Белая свитка и алый кушак, Рву я по грядкам зардевшийся мак. Громко звенит за селом хоровод, Там она, там она песни поет.
Помню, как крикнула, шигая в сруб: “Что же, красив ты, да сердцу не люб.
Кольца кудрей твоих ветрами жжет, Гребень мой вострый дугой бережет”.
Знаю, чем чужд ей и чем я не мил: Меньше плясал я и меньше всех пил.
Кротко я с грустью стоял у стены, Все они пели и были пьяны.
Счастье его, что в нем меньше стыда, В шею ей лезла его борода.
Свившись с ним в жгучее пляски кольцо, Брызнула смехом она мне в лицо.
Белая свитка и алый кушак, Рву я по грядкам зардевшийся мак.
Маком влюбленное сердце цветет, Только не мне она песни поет.
*** В Хороссане есть такие двери, Где обсыпан розами порог. Там живет задумчивая пери. В Хороссане есть такие двери, Но открыть те двери я не смог. У меня в руках довольно силы, В волосах есть золото и медь. Голос нежный и красивый. У меня в руках довольно силы, Но дверей не смог я отпереть.
Ни к чему в любви моей отвага. И зачем? Кому мне песни петь? – Если стала неревнивой Шага, Коль дверей не смог я отпереть, Ни к чему в любви моей отвага.
Мне пора обратно ехать в Русь. Персия! Тебя ли покидаю? Навсегда с тобою расстаюсь Из любви к родимому мне краю? Мне пора обратно ехать в Русь.
До свиданья, пери, до свиданья, Пусть не смог я двери отпереть, Ты дала красивое страданье, Про тебя на родине мне петь. До свиданья, пери, до свиданья.
***
Отойди от окна
Не ходи ты ко мне под окно И зеленой травы не топчи, Я тебя разлюбила давно, Но не плачь, а спокойно молчи. Я жалею тебя всей душою, Что тебе до моей красоты? Почему не даешь мне покою И зачем так терзаешься ты?
Все равно я не буду твоею, Я теперь не люблю никого, Не люблю, но тебя я жалею, Отойди от окна моего!
Позабудь, что была я твоею, Что безумно любила тебя, Я теперь не люблю, а жалею – Отойди и не мучай меня.
***
“Отчего луна так светит тускло На сады и стены Хороссана? Словно я хожу равниной русской Под шуршащим пологом тумана”,- Так спросил я, дорогая Лала, У молчащих ночью кипарисов, Но их рать ни слова не сказала, К небу гордо головы завысив.
“Отчего луна так светит грустно?” – У цветов спросил я в тихой чаще, И цветы сказали: “Ты почувствуй По печали розы шелестящей”.
Лепестками роза расплескалась, Лепестками тайно мне сказала: “Шаганэ твоя с другим ласкалась, Шаганэ другого целовала”.
Говорила: “Русский не заметит… Сердцу – песнь, а песне – жизнь и тело…” Оттого луна так тускло светит, Оттого печально побледнела.
Слишком много виделось измены, Слез и мук, кто ждал их, кто не хочет. . . . . . . . . . . . . . . . . . . Но и все ж вовек благословенны На земле сиреневые ночи.
***
Персидские мотивы
Ты сказала, что Саади Целовал лишь только в грудь. Подожди ты, бога ради, Обучусь когда-нибудь!
Ты пропела: “За Евфратом Розы лучше смертных дев”. То другой сложил напев.
Я б порезал розы эти, Ведь одна отрада мне – Чтобы не было на свете Лучше милой Шаганэ.
И не мучь меня заветом, У меня заветов нет. Коль родился я поэтом, То целуюсь, как поэт.
***
Письмо к женщине
Вы помните, Вы всё, конечно, помните, Как я стоял, Приблизившись к стене, Взволнованно ходили вы по комнате И что-то резкое В лицо бросали мне. Вы говорили: Нам пора расстаться, Что вас измучила Моя шальная жизнь, Что вам пора за дело приниматься, А мой удел – Катиться дальше, вниз. Любимая! Меня вы не любили. Не знали вы, что в сонмище людском Я был как лошадь, загнанная в мыле, Пришпоренная смелым ездоком. Не знали вы, Что я в сплошном дыму, В развороченном бурей быте С того и мучаюсь, что не пойму – Куда несет нас рок событий. Лицом к лицу Лица не увидать.
Большое видится на расстоянье. Когда кипит морская гладь – Корабль в плачевном состояньи. Земля – корабль! Но кто-то вдруг За новой жизнью, новой славой В прямую гущу бурь и вьюг Ее направил величаво.
Ну кто ж из нас на палубе большой Не падал, не блевал и не ругался? Их мало, с опытной душой, Кто крепким в качке оставался.
Тогда и я, Под дикий шум, Но зрело знающий работу, Спустился в корабельный трюм, Чтоб не смотреть людскую рвоту.
Тот трюм был – Русским кабаком. И я склонился над стаканом, Чтоб, не страдая ни о ком, Себя сгубить В угаре пьяном.
Любимая! Я мучил вас, У вас была тоска В глазах усталых: Что я пред вами напоказ Себя растрачивал в скандалах. Но вы не знали, Что в сплошном дыму, В развороченном бурей быте С того и мучаюсь, Что не пойму, Куда несет нас рок событий…
Теперь года прошли. Я в возрасте ином. И чувствую и мыслю по-иному. И говорю за праздничным вином: Хвала и слава рулевому! Сегодня я В ударе нежных чувств. Я вспомнил вашу грустную усталость. И вот теперь Я сообщить вам мчусь, Каков я был, И что со мною сталось!
Любимая! Сказать приятно мне: Я избежал паденья с кручи. Теперь в Советской стороне Я самый яростный попутчик. Я стал не тем, Кем был тогда. Не мучил бы я вас, Как это было раньше. За знамя вольности И светлого труда Готов идти хоть до Ла-Манша. Простите мне… Я знаю: вы не та – Живете вы С серьезным, умным мужем; Что не нужна вам наша маета, И сам я вам Ни капельки не нужен. Живите так, Как вас ведет звезда, Под кущей обновленной сени. С приветствием, Вас помнящий всегда Знакомый ваш Сергей Есенин.
Adətim üzrə səhər saat 6:30-da çalarsız-filansız oyanıb yerimin içində bir az eşələndikdən sonra əl atıb çarpayının altından sadiq dostum “Redmi”ni qamarlayaraq bağrıma basdım. Hələ tam açılmamış gözlərimi ovuşdura-ovuşdura “Facebook”la “İnstagram” arası “Səfa” və “Mərvə” arasında müqəddəs ibadəti yerinə yetirirmiş kimi, düz 7 dəfə, bəlkə də bir az artıq var-gəl etdim. Sonra qalxıb ikiotaqlı “küncdəqalmış”, “kitabça”, “Xruşşov layihəli” mənzilimin birinci otaqla dəhliz arasındakı taxta qapının çərçivəsinə bərkitdiyim alətdə həmişəki kimi 14 dəfə dartınıb düşdüm. Növbə ilə divardan asdığım “Fatihə surəsini”, “Bədnəzər duasını” və “Ayətül-kürsi”ni hərəsini düz 7 dəfə, bəlkə də bir az çox təkrar-təkrar oxuduqdan sonra kitab rəfindən Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin “Marallarım” kitabını götürdüm. Ötən əsrin 70-ci illərinin nəşri olan kitabın nazik kağız üzlü cildi didik-didik olub saralsa da, üzərindəki simalar necə tanış və canlı idilər. Sanki hamısı blokda növbəyə dayanıb səni gözləyirlər və bir himə bənddilər ki, elə qapını açasan… Kitabın üzünə bir neçə dəqiqə baxıb gülümsəyərək dahi ədibə “Günaydın” deyib, gözlərimi mənzilin giriş qapısının üzərində asılmış lövhəyə zillədim. Yenə düz 7 dəfə, bəlkə bir az artıq Böyük Allahın cahü-cəlalına və peyğəmbərimizin əmvatına zikrlər edəndən sonra istirahət otağına keçdim. Ötən gün ərzində yükləndiyim bütün dərd-azardan müvəqqəti də olsa, qurtulduqdan sonra gurhagurla, şırhaşırla qonşulara “mən hələ sağam” siqnalını verərək, qalxıb güzgünün qabağında bir az ağzımı, gözümü əydim, əsnədim, gərnəşdim… Bir sözlə, bütün vacib ritualları yerinə yetirdikdən sonra əlimi şoğəribin altına bir neçə dəfə uzatsam da, su gəlmədi ki, gəlmədi. Başımı qaldırıb aynada üzümə, daha doğrusu, burnumun ucuna diqqətlə nə qədər baxsam da, zərərli bir əhval gözümə dəymədi. Elə bu vaxt qonşulara verdiyim siqnalın son akordları ilə bərabər, yenə qəfil öymə başladı… Məcburən hər ehtimala qarşı əvvəlcədən su ilə dolu saxladığım “növbətçi abgərdən”i götürüb əl-üzümü yaxaladım. Tələsik istirahət otağından çıxdım. Çıxa-çıxa düşündüm ki, “ay canım, ilin-günün bu vaxtında bu qədər istirahət olar!?” Əl-üzümü qurulaya-qurulaya mətbəxə keçib, axşamdan qalan su ilə dolu caydanın altını yandırdım. Televizoru açdım. Aparıcı qız necə başladısa, elə o andaca televizoru söndürüb, seyvana çıxdım. Küçədə və seyvandan görünən kiçik parkda tam sakitlik hökm sürürdü. Bu gün şanlı Zəfərimizin ildönümü ilə əlaqədar elan olunmuş dörd günlük qeyri-iş gününün sonuncusu idi. Deyirəm, qəribə məxluquq e vallah, evdə qalanda işi, işdə olanda evi axtarırıq. Parkın tən ortasındakı tut ağacının altı sapsarı yarpaqlarla elə döşənmişdi ki, adam istəyirdi gedib üstünə uzansın… Yaxşı ki, dolu çaydanın fiti məni belə sərsəm düşüncələrdən ayırdı… Mətbəxə keçib, çaydanın altını söndürdüm. “Azarçay” qutusundan birdəfəlik paketlərdən birini götürb bir stəkan qaynanmış suyu rəngləyib yenidən seyvana – “Nina bağı”na keçdim. Bu məkan ruhumun dinclik tapdığı yeganə guşədir. Əvvəlki ev sahibəsi Nina xanım binanın layihəyə uyğun açıq eyvanını bağlayaraq səliqəli seyvana çevirib. Divarda qatlama masası və iki kətil var. Dibçəkdə həmişəyaşıl otaq bitkiləri də olduğuna görə mənzilə köçən gündən buranın adını “Nina bağı” qoymuşuq. Haqlı olaraq sual yarana bilər ki, mənzilə yeni köçmüsünüz? Sual yaransa da, yaranmasa da, qeyd edim ki, bəli, bu mənzilə təzəlikcə köçmüşük. Səbəbini indi açıq-aydın dilimə gətirə bilmirəm. Çünki o barədə düşünən kimi öymə məni tutur. Özümdən asılı deyil… Çayımı qurtumlaya-qurtumlaya yenə ən yaxın sirdaşım “Redmi”ni dümsükləyib oyatdım. Oyanan kimi bildirişlər pəncərəsindən bir gözəl xanım əl sallayaraq “Zəfər endirimləri” ilə bağlı məni xəbərdar etdi. “MORE” Psixologiya Mərkəzi şanlı Zəfər günləri ilə bağlı sabahdan noyabr