi onların əlindən qurtarmalı dır. Onlar gərk bizə qalib gəlməsinlər. Biz ölümümüzlə onları nakam qoymalıyq.”

   İrəlidə ermənilər hucuma başlamışdılar. hər tərəfdən atş yağırdı. Getdikcə sayları azalırdı. Geri çəkildilər. Yeməkxana arxadaydı. Özlərini yeməkxanaya yetirib ikinci qata qalxdılar. Üç nəfər qalmişdilar. Divarları özlərinə səngr edib pəncərədən onları atşə tutdular. Ermənilər xəzl yarpağı sayağı yerə tökülürdülər. Ancaq beşi ölürdüsə, altısı yerini tütürdü.

   Ermənilər qumbara atdılar. Yeməkxananı toz-tustu və barıt qoxusu bürüdü. İçəridə qalmaq mümkün olmadığından özünü yeməkxananın bayırına saldı. Yeməkxananın manqalı onun gözünə çarpdı. Oranı yaxşı tanıyrdı. Buranın ustu manqal və aşağısı kömür anbarı idi. Manqal dörd dəmir ustündə ətrafı taxtayla örtülmüşdü. Enı bir metir ozunu iki və ucalığı yerdən həştad santim idi. Çox kömür tütsün deyə içərısini ovub bir metir yerdən aşağı salmışdılar. Özünü oraya yetirib kömür taylarının altında gizləndi. Atş səsi azalırdı. Bırazdan yeməkxananın pilləkənlərindən ayaq taqqıltıları eşidildi. Deməli bütün yoldaşlarını itirmişdi.

   Yerindən tərpənmirdi. Nəfəsini sinə buşluğunda həbs etmişdi. Bütün hissləri ilə bayiri dinşəiyrdi. Taxtanın cırığından bayiri görürdü. Quldurlar gəl-get edirdilər. O onların ayaqlarını, dizdən aşağı görürdü.

   Erməni başçısı “sıraya düzülün” -deyə səsləndi. Dəstə sıraya düzüldü. Əllı-altmış nəfər olardılar. Neçə nəfər səsləiyb tapşırıq verdi: “Bütün kəndin bur-bucaqlarına kimi dolaşın. Bir şey nəzərdən qaçmasın” -dedi. Dəstəiə rahatlıq verdi. Hərə öz durduğu yerdə sərələndi. Başçı ona yaxın olduğundan bütün əmrlərı ayndınca eşidirdi.

   Gedənlər bir-bir qayidib raport verdilər: “Bütün kənd zərərsizləşib. Bu kənd bizim əlimizdə olduğundan onlar əks hucumla kəndi ələ keçiriblər. Sayları az olduğundan kəşfıyatçıimışlar. Heç biri canını sağ qurtara bilməiyb. Yaralılarıda yoxdur. Bütün kənd və öndəki kənədlərdə bizim əlimizdədir”.

   Başçı telçini səslədi: “Qərargahla əlaqə saxla” -dedi. Telçi əlaqə yaradib dəstəiy ona verdi: “Bütün kənd ələ keçib. əllı nəfərə yaxın itirmişk. Ondürd nəfər ağır yaralı dir. Əmrinizi gözləiyrəm.” Telin o tərəfində danışanın sözlərini eşidə bilmədi. “Baş üstə, əmrinizə əməl olunur.” -deyə dəstəiy telçiyə verdi.

   Başçı dərhal xəbrdarlıq verdi. hamı öz yerində sıraya düzüldü. “İrəlidə ağır döyüş gedir. bizimkilər tab gətirməiyb, geri çəkilirlər. Onların bizim köməimizə ehtıyacı var. On kilometir qabaqda xəstəxana var. Yaralıları da özümüzlə aparmalıyq. Arxadan ağır texnıka və tanklar bizim köməimizə gəlir. Tələsin yola düşürük.” -dedi.

