Kainatda bu qədər parlaq ulduz varsa, niyə gecələr səma qaranlıq olur?
Bu sualın cavabı açıq görünə bilər: gecələr qaranlıq olduğu üçün səma qaranlıqdır. Ancaq əslində hər şey o qədər də sadə deyil.
Gəlin ondan başlayaq ki, hətta gündüzlər də səmamız yalnız atmosferə görə mavi olur. Əgər atmosfer olmasaydı, Günəşin işığına baxmayaraq, gündüzlər də səma qaranlıq olardı. (Aydakı kimi, atmosferin olmadığı yerdə). Kosmos özlüyündə qaranlıqdır, bəs niyə? Axı o, sözün əsl mənasında ən parlaq ulduzlarla doludur? Kainat sonsuzdursa və parlaq ulduzlarla doludursa, gecə niyə səma qaranlıq olur?
Bu sualı ilk verən riyaziyyatçı Yohan Kepler olub. Fizik və astronom Qalileo Qaliley teleskopdan istifadə edərək adi gözlə görülməyən ulduzların olduğunu sübut edib. Kepler təklif edib ki, sıx bir meşədə dayanarkən yalnız ağacları tamamilə dayanmış görürüksə, Kainatı öyrənərkən də, bütün ulduzları görməliyik və kosmos onların işığından parlaq olmalıdır.
Keplerin fərziyyəsi bir ulduzun sonsuza qədər yanması və kosmosa sonsuz miqdarda işıq buraxması faktına əsaslanırdı. Amma bu belə deyil. Əslində, ulduzlararası məsafələr o qədər böyükdür ki, kainatdakı bütün ulduzlar bütün enerjilərini ulduz işığına çevirsələr belə, bütün kosmosu işıqla doldursalar və beləliklə də Yerin gecə səmasını işıqlandırmaq kifayət etməyəcək.
Onu doldurmaq üçün çox az su olan nəhəng bir vanna kimi düşünə bilərsiniz. Ulduzların sadəcə olaraq, bütün Kainatı işıqla doldurması üçün kifayət qədər enerjisi yoxdur, buna görə də kosmos qaranlıq görünür. Alimlər bu faktı, mövzunu 1826-cı ildə geniş elmi dairələrdə ilk dəfə qaldıran alman astronomunun şərəfinə Olbersin paradoksu adlandırırlar.
Bundan əlavə, uzun müddətdir ki, elm adamları arasında bir inam var idi ki, əksər ulduzlar “qırmızı cırtdanlar” olduğundan (və bütün ulduzların təxminən 70% -i) gecə səmasının qırmızı rəngdə olması lazımdır, lakin bu da yanlış çıxdı. 2002-ci ildə 200 min qalaktikadan gələn işığı təhlil edən Cons Hopkins Universitetinin (ABŞ) alimləri Kainatın orta rənginin solğun yaşıl olduğu qənaətinə gəliblər. Lakin bir müddət sonra dəqiqləşdirilmiş hesablamalar göstərdi ki, əslində Kainatın rəngi boz-qəhvəyi rəngə daha yaxındır.
Mənbə: Esmira Şükürova
Məlumatı hazırladı: Tuncay ŞƏHRİLİ
Mustafa Müseyiboğlu adına kitabxana
YAZARLAR.AZ
===============================================
<<<< WWW.YAZARLAR.AZ və WWW.USTAC.AZ >>>>
Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93 E-mail: zauryazar@mail.r