ayının sonuna qədər hamıya 50%, qazilərə isə 75% endirimlə xidmət göstərəcək. Düzü, bu məsələ məni çoxdan narahat etdiyinə görə xeyli vaxtdır psixoloq xidmətləri ilə maraqlanırdım. Ona görə qiymətlərdən, şərtlərdən az-çox məlumatım vardı. Həm psixologiya mərkəzlərinin çoxluğu, həm də qiymətlərin baha olması seçim etməyimə əngəl olurdu. İndi bu xanımın təbəssümlü çöhrəsi, bir də artıq demək olar ki, televiziya verilişlərindən adını əzbərlədiyim “MORE”-ni yenə görüncə seçimimi etdim. Elə bildirişin üzərindən keçid edərək sabaha – səhər saat 10:00-a görüş təyin etdim. Qazi olduğuma görə ödənişi yerində nağd olaraq 75% endirimlə edəcəkdim… Axşama qədər hər televizoru açanda, hər küçəyə baxanda öyə-öyə günü birtəhər başa vurub, yenə yatağıma uzandım. “Redmi”də axşam ibadətlərimi yerinə yetirə-yetirə nə vaxt yuxu tutub, bilməmişəm. Bir də oyandım ki, 03:33-dür. Briqadirə ”whatsapp”da yazdım ki, sabah səhər öynə həkimə gedəcəm, işə ondan sonra gələrəm, ya da xəbər edərəm. İş deyəndə ki, sağ olsunlar, qazi olduğuma görə məni icra hakimiyyətində işlə təmin ediblər. Yüngül işdir. Briqadir də həm üç diplomum olduğuna, həm də hər iki müharibənin iştirakçısı olduğum üçün mənə hörmət edir. Yəni, necə deyərlər, nə işim olsa, ötüşdürür. Sağ olsunlar… Hamısından razıyam… Elə bu razılıq içində yenidən nə vaxt yuxulamışam, bilmirəm… Qəfil yenə oyandım. Hə, bu, “6:30” oyanışı idi. Adətim üzrə yerimin içində bir az eşələndikdən sonra əl atıb çarpayının altından sadiq dostum “Redmi”ni qamarlayıb bağrıma basdım. Hələ tam açılmamış gözlərimi ovuşdura-ovuşdura “Facebook”la “İnstagram” arası “Səfa” və “Mərvə” arasında müqəddəs ibadəti yerinə yetirirmiş kimi, düz 7 dəfə, bəlkə də bir az artıq…. “Nina bağı” ziyarəti də daxil olmaqla seyvan keyfindən sonra hər evdən çıxanda düz 7 dəfə, bəlkə də bir az artıq təkrar-təkrar qaz, su, işıq yoxlamalarını dəqiqliklə yerinə yetirib, mənzildən çıxmaq üçün dəmirdən olan giriş qapısını açmışdım ki, blokdan gələn isti hava axını bildiriş kağızlarını üzümə çırpdı. Bəzilərini gözümün qabağında fırladıb yanıq verirmiş kimi başımdan səpələdi. Çiynimə qonan, üzümə yapışan, yerə düşən bütün kağızları topladım. Müxtəlif şirkətlərin reklam bildirişlərini səliqə ilə qatlayıb əlimdəki kağız tullantıları olan zibil paketinə qoyduqdan sonra digər əsas bildiriş kağızlarına baxdım. Su 13 manat, işıq 23 manat, qaz 59 manat gəlmişdi. “Kombi”ni çox işlətmədiyimə görə qaz normal idi. Bildirişləri əziz-xələf bir barat kimi pencəyimin içəridən döş cibinə, lap ürəyimin başına qoydum. Şikayətlənməyə bir əsas olmadığına görə vacib sənədlər olan qovuluğumu qoltuğuma vurub, səliqə ilə ayrı-ayrı yığdığım zibil paketlərini götürüb, başımın üzərində olan lövhəyə baxa-baxa, ağzımda dua mənzildən çıxdım. Əlimdəki zibil paketlərini yerə qoyub, seyf qapının bütün qıfıllarını bağladım. Düz 7 dəfə, bəlkə də bir az artıq dəfələrlə silkələyib, əl dəstəyini aşağı-yuxarı edib, yoxladıqdan sonra zibil paketlərinin hərəsini bir əlimə götürüb, getdiyim yerdən asılı olmayaraq, həmişə özümlə götürdüyüm vacib sənədlər qovuluğu da qoltuğumda, bir gözüm qapıda yavaş-yavaş pillələri enməyə başladım… Əlimdəki zibilə baxanda döş cibimdəki bildirişlər yadıma düşdü. Ani olaraq “…zalım uşağı bayram günü də işləyir…” fikri beynimdən gəlib keçdi. Tez də artıq 4 gündür mənzildən çıxmadığımı xatırladıqda əmin olmaq üçün cibimdəki bildirişləri çıxarıb üzərindəki tarixləri gözdən keçirdim, hər üçü 5 noyabr 2021-ci il tarixinə aid idi. Ani olaqraq, – “Əsl bayram hədiyyəsi olub ki…” – fikri eynimdən keçsə də, tezcə bu axmaq düşüncəni başımdan qovaraq, özümü danlaya-danlaya zibil qutularına nə vaxt çatdığımdan xəbərim belə olmadı. Kağızlar olan paketi “radikal” qutuya, plastik qablar olan paketi isə “müxalif” qutuya məxsusi bir əda ilə, səliqəli şəkildə ərməğan edib, məhlədən çıxdım… “MORE” Psixologiya Mərkəzi elə də uzaqda olmadığına görə gəzə-gəzə saat 9:30-da onun yerləşdiyi möhtəşəmliyi ilə məşhur olan şəhərin 1 nömrəli biznes mərkəzi olan “Yasəmən Plaza”nın qarşısında idim. Deyirdilər Xaliq müəllimin obyektidir. Yasəmən də katibəsinin adı imiş. Yasəmən çox fədakar, işini bilən, məsuliyyətli işçi olduğuna görə obyektlərindən birinə onun adını verib… Yasəmənin fədakarlığı, Xaliq müəllimin səxavəti barədə düşünə-düşünə 9:50-yə qədər plazanın yaxınlığındakı parkda gəzişdim. Vaxta 5 dəqiqə qalanda qara rəngli tibbi maskamı pencəyimin üst döş cibindən çıxardıb “taclı günlərimiz” başlayandan bəri ətir əvəzi həmişə özümlə gəzdirdiyim “püskürtmə spirt”dən üstünə bir az püskürdüb taxdım. Sonra 3 manata özüm üçün hazırlatdığım “kovidpasportu”mu əlimdə hazır tutaraq “Yasamən”ə ya sən, ya da mən deyib girişə doğru yönəldim. Burada təmtəraqlı qarşılama mərasimi gözləsəm də, belə bir hal olmadı. Liftin qarşısındakı basabası görüb, 4-cü mərtəbəyə pilləkənlə qalxdım. Düz vaxtında qəbul şöbəsində “piştaxta”da dayanmış xanımın qarşısında “farağat” vəziyyətində dayanmışdım. “Online” qeydiyyatıma baxıb, bəzi məsələləri dəqiqləşdirdikdən, bütün orden və medalların vəsiqələrini bir-bir yoxladıqdan, əvvəllər müayinə və müalicə olunduğum bütün xəstəxanalardan mənə verilən kağız-kuğuzların hamısını eynilə mənim kimi düz 7 dəfə, bəlkə də bir az artıq dəfələrlə silkələyib, ələk-vələk edərək yoxladıqdan sonra birinci tanışlıq görüşü pulsuz olmaq şərtilə qazi olduğuma görə 75% endirimlə 1 seans üçün 150 manat ödəniş etməli olduğumu bildirdi. Düzü, gənc “piştaxtaçı” xanım bu 150 manatı elə işvə-nazla, elə avazla istədi ki, bu haqda artıq söz demək, sadəcə, günah olardı. Kirimişcə, cınqırımı da çıxartmadan sanki, üç dənə 5 qəpikliyi market kassasında xəzinədar xanıma «qəpiklər lazım deyil, qalsın» – deyə qaytarırmış kimi, sonuncu iş günü “bankomat”dan çıxartdığım şax “əllilik”lərdən üçünü “piştaxta”nın üstü ilə xüsusi əda ilə (mənim o vaxtım olmasa da, zabit olmağıma rəğmən bir az da ordudan yeni tərxis olunmuş əsgər havası qarışıq mücərrəd bir ruh halında) xanıma tərəf sürüşdürdüm. Sağ olsun, ab-havanı pozmadan, məxsusi bir nəzakətlə “əllilik”lərin üçünü də sürüşdürüb “piştaxta”nın görünməyən aşağı hissəsinə saldı. Bunu elə etdi ki, düz dörd gün böyük narahatlıqla cüzdanımda saxladığım, dəfələrlə sakitlikdə çıxarıb baxaraq boyunu oxşayıb-əzizlədiyim “əllilik”lərin görünməyən tərəfdə döşəməyə düşməsindən narahat olmağa başladım. Fikrim orada qalmışdı ki, xanımın “44-cü otaqda Bənövşə xanım sizi gözləyir, sabahkı görüşün vaxtını özünüz orada təyin edərsiniz…” kal, yoğun, bayaqkı nəvazişdən əsər-əlamət qalmayan quru bir səs məni yenidən “piştaxta”nın qənşərinə qaytardı və anındaca dəhliz boyu addımlamağa vadar etdi… 44-cü otağa çatana qədər “…özünüz orada təyin edərsiniz…”, “…özünüz edərsiniz…”, “…edərsiniz…”, kəlmələri burğu kimi beynimi eşdi… Boynunda bənövşəyi şalı, əynində üzərində ağlı, sarılı nərgiz çiçəkləri olan bənövşəyi donlu dolu, ortaboylu, ortayaşlı, gülərüzlü, xoş rayihəli bir xanım sanki məni gözləyirmiş kimi, mən qapının üzərindəki 44-ü oxuyub aydınlaşdırana qədər qapı üzümə açıldı. Otaqdan dəhlizə xanımın xoş rahiyəsi qarışıq bənövşə qoxusu da yayıldı. Mən içəri keçdim. Xanım qapını örtərək nazlana-nazlana öz kreslosuna keçdi. Otağın divar kağızları da bənövşəyi rəngdə idi. Pərdənin rəngini təyin edə bilmədim bənövşəyidir, yoxsa çəhrayı… Arada açıq göy və ya yaşıl rəngdə gözümə görünürdü… Çox sirli bir aləmə düşmüşdüm. Xanımın xüsusi ahəng və intonasiya ilə danışığı, arada gözünü süzdürüb dediyi sözləri baxışları ilə mənim qulaq və gözlərimə qədər müşayiət etməsi, gözlərimin düz içinə zillənmiş nəzərlərinin burnumun ucundan sürüşüb ağzıma düşməsi məni lap ovsunlamışdı. Mən içəri girəndən xanım xeyli danışsa da, ya heç nə eştmirdim, ya da eşitsəm də mənə çatmırdı. Tamam başqa dünyada idim. Çox keçmədi ki, xanım bunun fərqinə vardı. Yenə nəsə deyə-deyə kreslosundan qalxıb mənə yaxınlaşdı. Əlimdəki kağızlarla maraqlandı. “Piştaxta”çı qızın mənə verdiyi kağızlarla öz sənəd və həkim kağızlarımı, hətta bu günə qədər heç kimə etibar etmədiyim vacib sənədlər qovluğumu da qeyri-iradi ona verdim. Otaqda ondan başqa xanım olmadığına görə indi mənə yəqinlik hasil oldu ki, bu elə Bənövşə xanımım özüdür. Düzü, onu televizorda çox görmüşdüm. Ancaq televizorda gördüyüm xanıma oxşamırdı. Realda daha istiqanlı və mehriban adam təsiri bağışlayırdı. Bəlkə də yaşıd olardıq. Uzaqbaşı 1-2 yaş fərqimiz olardı. Bu arada onu da deyim ki, mənim 45 yaşım var. Bu dəfə kresloda deyil, pəncərənin önündə qoyulmuş divanda oturdu və mənə yanında yer göstərdi: – Buyurun, İlqar bəy. Zəhmət olmasa burada əyləşin. Öz adımı bu gözəl xanımın ağzından belə məlahətli səslə eşitməyim məni lap duyğulandırdı. Kövrəldim. Gözlərim yaşardı. Bənövşə xanım bunun fərqində idi ki, bir daha: – Buyurun, buyurun… Əyləşin. – deyə təkrarladı. Mən də keçib onun yanında oturdum. Yaxşı olmuşdu, üzü qapıya tərəf oturduğumuza görə daha pərdə gözümə dəymirdi. İkimiz də divanda üzü qapıya tərəf oturmuşduq. Divanın qarşısında balaca miz, onun üstündə isə şır-şır su axan balaca şəlalə maketi