   O durduğu yerdə onların getməsini görürdü. O nə edəcəiyni bilmirdi. Tanklar və ağır texnıka onun fikrini darmadağın etmişdi. İçəridə boğulurdu. Dəstə sırayla körpünün ustündə irəliləiyrdi. Onlar uzaqlaşdıqda ətrafı dinşədi. Səs-küy kəsilmişdi. Manqalın anbarından çıxıb sürünə-sürünə yeməkxanaya tərəf yönəlib özünü zerzəmiyə saldı.  

   Nərman dayı bu yeməkxananı bağının qırağı və yolun kənarında tikmişdi. Yol tərəfdən bir və bağ tərəfdən iki mərtbə idi. Yeməkxananın arxasında böyük bir qovaq ağacı varidi. Bu qovağın dövrə kölgəsində dürd-beş masa yerləşrdi. Ağacın gövdəsi elə böyük idi ki, bu masada oturanlar o biri masalarda oturanları görməzdilər. Muştrilər yaz-yay mövsümündə aşağı və payız-qiş aylarında ust qatda oturardılar…

   Özünü qovağın arxasına çəkdi. axırıncı quldurlar körpünün ustundən keçirdilər. O qərara gəldiki körpünü partlatsın. Körpü otuz-qirx metirlikdə idi. Ora necə getəmli idi? Onu görə bilərdilər. Birdən bir xatirə yadına düşdü.

   …Yeməkxananın arxasında nərman dayının bağı yerləşirdi. Bu bağın süyü bir köhüldən gələrdi. Yazın ortalarından yayın əvvəllərinə qədər çayın süyünün səthi qalxardı. Sü ayağı ilə gəlib bağı suvarardı. Süyün səthi aşağı düsənədə dəcəl uşaqların sınaq meydanı olardı.

   Yayın axırları idi. Orta məktbi qurtarmışdılar. Hərə öz sənədini istədiyi instuta vermişdi. Namıq kənd təssərufatı instutu, İntiqam inşaat, oda ukrayna yer quvvələr instutuna. Cavablar gəlib, üçünüdə götürmüşdülər. Günlərini nərman dayının bağında keçirirdilər. Bir gün axşam ustu intiqam dedi: “Gəlin mərcləşək. Köhülün bu başından girib o biri başından çıxmalıyq. Bir-birimizdən aralı olmalıyq. Hərkəs geri qayidsa uduzur. O hamını yeməyə qonaq etməlidir”.

   Köhülə əvvəl namıq, ondan bir neçə dəqiqə sonra intiqam və axırda o keçdi. On-onbeş metir getmişdi, onu vahimə bürüdü. Qaranlıq ,nəm qüxülü hava və divarda oçuşan yarasalar onu qıcıqlandırdı. Tab gətirə bilməiyb, geri döndü. Dostların qonaqlıqı onun hesabına verildi.

   Ukrayına instutunu qurtarıb, cəsarətinə görə medal alıb, kəşfıyat bölümündə zabıt vəzifəsinə yiələnmişdi. Sovetlər dağılıb, Azərbaycan mustəqil olduqda bakı da yer quvvələr alanın kəşfıyat bölümünün komanderı olmuşdu. Qarabağ, erməni quldurları tərəfindən ışğal olduqda, könüllü cəbhəiə gəlib, kəşfıyat bölümün yaratdı.

   Onların kəndi böyük strateji yönlərə malik idi. Kənd erməni işğalında olduğundan o bırı cəbhələrdə çətinlik çəkirdilər. Baş komanderın iclasında ayağa dorüb on beş nəfərlik bir dəstə ilə kəndi erməni quldurlarından azad etməiə söz verdi. Baş komanderdən xahış etdi ki kənd azad olduqda quvvə göndərilsin.

