“XƏZAN” jurnalının dekabr 2022-ci il sayı çapdan çıxıb.
Sıra sayı 45 olan jurnalın bu nömrəsi 160 səhifədir.
Redaksiya heyəti şair Hafiz Əlimərdanlının 75, yazıçı Aləm Kəngərlinin 65 yaşı münasibətilə ədəbi simaları təbrik edir, onlara bol-bol yaradıcılıq uğurları arzulayır. Hər ikisinin yaradıcılığı barədə jurnalda müvafiq yazılar yer alıb.
Rəngarəng yazılarla, ədəbi-bədii və publisistik mətnlərlə zəngin jurnalın yazı düzümü aşağıdakı kimidir. Buyurun, tanış olun, imkan düşdükcə sevə-sevə oxuyun. (Elektron variantı (PDF) də internetdə yerləşdirilir)
YAZI DÜZÜMÜ
1.Redaktor guşəsi
-Müasir məmur obrazı
-“Xəzan – 2022”
2.Publisistika
-Şəlalə NƏSİRLİ – “Əhməd Cavad – Azərbaycan ədəbiyyatının sönməyən ulduzlarından biri”
-Vaqif YUSİFLİ – “Hafiz Əlimərdanlının “Divan”ı və yaradıcılığı”
Yeni Era Türk erasıdır. Türkün dünyaya bəxşeyişi:-Elm, mədəniyyət, mənəviyyat, sülh ,barış.Türk dünyasının uğurlarına dəstək olmaq, dünyada sülhün, əminamanlığın qorunmasına töhfə vermək üçün daha səylə çalışmaq gərəkdir. Ömrü boyu yol gedirık.Yolun uğurlu olması iki amillə bağlıdır. Qarşına qoyduğun məqsəd, kiminlə, yaxud kimlərə gedəcəksən bu yolu. İlk növbədə səni başa düsən, düz yola istiqamətləndirən, daim sənə dəstək olan İnsanlarla istənilən yolu rahat getmək, uğur əldə etmək mümkündü. Hər kəsin yolunu müəyyən edən Allah, bu yolda ona köməkdə göndərir. Rastına çıxan xeyirhaqq xislətli insanlar sənin mükafatındır. İnsanın niyyəti, xisləti, inamı, etiqatı onu ən yaxşı keyfiyyət göstəricisidir. Xalqını, millətini, dövlətini, dilini , dinini sevən harada yaşamasından aslı olmayaraq bütün azərbaycanlılar, türk dill xalqlar, bəşəri duyğularla yaşayan insanlar bizmlə birgə çalışıblar bu illər ərzində. “Kitabi – Dədə Qorqud” dastanı Azərbaycan xalqının tarixi yaddaşında ilk hadisə olmaqla bərabər, müvafiq istiqamətdə elmi-tədqiqat işi ilə məşğul olan, öz Vətənini ürəkdən sevən və ona xidməti özünə şərəf bilənlənlərin Dədə Qorqud ruhuna olan ehtiramları elmi axtarışların miqyası və xarakteri dəyişmişdir. Bu məqsədlə resbuplikamızda Dədə Qorqud Milıli Fondu, Akademiyanın Folklor İnstitutu nəzdində “Dədə Qorqud Mərkəzi” fəaliyyət göstərir. Bakı Dövlət Universitetinində fəaliyyət göstərən “DƏDƏ QORQUD“ Elmi Tədqiqat Laboratoriyası Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Ümummilli lider H.Əliyevin 21 fevral 1999-cu il, 98 saylı sərəncamına əsasən Təhsil Nazirliyinin 04 may 1999-cu il 303 saylı əmri ilə yaradılmışdır. Ümummilli lider dastanın 1300 illik yubileyi münasibəti üzrə “Dövlət Komissiyasının tədbirlər Planı” haqqında sərəncam imzalamış və bununla yanaşı H.Əliyevin tapşırığı ilə YUNESKO çərçivəsində “Kitabi-Dədə Qorqud”un yubiley tədbirləri keçirilmişdir. Drezdendə, Moskvada, Türkiyyənin bir çox şəhərlərində qeyd olunan konfranslar, görüşlər, elmi seminarlar “Dədə Qorqud” dastanlarının dünya səviyyəsində tanılmasında çox böyük rolu olmuşdur. Laboratoriyanın yarandığı ilk dövrlərdə akademik Tofiq Hacıyev, AMEA-nın müxbir üzvü, professor Əliyar Səfərli, AMEA-nın müxbir üzvü, professor Azad Nəbiyev, professor Yusif Seyidov, professor Süleyman Əliyarlı, professor Samət Əlizadə, professor Qara Namazov, professor Pənah Xəlilov kimi ziyalı şəxsiyyətlər burada fəaliyyət göstərmiş, laboratoriyanın sonrakı çoxşaxəli və geniş fəaliyyətinə öz töhfələrini vermişdir. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi kafedrası nəzdində fəaliyyət göstərən laboratoriyaya 2015-2021-ci illərdə akademik Nərgiz Paşayeva rəhbərlik etmişdir.
“Dədə Qorqud” eposunun tarix, etnoqrafiya, ədəbiyyat, dil və coğrafiya baxımından, habelə dünya eposları ilə müqayisəli şəkildə öyrənilməsi Azərbaycan folklorşünaslıq və ədəbiyyatşünaslığının müasir inkişaf mərhələsində olduqca önəmlidir.“Dədə Qorqud” eposunun yazıya alınma tarixi, tədqiqi tarixi, poetik strukturu, türk xalqlarının, eləcə də Azərbaycan xalqının tarixində yeri, dastanın daha qədim qaynaqları sonrakı dastançılıq ənənələrimizdə mövqeyi və təsiri, qəhrəmanlıq və məhəbbət dastanlarımızın öyrənilməsində bir mənbə kimi istifadə olunması, eyni zamanda qədim və Orta əsrlər Azərbaycan tarixinin araşdırılması, tarixi qaynaq kimi əhəmiyyəti və s. kimi filoloji parametrlərin laboratoriyada ardıcıl və sistemli şəkildə elmi işlər formasında aparılması əsas məqsəd olmuşdur.
Dövlətimiz tərəfindən yüksək diqqət və qayği ilə əhatələnən bu abidənin 2015-ci ildə alman şərqşünas alimi Fridrix fon Dits tərəfindən üzrə çıxarılması, nəşr edilməsi və dünya elm aləminə tanıdılmasının 200 illiyi tamam oldu. Bu əlamətlər hadisə ilə bağlı cənab Prezident İ.H.Əliyev 20 fevral 2015-ci il tarixində “Milli- mədəni irsin qorunub yaşadılması və yeni nəsillərin azərbaycamçılıq ruhunda tərbiyə olunmasında “Dədə Qorqud” dastanlarının böyük əhəmiyyətini nəzərə alaraq, qorquddşünaslığın sistemli fəaliyyətinin təmin edilməsi məqsədi ilə Sərəncam imzalamışdır. Sərəncam sayəsində, dövlət səviyyəsində kollekviumlar təşkil olunmuş, kitablar, toplular dərc olundu, ali təhsil ocaqlarında beynəlxalq, elmi seminarlar həyata keçirilmişdir.
“Dədə Qorqud” laboratoriyası fəaliyyət göstərməyə başladığı zamandan həmin problemlərin araşdırılması üçün xüsusi iş planı hazırlamış və bu plan əsasında fəaliyyətə başlanmışdır. Qeyd olunan məsələlərin, filologiyaya aid fənlərin daha da səviyyəli tədrisi və mükəmməl elmi bazanın təşkili üçün “Dədə Qorqud” elmi-tədqiqat laboratoriyanın elmi əməkdaşları tərəfindən 2010-cu ildə “Dədə Qorqud dünyası” I cild, 2012-ci ildə “Dədə Qorqud dünyası” II cild çapdan çıxmışdır. “Dədə Qorqud” ETL-nin əməkdaşları Türkiyə, İran, Rusiya və başqa ölkələrdə keçirilən beynəlxalq konfranslarda iştirak etmişlər.
2017-2018-cı tədris ili çərçivəsində laboratoriyada professor Adil babayevin rəhbərliyi ilə “Dədə Qorqud ümumtürkün və Azərbaycan xalqının dastanıdır”, “Dədə Qorqudun vətəni Azərbaycandır” və “Kitabi-Dədə Qorqud dastadındakı xitablar milli-mənəvi dəyərlərin göstəricisidir” adlı elmi seminarlar keçirilmişdir.