vardı. Bu maket və xüsusi ilə su səsi məni ciddi narahat etsə də, birtəhər dözürdüm. Necə deyərlər, ödüm ağzıma gəlsə də, dişlərimi qıcayıb birtəhər oturmuşdum. Otaqda işıq yanmırdı. Arada hardansa sanki uzaqdan asta bülbül səsi gəlirdi. Otaq hələ də rəngini aydınlaşdıra bilmədiyim açıq rəngli pərdədən süzülüb gələn işıqla işıqlanmışdı. Bənövşə xanım xüsusi bir əda ilə əyilib mizin altından bir qutu çıxartdı. Qutudan bənövşəyi və çəhrayı rənglərin bir-birinə sarıldığı burğulu üç şam götürüb səliqə ilə şamdana qoydu. Şamdanı mizin üstünə elə qoydu ki, istiqaməti qapı, şəlalə, pəncərə olmaqla sanki ikimizin arasından keçən xəyali bir çəpər-divar, arakəsmə yarandı. Dodaqaltı nəsə zümzümə edə-edə şamları qapıdan bizə tərəf olmaq şərti ilə yandırmağa başladı. Şamların üçü də yandıqdan sonra mizin üstündəki qədimi cürdəyə oxşayan vazanın içindəki “yeni il elektrodlarına” oxşayan çubuqları da bir-bir yandırdı. Arada mənə tərəf çevriləndə xoş rayihəli isti nəfəsini üzümdə və sinəmdə hiss etdikcə bihuş olurdum. Bir yandan şamlar, bir yandan da xüsusi qoxulu çubuqların tüstüsü… Lap nağıllar aləminə düşmüşdüm… Bir-iki dəfə qeyri-iradi: – Təşəkkür edirəm, təşəkkür edirəm, – deyə Bənövşə xanımın eşidə biləcəyi tonda mən də dodaqaltı mızıldadım. Ancaq Bənövşə xanım ya mənim bu canı-dildən, sidqi-ürəkdən gələn təşəkkürnamələrimi qəbul etmədi, ya eşitmədi, ya da hər iki hal baş versə də, o, bunu büruzə vermədi. Düzü, belə gözəl, zövqlü xanımın saymazyanalığı məni bir az mütəəssir etdi… Ancaq mən də bunu büruzə vermədim. Ya elə bu vəziyyətdən çıxmaq, ya da bayaqdan zövq aldığım, indi isə məni sıxmağa başlayan ab-havanı dəyişmək məqsədilə sükutu mən pozdum: – Xanım, bu “MORE” nə deməkdir? Bənövşə xanımın bənövşə ətirli sözünü-söhbətini dinləmək üçün xüsusi iştaha ilə verdiyim suala sualla cavab aldım: – Bəs, sizin öz versiyanız var? – Bənövşə xanım məndən soruşdu. – Yəni mor rəngi. – Xeyr. – Onda qalır “more”, “more” dəniz… – Xeyr. O da deyil. “MORE”, yəni “Mən” “Onu” “Ram” “Etdim”. Bu qədər bəsit və sadə. “MORE Psixologiya Mərkəzi” artıq uzun illərdir ölkəmizdə fəaliyyət göstərir. Azərbaycanın ilk bu yöndə xidmət göstərən mərkəzlərindən biridir. Ölkəmizin bütün iri şəhər və rayonlarında, hətta bəzi iri kəndlərində filiallarımız var. Kollektivimiz peşəkarlardan ibarətdir. Müntəzəm olaraq əməkdaşlarımız televiziya proqramlarına qatılır, bu sahədə xalqımızın maarifləndirilməsi prosesində fəal iştirak edərək, öz töhfələrini verirlər. Yəqin ki, sizin bütün bunlardan xəbəriniz var. – Bəli, bəli, var. – Mən bu sənədlərə əsasən, – əlində və mizin üzərində olan mənim sənədlərimə işarə edərək, – sizin hal-hazırkı vəziyyətinizlə demək olar ki, tanış oldum. Ancaq məsələni həll etmək, durumu düzəltmək üçün bunlar kifayət etməz. Həkim rəylərindən belə məlum olur ki, sizi mütəmadi olaraq, müəyyən məqamlarda narahat edən öymə halları sırf psixoloji problemdir. Yəni bunun fizioloji, bədənsəl olaraq heç bir əsası yoxdur. Bu gün vəziyyət belədir. Ancaq biz bu günə, heç olmasa bu problemin başladığı ilə baş verdiyi ilk hala gəlib çatmalıyıq. Bunun üçün siz lap uşaqlıqdan özünüz haqqında bir az, yaddaqalan əlamətdar hadisələrdən, sizi narahat edən problemlərdən danışsanız işimiz daha asan olar. Siz elə dünyanı xatırladığınız ilk gündən, ilk hadisədən başlayın, ardı öz-özünə yumaq çözümü kimi gələcək. – …Və mən həmin gün evdəkilərlə görüşüb blokumuzdan çıxanda o maşınmı deyim, nasosmu deyim, bilmirəm… Həmin texnika, – biz ona “suçəkən” deyirdik, – blokun girişində yenə işləyirdi. Hələ mən çıxanda pencəyimin qolu da sürtünüb mazuta bulaşmışdı, – qeyri-iradi pencəyimin qoluna baxsam da, sonra xatırladım ki, bu, o pencək deyil, – texnikanın yanındakı işçilərə, uzun illərdir həyatımızı göy əsgiyə düymüş bu problemə biganə qalan hamıya dişimin dibindən çıxanı ucadan desəm də, tırhatırdan çətin ki, kimsə, nəsə eşitdi. Onlar eşitməsələr də, mən içimdə bir rahatlıq tapmış kimi, bir az gümrahlaşıb, qıvraq addımlarla binamızdan ayrıldım… – Bu gün bu qədər kifayətdir. Bənövşə xanımın diktəsi məni o günlərdən ayırdı. İlk olaraq gözümə mizin üstündəki şamlar dəydi. Şamların ikisi, – yanındakılar tamam yanıb qurtarmışdı. Ortadakı şamın göyümsov sarı alovunun uzun dilləri isə son hop-gəllərini vuraraq yellənə-yellənə tamam öləzimişdi və sönmək üzrə idi… Söhbəti xırp kəssəm də, sonra nə edəcəyimi bilmədiyimdən: – Və mən… – Siz indi gedin bir yaxşı dincəlin. Yaxşı olar ki, evə getməmiş bulvara tərəf gedəsiniz. Sonuncu dəfə bulvarda və ya başqa yerdə dənizin sahilində nə vaxt olmusunuz? Su şırıltısını nə vaxt eşitmisiniz? G….? Bənövşə xanımın “Güşşşşş” və ya “Göşşşş” ilə başlamq istədiyi sonuncu cümləsi ağzında qaldı. Mən isə səhər-səhər içdiyim bir qurtum rəngli suyu fontan kimi ağzımdan mizin üzərinə fışqırda-fışqırda öz-özümə düşünürdüm: “…bura qədər yaxşı gəlmişdik, axır ki, zibili çıxdı…”. Mənim “fontanım”ın suyu ilə mizin üstündəki Bənövşə xanımın şəlaləsinin suları bir-birinə qarışmışdı. Düzü, nə edəcəyimi bilmirdim. Ağzım dolu olduğundan, sadəcə, başımla mizin üstündəki şəlalə maketinə davamlı işarə edə-edə qalmışdım… Bənövşə xanım sanki heç nə olmayıbmış kimi: – Əla, əla… Narahat olmayın… Məsələnin əslini öz gözümüzlə də gördük… Heç bir problem yoxdur… Narahat olmayın… – Mən… mən… Ağzımı, burnumu cibimdən çıxartdığım cib dəsmalımla silə-silə bayaqdan bu şəlalənin, – mizin üstündəki maketi göstərərək, – şır-şırına güc-bəla ilə tab gətirib, özümü güclə saxlamışdım. Siz sudan, şır-şırdan danışınca özümü saxlaya bilmədim. Üzürlü sayın… – Eybi yox… Eybi yox, olan işdi… – Ancaq xahiş edirəm sabah bu, – maketə işarə edərək, – “şəlaləni” buraya qoymayın. Olarmı? – Əlbəttə, olar. Olar. Qoymarıq. Deməli belə, siz indi gedin yaxşıca dincəlin. Sabah saat 10:00-da birbaşa bura gələrsiniz. 4-cü mərtəbə, 44-cü otaq, Bənövşə xanım. – Oldu, – deyib yarı islanmış, yarı quru kağız-kuğuzumu mizin üzərindən yığışdırıb, peşman-peşman otaqdan çıxdım… Bu əzəmətli binadan gəldiyim kimi də ayrılmağın dilxorluğu ilə baş-başa nə vaxt öz blokumuzda, öz mənzilimin, 3 qıfıllı dəmir seyf qapısının qarşısına çatıb dayandığımdan heç xəbərim olmadı. Yalnız indi xatırladım ki, evə qayıdanda çörək almalıydım. Məcburən həyətdəki mini marketə düşməli oldum. Bir çörək alıb, çıxmaq istəyirdim ki, satıcı xanımın: “Başqa nə?”- sualı məni yenidən rəflərə baxmağa məcbur etdi: – Bax bir dənə bundan verin. – Başqa? – Bir dənə də bundan. – Sonra? – Bir dənə də bax bundan. – … – … Əlimdə, qolumda yer qalmadığını görən satıcı xanım: – “İstəyirsiniz uşağı çağırım sizə kömək etsin, müəllim? Ya da lap elə özüm indi buranı bağlayıb sizə kömək edərəm. Axı biz qonşuyuq…” – deyə bir az qayğılı, həm də sual dolu baxışlarını üzümə zillədi. – Yox, canım. Nə danışırsınız? Lazım deyil. Çox sağ olun. Budu, buradı. İndi qalxıram yuxarı. Aldıqlarımın pulunu ödədikdən sonra məcburi təbəssüm edərək, oradan ayrıldım. Yenidən öz alınmaz qalamın giriş qapısına dayanmışdım ki, qapıda yeni bildiriş qoyduqlarını fərq etdim. Qapıdakı açar yerinə səliqə ilə yerləşdirilmiş bükülü kağızı götürüb açdım. Qırmızı rəngli qələm ilə səliqəli xətlə yazılmış “JEK”-in bildirişi idi: “Xəbərdarlıq! Bu ayın sonuna qədər istismar xərclərini və zibil pulunu ödəməsəniz sizi məhkəməyə verəcəyik”. Qeyri-iradi: – “JEK nədi?” – deyə-deyə kağızı əvvəlcədən büküldüyü kimi mən də səliqə ilə büküb blokun açıq pəncərəsindən çırtma atışı ilə bayıra uçurtdum. Qıfılları bir-bir açdıqdan sonra nəhayət ki, mənzilə daxil ola bildim. Səmimiliyimə inanın. 18 yaşına qədər kənddə böyümüş, sonra isə demək olar ki, ömrünün çox hissəsini dağda-daşda keçirmş bir adam üçün qapı açıb-bağlamaqdan ta bu “JEK” söhbətlərinə qədər hamısı çox yorucu və olduqca ağrılı məsələdir… Mənzilə daxil olan kimi əlimdəkilər masanın və divanın, əynimdəkilər isə çarpayının üstünə getdi. Yaxşı-yaxşı yuyunub, spirtləndikdən sonra artıq neçə gündən qalma olduğunu unutduğum içərisində su olan çaydanın altını yandırdım. Çaydan fit verənə qədər heç nə düşünmədən mətbəxin pəncərəsindən sakit küçəmizə, balaca parka və bir az aralıda ucalan “Alov Qüllələri”nə nəzər salıb, diqqətimi sonuncunun üzərində cəmlədim. Üzərində artıq iki ildir “Evdə qal!”, “Biz birlikdə güclüyük!”, hərdən dalğalanan üç rəngli bayrağımızı və çox vaxt alov dilləri görməyə adət etdiyimiz bu qüllələr şəhərimizin yeni simvollarından birinə çevrilmişdi. Artıq qüruba doğru yönəlmiş payız günəşinin qırmızıya çalan tünd narıncı rəngi qüllələrin parlaq şüşələrindən əks olunaraq cazibədar mənzərə yaratmışdı. Bu arada Şəhidlər Xiyabanına – Teleqülləyə tərəf olan birinci qüllədə troslarla asılı vəziyyətdə şüşələri silən “alpinistlər” diqqətimi çəkdi. Maraqlıdır, demək olar ki, gün batmağa başlasa da, iş hələ davam edirdi… “Alpinist” sözü ağlıma gələn kimi, “əcaba, bu sözün Alp dağları ilə bir əlaqəsi varmı?” – deyə yeni bir sual beynimə işlədi. Sonra beqəfil Qalaya yalın əllərlə dırmaşan əsgərləri xatırladım… Yəqin elə təcrübəsi olan qazilərimizi də belə xüsusi bacarıq tələb olunan yerlərdə işlə təmin