   İkicə gün çəkmədən dəstəni yaratdı. Dəstə özvlərinin çoxü həmyerlisi idi. Onlar kəndi əllərının ıçı kimi bütün bur-bucaqlarına kimi bəld idilər. Gün batar-batmaz kəndə yaxınlaşdılar. Çayın içərisində gizlənib havanın qaralmasını gözlədilər. Bütün lazımı tapşırıqları verib dörd tərəfdən kəndi qomaralayib və səssiz-səmirsiz bütün postda olan quldurları soyuq alətlə aradan götürdülər. Erməni qərargahını dinamitləiyb kənara çəkildilər. Qərargah bir anın içində partlayıb havaya sovruldu. Içərıdən canını qurtaran da bayirda güllələndi……

   Zerzəmiyə keçib dinamit yeşiyini götürdü. Bir kəndirlə sağ ayağına bağlayıb və köhülə girdi. İndi ətrafına fikir vermədən, dörd əl-ayaqlı irəliləiyrdı. Onu düşündürn ancaq köhüldən o tərəfə çıxması və körpünü dinamitlə partlatması idi.

   Nəhayt körpüdən çıxdı. Dinamit yeşiyini ayağından açıb boynuna keçirdi. İlk sutundan qalxıb dinamitlərı sutuna yerləşdirdi. Sutunlar bir-birindən beş metir arali idi. Duşüb birdə qalxmaq vaxt itirməkdən əlavə ehtiyatsızlıq idi. Körpünün tirindən yapışıb var gücüylə irəliləiyb sutunları dinamitləıyrdı. Qol saatına baxdı. on dəqiqəiə iki sutun dinamitləmışdı. Hələ səkkiz sutun arxada qalırdı. Deməli azı əlli dəqiqə vaxt lazım idi ki işini qurtarsın. Yeşiyi gözdən keçirdi. Yetərincə dinamit vardı. Xərcləri bırazda artırdı.

   Altıncı sutunu qurtarmışdı. Birdən tankların səsini eştdi. Dörd sutun hələ arxadaydı. Bu az muddətdə sutunların hamısını dinamitləiyb, qurtara bilməyəcəkdi. Dinamitlərı yoxun fasilə ilə körpünün tirlərinədə yerləşdirirdi.

   Yeddinci sutuna çatmışdı. Körpü birdən titrədi. Tanklar körpünün ustünə çıxırdılar. qalan dinamitləri yeddinci sutunda yerləşdirdi. Hər an taqqıltı çoxalırdı. Boş yeşiyi boynundan çıxarıb tirdən asdı. Dinamit işə salan cihazı əlinə aldı. Qan-tər içində boğulurdu.

   Hər an sankı bir gün idi. Ayaqlarını tirə dayayaraq kürəiyni sutuna yapışdırdı. İndi əllərı azad olmuşdu. Taqqıltı beyninə düşürdü. Körpü elə silkələnirdi ki, az qala tərazlığını itirirdi. Var gücünü ayaqlarına verib özünü sutuna yapşdırdı. Tanklar başının üstundə idi. Cihazı işə saldı.

   Bir anın içində böyük bir partlayış yarandı. Duman qarışq alov ətrafı bürüdü. Körpü havaya sovrüldü. Ustündə olan tanklar və bütün hərbi texnikalar yuvarlanıb çayın içinə tökülüb alovlanıb yenidən partlayış səsi aləmi bürüyürdü………..

   ….Deyilənə görə səməndər quşü oddan yaranır. Məncə qarabağ qartalıda oddan yaranır. Onun cismi dağılsada ruhu qartal kimi qarabağın səmasını dolaşır…..

Müəllif: Elyar POLAD – إلیار پۏلاد

ELYAR POLADIN YAZILARI – إلیار پۏلاد

“YAZARLAR”  JURNALI PDF

YAZARLAR.AZ
===============================================

<<<<<< WWW.USTAC.AZ və  WWW.BİTİK.AZ >>>>>> 

Əlaqə:  Tel: (+994) 70-390-39-93     E-mail: zauryazar@mail.ru