2021-ci ildən “Dədə-Qorqud” Elmi Tədqiqat Laboratoriyasına Ağdam rayonun Gülablı kəndində anadan olmuş ,Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Almara Vəzir qızı Nəbiyeva rəhbərlik edir. Laboratoriyada Fil.ü.e.d.prof. Adil Məmməd oğlu Babayev oğlu (aparıcı elmi işçi), Ped.ü.f.d.dos. Aslanlı Mobil İsmayıl oğlu (baş elmi işçi) ,Fil.ü.f.d. Nəbiyeva Almara Vəzir qızı (elmi işçi),Fil.ü.f.d. Quliyeva Samirə Şükür qızı (kiçik elmi işçi), Fil.ü.f.d. Babanlı İlhamə Məhəmməd qızı (kiçik elmi işçi), Fil.ü.f.d. İbrahimli Ülviyyə Akif qızı (kiçik elmi işçi), Əzimova Aida Yaşar qızı (kiçik elmi işçi),Cavadova Rəna Tofiq qızı (baş laborant), Əliyeva Fərqanə Sədaqət qızı (baş laborant), Feyziyyeva Fərqanə Mahəddin qızı (laborant),Qayyum Nigar Rüstəm qızı (laborant) fəaliyyət göstərirlər. ETL əməkdaşlarının şəxsi və ya həmmüəliflərlə birgə nəşr etdirdiyi mühüm monoqrafik tədqiqatlar, ETL-in xüsusi nəşr və topluları qeyd olunur.
2021-ci ildən başlayaraq Elm və Təhsil nazirliyin qərarı ilə il ərzində 6 elmi seminar keçirilmişdir:
“Dədə Qorqud” ETL-nın oktyabr ayında keçirilən seminarı akademik Yaşar İbadovun “Dədə Qorqudla bağlı elmi tətqiqatları,əldə olunan nəticələr”ə həsr edilmişdir. Qədim ulu babamız Dədə Qorqud mifik obraz deyil, tarixi şəxsiyyət olması faktı azərbaycanlı alim,”Alternativ psixologiya” elminin müəllifi, Tibbi Biologoya Elmləri doktoru, Oksford Universitetinin akademiki Yaşar Saday oğlu İbadov tərəfindən elmi əsasalarla təsdiqlənmişdir. Dədə Qorqun 560-cı ildə anadan olmuş 259 il ömür sürmüş , 819-cu ildə vəfat etmişdir. Dədə Qorqudun tarixi şəxsiyyət olması haqqında informasiyanın dəqiqləşdirilməsinə elmi töhfəsini vermiş akademik Yaşar Saday oğlu İbadov “DƏDƏ QORQUD” mükafatı ilə təltif edilmişdir. Dədə Qorqudun doğum və ölüm tarixini müəyyənləşdirməsi, Dədə Qorqud obrazı əsl yeni tarixi nailiyyətdir. Qeyd edilmişdir ki, Azərbaycan elminin korifeyini Yaşar müəllimi İzmirdə Türk dünyası yenidən kəsf etdi. Vətənini ürəkdən sevən və ona xidməti özünə şərəf bilən vətəndaş kimi Dədə Qorqud ruhuna olan ehtiramının, eyni zamanda məhz onunla bağlı şəkilli yazının Azərbaycan övladına kosmik yolla verilməsi qürur vericidi.
Dekabr ayının 21-də “Kitabi – Dədə Qorqud dastanlarının dilində feillərin işlənmə tezliyi” mövzusunda kecrilən elmi seminarı Almara xanımaçaraq qeyd etdiki, feil morfologiyanın ən bəhslərindən biridir. İstər müasir Azərbaycan dilində, istərsə də qədim və orta əsrlərdə feil bir nitq hissəsi kimi öz rəngarəngliyi ilə digər nitq hissələrindən fərqlənir. Bütün dünya dillərində olduğu kimi Azərbaycan dilinin də lüğət tərkibinin daha çox qismini feillər təşkil edir. Bu fakt yalnız müasir dillərdə deyil, tarixi abidələrə də aiddir. “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanlarında feillərin demək olar ki bütün növləri, şəkilləri, kateqoriyaları öz əksini tapmışdır.
Məruzəçi Fil.ü.f.d. Babanlı İlhamə Məhəmməd qızı (kiçik elmi) işçi. -“Kitabi – Dədə Qorqud” dastanını oxuduqca, vərəqlədiqcə onun sirli aləm olduğunun şahidi oluruq. Elə bu səbəbdən də dastan həmişə bütün dilçilərin, türkoloqların diqqət mərkəzində olmuş, tədqiqat obyektinə çevrilmişdir. Nitq hissələri arasında xüsusi çəkiyə malik feillərin “Kitabi – Dədə Qorqud” dastanlarında özünün zəngilliyi və qədimliyi ilə seçilən əsas nitq hissələrindəndir. Zaman-zaman feillərin tərkibində dəyişikləiklər getmiş bəzi kök feillərə leksik şəkilçilər qoşularaq yeni sözlər yaranmış, bəzi feillər daşlaşmış şəkildə digər nitq hissələrinin kökündə qalmış, bəziləri isə uzun müddət bədii üslubda işlənilsə də, arxaikləşərək dilin passiv fonuna keçmişdir. Dastanda işləmə feillərinin müəyyən hissəsi heç bir dəyişikliyə uğramadan dövrümüzə gədər gəlib çıxmışdır. Məsələn: Ağlamaq, azmaq, doymaq, dirilmək, eşitmək, izləmək və s. Fonetik dəyişikliyə uğramış sözlərdən əgilmək-əyilmək, qormaq-qorxmaq, incilmək-incimək, yudmaq-udmaq və s.
“Kitabi – Dədə Qorqud” un kitab fonduna daxil olan feillərin digər bir qismi ədəbi dilimizdə semantik və ya fonosemantik dəyişikliyə uğramışdır: qavarmaq-“əlini keçirmək”, bü gün- “mənimsəmək”, oxumaq-“çağırmaq”, bü gün kitab oxumaq mahnı oxumaq mənasında işlənir. Dastanın mətnində işlənən feillərin bir qismidə məhdud ərazidə- dialektlərdə öz izlərini buraxmış, ya da tamami ilə unudularaq işləkliyini itirmiş leksik arxaizmlərdir. Dastanın arxaik leksikasının bir qismi bilavasitə onun öz dilini səciyyələndirir. Az və ya çox dərəcədə başqa abidələrdə təsadüf olunsa belə bunlar “Dədə Qorqud” leksikonu üçün daha tipikdir: bunalmaq, onarmaq, qulumaq və s.
Əsləmək- “qulaq asmaq, sözünə baxmaq”. Aruz Təpəgözü dögdi yasaq eylədi, əsləmədi. Əsləmək feili müasir Azərbaycan dilində tamamilə arxaikləşmişdir. Lakin türk ədəbi dilində eslemek –“sözüne bakmak, tabe olmak”, türmən dlinin dialektində isə əsqermek- “sözə baxmaq, hesablaşmaq, hörmət etmək” mənasında işlənilir. Yay qanmaq-“sirkələnmək, ləpələnmək” mənasında. Dəniz kimi yayqandı.Oğuz qrupu türk dillərindən yalnız türkmən dilində yellənmək-“əsmək, silkələmək” mənasında yaykanmak feilə rast gəlinir.
Tonatmaq- “donatmak”. Yalıncık görsəm tonatdım. Bu feil müasir Azərbaycan və türkmən dillərində qeydə alınmasa da, türk dilində bəzəmək, geyindirmək mənalarında donatmak fonetik tərkibində işlənilir. Belə misalların sayını artırmaq olar lakin bu faktların özüdə “Dədə Qorqud”da ki arxaik feillər haqqında bizə lazım olan məlumatı verir. Bir məqamı da nəzrinizə çatdırmaq istəyirəm ki “Dədə Qorqud” feilləri 484 feil müəyyənləşmişdir.
Seminarda iştirak edən Respublikanın Əməkdar müəllimi, akademik M.Mehdizadə mükafatı laureatı Zülfiyyə Vəliyeva çıxış edərək qeyd etdi ki, elmi seminarın mövzusu aktualdur. Dədə Qorquddan gələn şirin ifadələr dilimizin zənginlıyində öz əksini tapmışdır. Kitabi – Dədə Qorqud” un leksikasının müasir Azərbaycan dili ilə müqayisəsi göstərir ki, müasir dilimizdəki semantik hadisələrin kökü bir başa qədim mənbələrə əsaslanır.
Yeni era Türk erası adlanır! Dədəm Qorqud İstəyi Nə?
-Türk dünyası möhkəm olsun nar kimi!
Öz birliyin O qorusun Nar icində olan pərdələr kimi!
Ellər cörəkli olsun!
Bir-birinə onlar arxa dayaq olsun!
Türk dünyası oyansın!
Veriləni O bilsin!
-Yeni Era başlanır!
Yeni era Türk erası adlanır!
Türk dünyası sınanır!
İlahi dərgahından ,
Dədəm Qorqud ruhundan,
Türk elinə xeyir dualar verilir!
Dədəm Qorqud Sənin ruhun şad olsun!(Z.V)
Dədə Qorqud aşiqlərinin müqəddəs ocaqda bir amal üçün gördukləri işlər qürurvericidir. Şübhəsiz Bakı Dövlət Universitetinin “ Dədə Qorqud” Elmi Tətdqiqat Laborotosiyası qarşıda duran vəzifələrin öhdəsindən layiqncə gələrək yeni yeni uğurlara imza atacaqlar!