edirlər… Qəfil fit səsi bütün fikirləri başımdan qovdu. Fitli caydanı icad edənin atasına rəhmət oxuya-oxuya qazı söndürüb. Özümə artıq səhər-səhər bir dəfə istifadə edib, nəlbəkidə saxladığım “Azarçay” paketindən yeni bir fincan rəngli qaynanmış su hazırlayıb beynimdə “maşAllah olsun lap xoruzquyruğudur, axşam bir dəfə də rəngləmək olar fikri” ilə “Nina bağı”na yollandım… Çayımı udumlaya-udumlaya arada briqadirə ”whatsapp”da yazdım ki, gəlmişəm, evdəyəm. Ancaq həm çox yorğunam, həm də artıq axşamdır, sabah yenə gedəcəm, İnşəAllah, birisi gün işə çıxaram. Sağ olsun, o da yazdı ki, narahat olmayın, öz işinizdə olun… Günü hər gün təkrar olunan öz işlərimlə başa vurub, yerimə uzananda artıq gecə yarıdan keçmişdi… “Redmi”də axşam ibadətlərimi yerinə yetirə-yetirə nə vaxt yuxu tutub, biləmişəm. Bir də oyandım ki, saat 6:30-dur. Adətim üzrə yerimin içində bir az eşələndikdən sonra əl atıb çarpayının altından sadiq dostum “Redmi”ni qamarlayıb bağrıma basdım. Hələ tam açılmamış gözlərimi ovuşdura-ovuşdura “Facebook”la “İnstagram” arası “Səfa” və “Mərvə” arasında müqəddəs ibadəti yerinə yetirirmiş kimi düz 7 dəfə, bəlkə də bir az artıq… “Nina bağı” ziyarəti də daxil olmaqla seyvan keyfindən sonra hər evdən çıxanda düz 7 dəfə, bəlkə də bir az artıq təkrar-təkrar qaz, su, işıq yoxlamalarını dəqiqliklə yerinə yetirib, mənzildən çıxdım. Gəzə-gəzə öz-özümlə söhbət edə-edə nə vaxt 44 nömrəli otağın qapısına çatdım, heç özüm də bilmədim. 44-ü görən kimi qeyri-iradi burnuma bənövşənin məxsusi qoxusu gəldi. Yalnız bu anda olub-keçənlərin fərqinə vardım. Dərhal telefonda saata baxdım. Məlum oldu ki, hələ vaxta 5-6 dəqiqə var. Qayıdıb vaxtı gözləmək istəyirdim ki, qapı açıldı… Həmin tanış rayihə, o həlim səs… Bənövşə xanım məni içəri dəvət etdi. Artıq şamdanlı miz bizi dinləməyə hazır idi. Əlavə sual vermədən Bənövşə xanım divanda dünən oturduğu yerdə əyləşərək, mənə də əli ilə yanında yer göstərdi. Yalnız bundan sonra: – “Tam rahat və sərbəst olmaq üçün istəsəniz üst geyimini çıxarda bilərsiniz”, – dedi. – Xeyr, nazik və yüngüldür. Qalsın. – deyə-deyə keçib öz yerimdə əyləşdim… Şamlar yanır, “elektrodlar” tüstüləyirdi. Çox astadan həzin, yuxugətirici çin melodiyası səslənirdi… – Hə, harda qalmışdıq? – Sükutu bu dəfə Bənövşə xanım özü pozdu. Sanki vaxtı boşa verməmək istəyi kimi bir ahəng hiss etdim səsində. – Deməli, “mən həmin gün evdəkilərlə görüşüb blokumuzdan çıxanda o maşınmı deyim, nasosmu deyim, bilmirəm… Həmin texnika, – biz ona “suçəkən” deyirdik, – blokun girişində yenə işləyirdi. Hələ mən çıxanda pencəyimin qolu da sürtünüb mazuta bulaşmışdı…” – Bax orada qalmışdıq. – Bu məsələni bir az da dəqiqləşdirib, elə ordan davam edək. O nə “suçəkən” maşın idi elə, orda işləyirdi? – Deməli, belə, Bənövşə xanım. Qeyd etdiyim kimi, mənim uşaqlığım kənddə nənəmgildə keçib. Ancaq o vaxtlar da, – “sovet dövrü” tez-tez atamgilə, yəni bu evmizə gəlirdim. Elə yaranandan məndə hər şey tərsinə olub. Uşaqlar yayda dərs bağlananda kəndə nənəsigilə gedəndə, mən əksinə, yayda dərs bağlanan kimi Bakıya atamgilə gəlirdim. Bunu niyə qeyd edirəm? Həmin vaxtlar binamızın, yəni bu binanın, – atamgil yaşayan binanın zirzəmisi qupquru olardı. Çünki uşaq vaxtı yadımdadır ki, ora girməyi nə qədər qadağan etsələr də, maraq güc gələndə bir neçə dəfə uşaqlarla ora girmişdik. Dəmir seyf qapısı olsa da, heç vaxt bağlı olmazdı. Qupquru, tərtəmiz zirzəmi idi. Ancaq 90-lardan sonra artıq bu təmizliyin izi-tozu qalmadı. Əvvəllər su olmasa da… – burada məni yenə quru öymə tutdu… – Ara verin, dincəlin… – deyə Bənövşə xanım mənə əli ilə də sərbəst olma işarəsi verdi. – Narahat olmayın, indi keçib gedəcək… Məşədi İbad demişkən, artıq “bir nöö adətkərdə olmuşam…” – özümü toxdadıb davam etməyə başladım, – deməli, hə, orda qalmışdım axı… İlk vaxtlar quru olsa da, zibil atmağa başladılar. Külək başqa yerlərin zibillərini də gətirib bizim zirzəmiyə yığmağa başladı. Arada-bərədə ya binanın sakinləri, ya süpürgəçilər təmizləyirdilər. Sonra ölkəmizin müxtəlif bölgələrində xidmətdə olarkən məzuniyyələrə və ya qısa müddətdə valideynlərimə baş çəkməyə gələndə artıq zirzəminin su ilə dolmuş gördüm. Ordudan tərxis olunub həmişəlik valideyinlərimin yanına yerləşəndən sonra bizim zirzəmisi su ilə dolu binamıza “Şır-şırlı bina” deyildiyini öyrəndim. Düzdür, mütamadi olaraq həmin o suçəkən maşın tırhatır işlədiyinə görə ətraf binalarda yaşayanlar “Tır-tırlı bina” desələr də, çox adam, ələlxüsus nabələdlərin neçə dəfə ya telefonla, ya da elə-belə “Şır-şır”ın yanındayam və ya “Şır-şır”ın yanına gəl deyə, buranı belə təqdim etdiklərinin şahidi olmuşdum. Hətta binamızın birinci mərtəbəsində “Şır-şır” adlı kafe də vardı. Ancaq bu yumurta-toyuq məsələsi kimi bir şeydir. Bilmirəm, şır-şırdan ilhamlanıb kafenin adını belə qoyublar, yoxsa kafeyə görə bina belə tanınıb… Nəsə, sözüm onda yox, suçəkən maşını elə tırhatır işləyə-işləyə “Şır-şır”ın başında qoyub getdim bu məlum 44 günlük müharibəyə. 26 sentyabr 2020-ci ildə artıq tam hazır vəziyyətdə Tərtər yaxınlığında olan toplanış məntəqələrindən birində nəsə olacağını gözləyirdik. Deməli, mən bu “Şır-şır”lı binamızdan hardasa bir həftə əvvəl ayrılmışdım. Bəlkə də bu tarix lap dəqiqi 20 sentyabr 2020-ci ildir. Yəni bu tarixdə bizim zirzəmini ağzına qədər çirkab su ilə dolu qoyub getmişdim toplanışa… – Quru öymə məni yenidən tutur. – İstəyirsinizsə, bir az dincəlin… – Xeyr. Hər şey öz qaydasındadır. – Üzr istəyirəm, bəs bu qədər çirkab su haradan toplanır oraya? – Bir az da ehtiyatla Bənövşə xanım məndən soruşur. – Elə öz binamızın kanalizasiya suları, kafe və digər iaşə obyektlərindən axan çirkab sular. Hətta deyirdilər, qonşu binanın da murdar suları ora axır… – Məni əməlli-başlı öymə tutur, məcbur olub ayağa qalxmalı oluram. – Siz çıxın 10 dəqiqə dəhlizin sonundakı açıq eyvanda havanızı dəyişin, mən də həm şamları, həm də otağın havasını dəyişim. – Oldu. Dəhlizlə sağ tərəfə gedim, eləmi? – Bəli. Elə gəldiyiniz tərəfə düz, sona qədər. Deyilən eyvana çıxsam da, siqaret çəkənlərin ucbatından bir udum təmiz hava ala bilmədim. Zalım uşağı bina tikənlər də o boyda binaya 1×1 balaca bir eyvan qoyublar. İki nəfər eyni vaxtda dayansa gərək bir-birinin ağzınının içinə girsin… Nəsə, qayıtdım yenə 44-ə. İçəri girən kimi də Bənövşə xanım heç oturmamış işarə etdi ki, davam edə bilərəm. – Bəli, buyurun. Davam edin. Sərbəst olun. – Hə. Deməli, artıq əks-hücum əməliyyatları başlamışdı. Təxminən 5-6 gündən sonra bizim bölməni digər cəbəhəyə, – Füzuli istiqamətinə göndərdilər. Müharibədəki qalan günlərimi düz Xankəndinə, yəni Şuşaya qədər o istiqamətdə keçirdim. – Döyüşlər barədə daha ətraflı danışa bilərsinizmi? – Düzü, vallah, tam səmimi danışmağa elə bir şey yoxdur. İşdə müharibə. Yanında dostlar-tanışlar ölür, yaralanır… Cürbəcür müxtəlif hadisələr… Bir onu deyə bilərəm ki, sanki heç nə hiss etmirsən. Baş verənlərin sənə heç bir aidiyyəti yoxdur. Ölümdür, o da nə vaxt gələr, gəlsin… Təxmini bax belə bir ab-havanın içərisində olur insan. Yəni daha dəqiqi mən döyüşlər başlayandan 2-3 gün sonradan bitənə qədər, bəlkə elə indi də beləyəm… – Aydındır. Bəs sonra? – bu sual lap məhlədəki mini marketin qadın satıcısının sualına oxşadığından ani olaraq üzümə təbəssüm qondu. Bənövşə xanım da bunu hiss etmiş olmalı ki: – Niyə gülürsünüz? Nəyi xatırladınız? Nə yadınıza düşdü? – məni sual atəşinə tutdu. – Heç… – Siz necə düşünürsünüz, orda nə baş verib ki, sizə belə təsir edir? Döyüşlər vaxtı heç yaralanmısınız? – Bir neçə dəfə yüngül yaralanmışam. İndi də bədənimdə, onurğamda qəlpə var. Ancaq bu ötən bir il ərzində həm burada, həm də Türkiyədə yoxlamadan keçmişəm. Bu işin onlarla heç bir əlaqəsi yoxdur. Həkim kağızlarını da sizə verdim, baxdınız. – Bəli, sənədlərə əsasən bu belədir. Bəs yaxşı, bu öymələr siz döyüşdə olanda da baş verirdi? – Xeyr. – Bəs bu hal ilk dəfə nə vaxt baş verdi? – Müharibədən sonra müalicə aldığım hospitaldan çıxıb evimizə gələn birinci günün axşamı. – Bu necə baş verdi? – Hə. Deməli, belə. Mən elə həyətimizə girən kimi gözlərimə inana bilmədim. Şır-şırdan, tır-tırdan əsər əlamət qalmamışdı. Binanın başındakı “Şır-şır kafe” dən əlavə. Həmişə “Tır-tır” maşın dayanan binanın giriş qapısı olan yan tərəfdə də “Şır-şır” yazılmış su damcısı işarəli böyük mavi rəngli plakat və onun altından zirzəmiyə giriş var idi. Mən gələndə axşam olduğuna görə qırmızı yazılı kafe açıq olsa da, mavi yazılı bağlı qapılı yerin nə olduğnu anlaya bilmədim. Yaxınlıqda üstünə su damcısı işarəli mavi rəngli “Şır-şır” yazılmış avtomobillər də diqqətimi çəkdi. Ancaq düzünə qalsa, zirzəminin tam qurudularaq istifadə olunması, həyətimizin belə abadlaşdırılması məni çox sevindirdi. Bu ilk müsbət təəssürtaların təsiri altında 4-cü mərtəbəyə nə vaxt qalxdığımı, evə necə girdiyimi heç indi də xatırlamıram. Evdəkilər gəlişimi gözləsələr də, çox sevindilər. Axşam hospitaldan buraxılacağımı bildiklərinə görə günortadan süfrə açıb məni gözləyirmişlər. Mən də içəri girən kimi əynimi dəyişib, yuyunub oturdum süfrəyə. Televizor da həmişəki kimi