Türk dünyası dəyərlərinə, Vətənə, İnsana olan sevgilə yeni-yeni Uğurlara birgə imza atamaq istəyilə!
Zaur Ustacın “BB” kitabı haqqında Kitaba ön söz kimi Əliqulu Qəmküsarın şeiri ilə başlamaq klassikamıza hörmətdi. Həm də şairin öz zəmanəsindən olan gileyi, indiki zamanla müqayisə etməkdi.Baxırıq ki, o zamanla indiki zamanın arasında fərq çox azdı. Zaurun toplayıb çap etdiyi bu hekayələrində həyatın reallıqları var. Bu hekayələrdə oxuduqlarımız hər birimizin gözləri qarşısında baş verən hadisələrdi. Mən burada elə Ə.Haqverdiyevin hekayələrinin davamını görürəm. Tibb müəsisələrində, ticarətdə olan eybəcərlikləri Zaur çox gözəl qələmə alıb. İncəlikləri yumorla çox ustalıqla göstərə bilib. Qarabağ müharibəsinin qazilərinə, veteranlara olan münasibətləri oxuduqca, bəzi üzdəniraq tibb işçilərini gözlərim önündən keçdilər… Zaur, uğurlar olsun! Davamı gəlsin!
Rəqibə Ağa qızı Paşayeva 25 oktyabr 1959-cu ildə Sabirabad şəhərində anadan olub. Hazırda Sabirabad şəhərində yaşayır.
Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvüdür.
ÇALINMAMIŞ “VAĞZALI”
Dan yeri yenicə ağarmış, xoruzların səsi bir-birinə qarışmışdı. Yuxudan erkən qalxan kənd adamları mal-qaranı, qoyun-quzunu tövlədən çölə çıxarırdılar. Qoyun-quzunun mələşməsi bir kənd səhərinin başlanmasından xəbər verirdi. Əlli illik ailə həyatını bir dam altında yaşayan Lətif baba ilə Zivər nənə də çoxdan oyanmışdı. Hər ikisi gözlərini eyni nöqtəyə zilləyib susmuşdu. Hava açıldıqca evin pəncərəsindən otağa düşən işıq bir nöqtəyə zillənmiş gözlərin səmtini aydınca göstərirdi. Bu gözlər düz 24 il idi ki, gündə bir neçə dəfə səliqə ilə çərçivəyə salınıb divardan asılmış bir gənc əsgərin şəklinə dikilib qalırdı. Bu şəkil Lətif baba ilə Zivər nənənin Qarabağ müharibəsində itkin düşmüş yeganə oğlu Xudunun şəkli idi.
Müharibə başlananda Xudu öz məktəblərində tarix fənnindən dərs deyirdi. O, iki ay idi ki, ibtidai sinif müəllimi Gülər müəllimə ilə nişanlanmışdı. Yay tətilində toyları olmalı idi. Oğul toyuna hazırlaşan ata-ananın sevincindən ayağı yerə dəymirdi. Bu o vaxtlar idi ki, I Pyotrun siyasəti ilə cəmi 150 il əvvəl torpaqlarımıza köçürülmüş, çörəyimizdən çörəkli, evimizdən evli, torpaqlarımızdan torpaqlı olan ermənilərin beyninin qurdu yenidən tərpənmişdi. Diaspora olduqları üçün nə Fransa, nə Amerika, nə də Rusiyada dövlət yaratmaq imkanı qazana bilməyən ermənilər diaspora ola-ola təkcə Azərbaycanda bünövrəsi 1923-cü ildə qoyulmuş Dağlıq Qarabağın muxtariyyət məsələsindən, 1948-1953 cü illərdəki deportasiyadan, 1960-cı illərdə baş verən hadisələrdən dişlərində qalan şirənin dadını yenidən duymuşdular. Əllərinə daha çox ərazi keçirmək eşqinə düşən ermənilər bu dəfə Qarabağı gözaltı etmişdilər. Həmin gündən yüzlərlə Azərbaycan oğulları Qarabağın müdafiəsi uğrunda döyüşlərə qatıldı. Xudu müəllim də həmin oğulların sırasında idi.
Ağır döyüşlərin birində yaralı halda ermənilərə əsir düşən Xudu müəllim haqqında daha heç bir xəbər olmadı. Elə o gündən indiyə qədər barmağında nişan üzüyü gəzdirən Gülər müəllimənin, Lətif babanın və Zivər nənənin gözləri Xudunu aparıb, ancaq geri qaytarmayan yollara dikilib qalmışdı…
Həyətdən gələn səs Lətif baba ilə Zivər nənəni xəyaldan ayırdı. Səs qonşu Kərimin 10 yaşlı oğlu Samirin səsi idi. O, asta-asta Lətif babanı çağırırdı. Yay tətili olduğuna görə hər gün səhər uşaqlarla qoyun-quzunu otarmağa gedən Samir Lətif babanın 5-6 qoyununu da özü ilə otarmağa aparırdı.
Lətif baba qalxıb həyətə düşdü.
-Sabahın xeyir, Lətif baba.
-Sabahın xeyir, ay oğul.
O, Samirin başını sığalladı.
-Allah köməyiniz olsun. Qonum-qonşu olmasaydı, biz kimsəsiz qocalar nə edərdik. Bu qoyunları sizin hesabınıza saxlayıram. Yoxsa, mən qoyun otaran halda deyiləm.
Samir ayaq saxladı. Zivər nənə əlindəki bükülünü Samirə uzatdı.
-Al, ay oğul, şirin külçədi, uşaqlarla yeyərsiniz.
Samir əlini uzadıb bükülünü aldı.
-Çox sağ olun, Zivər nənə.
Zivər nənə Samirin başını sığallayıb üzündən öpdü. Arvadı qəhər boğdu. O, boğazındakı qəhəri udmağa çalışdı. Son vaxtlar çox kövrək olan Zivər nənə özünü zorla ələ alıb əlini Samirin çiyninə qoydu.
-Siz sağ olun, ay bala, dadımıza yetirsiniz, qolumuzdan tutrsunuz. Cəmi qonum-qonşudan çox razıyıq. Uşaq olanda nə olar. Siz ki, bizim kimi kimsəsiz qocaları tək qoymursunuz, Allah sizdən razı olsun.
O, yaylığının ucu ilə yaşarmış gözlərini sildi. Baxışları çoxdan çıxıb getmiş Samirin gedərkən kip örtdüyü qapıda ilişib qaldı. Sanki xəyal bir anlığa əlləri qoynunda çarpazlaşıb qalmış Zivər nənəni götürüb çox uazaqlara apardı. Qapını örtərkən dörd barmağı qapının arasında qalıb qanamış beş yaşlı Xudunun göynəyə-göynəyə ağlayan səsini eşitdi. “Can bala” – deyib qapıya tərəf addımladı. Qollarını açıb yana-yana ağlayan oğlunu qucaqlamaq istədi. Bayaqdan yerində donub qalmış Zivər nənənin bu qəribə hərəkəti Lətif babanın gözündən qaçmadı. Yavaşca arvadını səslədi:
-Sənə nə olub, ay Zivər, hara gedirsən?
Zivər nənə Lətif babanın qəfil səsindən diksinən kimi oldu. Çaşqın halda gah qapıya, gah da Lətif babaya baxdı. Qapının ağzında dayanıb ağlayan Xudunun səsi xırp kəsildi. Səliqəli, tərtəmiz geyinmiş uşağın sifəti gözlərində çilik-çilik olub yoxa çıxdı. Elə bil arvadın üstünə soyuq su tökdülər. Bədənindən şiddətli gizilti keçdi. Sanki yuxudan ayıldı. Gördüklərinin xəyal olduğunu dərk edəndən sonra göz yaşlarını saxlaya bilmədi. Onu bu şirin xəyaldan ayırdığına görə ərinə acığı tutdu. Xəyalən də olsa ağlayan balasını bağrına basıb qoxulaya bilmədiyinə görə için-için göynədi.
Zivər nənənin bu hərəkətindən qorxuya düşən Lətif baba üzü qibləyə dayanıb əlini haqqın dərgahına qaldırdı: “İlahi, sən bizi sonrakı ayıbımızdan qoru. Bizə səbir əta elə. Ağlımızı əlimizdən alma”.
O, ağır-ağır addımlarla arvadına yaxınlaşdı. Əlini onun çiyninə qoydu:
-Özünü ələ al, ay Zivər.
Zivər gözləri yaşla dolmuş halda dilləndi:
-Uşağın səsi qulağıma gəldi, ay Lətif. Bax orada dayanıb ağlayırdı. Yadındadır, balaca olanda barmaqları qapının arasında qalıb qanamışdı. Eyni görkəmdə gözümə göründü. Həmin boy-buxunda, həmin paltarda…
Zivər Lətifin təəccüblə ona baxdığını görüb həyəcanlandı:
-Vallah, dəli olmamışam, ay Lətif. Uşaq olduğu kimi gözümə göründü. Özümü unutdum.
Zivərin səsi yavaşıdı. Elə bil o da özündən xoflanmağa başladı. Bunu hiss edən Lətif baba astadan dilləndi:
-Gedək çay içək. Çörək də yeməmişik.
-Qoy mən hinin qapısını açım, toyuqlar ac qalıblar. Sən keç evə, mən də gəlirəm.
O, hinə sarı gedib toyuq-cücəni həyətə buraxdı. Hinin üstünə qoyulmuş bakdan bir qab dən götürüb yerə səpdi. “Düti, düti”, – deyib o yan-bu yana dağılışmaq istəyən toyuqları dənə sarı çağırdı. Birdən elə bil bütün həyət başına fırlandı. Əlini hinin yanındakı heyva ağacına atdı. Ağacdan yapışıb yavaş-yavaş yerə çöməldi. Aralıda kötüyün üstündə oturub papiros çəkən Lətif baba ayağa qalxıb əlindəki papirosu yerə atdı. Zivərə sarı gəlib əlini ona uzatdı:
-Yapış əlimdən, səni evə aparım. Gedim Həmid həkimi gətirim, səni yoxlasın. Neçə gündür nasazlamısan. İynə-dərman yazsın, alım. Deyirlər bu axşamçağı pensiyalarımız da köçəcək.
O, Zivər nənənin qolundan yapışıb onu birtəhər evə apardı. Yatağına uzandırdı. Arvadın halı yaxşı deyildi. Elə bil ev başına fırlanırdı. Bədəni tamam gücdən düşmüşdü.
Lətif babanın gözləri yaşla dolmuşdu. O, rəngi solmuş arvadına baxıb yavaşca dilləndi:
-Güclü ol, ay Zivər, məni tək qoyma. Axı, biz bir-birimizə söz vermişik. Xudu gəlməyənə qədər ölməyəcəyik.
Halı özündə olmayan Zivər nənənin yarıyumulu gözlərindən yaş süzülüb yastığa düşdü. Lətif baba əlini onun alnına qoydu:
-Sən bir az səbirli ol, gedim Sənubəri çağırım. Həm də həkimin dalınca adam göndərim.
Zivər nənə zorla dilləndi:
-Qorxma, ay Lətif, mənə heç nə olmaz. Bir az başım ağrıyır, keçib gedəcək.
Lətif baba nigaran halda qapıya tərəf yönəldi:
-Həkim dalınca adam göndərib qayıdıram. Sən bir az toxtaq ol.
Lətif kişi yaşına yaraşmayan bir cəldliklə həyətə düşdü. Qonşu ilə öz aralarındakı çəpərə yaxınlaşıb həmyaşıdı Xanoğlanı səslədi:
-Xanoğlan, ay Xanoğlan.
Həyət süpürən Sənubər səsə çəpərə sarı gəldi. Xasiyyətinə uyğun astaca dilləndi:
-Sabahın xeyir, Lətif əmi.
-Sabahın xeyir, ay bala. Xanoğlan hardadır, gözümə dəymir.
-Dayım heyvanları naxıra ötürüb dükana getdi. Evə bir-iki xırda-para lazım idi. İndilərdə alıb qayıdar. Lətif əmi, nə isə demək istəyirdin?
-Hə, qızım, bizim qarı nasazlayıb. Həkim gətirmək lazımdır. Evdə tək qoya bilmirəm.
-Bəs, bunu mənə bayaqdan niyə demirsən? Uşaqlar yatıblar. Mən Zivər xalanın yanında qalararam. Sən tez həkimin dalınca get.
O, əlindəki süpürgəni evin divarına söykədi. Tələsik Zivər xalanın yanına yollandı. Elə küçə qapısından çıxmışdı ki, qaynatasının gəldiyini gördü. Addımlarını yavaşıdıb kişinin gəlməyini gözlədi. Bütün günü sil-süpürlə, biş-düşlə, uşaq-muşaqla keçirən Sənubərin birdən-birə küçədə görünməsi Xanoğlanı narahat etdi. Gəlinə çatan kimi təəccüblə soruşdu:
-Xeyir ola, ay Sənubər, salamatlıqdır?
-Lətif əmi səni soruşdu. Deyir Zivər xala xəstələnib. Evdə təkdir. Özü həkimin dalınca getdi. Mən də ora gedirəm.
-Hə, get-get, yubanma. Mən də əlimdəkiləri aparım evə qoyum, gəlirəm. Deyirəm axı, Lətif səhər-səhər tələsik hara gedir. Qapıdan elə çıxdı ki, heç məni də görmədi.
Xanoğlan öz-özünə danışa-danışa küçə qapısından içəri girdi: “Tifağın dağılsın, erməni. Qapın çırpılsın, erməni. Caamat min bir arzu-ümidlə, əziz təbərrik uşaq böyüdüb ki, yurdunda yurdçu olsun. İndi nə ölüsünü tapır ki, basdırıb qəbrinin üstündə ağlasın, nə də dirisini tapır ki, qocasına, xətəsinə sahib çıxsın. Adamın malı itər, pulu itər, deyərsən başının-gözünün tasatlığı olsun. Yoxsa adamın da balası itər? Belə də dərd olar? Belə də zülm olar?
Xanoğlan deyinə-deyinə aldığı ərzaqları mətbəxdəki stolun üstünə qoydu. Sonra astaca uşaqlar yatan otağın qapısını açıb üç yaşlı Çingizin və dünyasını çoxdan dəyişmiş arvadının adını daşıyan beş yaşlı Nisənin açılmış üstlərini örtdü. Uşaqları süzüb gülümsündü: “Allah saxlamışların yatışları da nadincdir. Bir üstünlükləri var ki, səhərlər bir az yatırlar”.
O, sakitcə qapını örtüb həyətə düşdü.
Artıq neçə gün idi ki, bütün kənd Zivər nənənin ağır xəstə olduğu xəbərini eşitmişdi. Bu çətin günlərdə qonum-qonşular bu kimsəsiz qocaları tək qoymurdular. Dəfələrlə təklif və təkid edilməsinə baxmayaraq hələ də ailə həyatı qurmayıb, barmağında Xudu müəllimin nişan üzüyünü gəzdirən saçları ağarmış Gülər müəllim də bu xəbəri eşidib sarsılmış, onları oğulsuz, yurdlarını sahibsiz qoyan ermənilərə lənətlər yağdırmışdı. Ata-anasının ölümündən sonra qardaşı ilə yaşayan Gülər müəllimə dəfələrlə öz-özünə gedib Zivər nənəni və Lətif babanı görmək, onlarla bir yerdə yaşamaq qərarını versə də son anda onu “Vağzalı” sədaları ilə o həyətə aparmayan taleyindən utanmış, həya etmişdi. Ancaq Zivər nənənin bu ağır günündə barmağında gəzdirdiyi üzüyün sahibinə sədaqət timsalı olaraq Lətif babagilə baş çəkməyi bir ailənin üzvü kimi özünün mənəvi borcu hesab edirdi. Gülər müəllimə özünü toplayıb qayınatasıgilə getməyi qərara aldı.
Zivər nənənin vəziyyəti getdikcə ağırlaşırdı. Onun sağalması üçün əlindən gələni əsirgəməyən Həmid həkim də gündə iki dəfə Lətif babagilə baş çəkir, xəstənin müalicəsini nəzarətdə saxlayırdı. Dünyanın gedişatından xəbərdar olan Lətif baba bir an da olsun ömür-gün yoldaşından ayrılmırdı. Yanağından süzülən isti göz yaşları ağappaq ağarmış saqqalını isladırdı. Divarboyu cərgə ilə döşəkçə üstündə oturmuş kəndin yaşlı qadınları gözlərini ölü kimi uzanmış Zivər nənəyə zilləmişdilər. Zivər nənənin dodaqlarını nəlbəkinin içindəki ilıq suya atılmış pambıqla isladan Sənubər də xısın-xısın ağlayırdı. Bütün ailəsini 1992-ci ilin 25-dən 26-na keçən gecənin fevralında Xocalıda itirən Sənubər Xanoğlan kişinin evinə gəlin gələn gündən mehrini qonşuluqda yaşayan, özü ilə həmdərd olan bu iki qocaya salmışdı. İpək kimi yumşaq xasiyyətli Zivər nənə də altı yaşında ata-anasını itirmiş Sənubərə öz doğma balası kimi yanaşmış, bilmədiklərini öyrətmiş, ağır işinin qulpundan yapışmışdı. Sənubər gözlərini son ümidi olan Zivər nənəyə zilləyib saqqalı uzunu yaş tökən Lətif babaya baxdıqca, oğul toyu, gəlin arzusu, nəvə həsrəti ilə yaşayan bu iki qocanın nisgil yükünün ağırlığını dərk etdikcə ürəyi göynəyir, göz yaşlarını saxlaya bilmirdi. Sənubər ağladıqca Lətif baba ilə Zivər nənənin həsrətlə gözlədiyi çalınmamış “Vağzalı”nın sədaları altında o müdhiş gecənin vahiməli səsini eşidir, bir-birinin ardınca Kətiyin ətəyinə səpilən ata-anasının, bacı-qardaşının, qonum-qonşuların nalə dolu fəryadını xəyalında canlandırırdı. Sənubər həyatla ölüm arasında əlləşən Zivər nənəyə baxdıqca, ən doğma adamını itirmiş kimi kövrəlir, onu bağrına basıb duz kimi yalamaq istəyirdi. O, sanki bir andaca altı yaşında ikən uşaqlığına son qoyub, onu böyüdən 25 fevral gecəsində olduğu kimi bağrına basmağa macal tapa bilmədiyi doğmalarını itirdiyi duyğu ilə göynəyir, sızıldayırdı. Zivər nənə də son anında öz yeganə oğlunu bağrına basa bilmədi.