açıq idi. Arada oğlumun suallarına cavab verə-verə televizora baxır, süfrədə olanlardan məşğulat edirdim. Qəfil ekranda mavi rəngli su damcısı şəklindəki “Şır-şır” yazılı su daşıyan avtomobili reklam çarxında görən kimi ani olaraq bu mənzərə tanış gəldi və məni ilk dəfə öymə tutdu. Vanna otağına qaçmağa məcbur oldum. Anam da tibb işçisi olduğuna və bir neçə dəfə yaralandığımı, hələ Birinci Qarbağ müharibəsindən kontuziyalı olduğumu bildiyinə görə o saat sorğu-suala tutub, bərk yıxılıb-yıxılmadığımı, başımın əzilib-əzilmədiyini öyrənməyə çalışıdı. Bütün sualların sonunda da bax belə deyirdi: – “ta yekə oğlansan, düzünü de…” – Bəs siz nə cavab verirdiniz? – Nə deyəcəm? Olanı. Neçə dəfə yanıma mərmi düşüb partlamışdı. Bir dəfə kabinəsində olduğum “Kamaz” özü də mən oturduğum tərəfdən minaya düşüb. Başım-beynim o qədər silkələnib ki… Səhəri günü yeni halla bağlı, yeni şikayətlə hospitala, sonra da başqa bir özəl klinikaya yoxlanmağa getdik. – Hospitaldan sonra özələ getməyə nə ehtiyac var idi? – Düzü, mənə qalsa, ehtiyac yox idi. Ancaq anam dedi ki, bunlar çox soyuq münasibət göstərdilər. Hər şey də başdan getdi… Belə olmaz, dəqiq yoxlanmalısan. Sonucda həkimlər də, aparatlar da anam deyəni təsdiqlədi. Hamı bir fikrə gəldi ki, bu öymə kəllə-beyin silkələnməsinin nəticəsidir. Yazdılar, pozdular. Evə gələndə də bütün yazılan bahalı-bahalı iynə-dərmanların hamısını alıb gəldik. O gündən düz bir ildir müalicə olunsam da, xeyri olmayıb. – Bayaq bir söz dediniz. Dediniz ki, ilk dəfə ekranda “Şır-şır” yazılı maşını görəndə bu sizə tanış gəldi. İndi xatırlaya bilirsinizmi, ilk dəfə “Şır-şır” yazılan su maşınını harada görmüşdünüz? – Bəli. İlk dəfə üzərində “Şır-şır” yazılan su maşını biz Xocavənddə olanda su gətirmşdi. Sağ olsunlar, hələ onlar üzərində belə yazılmış səyyar hamamları da var idi. Bir dəfə o hamamda da ləzzətlə çimmişəm. Bilirsiniz, insanlar bəzən çox naşükür olurlar. Heç nəyin qədir-qiymətini bilmirlər. Müharibə başlayandan bir aydan artıq idi çimmirdik. Düzü, heç çox vaxt içməyə, əl-üzümüzü yumağa su tapmırdıq. O ki qaldı çimmək ola. Paltarlarımız da dəfələrlə yağış zamanı əynimizdə islanıb, qurumuşdu. Belə bir vaxtda biz Xocavənddə olanda bu səyyar hamam maşını gəldi. Təsadüfən bizim bölmə bir gün orada dincələcəkdi. Biz də yaxşıca çimib dincəldik. O gün heç vaxt yadımdan çıxmaz… – Deməli, “Şır-şır” yazılı ilk su maşınını Xocavənddə görmüşdünüz, sonra ekranda görüncə həyətdəki avtomobilləri, eyni yazılı ofisi xatırlayıb öyməyə başlamısınız. – Bəli. Təxmini, bəlkə də ən dəqiqi vəziyyət belədir. – İndi yenə həmin binada yaşayırsınız? – Xeyr. Türkiyədə xəstəxanada müayinə qabağı söhbət etdiyim psixoloqun tövsiyəsi ilə Azərbaycana qayıdan kimi valideynlərim orada qalsalar da, mən öz ailəmlə birlikdə yeni mənzilə köçmüşəm. – Bax, bu, yaxşı haldır. Sizə də qazilərə verilən mənzillərdən veriblər? – Xeyr. Əvvəldən belə bir fikrimiz, yəni hazırlığımız var idi. İş belə olunca valideynlərimiz də kömək etdi, tez bir ev alıb köçdük. Ancaq evi yaxın bir qohumun adına almışıq. Adım qazi kimi siyahıda var. Növbəm çatanda mənə də ev verəcəklər. – Ailədə neçə nəfərsiniz? – 6 nəfər. Həyat yoldaşım, 2 oğlum, 2 qızım. – Harda işləyirsiniz, peşəniz nədi? – Hal-hazırda icra hakimiyyətində işləyirəm. – Nə işə baxırsınız? – Vallah, bir ixtisasım hərbçidir. Peşəkar zabitəm. İkinci ixtisasım da tarix müəllimi. Amma, hal-hazırda bağban işləyirəm. – Çox gözəl. Bəs nə yaxşı belə alınb? – Hə. Bu da uzun məsələdir. Deməli, ordudan tərxis olunan ili Bakı Təhsil İdarəsinin Bakı məktəblərində boş olan “Hərbi rəhbər” vəzifələrinə keçirdiyi işə qəbul imtahanlarında iştirak etdim. 40 mümkün baldan 39 bal toplamışdım. Bu test-imtahandan əlavə, bir neçə mərhələdən də keçdik. Yadımdadır ki, hələ bu 40-dan 39 məsələsinə görə müsahibə mərhələsində məni əməlli-başlı sıxma-boğmaya salmışdılar ki, birdən nəsə hətərən-pətərən söhbət olar. Gördülər yox, hər şey normaldır. Necə deyərlər, anadangəlmə “oxuyan uşağam”, növbəti -vakansiya seçimi mərhələsinə buraxdılar. Yer seçdim, düşdüm 45 nömrəli məktəbə. Bakı Təhsil İdarəsinin göndərişi ilə getdim ora. Məktəbin direktoru xanım idi. Yazıq bir sevinirdi ki… 5-10 dəqiqə yanında oldum. Bəlkə 10 dəfə soruşdu ki, mənə kömək edəcəksinizmi? Məktəbə kişi müəllim gəlməsinə çox sevinirdi. Prosedur gərəyi bu məsələ rayon səfərbərlik idarəsi ilə də razılaşdırılmalı idi. Məktəbin direktoru rayon səfərbərlik idarəsinə müraciət yazıb verdi, getdim ora. Deməli, mən içəri girəndə kim ki, məni, – sənədi, – qəbul edəcəkdi, artıq mobil telefonla danışırdı. Eşitdiyimi, onun ağzından çıxan kimi sizə çatdırıram: – “…Ayə, narahat olma. Bakı Təhsil məndən xəbərsiz imtahan keçirdib göndərib onları. Təkcə sənin yerinə deyil, bütün məktəblərə göndəriblər. Boş şeydi. Ürəyini buz kimi saxla. Mən dabro verməsəm, onlar nə karədir… İstəyirlər lap 100 adam göndərsinlər. Sən başını sal aşağı, işinlə məşğul ol…” – nəsə, gözlədim danışdı qurtardı. Gəlişimin səbəbini deyəndən sonra məlum oldu ki, mən elə bu adamın yanına gəlmişəm. Sənədlərimə və məktəb direktorunun yazdığı müraciətə baxdı. Dedi ki, müraciət düzgün formada yazılmayıb. Nəsə, düz 3 dəfə mən o müraciəti dəyişmək məcburiyyətində qaldım. Sağ olsun məktəb direktoru, etiraz etmədən 3 dəfə müraciəti yenidən yazdırıb, möhürlədi… Ancaq sonuc olaraq, mən o məktəbdə işləyəsi olmadım. – Bəs nə yaxşı tarix müəllimi işləmirsiniz? – Elə bilirsiniz onu yoxlamamışam? Onu da düz 3 dəfə yoxlamışam. MİQ-dəki rəngli kağız əməliyyatları, vaxt və suallarla manipulyasiyalar… Nəsə, sonuncu dəfə 60-dan 46 bal toplamışdım. Əslində bu ikinci ixtisası almaqda məqsədim ən ucqar dağ kəndlərinin birində müəllim işləmək olub. Elə ona görə də səfərbərlik idarəsinin mənə öz xətti ilə yazıb verdiyi şəxsi mobil nömrəsinə zəng etmədim. Çünki Bakıdansa rayonların birində ucqar kənddə müəllim işləmək mənə daha maraqlı, cazibədar və eyni zamnda faydalı görünürdü. İki tur başa çatdıqdan sonra yenə vakant yerlərdən heç birinə düşə bilmədim. Maraqlıdır ki, artıq adını əzbər bildiyim dağ kəndləri var idi ki, hər dəfə seçimlərdən sonra oranı seçsəm də, nə mən o məktəbə düşürdüm, nə də o yer dolurdu. Yer vakant, mən isə işsiz qalırdım. Belə günlərin birində elan gördüm ki, Təhsil Nazirliyinin İnsan Resursları şöbəsinin müdiri Kamalzadə namizədləri qəbul edir. Mən də elektron qaydada qəbula yazıldım. Sağ olsun, qeyd olunan vaxtda qəbuluna düşə bildim. Bu sualı eynilə ona verdim ki, necə olur, hər seçimdən sonra belə yerlər boş qalır, biz də işsiz? O, sadəcə, çiynini çəkib, masanın üzərindəki kompüterə işarə etdi və dedi: – “Bizlik bir şey yoxdur”. Mən bir az da irəli gedib bildirdim ki, bəlkə istisna hallar kimi mənim üçün nəsə etmək olar, Bakı istəmirəm ki, hər il, hər dəfə boş qalan və ya gənc qızların bir illik tutub getmədikləri ucqar bir dağ kəndində ömrümün sonuna qədər müəllim işləmək istəyirəm. Cavab isə qəti olaraq belə oldu: – “Biz siz deyən kimi eksklüziv heç nə edə bilmərik…”. Və mən bu görüşdən sonra MİQ imtahanlarında iştirak etmədim. Sonra da müharibə başladı. Yenidən ordu. Yenidən hospital. Və görürsünüz ki, indi də sizin qəbulunuzdayam. – Bəs, bu bağbanlıq nə məsələdir? – Hospitaldan çıxandan sonra bir neçə dəfə çağırıb yoxladılar. Və son qərar belə oldu ki, heç bir əlillik dərəcəsindən söhbət gedə bilməz. Bu yaralar hamısı yüngül yaradır. Onurğada və bədənimin digər yerlərində qalan qəlpələr də elə-belə, ziyansız müharibə yadigarlarıdır. Zamanla onları da çıxartmaq olar. Kənardan baxanda, bir də bu şoğərib televizorda həyat tamam başqa cür görünür. Ona görə də real həyatda olanlarla heç kim barışmaq istəmir. Məsələn, bax mənim artıq bir ildir əziyyət çəkdiyim bu öymənin heç bir adı yoxdur. İstər kəllə-beyin travması kimi, istərsə də indi siz, sizdən əvvəl də türk həkim-psixoloqların araşdırdığı hal kimi. Halbuki gecəm-gündüzüm yoxdur. Bir də ki, indi nəinki hər adama əlillik təyin etmirlər, hətta Birinci Qarabağ müharibəsi iştirakçılarından çoxunun təqaüdlərini kəsiblər. Məsələn, nə qəzetdən oxumursunuz, nə kitabdan. Real mənim iki sinif yoldaşım olan şəxsən tanıdığım Birinci Qarabağ müharibəsi iştirakçısının 25 ildən artıq zaman ərzində aldıqları təqaüdləri kəsiblər. Halbuki onlar hələ o zaman ağır yaralar aldığına görə müharibə getdiyi zaman ordudan tərxis olunmuşdular. Və elə o vaxtdan da onlara təqaüd təyin olunmuşdu. Bunları dəqiq bildiyim üçün sizə dedim. Yeni mənzil almaq, davamlı müayinə və müalicələr, bunların hamısı pul tələb edir. Əldə-ovucda nə var idi hamısı getdi. Əslində mənim heç işləmək fikrim yox idi. Mən DOST mərkəzinə sosial müavinət almaq üçün məsləhət almağa getmişdim. Oradakı dostlardan biri hərtərəfli məni sorğu-sual edəndən, sənədlərimlə tanış olandan sonra başa saldı ki, əmi, mütləq yarımştat da olsa, işləmək lazımdır. Dedim ki, ta işim olandan sonra yardımı neynirəm ki, elə maaşımla başımı aşağı salıb birtəhər dolanaram. Mənə nə desə yaxşıdı? Dedi ki, əmi, uşaqlar çox balaca olsa idi, həyat yoldaşınız işlədiyinə görə siz işsiz olsanız