Sənubər nəlbəkidəki suyu təzəliyib Zivər nənənin dodaqlarını ilıq su ilə islatdı. Birdən Zivər nənənin üç gündən bəri açılmayan göz qapaqları titrədi, alt çənəsi səyridi, gözləri Zivər nənəyə zillənmiş Lətif baba yerində qurcalandı. Öz-özünə pıçıldadı: “Allah, sən özün kömək ol!” Divarboyu oturmuş arvadlardan bir neçəsi ayağa qalxıb Zivər nənəyə yaxınlaşdı. Sələmə arvad əyilib diqqətlə onu süzdü. Başını yırğalayıb dilləndi: “Şükür Allaha, salamatlıqdır. Rəngi-ruhu da üstündədir”.
O, əlini Zivər nənənin alnına qoydu. Elə buna bənd imiş kimi arvad gözlərini açdı. Sələmə sevincək onun əllərini əlinə alıb dedi: “Şükür Allaha, deyəsən oyandın”.
Zivər nənə yorğun-yorğun ətrafdakıları süzdü. Baxışlarını dolandırıb Lətif babaya zillədi. Yorğun gözləri yaşla doldu. Bir dəri, bir sümük olan əlini Lətif babaya tərəf uzatdı. Lətif əlli illik ömür-gün yoldaşının açılan gözlərinə baxıb sevincdən kövrəldi, anasından yetim qalmış uşaq kimi hönkür-hönkür ağladı. Sanki kimsəsizlik çökmüş qaranlıq komasına işıq saçan ümid qapıları açılmışdı.
Arvadlar kirimişcə oturmuşdular. Lətif baba çarpayının qabağındaca dizi üstə çöküb Zivərin titrəyən əllərini ovuclarının arasına aldı.
-Sənə nə olub, ay Zivər, haran ağrıyır?
Zivər nənənin dolmuş gözlərindən axan yaş damlaları yastığa süzüldü. Güclə eşidiləcək bir səslə dilləndi:
-Ürəyim ağrıyır, ay Lətif.
O, təngnəfəs oldu. Sənubər pambıqla onun göyərmiş dodaqlarını islatdı. “Su verim, içirsən?” – deyə soruşdu. Zivər nənə yüngülcə başını tərpətdi. Sənubər ona bir neçə qaşıq su içirdi. Elə bu vaxt küçə qapısı astaca döyüldü. Üzüm çardağının altında oturmuş 5-6 kişi qapıya tərəf boylandı. Xanoğlan qalxıb qapıya tərəf getdi. Gələn Gülər müəllimə idi. Qapı açılan kimi onsuz da həyəcanlı olan Gülər müəllimə özünü itirdi, ürəyi şiddətlə döyünməyə başladı, dili topuq vurdu: “Mən gəldim ki…”
O, sözünün dalını gətirə bimədi. Gözləri yaşla doldu. Başını aşağı saldı. Elə Xanoğlan kişi də çaş-baş qalmışdı. O da özünü topladı: “Xoş gəlmisən, qızım, lap yaxşı eləyib gəlmisən. Burada dayanma, keç içəri”.
Gülər müəllimə utana-utana həyətə girdi. Onu görən kimi oturanların hamısı ixtiyarsız olaraq ayağa qalxdılar. Hamı lal-dinməz başını aşağı salıb dayandı. Xanoğlan kişi: “Gəl, qızım, gəl, Zivər xalan içəridədir”, – deyə dilləndi. O, kövrəlmiş halda Lətif babanı səslədi: “Lətif, ay Lətif, bir çölə çıx, gör kim gəlib”.
Lətif balkona çıxdı. Gülər müəlliməni görüb yerindəcə donub qaldı. Selə dönmüş göz yaşlarına hakim ola bilmədi. Qollarını açıb qıza tərəf yeridi: “Bizi bağışla, qızım. Səni gəlin havası ilə bu həyətə gətirə bilmədik. Biz sənin qarşında günahkarıq”.
Gülər müəllimə hönkürüb özünü uşaq kimi qayınatasının üstünə atdı. Lətif baba 24 il yolunu gözlədiyi gəlinini bağrına basdı, ağarmış saçlarını sığallayıb alnından öpdü: “Yurdun sahibsiz qalsın, erməni, niyə yurdumu sahibsiz qoydun?” – deyib hönkürdü. Həyətdəki kişilər gəlin səliqə-sahmanına, nəvə ayaqlarına həsrət qalan, sükut çökmüş bu həyət-bacaya, saqqalı uzunu yaş tökən bu tənha qocaya baxdıqca kövrəlir, bir-birindən gizlin göz yaşlarını silirdilər. Lətif baba gəlninin əlindən yapışıb içəri çəkdi: “Gəl içəri, qızım, qoy son nəfəsində Zivər anan da səni görsün”.
O, Güləri Zivər nənənin çarpayısının yanına gətirdi. Ehmalca arvadını səslədi: “Zivər, ay Zivər, gözlərini aç, gəlnimiz gəlib. Gülər səni görməyə gəlib”.
Zivər nənənin hərəkətsiz bədəni gərildi. Gözlərini açıb Gülərə baxdı. Başını qaldırmaq istədi, gücü çatmadı. Zorla eşidiləcək bir səslə dedi: “Can bala, sənin ağarmış saçlarına ölə bilməyən canım qurban”.
Gülər əyilib qayınanasının üzündən öpdü. Hər ikisinin göz yaşları bulaq kimi qaynayırdı. Zivər nənə yenə nə isə pıçıldadı, ancaq onun nə dediyini heç kəs başa düşmədi. Düz iki saat idi ki, o, gözlərini Xudunun divardan asılmış şəklinə zilləyib qalmışdı. Arvadlar Zivər nənənin çəkdiyi əziyyətin səbəbini bilirdilər. “Ölə bilməyir yazıq, balasını gözləyir. Gəlini də gəldi, yenə sakitləşmədi. Ağır dərddir, neyləsin, bircə bala ola, o da itkin düşə. Gözlərinin qabağında gəlini qarıyıb qocaldı”.
Arvadlar gözlərinin yaşını silə-silə pıçıldaşır, Sələmə arvad isə lal-dinməz qulaq asırdı. Birdən o, yavaşca ayağa qalxdı. Gedib Xudunun divardan asılmış şəklini gətirib Zivər nənənin sinəsinin üstünə qoydu. Əllərini çarpazlayıb şəklə söykədi. Bunu hiss edən Zivər nənə əlini çətinliklə şəklə toxundurdu. Elə bil ürəyi təlatümə gəldi. Sinəsi aramsız qalxıb-enməyə başladı. Şəkli sinəsinə sıxdı. Sonra şəkli taqətdən düşmüş əllərinə alıb qurumuş dodaqlarına yaxınlaşdırdı, şəkli duz kimi yalamağa başladı. Elə bil bədəninə güc gəldi. Başını yastıqdan qaldırdı. Hamının eşidəcəyi bir səslə fəryad etdi: “Harda qaldın, ay oğul, daha gözləməyə gücüm çatmır, məni bağışla”.