da, sosial müavinət ala bilərdiniz, ancaq indi uşaqlar böyükdür. Siz sosial müavinət almaq üçün gərək adınıza bir iş olsun. Mənim də matım-mutum qurudu, qaldım belə. Sağ olsun, uşaq elə şirin-şirin danışdı ki, heç nə deyə bilmədim. Elə onun məsləhəti, – göndərişi, – ilə getdim icra hakimiyyətinə. Orda da, sağ olsunlar, elə həmin gün qazi olduğuma görə məni işlə təmin etdilər. İndi 270 manat oradan maaş alıram, təxminən bir o qədər də sosial müavinət, üstəgəl, müharibə veteranı olduğuma görə 80 manat da Prezident Təqaüdü alıram. Hayat yoldaşım da elə bunların cəmi qədər maaş alır. Min şükür, dolanırıq. Bax belə. Başqa nəyin aidiyyəti ola bilər, sizcə, bu “ÖYMƏ” məsələsinə? – … – Hə. Bənövşə xanım nə düşünürsünüz? – Məncə, bütün məsələnin kökü indi o sizin valideynlərin yaşadığı binanın zirzəmisindəki “Şır-şır”dadır. Ancaq biz bu məsələni belə bir-iki görüşdə həll edə bilməyəcəyik. Və onu da əlavə edim ki, sizin də yeni ödənişlər etməyinizi heç istəmirəm. Əksinə, bax sizin ödənişinizdən mənə çatan bu 75 manatı da sizə qaytarıram. Artıq heç bir söz və təklif qəbul etmək istəmirəm. Və bu da mənim ”whatsapp” nömrəm, – deyə əlindəki kağız parçasını mənə uzadaraq davam elədi, – hər gün 20:00-23:00 arası istədiyiniz vaxt görüntülü yığıb mənimlə söhbət edə, məsləhətləşə bilərsiniz. Əgər bunların heç birini etməsəniz də, nəticə barədə məni mütləq xəbərdar edərsiniz. Ancaq bir məsələni özüm üçün dəqiqləşdirmək istəyirəm. Siz heç olmasa bir dəfə o ofisə daxil olub, maraqlanmısınızmı görüm bunlar burada nə işlə məşğuldurlar? Nə edirlər? Bəlkə onların heç bu məsələyə aidiyyəti yoxdur? – Oldu! – Bənövşə xanımın bu səmimiyyəti və comərdliyi qarşısında əlavə heç nə deyə bilmədim. Pulu və kağızı alıb ürəyimin başına, – içəridən döş cibimə, – qoydum. Yalnız indi şamların artıq çoxdan söndüyünü fərq etdim. Çevrilib pəncərəyə baxdım. Hava qaralmaq üzrə idi… Bənövşə xanım da bunun fərqinə varmış olmalı ki, mizin üstündəki “basma qələm”lərdən birini götürüb düyməsini basan kimi divarlardakı lampalar yandı. Şamlar yanmasa da, otaqda olan ab-hava demək olar ki, dəyişməmişdi. Söhbətdə yaranmış bu qısa fasilədən sonra mən davam etməyə başladım: – Bilirsiniz, Bənövşə xanım, əlbəttə, mən orada olmuşam. Bir yox, bir neçə dəfə olmuşam. Onlar binanın altında yerləşən bütöv zirzəmini ortadan bölüblər. Orada özlərinə ofis və ambar yaradıblar. Ofis və ambar olan hissəni yaxşı təmir ediblər. İçəri girəndə zirzəminin əvvəlki halından xəbərsiz olan adamın heç ağlına da gəlməz ki, bu divarın arxasında necə çirkab su ola bilər. Ambarın çirkabla arakəsmə divarında çoxlu sayda su kranları var. Düşünə bilirsiniz? O kranlardan gələn su ilə üzərinə “Şır-şır, kəhriz suyu yazılmış 25 L” plastmas su qablarını doldurub, təmiz su adı ilə müxtəlif təşkilatlara, ofislərə, mənzillərə xidmət göstərirlər. Mən neçə dəfə ciddi maraqlanmışam. Deyirlər ki, bütün sənədlərimiz var, məhsulumuz laboratoriyalardan keçib, bu kranlar olan divarın arxasında xüsusi su təmizləyici, suyu insan orqanizmi üçün vacib mikroelementlərlə zənginləşdirən, ionlaşdıran, yodlaşdıran, nə bilim nə edən çoxfunksiyalı filtirlərimiz var. Hər axşam maşınlarla boş su qabları gəlir. 24 saat fasiləsiz içəridə qablar doldurulur. Gün ərzində də səhər saat 9:00-dan axşam saat 18:00-a kimi istirahət günü də daxil olmaqla, hər gün müştərilərə çatdırılır. İnternetdə, televizorda, hər yerdə də reklamları gedir. Yazıq camaat nə bilsin ki, bu kəhriz hansı binanın zirzəmisində qaynayır? İnanın, tam səmimi deyirəm, həyəti elə gözəl təmir ediblər. Ofisləri elə təmiz, elə səliqəlidir ki, məhləyə birinci dəfə gələn adama mənim indi sizə danışdıqlarımı heç cür inandırmaq olmaz. İlk əvvəl mən köçüb bu bəladan canımı qurtarmaq istədim. Fikirləşdim ki, görməsəm, yadıma düşməz, rahat olaram. Ancaq belə olmadı. Hər Xocavənd yadıma düşəndə, hər onların reklamını, ya maşınlarını şəhərdə görəndə özümü saxlaya bilmirəm. 85 kiloluq adam əriyib qalmışam 53 kilo. Tez-tez xəbərlərdə görürük ki, nəzarətçilər qanunsuz su xətlərinə qoşulmuş kafelərin, “moyka”ların su xətlərini kəsirlər, sahibkarları cərimələyirlər. Bina sakinləri neçə dəfə şikayət ediblər. Nəzarətçilər gəlib yoxlayıb gedirlər. Qeyri-qanuni qoşulma yoxdur deyirlər. Şirkətin də bütün sənədləri qaydasında. İşçilərin maaşını, dövlətin vergisin vaxtında verir. Hələ üstəlik, xeyriyyəçilklə də məşğuldur. Müharibə vaxtı cəbhəyə nə qədər təmənnasız yardım edib. Hərbi hissə komandirlərindən, hətta bu yaxınlarada şanlı Zəfərimizin ildönümü ilə əlaqədar şəxsən Müdafiə Nazirindən fəxri fərman alıb. Adamın üstündə Allah var, həyəti yaxşı abadlaşdırıblar. 30 ilə yaxın qurumayan zirzəmini çirkab sudan, zir-zibildən təmizləyib qurudublar. Ən azı 50-60 adama çörək veriblər. Xub. Çox sağ olsunlar. Ancaq bir bunlara deyən, onlardan soruşan yoxdur ki, a balam, bu boş su qabları hər gecə maşın-maşın gəlir bura, bütün gün boyu da dolu-dolu daşınır, bəs, bu kəhriz şəhərin mərkəzində hardan qaynayır? Bir sözlə, çox müşkül işə düşmüşük. Bilirsiniz, mənim bu məsələmdən xəbərdar olandan sonra nə şayiə buraxıblar? – Çox maraqlıdır. – Deyirlər ki, İlqar qarnıqurdludu, öymə ondandır. Hətta mənim qurddan təmizlənməm üçün müalicə xərclərini də öz üzərlərinə götürüblər… Bax, son vəziyyət belədir, Bənövşə xanım. Bizimki qalıb Allaha… O Böyük Allah özü bizə kömək oslun… Son. 29.11.2021. Bakı .
Gecə saat on iki idi. Mitya Kuldarov həyəcanlanmış, saçları pırpızlanmış halda külək kimi valideynlərinin mənzilinə uçdu və sürətlə bütün otaqlara girdi. Valideyinləri artıq yatağa uzanmışdılar. Bacısı yerinə uzanıb oxuduğu romanın axırınıcı səhifəsini bitirməkdə idi. Gimnazist qardaşlarıı yatmışdı. – Sən hardan gəlmisən?- valideynləri təəccübləndilər. – Nə olub sənə? – Eh, soruşmayın! Mən heç cürə gözləmirdim! Yox, mən heç cürə gözləmirdim! Bu… bu hətta mümkün deyil! Mitya qəhqəhə çəkərək xoşbəxtliyindən ayaq üstə dayana bilmədiyindən kresloya çökdü. – Bu mümükn olan şey deyil! Siz təsəvvür edə bilməzsiniz! Siz bir baxın! Bacısı çarpayının üstündən sıçrayıb, yorğanı çiyninə ataraq qardaşının yanına gəldi. Gimnazistlər oyandılar. – Sənə nə olub? Səndə sir-sifət qalmayıb! – Anacığım, bu məndə sevincdəndir! Axı mən indi bütün Rusiyada məşhuram! Bütün! Əvvəllər bu dünyada kollec qeydiyyatçısı Dmitri Kuldarovun mövcud olduğunu ancaq təkcə siz bilirdiniz, amma indi bütün Rusiya bu haqda bilir! Ey İlahi! Mitya yerindən sıçrayıb bir-bir bütün otaqlara qaçdı, yenidən gəlib oturdu. – Axı nə olub ki? Ağıllı-başlı başa sal görək! – Siz vəhşi heyvanlar kimi yaşayırsınız, qəzet oxumursunuz, aşkarlığa heç bir fikir vermirsiniz, axı qəzetlərdə o qədər gözəl şeylər yazılır ki! Əgər bir şey baş verərsə, o saat hamıya məlum olur, gizlədilmir! Mən necə də xoşbəxtım! Ey İlahi! Axı qəzetlərdə ancaq məşhur adamlardan yazırlar, amma buna baxın, götürüb məndən yazıblar! – Sən nə danışırsan? Harda? Atasının rəngi ağardı. Anacığı ikonaya tərəf çönüb xaç çəkdi. Qısa gecə köynəklərində yatmış gimnazistlər yerlərindən sıçrayıb öz böyük qardaşlarının yanına gəldilər. – Hə-ə! Mənim haqqımda yazıblar! İndi bütün Rusiya mənim haqqımda bilir. Siz, anam, bu nömrəni yadigar kimi gizləyin! Hərdən oxuyarıq. Bir baxın! Mitya cibindən qəzeti çıxardı, atasına verdi, sonra göy karandaşla haşiyələnmiş yerinə barmağını çırpdı. – Oxuyun! Atası eynəyini gözünə taxdı. – Oxuyun də! Anacığı ikonaya baxıb bir də xaç çəkdi. Atacığı öskürərək içini arıtladı və oxumağa başladı: – “29 dekabrda, axşm saat 11 də, kollec qeydiyyadçısı Dmitri Kuldarov… – Görürsünüz, görürsünüz! Sonrasını oxu! – … kollec qeydiyytçısı Dmitri Kuldarov, Kozixinin evinin binasında yerləşən, Malıy Bronnı küçəsindəki qara pivəxanadan çıxanda, sərxoş vəziyyətdə olduğundan… – Mən Semen Petroviçinən bir yerdə idim… Hər şeyi incəliklərinə qədər yazıblar! Davam edin! Qulaq asın! – … və sərxoş vəziyyətdə olduğundan sürüşərək Yuxnovski uyezdinin Durıkina kəndinin kəndlisi, faytonçu İvan Drotovun atının ayağının altına yııxılmışdır. Atlar hürkərək Kuldarovun üstündən sıçrayıb atlanmış və içərisində ikinci gildiyanın üzvü olan moskvalı tacir Stepan Lukovun əyləşdiyi xizəyi də onun üstündən aşırıb sürətlə küçədən qaçmışdır və həyətin dalandarı tərəfindən tutulmuşdur. Əvvəlcə huşsuz vəziyyətədə olan Kuldarov polis məntəqəsinə aparılmış və orada həkim müayinəsindən keçirilmişdir. Onun boyun arxasından aldığı zərbə… – Atacan, faytonun qabaq tərəfindəki taxta dəymişdi. Davam elə! Siz arxasını oxuyun! – … onun boyun arxasından aldığı zərbə, yüngül xəsarət sayılımışdır. Baş verən hadisə haqqında protokol yazılmışdır. Zərərçəkənə tibbi yardım edilmişdir…” – Dedilər ki, boynumun dalını soyuq su ilə isladım. İndi oxudunuzmu? Hı? Bax, bax budur! İndi bütün Rusiyaya yayıldı! Di bəri verin! Mitya qəzeti qapdı, qatladı və cibinə soxdu. – Qaçım Makarovgilə, onlara da göstərim… İvanitskilərə də göstərmək lazımdır, Natalya İvanovnaya, Anisim Vasilyeviçə… Qaçıram! Xudahafiz! Mitya metaldan məxsusi nişanı olan furajkasını başına qoydu, təntənəli, sevincli bir halda küçəyə qaçdı.
Qapını üzümə dədəm açmışdı. Mənə nifrət edən insanlar belə mükəmməl qisas düşünə bilməzdi, dədəm düşünmədən onların ürəyindən tikanı çıxartmışdı. Onlar tərəfdən baxanda ağlıma yalnız bu gəldi. Səsim batanacan qışqırırdım. Evdəkilər əl-ayağa düşmüşdülər, məni sakitləşdirirdilər. Mən ağrıdan, onlar təlaşdan ağlayırdılar. Anamın burnuma, gözümün altına qoyduğu buz ağrılarımı hardasa sakitləşdirirdi. Dünyanı sağ gözümlə eyni rəngdə görən hava rəngindən ikiqat tünd rəngdə olmuş sol gözüm vardı. Burnumun iki qaşımın ortasına yaxın sümüklü hissəsi təbiətcə cəzaydısa, çünki kompleksim vardı, indi ağrısı əsl əzabıydı. Bilmək istəyirəm, bu əzabları qazanmaq üçün ailəlikcə hansı canfəşanlığı eləmişdik? Başımda zıppazıp ağrılar vardı. Özümü həqiqətən yaxşı hiss eləmirdim. ─Ağrın bir az keçdi? –Dədəm atalıq nəvazişini həmişəki kimi hiss elətdirirdi. Mən atama “dədə” deyirəm. Əvvəllər əsəbləşirdi, özünü “vaxtsız qocalmış” hiss edirmiş. Sonra öyrəşdi, daha “dədə” deyəndə reaksiya bildirmədi. Arada hörmət xatirinə “dədə” demirəm, ya “ata”, ya da “papa” deyirəm. Üzünə demişəm, başımıza gələnləri yazsam, təkcə dədəmdir. Dədəm bilirəm ki, başqaları ona mənim haqqımda danışmadıqca, yazdığımı oxumayacaq. ─Başım dəhşət ağrıyır. ─Həkimə gedirik. Siz də gəlirsiz.–Anamla nənəmin gəlməyini istəyirdi. Anam süfrəni yığışdırmadı.Çörək də qalmışdı süfrədə. Ağrılardan ağlıma necə gəldi bilmədim, anama çörəyin üstünü nəyləsə örtməsini istədim. Çörəyin uşaqlıqdan bizə din qədər “müqəddəs” olduğunu öyrətmişdilər. Böyüdükcə yanlış fikir olduğunu anlamışdım, mənə görə qazandığın çörəyin qədrini bilmək, şükür etmək müqəddəsliyindən vacib və özüməməxsus qanunuydu. Yağış qəfildən necə başlamışdısa, o cür də kəsmişdi. Paltarımı dəyişməyim üçün dədəm mətbəxə keçdi. Anamın köməkliyiylə əynimə quru paltarlarımı geyindim. Rayon xəstəxanasına gəldik, həkim ağrıkəsici iynəsi vurmaq istədi, razılıq vermədim. Kişi həkiminin qarşısında yanımı aça biməzdim, utanırdım. Hər kəsin otaqdan çıxmasını istədikdən sonra tibb bacısı iynəni vurdu. Ondan da iki dəfə üzr istəməli oldum. Səhv edən kimi üzr istəmək məndə vərdiş halı aldığından, yersiz üzrlərim az olmurdu. İndi şükürlüyəm, əvvəllər üzrü hörmətdən salmışdım. Rəfiqəm irad bildirdikdən diqqət yetirməyə başlamışam. Sümüyüm sınmamışdı, sadəcə, bərk dəydiyindən burnum şişmiş, gözümün altı göyərmişdi. Gözümün göyləri tez keçsin, burnumun şişi tez yatsın deyə həkim “sinya-off” adlı dərman yazdı. Həkimlə sağollaşıb, yoldakı apteklərin birindən dərman aldıq. Sonra dədəm maşını restoranın qabağında saxladı. Birinci maşından düşmək istəmirdim, simamdakı xoşagəlməz görüntü hər kəsin mənə baxmağına səbəb olacaqdı. Dədəm deyəndə ki, otaqda tək oturacağıq, razılaşdım. ─Gör papan səninçün neynir! Artıq sürprizin nə olduğunu anlamışdım. Ayrı otağa keçənəcən gözaltı kimin mənə baxıb-baxmadığına fikir verirdim. Sonra dədəm lülə-tikə kababı, salat, yuxa, təndir çörəyi, qazlı su sifariş verdi. Öz aramızdı, yavaş-yavaş ağrı-acını unudurdum. Rayona gələndən bəri ilk dəfə ürəyimiz açılmışdı. Nənəm sifarişlərimiz süfrəyə gələnəcən şükür edirdi, dua oxuyurdu, bitirdiyi hər duaya görə anam “amin” deyirdi. Mən ürəyimdə bizi evin bizdən əvvəlki sahibiylə tanış edən qohumumuza lənət oxuyurdum. “Şərəfsiz, xeyirli ev olsaydı, bizə heç deməzdin. Allah bəlanı versin ” deyirdim. Lüləni görən kimi qohum da yadımdan çıxdı, ev də, burun da… Nəyi var yedik-içdik, dədəmin ürəyindən vurmaq keçirdi. Maşın sürdüyündən içmədi, Bakıya qayıdanda mütləq içəcəyini dedi. İlk dəfə anamın atamın içkiylə bağlı istəyinə “İnşallah ” dediyini eşitdim. Pis hadisələr yadı doğma, doğmanı daha da doğmalaşdırarmış. Gülümsədim, dədəmlə anamı ilk dəfə müqayisə elədim. İlk dəfə dədəmin qocaldığını gördüm, anamın gözünün altındakı əlavə bir-iki yersiz qırışların fərqinə vardım. Ağlamaq istəyirdim, iyirmi-otuz ildən sonra onları görə biləcəkdimmi? Qocalıqlarının aciz vaxtlarında harda olacağımı düşündüm. Spirtli içki içdikdən sonra kədərini danışıb ağlayan əyyaşlar kimi hiss elədim özümü. Baxmayaraq ki, ən sevimli içkim çaxırdı, o da kef üçün yox, qan azlığımın qarşısını almaq üçün səhər acqarına, axşam yatmamışdan əvvəl bir xörək qaşığı qəbul elədiyim dərmanıydı. Dədəm evə aparmağımız üçün mənim istəyimlə bu dəfə toyuq kababı sifariş verdi. Hesabı ödədikdən sonra restorandan çıxdıq, bizi qorxudan evimizə aparan yola rəvan olduq. Yolda dədəm başına gələn maraqlı hadisələrdən danışırdı, biz gülürdük. Güldükcə ağrı hiss edirdim, dilimə gətirmədim.O anı pozmaq qəlbi təmizlikdən uzaq insana məxsus olardı, hətta ağrıya dözməyə dəyərdi. Dədəm maşını darvazanın qarşısında saxladı, maşından düşdük. Dədəm açarı dəmir qapıya salanda açılmadı. Təəccüblə qapının cəftəsini yoxladı, qapı açığıydı. ─Bıy, bismillah! Ədə Cavad, sən qapını açarla bağlamamışdın? –Nənəm soruşdu. ─Bağlamışdım, –deyərək dədəm həyətə girdi. Ardınca biz girdik. Evimizin qarşısında molla qardaşla, ağsaqqal kişi vardı. Evə baxırdılar, öz aralarında söhbət edirdilər. Atam dəmir qapını möhkəm örtəndə bizim varlığımızı hiss elədilər. Həqiqətən ikiüzlü, təhlükəli insanlara rast gəlmişdik. Dədəm onlara yaxınlaşanda gülərüzlə salamlaşdılar. Ağsaqqal dədəmə əl də uzatdı. Əlbəttə, dədəm nə qədər hirsli olsa da, hörmət xatirinə ağsaqqallıa əl tutuşdu, salamlarını aldı. ─Siz bura nətər gəlmisiz? Mən qapının ağzında dayanmışdım, telefona baxırdım. Sevdadan nə qədər zəng, mesaj gəlmişdi. Adətən telefonum səssizdə olduğundan gələn zənglərdən gec xəbərim olur. Düzü, telefonla danışmağı sevən insan deyiləm. Bir gün həyatımda insan olsa, ümid edirəm, bu xasiyyətimə hörmətlə yanaşacaq, xarakterimə bələd olduqdan sonra peşman olmayacaq. Nənəmlə anam atama tərəf getdilər. Atam onlarla nə danışdı, fikir vermədim. Sevdanın mesajlarına baxdım. ─Şəfi, qohumum deyir, o evdə cinayət olub. Polis çağırsınlar. Polis gəlməmiş tualetə əl vurmasınlar, yoxsa cəncələ düşərsiz. Evdə üç ruh var. Biri pisdir, ikisi yaxşı. Mesajı oxuduqca, qorxum, həyəcanım artdı. Nənəm demişkən, durduğumuz yerdə poxa düşmüşdük. “Soruşmadın ki, mənlə nə əlaqəsi?”- yazdım və rəfiqəmdən cavab gözləyirdim. Anamgil tərəfə bir-iki addım atanda dayandım, təzədən dəmir qapıya yaxınlaşdım, həyətdən çıxdım. Gözümün qabağına burnum sınandan sonra evdən çıxmağımız, kənd yolu gəldi. Bizim həyətdən başqa hər yer quruydu. Yer yaş olmalıydı. Belə çıxır, yağış təkcə bizim həyəti isladıb? Burda işarə vardı, əmindim. Ruhların narahatçılığı haqqında çox eşitmişdim, hətta, bir qadının zorlanıb öldürüldükdən sonra ruhunun günlərcə qatilinə əzab verdiyini, qatilin bezib polisə təslim olmağı haqqında qəzetdə oxumuşdum. Orta məktəbdə oxuyurdum, bugün iyirmi doqquz yaşım vardı, oxuduğum hadisələr hələ də xatirimdədir. Sevdadan mesaj gəldi: “Qadın deyir, ola bilsin cinayət sən doğulduğun ildə olub. Polis çağırsalar üstü açılar, evdə heç nə qalmaz.” İlk dəfə gördüyüm ağsaqqala baxdım. Molla qardaş ( ona daha qardaş deməyə dilim gəlmir, baş verənlərin sizlərə aydın olması üçün qardaşı yazmağa məcburam) qatil ola bilməzdi, yaşı buna əl vermir, yaşda məndən kiçikdir. Yanındakı ağsaqqal kimdi? ─ “Qatil sağdı, ya o da ölüb?” yazdım mesaj bölümünə. ─ “Onu soruşmadım” –rəfiqəm cavab yazdı. ─ “Niyə soruşmadın?” ─ “Ağlıma gəlmədi. Sabah bizim kəndin mollasının yanına gedəcəm, ondan da soruşacam. İndi çox gecdi, sabah tezdən gedəcəm” ─ “Oldu qadam, sabah mütləq yaz. Bu arada, burnumu əzmişəm. Qəribə hadisələr olur evdə. Yağış yağdı, ancaq bizim həyətə. Nə kəndə, nə rayona yağmamışdı” ─“ ((((((( Bu nədir? Həə, qohumum dedi ki, qəti heç nədən qorxmasın. Qorxsa, pis olan ruh ona xətər yetirə bilər. Qorxmasın qəti. Atangilə də de, qəti qorxmasınlar.” ─ “Yaxşı” Telefonu şalvarımın cibinə qoydum, söhbətin nədən getdiyi mənə maraqlıydı, dədəmgilə yaxınlaşdım. Yaxınlaşdıqca ağsaqqalın dədəmə pul təklif etdiyini eşitdim. ─Sənə verdiyindən ikiqat pul verirəm, nə istəyirsən? ─Niyə də, ağsaqqal, onu izah elə, bilək. ─Bəyaq dedim, başa düşmədin? Deyirəm ki, bacım məndən xəbərsiz satıb evi. Ona görə geri almaq istəyirəm. İyirmi min verirəm. Daha nə lazımdır sənə? Ağsaqqal dədəmin üstünə xod gedirdi. Beləcə, damarına basdı. ─Birincisi, evi satmıram. Satsam da sizə satmayacam. Sən elə danışırsan ki, ev yiyəsi guya sənsən. Mən indi sizi polisə verə bilərəm e, evi mənə satıblar, açarın biri də özlərindədir. Hansı haqla evimə girmisiz? Ağsaqqal da, molla qardaş da susurdu. Dədəm deyəcək sözlərini hələ bitirməmişdi: ─Deyəsən, məni sakit görüb dəyirmançı bilmisiz. Sən kimsən mənə göstəriş verirsən? Çıxın evdən. Vopşe, rədd olun evimdən. ─Axşamınız xeyir! Əmimin gəldiyini heç kim hiss eləməmişdi. Əmim birinci dədəmə, sonra ağsaqqalla yanındakına əl uzadıb “salam” verdi. Yayda qaranlıq saat səkkizdə-doqquzda düşsə də, saat beşi keçirsə, hamı üçün axşam sayılırdı. Mən əzəldən belə görmüşəm, belə bilirəm. Əmim mənim üzümə baxdı, qaşqabaqlı soruşdu. ─Sənin üzünə nə olub? ─Mən qapını açanda üzünə dəydi, –dədəm cavab verdi. Mən əmimin üzünə gülümsədim. Əmim dəvətsiz ağsaqqala diqqətlə baxdı. ─Nə məsələdir? ─Evin lap köhnə sahibidilər. Evin açarı özlərində var, açıb içəri keçiblər. Ağsaqqal, açarı ver bura. Düz iş görmürsən. –Dədəm əsəbləşmişdi. Ağsaqqal söz-söhbəti uzatsaydı, bizim xeyrimizə olardı hər şey. Polis çağırardıq, Sevdanın qohumu demişkən, cinayət olmuşdusa, üstü açılardı. ─A kişi, sən niyə şişirdirsən açar söhbətini. Sənə iyirmi min verirəm də. ─A kişi, şişirdirsən nədi? Mənim evimdə anam, yoldaşım, cavan qızım var. Mən nə bilim sabah bir də gəlməyəcəksən?! Açarı ver bura! Ağsaqqal açarı vermək istəmirdi, getmək üçün bir iki addım atanda əmim qabağını kəsdi. ─Bir dəyqə dayan, polis çağıraq, məsələni onlar həll eləsin. Molla qardaş həyəcanla ağsaqqala yaxınlaşdı: ─Dayı, açarı ver, söhbət böyüməsin. Ağsaqqal gördü ki, daş qayaya rast gəlib, məcbur boz pencəyinin cibindən açarı çıxarıb əmimə verdi. Sakitcə ikisi də darvazaya tərəf gedib, dəmir qapıdan çıxdılar. Əmim arxalarınca getdi, darvazanı qapısıyla birlikdə bağladı. ─Bunlara bax, ayaqları yerə dəymir ki! – ağbirçəyimiz dilləndi. Evə girdik, anam süfrə üstündəki qızardılmış kartofla toyuğu götürdü, mən də kirli boşqabları aparıb, yerinə təmiz boşqab gətirdim, süfrəyə düzdüm. Toyuq kababımızdan yedik, əmimlə dədəm əlli-əlliyə vurduqdan sonra Sevdanın mesajından danışdım. ─Sevda evin şəklini qohumuna göstərib. Qohumu deyir: – o evdə cinayət olub. Ona görə ruhlar sizi narahat edir. ─Bəsdirin! Nə ruh? Hamısı boş şeydi! ─Boş deyil, Yaman. Öz gözümlə görmüşəm, –dədəm əmimi inandırmağa çalışırdı. ─Yaman gözüylə görməsə inan deyil. Bir-iki gün qal burda , inanarsan.