Şən, gülərüz, mehriban adamdır. Dərin ağlı, parlaq təfəkkürü, uzaqgörənliyi onu heç vaxt yanıltmayıb. Gözəl yaddaşı var, diqqətindən heç nə yayınmır. Gözlənilməz hadisələr onu təəccübləndirmir, təsadüfün zəruriyyətdən yarandığını yaxşı bilir. Zahirən ciddi və sərt görünsə də, əslində mərhəmətlidir, necə deyərlər, ipək kimi qəlbi var. Hadisələrin mahiyyətini məntiqlə şərh edir və qəbul etdiyi qərarları vaxtından əvvəl açıqlamır. Ürək qızdırdığı insanlara qarşı zarafatcıl, səmimidir. Dost seçimində tələsmir, real keyfiyyətlərə əsaslanır…
Azərbaycan respublikası dünya xəritəsində noxud boyda görünür, fəqət bu balaca ölkə dünya üçün böyük strateji əhəmiyyət daşıyır. Nəhəng ölkələr zaman-zaman bu ölkəni öz müstəmləkəsinə çevirməyə çalışıblar. Nail olanları da olub, olmayanları da…
Nadir şah Əfşardan üzü bəri Azərbaycan qələbə sevincinə həsrət qalmışdı. Şimal, cənub, qərb və şərqdən zaman-zaman işğal olunduqca, ərazisi kiçilib balaca bir ölkəyə çevrilmişdi. Dərbənd, Borçalı, Təbriz, İrəvan bir vaxtlar ona məxsus olsa da, bu gün başqa-başqa ölkələrin ərazisi sayılır…
Qarabağ yaxın keçmişimizin dərdi idi, Azərbaycana məxsus olsa da ermənilər orada öz bildikləri kimi hərəkət edir, “Arsax” adlı qondarma respublika qurmuşdular. Uzun illər Ermənistanı dünyaya təcavüzkar ölkə kimi tanıtdırmağa çalışsaq da, bunu bacara bilmirdik. Xeyli müddət idi ki, içimizdə məğubiyyətin ağrı-acısını yaşayırdıq. Bir ovuc erməniyə məğlub olduğumuz üçün dost ölkələr bizi qınayırdılar. Bəli, məhz onun rəhbərliyi altında Qarabağın böyük bir hissəsi işğaldan azad olundu və müstəqil Azərbaycan Respublikasının ərazisi qismən də olsa geri qaytarıldı…
Səbrli insandır, qərar verməkdə tələsmir. Qərar verdisə təzyiqlərə məhəl qoymadan həyata keçirir və məqsədinə doğru irəliləyir. Gücünə, intelektinə yaxşı bələddir. Şəxsiyyətini sevdirməyi, ürəkləri fəth etməyi bacarır. Bəli, lider olmaq onun alın yazısıdır. Strategiyası xalqını xoşbəxt, ölkəsini firəvan görməkdir…
Ulu Öndər Heydər Əliyev onun haqqında deyirdi: – “Üzümü sizə – həmvətənlərimə tutaraq qarşıdan gələn prezident seçkilərində prezidentliyə namizəd, mənim siyasi varisim, Yeni Azərbaycan Partiyası Sədrinin I müavini İlham Əliyevi dəstəkləməyə çağırıram. O, yüksək intellekt, praqmatik düşüncəli, müasir dünya siyasətini və iqtisadiyyatını gözəl bilən, enerjili və təşəbbüskar bir şəxsiyyətdir. Sizi əmin edirəm ki, həm İlham Əliyev, həm də Yeni Azərbaycan Partiyası bundan sonra da xalqımızın ən layiqli övladlarını öz ətrafında sıx birləşdirərək, Azərbaycan dövlətinin inkişafı və xalqımızın firəvanlığı yolunda çox işlər görəcəklər. İnanıram ki, mənim axıra çatdıra bilmədiyim taleyüklü məsələləri, planları, işləri sizin köməyiniz və dəstəyinizlə İlham Əliyev başa çatdıra biləcək. Mən ona özüm qədər inanıram və gələcəyinə böyük ümidlər bəsləyirəm…”
O, Ulu Öndərin bütün ümidlərini doğrulda bildi. Həm ölkəmizi abadlaşdırdı və həm də ərazi bütövlüyünü təmin etmək uğrunda mübarizəyə qatıldı, Azərbaycanın tarixində böyük siyasətçi, sarsılmaz lider, məğlubedilməz sərkərdə kimi yer aldı…
Zaman keçəcək, əsrlər ötəcək, nəsillər bir-birini əvəzləyəcək. Heç şübhəsiz ki, onu- işğal olunan torpaqları azad edən xalqının xilaskarı, düşmən üzərində ZƏFƏR çalan rəhbərlərdən biri kimi həmişə sevəcəklər. Bu elə bir ZƏFƏRDİR ki, Azərbaycan xalqı iki yüz ildən çox həsrətini çəkib. Döyüşüb, amma heç zaman nail ola bilməyib…
Əhalinin sosial problemlərinə gəldikdə isə, necə deyərlər, nə qədər ki, insan var, dünyanın sonunadək sosial problemlər olacaq və bu istiqamətdə də çox işlər görülüb, görüləcək də. O ki qaldı vicdan və ya siyasi məhbuslara, bu səhnəni yaradan, öz maraqları üzərindən adamları şərləyən məmurlar sıradan çıxdıqca, bu anlam da tezliklə ortadan götürüləcək…
Dekabrın 24-ü ölkəmizin rəhbəri, müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin növbəti ad günüdür, 61 yaşı tamam olur. Sıradan bir azərbaycanlı kimi, Onu bu münasibətlə təbrik edir, möhkəm can sağlığı, işlərində uğurlar arzulayıram. Yeni yaşınız mübarək, cənab PREZİDENT!
İLHAM ƏLİYEV VƏ AZƏRBAYCAN TƏHSİLİ Müstəqil Azərbaycanımızın memarı, Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev zirvəsi! Bu zirvədən baxanda Ulu öndərin saldığı və gələcəyə böyük inamın təntənəsi olan yollarda mətin addımlarla irəliləyən və millət atasının arzularını uğurla gerçəkləşdirən möhtərəm prezidentimiz İlham Əliyevi görürük! Hakimiyyətdə olduğu illərdə o, Azərbaycanımızın şan-şöhrətini bütün dünyaya yayıb, iqtisadiyyatımızı dirçəldib və misli görünməmiş qüdrətə çatdırıb, ordumuzu gücləndirib, sənayemizi inkişaf etdirib. İlham Əliyevin hakimiyyətdə olduğu illərdə Azərbaycanın dövlət büdcəsi dəfələrlə artmışdır və artmaqda davam edir. Dövlətlərin Azərbaycana böyük maraqları var, bir-birinin ardınca neçə-neçə ölkə rəhbəri, iş adamı respublikamıza gəlib müxtəlif sazişlər, müqavilələr imzalayır, diplomatik əlaqələr yaradırlar. Hər dəfə bu böyük şəxsiyyətin – İlham Əliyevin müxtəlif səviyyəli tədbirlərdə, ayrı-ayrı dövlət başçıları ilə görüşlərində məruzə, çıxış və nitqlərini dinləyəndə, məntiqli, aram-aram, təmkinlə, mahir diplomat və uzaqgörən siyasətçi kimi söhbətlərini, mülahizə və mühakimələrini eşidəndə heyran qalır, Azərbaycan vətəndaşı olmağımıza görə iftixar və qürur duyuruq. Azərbaycan regionda lider dövlətdir. Bu xüsusda cənab İlham Əliyev deyir: “Azərbaycan dünyanın iqtisadi cəhətdən ən sürətlə inkişaf edən ölkəsidir… İndi Azərbaycan bütün sahələrdə bir ölkə kimi nümunə olubdur… Bizim iştirakımız olmadan regionda heç bir məsələ həllini tapa bilməz. Nə iqtisadi, nə nəqliyyat, nə enerji, nə də siyasi məsələ”. Həmin sözlərdə dərin həqiqət vardır. Cənab İlham Əliyev ölkəmizə rəhbərlik etdiyi dövrdə digər sahələrdə olduğu kimi, təhsilimizin inkişafına, onun dünya təhsil sisteminə inteqrasiya olunmasına da xüsusi diqqət və qayğı göstərmiş və hazırda da diqqət və qayğısını əsirgəmir. İnsan elm və təhsil sahəsində kamilləşir, onun dünyagörüşü genişlənir, cəmiyyətin həyatında yaxından iştirak edir, hörmət və nüfuz sahibi olur. Ölkəmizi savadlı, elmli adamlar irəlilədir, dünyanın qabaqcıl, inkişaf etmiş ölkələri sırasına çıxarır. İlham Əliyev insanın, cəmiyyətin həyatında təhsilin rolunu həmişə görmüş və yüksək qiymətləndirmişdir. Hələ 2000-ci ilin mart ayında Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin birinci vitse-prezidenti vəzifəsində işləyərkən, millət vəkili kimi Bakı Dövlət Universiteti tələbələri ilə görüşündə demişdir: “Tələbəlik illərindən çox səmərəli istifadə etmək lazımdır. Çünki müasir həyatda hər şeyi bilik və təcrübə həll edir. Əgər 20-30 il bundan qabaq əsas məsələ – deyə bilmərəm ki, hamı üçün, amma bir qrup adamlar üçün – əsas məqsəd diplom almaq idisə, indi sənin lap 5-10 diplomun olsa da, biliyin, savadın yoxdursa o diplomlar sadəcə kağıza çevrilir. İlk növbədə bilik, təcrübə və həvəs olmalıdır – əsas amillər bunlardır”. Ona görə də cənab İlham Əliyev hakimiyyətə gəldiyi ilk günlərdən Azərbaycan təhsilinin inkişafını diqqət mərkəzində saxlamaqdadır. Dövlət büdcəsindən təhsilə ayrılan xərclərin artırılması, pedaqoji kadrların hazırlanması işinin təkmilləşdirilməsi, şagird və tələbələrlə təlim və tərbiyə işlərinin səviyyəsinin və keyfiyyətinin yaxşılaşdırıması, istedadlı uşaqlara qayğı və onların qabiliyyətlərinin qiymətləndirilməsi, tədris ocaqlarının inşası və əsaslı təmiri və s. deyilənlərə əyani sübutdur. Möhtərəm Prezident cəmiyyətin həyatında, ölkəmizin inkişafında və tərəqqisində, xalqın yüksəlişində, maariflənməsində təhsilin böyük imkanlarını görmək və qeyd etməklə kifayətlənmir, bu istiqamətdə konkret tədbirlər görür və əhalinin geniş təbəqəsinin, aidiyyəti şəxslərin və təşkilatların təhsilin təşkili və idarə olunmasındakı məsuliyyətini nəzərə çatdırır. Cənab Prezident göstərir: “Bütün işlər məhz məktəbdən başlayır və məktəbdə təhsilə diqqət, müəllimə qayğı həmişə olmalıdır. Bütün dövlət orqanları bu tövsiyələri eşitməli və praktik həyatda bunu təmin etməlidir”. İlham Əliyev təhsilimizin inkişafında dünya təcrübəsindən bəhrələnməyi lazım bilir, müxtəlif ölkələrin ali məktəbləri ilə dostluq və əməkdaşlığın gücləndirilməsini vacib hesab edir və bu sahədə fəal təşəbbüs göstərir. Onun bu səyini xarici ölkələrin səlahiyyətli nümayəndələri də etiraf edirlər. Belə ki, Taras Şevçenko adına Kiyev Milli Universitetinin rektoru, akademik Leonid Quberski İlham Əliyevə universitetin fəxri doktoru diplomu təqdim edərkən demişdir: “Azərbaycan Prezidentinin fəal dəstəyi sayəsində Azərbaycan və Ukrayna ali məktəbləri arasında dostluq əlaqələri və əməkdaşlıq genişlənmiş və dərinləşmişdir”. Belə dostluq və birgə əməkdaşlığın bariz nümunəsini Prezidentimizin Bakı şəhərində M.V. Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin filialının açılması haqqında 15 yanvar 2008-ci ildə imzaladığı sərəncamda görmək mümkündür. Sərəncamda deyilir: “Azərbaycan müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra ölkədə təhsil sahəsində genişmiqyaslı islahatlar proqramı həyata keçirilir, özəl sektor formalaşır, respublikanın beynəlxalq təhsil məkanına inteqrasiya prosesi sürətlənir. Azərbaycan vətəndaşlarının Rusiya Federasiyasının nüfuzlu ali məktəblərində təhsil almaq istəyi respublikada yüksək səviyyədə tədris həyata keçirən mötəbər bir universitetin filialının açılmasına zərurət yaratmışdır”. Möhtərəm Prezidentimizin bu kimi xeyirxah, uzaqgörən və faydalı təşəbbüsləri xalqımızın, uşaq, yeniyetmə və gənclərin təhsilə yaxından bağlanmasına şərait yaratmaqla yanaşı, xarici dövlətlər tərəfindən də təqdir edilir və yüksək dəyərləndirilir. İlham Əliyev M.V. Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin fəxri professoru (21 fevral, 2008), İordaniya Universitetinin (29 iyul, 2007), Macarıstanın nüfuzlu Korvinus Universitetinin (18 fevral, 2008), T. Şevçenko adına Kiyev Milli Universitetinin (2008) və başqa universitetlərin fəxri doktoru seçilmişdir. İlham Əliyevin uzaqgörənliyi sayəsində ölkəmizin iqtisadi uğurlarından sosial məsələlərin, təhsilin problemlərinin və s. həllində səmərəli istifadə olunur. Bu, təsadüfi deyildir, çünki “bizim gələcəyimiz təhsillə bağlıdır, bu, ölkəmizin, millətimizin gələcəyi məsələsidir. Azərbaycanda təhsilin səviyyəsi artır və biz buna çox sevinirik. … Təhsil inkişaf perspektivlərimizi müəyyən edən başlıca sahədir” (İlham Əliyev). Möhtərəm Prezidentimiz şagirdlərə məktəbdə tədris olunan bütün fənləri yaxşı öyrənməyi tövsiyə edir, Azərbaycan dili və ədəbiyyatın rolunu xüsusi qeyd edir. Cənab İlham Əliyevin sözləridir: “Azərbaycan dili və ədəbiyyat kabineti uşaqların ana dilini mükəmməl öyrənməsi işində böyük rol oynayır. Bizim ədəbiyyatımız, ana dilimiz müstəqil Azərbaycan Respublikasının inkişafında çox böyük əhəmiyyət kəsb edir. Arzu edirəm ki, uşaqlar ədəbiyyatımızı yaxşı oxusunlar, yaxşı tərbiyə alsınlar, yaxşı vətəndaş olsunlar”. Cənab İlham Əliyev ölkənin inkişafında elmi-texniki tərəqqinin, texnologiyaların əhəmiyyətini xüsusi vurğulayır. Prezidentimiz bu barədə deyir: “Ən inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsinə baxsaq, görərik ki, o ölkənin inkişafında ən aparıcı rol oynayan neft-qaz deyil, elmi-texniki tərəqqidir, yeni texnologiyalardır”. Odur ki, cənab Prezident ümumtəhsil məktəblərinin siniflərin kompüterləşdirilməsinə ciddi əhəmiyyət verir. Bu barədə deyir: “Bilikli, savadlı uşaqlar, gənclər gələcəkdə Azərbaycanı idarə edəcəklər. Məktəblərdə kompüter sinifləri yaradılır və internetə qoşulur ki, uşaqlar bunu öyrənsinlər və dünyada gedən proseslərdən xəbərdar olsunlar”. Möhtərəm Prezidentimiz xarici dillərin öyrənilməsinə xüsusi diqqət yetirir (“Hər bir gənc xarici dilləri bilməlidir”). Cənab İlham Əliyev özü də xarici dilləri dərindən bilir, yüksək kürsülərdə, mötəbər məclislərdə, nüfuzlu görüşlərdə ingilis, türk və rus dillərində heyrət doğuracaq aydınlıqla, sərbəst, təmkinlə danışır, fikrini sərrast, məntiqli ifadə edir. Cənab Prezident müəllim şəxsiyyətinə böyük qiymət verir, onların şərəfli və yorulmaz, eyni zamanda çətin əməyini yüksək dəyərləndirir. Bu xüsusda deyir: “Müəllimlərin üzərinə çox böyük vəzifə düşür. Vaxtilə mənim də müəllimlik fəaliyyətim olub və həyatımın bu dövrü mənə çox əzizdir… Gələcək nəslin yetişdirilməsi, onların tərbiyə olunması, Azərbaycana bacarıqlı kadrların hazırlanması çox böyük vəzifədir və ölkəmizin inkişafı məhz bu bilik səviyyəsindən asılı olacaqdır”. Qabaqcıl məktəblərin; nəzəri və metodik hazırlığa, pedaqoji ustalığa pedaqoji ustalığa malik olan, şagirdlər və valideynlər, pedaqoji ictimaiyyət arasında dərin hörmət və nüfuz qazanmış müəllimlərin fəaliyyətini qiymətləndirmək cənab Prezidentin xüsusi diqqət mərkəzində olan məsələlərdəndir. İlham Əliyev istedadlı uşaqları xüsusilə diqqət mərkəzində saxlayır, onların yaradıcı qabiliyyətlərini, istedad və bacarıqlarının hər vəchlə inkişaf etdirilməsinə qayğı göstərməyi və bunun üçün əlverişli şərait yaradılmasını vacib hesab edir, onların ruhlandırılması, həvəsləndirlməsi ilə bağlı tədbirlər görür. Ölkə Prezidenti məktəb tikintisinə də ciddi fikir verir və bu sahədə “Heydər Əliyev Fondu”nun səmərəli fəaliyyətini də xüsusi vurğulayır: “Heydər Əliyev Fondunun təşəbbüsü ilə “Yeniləşən Azərbaycana yeni məktəb” layihəsi uğurla icra olunur. Fondun xətti ilə 200-ə qədər yeni məktəb tikilibdir. Yəni bu, ümumi işimizdir, deyə