- nənəm dedi. ─Sevda onu da dedi ki, üç ruh dolaşır. İkisi yaxşıdır, biri pis. Hamı üzümə baxdı. Mən hər şeyi danışmamışdım: ─Amma dedi ki, qorxmayın. Yəni, qorxmasaq, polis çağırsaq, cinayətin üstü açılar, onlar çıxıb gedər. Az danışan anam da dilləndi: - Yaxşı, tutalım üç ruh var. Siz ki birini görmüsüz, tualetdən də körpə uşaq səsi eşitdiyinizi deyirsiz. ─Kim deyir? –Əmim soruşdu. ─Ata-bala. –Anam cavab verdi. ─Əşşi, bir az da siz şişirdirsiniz! Elə şey yoxdu. Üç ruhdan biri imdadımıza çatdı. Bizim yerimizə əmimi inandırdı. Müəmmalı otaqdan ayaq səsləri gəldi. Sanki hoppanırdılar. Biz artıq qorxaraq öyrəşmişdik. Əmim ilk dəfə şahidi olduğundan rəngi-urfu qaçmışdı. ─Sevda dedi ki, qorxmayın qəti. Qorxanda adamı incidirlər. Şəxsən mən, siz qorxmasaz qorxmaram. ─Bu nədi? –Əmim soruşdu. ─Dediklərimiz,–anam cavab verdi. Əmim rumkasını yerə qoydu, ayağa qalxıb müəmmalı otağa yaxınlaşdı. Qapını üç dəfə döydü…. Qapının o biri üzündən əmimə cavab olaraq, ancaq ayaq səslərini eşidirdik. Əmim yenə qapını döydü, bu dəfə səs gəlmədi. Dədəm əmimin yanına gəldi. Əmim bizim gözləmədiyimiz halda qapını qəfildən açdı, içəri keçdi. Maraqdan mən də qapının ağzına gəldim. Otaqda əmimdən başqa heç kim yoxuydu, Dədəmlə otağa girdik, otaqda hardasa iyirmi illik köhnə şkaf vardı. O da keçmiş evin sahibindən qalmışdı. ─Gördüz? Otaqda heş kim yoxdu. Əmim qəhrəmanlıq eləmiş adamlara bənzəyirdi. Mən bənzədirdim, çünki qəti qorxusu yoxuydu. Otağa girdim, əmimin yanına gəldim. Dədəm: ─Kişinin yanındakı yoldaşlarıyla Quran oxumuşdu,–dedi. ─Nə vaxt? –əmim soruşdu. ─Səhər. ─Sizdə inandız, hə? – deyib əmim başını yellədi. Həqiqətən mən də əmim kimi düşünürdüm Dua oxunan evdə belə hallar olmamalıdı. Əgər mollalar oxuduqlarıyla onları qızışdırmayıblarsa… Yəni demək istədiyim budur, fərqli sözlərlə onların bizi qorxudub yola salması üçün nəysə oxuya bilərdilər. Yoxsa “otağa girmək olmaz” nə deməkdir? ─Gecə burda yatacam, baxarsız, –deyən əmimə heyran qalmışdım. Qapının ağzına nənəm gəldi. ─Səyləmə ə! Mənim bağrımı yarmağa gəlmisən? Gecə az qala qızla birgə məni boğurdular. Divanda yatarsan. ─İmenni burda yatacam! Əmimin tərsliyinə bizim kimi nənəm də bələdiydi. Ailəlikcə tərslik canımızda olduğundan, bəzən bir-birimizin tərsliyinin fərqinə varmırıq. ─Yaman,havalanıb eliyərsən e, qaqam. –Anam narahatçılığını bildirdi. ─Heş nə olmaz. Rusiyada birinci kirayə qaldığım evdə də belə hallar olurdu. Maraq məni otaqda olduğumu unutdurdu: ─Əmi, sonra nə oldu? ─Heş nə, bir il yaşadım. ─Qorxmadın? ─Yoox, belə qorxutsan özünü, kölgən də qorxudacaq səni. Sevdanın dediyini deyirdi əmim. Özümü qorxutmasam, gözümə görünən varlıqlarla ünsüyyət qura bilərdim. Özümü inandırmağa çalışırdım. Ruhlarla ünsüyyət qurmağın öz üslubu vardı. Bu haqda əvvəllər eşitmişdim, bunun üçün xüsusi adamlar var. ─Yaxşı, gəlin çörəyimizi yeyək, –dədəm dilləndi, qonaq otağına getdi. ─Əmi, doğrudan, qorxmasan, onlar sənə toxuna bilməz? ─Qorxursan? ─Bir az. ─Adi vəhşi heyvana qorxmadığını göstər, sənə hücum eləməyə tərəddüd edəcək. ─Nə olsun, əmi? Yenə də hücum edir. ─Yenə də qorxaq adama edilən hücum qəddarlıqla olur. Əmim mənə cəsarətindən pay vermişdi. ─Getdik! –deyib, otaqdan çıxdı. Əmimin otaqdan çıxmağıyla qapının arxasınca çırpılaraq bağlanması bir olmuşdu. Mən otaqda, qapıdan bir az aralıda qalmışdım. Yenə qorxdum, qarnımda bağırsaqlarımın bir-birinə dolaşdığını hiss elədim. “Qorxsan, kölgən də səni qorxudacaq” cümləsi yadıma düşdü. Əmimlə atam qapını açmağa çalışırdılar. Gözlərimi yumdum, ” ayətül- kürsün” -ü oxumağa başladım. Çaşmırdım, sözləri özümdən xəbərsiz sırayla deyirdim. Kürəyimdə soyuqluq hiss elədim. Sanki kimsə mənə toxunurdu. Gözümü açdım, sürətlə geri çəkildim. Dədəmlə gördüyümüz qızın ruhuydu. Burnumla nəfəs ala bilmirdim, ağzımı açdım ki, boğulmayım. ─Kömək elə! Ya ruh danışdı mənimlə, ya da mən zənn eləmişəm danışır. Yenə eşitdim səsini: ─Kömək elə,.. ─Nə… nə kö-kö- köməyi? Dilim topuq vurmuşdu, kəkələyirdim. İki ayağımın arası islanmışdı. Vəziyyətimi yəqin anlayarsız. Çox su içən,böyrəyi ona xəbərdar eləməmiş tualetə getmək yadına düşməyən insanın qorxudan bacardığı ancaq bu ola bilərdi. ─Qızım… qızım ordadır, –deyirdi. Hansı qızından danışırdı, başa düşmürdüm. Qızının harda olduğunu soruşmaq istəyirdim, əmim əlində evdəki stullardan birini tutmuş, pəncərənin şüşəsini sındırdı, üstümə qışqırdı. ─Tez ol, bura gəl. Dədəm də qışqırırdı, səbəbini bilmirdim. ─Şəfi, bura gəl! Pəncərəyə çatanda qapı açıldı, anam yerə dəydi. Dədəmlə əmimin səsi kəsildi, beş saniyədə onları qapının ağzında gördüm. Nənəmlə dədəm anamın qolundan tutub ayağa qaldırdılar. Fikir verdim, bir anlıq islanmış şalvarıma, sonra üzümə baxırdılar. Mənə hörmət xatirinə yaş olmuş yerə baxmadılar. Bəlkə də mənə hiss elətdirmədən baxmışdılar. Anam mənə yaxınlaşdı. ─Sənə toxunmadılar? –anam ağlayırdı. ─Yox, başqa şey oldu. Ağlama, qadan alım. ─Sabah çıxıb gedək burdan! –Qapının ağzında dayanan nənəm üsyan elədi. O da ağlayırdı, –Bu nə dərddir düşmüşük. Bəxtəvər olduq, oğlum ev aldı… ─Məncə də… Anam nənəmlə razılaşdı. ─Əksinə, getməyək. Dədə, gecə sənlə gördüyüm qızla danışdım. Deyirdi,kömək elə, qızım ordadır. ─Hardadır? –Əmim soruşdu. Əmim deyəsən, mənə görə ağlamışdı, gözləri ağlayan adamın gözlərinə bənzəyirdi. Dədəmdən danışmıram, üz-gözü mənə görə qaralmışdı. ─Bilmirəm. Soruşmaq istəyirdim, imkan vermədiz. Vopşe, pəncərəni niyə sındırdız? ─Arxanda qaraya bürünmüş ifritə vardı, neyləməliydik? –Dədəm acıqlandı. ─Başa düşürəm də, onlar kimdir, nədir, bilmirəm, təkcə mənlə danışmağa çalışırlar. Bəyaq qorxmadım, çalışırdım qorxmayım da. ─Qorxmadığın üçün yer yaşdı? İndi nənəmi kişilərin içində məni pərt elədiyi üçün vicdansızca boğardım. Əmim nənəmə gözünü ağartdı, eybini üzünə vurduğu insanın uşaq yox, cavan qız olduğunu baxışlarıyla işarə elədi. ─Dədə, vallah, düz deyirəm. Bu gecə əmimlə otaqda qalaq. Qorxmursansa, sən də qal. Gecə görək nə olacaq? ─Bismillah, birdən qıza vergi-zad verilər e… –Nənəm yersiz cümləsini işlətdi. ─Hə nənə, falçı olacam! ─Nəysə-nəysə… Gedək, paltarını dəyiş, gecə fkkirləşərik. Ümumiyyətlə, baş verəcək yaxşı-pis hadisələrə işarə edən yuxular görürəm. Uşaqlıqdan belədir. Zamanla yuxu yozmağı da öyrənmişdim. Əvvəllər tanıdığım yaşlı yəhudi dayıdan kartla fala baxmağı da öyrənmişdim, sonra tövbə elədim. Tövbə eləməyimə səbəb dost-tanışların, qohumların hər gün falına baxdırmasıydı. Dediklərim düz çıxanda bəziləri bir gündüz yığırdı, bir də gecə. Sizə deyim, fal həm də baş ağrısıdır, rahatlığın olmur. Çimmək üçün hamama keçdim. Üzümə görə saçlarımı yuya bilmədim. Qırmızı kapron vannaya poroşok töküb içini isti suyla doldurdum. Sonra şalvarımı, uzun koftamı islatdım. Hamamdan çxıb anamgilin yataq otağına keçdim. Hamamdan çıxandan sonra adam yuxunun dərinliyində yatmaq istəyir. Məndə vərdiş olmuşdu. Qorxunu birtəhər canımdan çıxarandan bəri ilk dəfə rahat yatmışdım. Bu dəfə gördüyüm yuxudan özümə yer tapa bilmədim. Yuxudan ayılmaq istəyirdim, bacarmırdım. İki qadın, gənc qız müəmmalı otağa keçdilər. Qız hamiləydi, addımlarını çox ağır atırdı. Qapını örtdülər. Qız qışqırırdı, otağa yaxınlaşdım, qapını bir az araladım, doğurdu. Yaşlı qadın qıza pis-pis baxıb deyinirdi. Yaşlı qadından bir qədər cavan olan qadın qızın doğuşuna kömək edirdi. Yazıq qız necə qışqırırdısa ayaqlarım titrəyirdi. Az qala ürəyim gedə… Qız mənə baxırdı, ağlayırdı. ” Kömək elə. Qorxma, kömək elə. Qızımı qurtar. Otağa girməyə ürək eləmirdim. Yaşlı qadından çəkinirdim. Körpənin səsini eşitdim. Doğuşa kömək edən qadın ağlayan körpəni anasından ayırdı, göbək bağını əliylə kobudcasına qopardı, körpənin göbəyinə düyün də vurmadı. Gördüklərimdən dəhşətə gəlmişdin. Gənc ananın ağlamaq səsi körpəsinin səsində itirdi. Qadın körpəni yaşlı qadına uzatdı. Qız bu dəfə qışqırmağa başladı. ─Yox! Yox! Yaşlı qadın qucağında körpə, pişik surətiylə pəncərədən tullandı, gecənin qaranlığında gözdən itdi. Deyəsən, bağ tərəfə qaçırdı. Qız üzümə baxdı. ─Kömək elə! Qızıma kömək elə! Yalvarıram, kömək elə… Evdən həyətə qaçdım. Tualetin yanından keçib bağa girdim. Qaranlıqda heç kimi görə bilmədim. Tualet tərəfə baxdım, tualet öz-özünə alışıb yanmağa başladı. Qorxumdan ağaca söykəndim, yerə oturdum, dizlərimi qucaqlayıb eləcə baxdım. Elə bil kimsə yaxın getməyimə imkan vermirdi, ayaqlarımı bağlamışdılar.Tualetdən körpə çığırmasının səsini eşidirdim. Eşitməmək üçün qulaqlarımı tutdum, yenə də səsini eşidirdim. Dözə bilmirdim. ─Yox! Yoooox! Yooox! –deyə qışqırırdım.