bilərəm ki, ümumxalq işidir”. İlham Əliyevin ölkəmizə rəhbərlik etdiyi illərdə respublikamızda yüzlərlə yeni məktəblər tikilmişdir. Görülmüş işlərin faydasından danışarkən cənab Prezident göstərir: “Bu böyük nailiyyətdir və davam etməkdədir. Çünki hələ yararsız vəziyyətdə olan məktəblərin sayı kifayət qədərdir. Uşaqlar yaxşı məktəblərdə oxumalı, müəllimlər də yaxşı məktəblərdə işləməlidirlər”. Cənab Prezident şagirdləri və tələbələri yaxşı oxumağa çağırır və göstərir ki, tələbə üçün əsas stimul oxumaq olmalıdır. Eyni zamanda qeyd edir: “Bilirsiniz, mən başa düşürəm ki, bəzi hallarda təqaüd çatmır. Mən özüm də tələbə olmuşam, mən də ayda 45 manat təqaüd alırdım və təqaüdlə yaşamağın nə demək olduğunu yaxşı bilirəm. Ancaq eyni zamanda təqaüdü əsas amil kimi götürmək, məncə, düzgün olmazdı. Siz həyatda ilk addımlarınızı atırsınız. Sizin əsas stimulunuz bu olmalıdır ki, yaxşı oxuyasınız, yaxşı bilik alasınız və gələcəkdə yüksək maaşlar alasınız”. Bu gün Azərbaycanımız dünya dövlətləri arasında şərəfli və öncül yer tutur. Respublikamız bütün sahələrdə sürətlə inkişaf edir. Elm, təhsil, mədəniyyət və incəsənətimiz də, sənayemiz, nəqliyyat, iqtisadiyyatımız da, hərbi qüdrətimiz də fərəh doğurur. Şəhərlərimiz, rayonlarımız abadlaşır, gözəlləşir. Bütün bu uğurlarımızın çoxuna möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyevin ölkəyə rəhbərlik etdiyi illərdə nail olmuşuq! 30 ilə yaxın bir dövr idi ki, Şuşa, Ağdam, Füzuli, Kəlbəcər, Laçın, Qubadlı, Cəbrayıl, Zəngilan erməni faşist işğalçılarının tapdağı altında idi. Dünya dövlətləri susurdu. ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri (ABŞ, Rusiya, Fransa) tərəfgördülük edir, ermənilərin mövqeyini müdafiə edirdilər. BMT-nin erməni işğalçılarının, erməni ordusunun qeydsiz-şərtsiz Azərbaycan ərazisindən çıxmasını tələb edən 4 qərarı yerinə yetirilmirdi. Azərbaycan Prezidentinin, Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycan Ordusu hərəkətə gəldi. Ermənilərin 6 il ərzində işğal etdiyi torpaqlarımız cəmi 44 gün ərzində işğaldan azad olundu. Buna görə cənab İlham Əliyevə minnətdarıq! İndi həmin şəhər, rayon və kəndlərimizdə quruculuq işləri həyata keçirilir. Cənab İlham Heydər oğlu Əliyevin 61 yaşı tamam olur. Biz möhtərəm Prezidentimizi 61 illik yubileyi münasibətilə təbrik edir, Azərbaycanın müstəqilliyi, suverenliyi, tərəqqisi, xalqımızın rifahı və təhlükəsizliyi yollarındakı səmərəli fəaliyyətinə görə ona uğurlar diləyir, uzun ömür, cansağlığı arzulayırıq!!! Cənab Prezidentimiz həmişə var olsun!!!
XALQIMIN, ORDUMUN İLHAMI İLHAM! Ən uca kürsüdən dedi sözünü, Bircə hərəkətlə sildi yüzünü, Bilmək istəyirsən əgər düzünü, Tarixindən aldı ilhamı İlham! Xalqımın, ordumun ilhamı İlham! * * * Əvvəlcə xainin qırdı belini, Sonra namərdlərin kəsdi dilini, Sevdi obasını, sevdi elini, Tarixindən aldı ilhamı İlham! Xalqımın, ordumun ilhamı İlham! * * * Yüz ölçdü, bir biçdi, ustadan usta, Mizanı yerində; nə tez, nə asta, Cəngilər çalındı bu dəfə “Rast”da, Tarixindən aldı ilhamı İlham! Xalqımın, ordumun ilhamı İlham! * * * Bir həmlədə pozdu kələyin, fəndin, Uçudu, dağıtdı illərin bəndin, Hər dəfə yanıltdı düşmənin zəndin, Tarixindən aldı ilhamı İlham! Xalqımın, ordumun ilhamı İlham! * * * Ustaca bəllidi zamanın feli, Taixdə dastandı babamın qolu, Dəmir yumruq oldu İlhamın əli, Tarixindən aldı ilhamı İlham! Xalqımın, ordumun ilhamı İlham!
USTACAM Müzəffər ordunun şanlı əsgəri, Ərənlər yurdunun ər övladıyam! Zalımın zülmünə təhəmmülüm yox, Babəklər yurdunun hürr övladıyam! * * * Ustadım Nəsimi, sözümüz sözdü, Ədalət, həqiqət bağrımda közdü, Ziyadar dühası bir deyil, yüzdü, Mövlalar yurdunun nur övladıyam! * * * Dərvişəm, müqqəddəs sayılır təkkəm, Hülqumdan yuxarı dayanır öfkəm, Od, ocaq diyarı tanınır ölkəm, Alovlar yurdunun nar övladıyam! * * * Unutma, şah babam Xətai başdı, Nadir şah, mətədə tərpənməz daşdı, İlham, nə keçilməz sədləri aşdı, İgidlər yurdunun nər övladıyam! * * * Tarixdə Nəbisi, Koroğlusu var, Gen dünya yağıya daim olub dar, Düşmən qarşımızda yenə oldu xar, Aslanlar yurdunun şir övladıyam! * * * Göydən Yer üzünə ərmağan, payam, Gündüzlər Günəşəm, gecələr Ayam, Ən parlaq ulduzdan törəyən boyam, Ozanlar yurdunun sirr övladıyam! * * * Ustacam, vətənim vətən içində, Axıb duruluruq zaman köçündə, Min bir anlamı var, adi “heç”in də, Aqillər yurdunun pir övladıyam!
ONU TANRI SEÇİB Şərəfli əcdadın şanlı övladı , Bütün ulusunun qolu, qanadı, Hər yanda fəxrlə çəkilir adı, Çağ açıb qapadan söydandır soyu! Tanrı tərəfindən qutlanıb toyu! * * * İlhamdır istəyi, elin arzusu, Amalı, bir şirin dilin arzusu, Əməli, tər qönçə gülün arzusu, Çağ açıb qapadan söydandır soyu! Tanrı tərəfindən qutlanıb toyu! * * * Nizamı, gərdişi ustadan usta, Təftişi, gedişi ustadan usta, Planı, döyüşü ustadan usta, Çağ açıb qapadan söydandır soyu! Tanrı tərəfindən qutlanıb toyu! * * * Seçir, sonalayır, sorur düşməni, Ağladır, sızladır, yorur düşməni, “iti qovan kimi qovur düşməni” Çağ açıb qapadan söydandır soyu! Tanrı tərəfindən qutlanıb toyu! * * * Nitqi, bəlağəti, şəsti yerində, Görkəmi yerində, büstü yerində, Alınmaz qaladı, postu yerində, Çağ açıb qapadan söydandır soyu! Tanrı tərəfindən qutlanıb toyu!
DAĞLAR (Dağlara xitabən üçüncü şeiri) Tarix səhnəsində yetişdi zaman, Başlanmış bu çağın mübarək, dağlar! Hələ nə zəfərlər gözləyir bizi, Qutlanmış novrağın mübarək, dağlar!
* * * Dövranın gərdişi döndü, dəyişdi, Davadan doğulan ərlər yetişdi, Didilmiş yaralar tutdu, bitişdi, Üç rəngli duvağın mübarək, dağlar!
* * * Nə vaxtdır yol-iriz bağlı qalmışdı, Qoynunda yağılar məskən salmışdı, Canımı sağalmaz bir dərd almışdı, Sayalı qonağın mübarək, dağlar!
* * * Qurtuldu yağıdan zənburun, balın, Bir başqa görünür yamacın, yalın, Zirvəndən boylanır şanlı hilalın, Müqəddəs sancağın mübarək, dağlar!
* * * Haqqa nisbət tutub ulu Ələsgər, Andırıb, tanıdıb, bilib pərisgar, Hər səngər məbəddi, pirdi hər əsgər, Şuşa tək ocağın mübarək, dağlar!
* * * Ay Ustac, min şükür arzuna yetdin, “Dədə”n gedən yolu, sən də qət etdin, Dolandın dünyanı yurdunda bitdin, Doqquzu zər tuğun mübarək, dağlar!
ÜÇ QARDAŞ (Azərbaycan, Türkiyə, Pakistan qardaşlığına)
Bir qardaş sağında, biri solunda, Təpəri dizində, gücü qolunda, Qardaşlıq məşəli yanır yolunda, Yeni çağ başladır xan Azərbaycan! Türkiyə, Pakistan, can Azərbaycan! * * * Xətai amalı bu gün oyaqdır, Nadirin əməli bu gün dayaqdır, İlhamın təməli bu gün mayakdır! Yeni çağ başladır xan Azərbaycan! Türkiyə, Pakistan, can Azərbaycan! * * * Zamanla yaşadıq xeyli qeylü-qal, Görməsin bir daha bu birlik zaval, Dağlara biryolluq qayıdır Hilal, Yeni çağ başladır xan Azərbaycan! Türkiyə, Pakistan, can Azərbaycan!
