Halûk Tanrıverdi ve Âşık Elesker

Can Azerbaycan’ın Üstad Âşıklarından Âşık Elesker ile Şiir Sohbetine Buyurunuz.

Zavallı – Yazıq
(Âşıq Ələsqər)
Qoşma

Âşıq Ələsqər
O qəmli könlünü müşkül halını,
Düşünən də yazıq, bilən də yazıq!
Ağlasan ağlaram, mən səndən betər,
Dağladın sinəmi güləndə, yazıq!

Âlimî – Halûk Tanrıverdi
Bin bir işve ile eda eyledin,
Okladın kalbimi çalanda yazık,
Bâd-ı hevâ ile veda eyledin,
Bu hüznü gönlüme salanda yazık!

Âşıq Ələsqər
Bir mərdi sevəydin, sirdaş olaydın,
Könlün istəyənə peşkaş olaydın,
Ya da quruyaydın, bir daş olaydın,
Bəzənib bu evə gələndə, yazıq!

Âlimî – Halûk Tanrıverdi
Derdimle dertlenen dildaş olaydın,
Canıma can katan candaş olaydın,
Aşkıma ses veren paydaş olaydın,
Gücenen gönlümde solanda yazık!
Âşıq Ələsqər
Ələsqər durar mı mətah satmasa,
İyid sarsıyar mı baxtı yatmasa?!
İki könül bir-birini tutmasa,
Alan da yazıqdı, gələn də yazıq!

Âlimî – Halûk Tanrıverdi
Âlimî kalpler tek yürek çarpmazsa,
Er sayılır mı, aşkla bend olmasa,
İki gönül sevgide bir olmazsa,
Bölen de yazıktı, silen de yazık!

Âşıq Ələsqər (Ələsqər Alməmməd oğlu) – 1821-1926
Âlimî – Halûk Tanrıverdi – 15.06.2025

qəmli: gamlı
müşkül: zor duruma düşmek, çıkılmaz vaziyete düşmek
könül: gönül
heva: istek, meyil, heves, sevme, düşme, keyfe düşkünlük
bâd-ı hevâ: karşılıksız, bedava,
kalbini çalmak: sevgisini kazanmak, kendine âşık etmek.
salmak: koymak, katmak, sürmek
sırdaş: birinin sırlarını bilen kimse, mahrem
peşkaş: peşkeş, hediye olarak verilmek, bağışlanılmak
bezenmek: süslenmek
dildaş: aynı dili konuşanlardan her biri
candaş: can dostu, çok yakın dost
paydaş: bir ortaklık veya mal üzerinde payı olan kimse, hissedar
gücenmek: birinin herhangi bir söz veya davranışı yüzünden kırgınlık duymak; içerlemek, kırılmak
yazıq : yazık (zavallı manasında)
iyid: yiğit
sarsımak: olumsuz durumda kalmak, güçsüz hale gelmek, yerinden oynamak,
baxt: baht
mətah: metah, mal, satılan mal, alınıp satılan şey
bend olmak: bağlanmak, tutulmak

Şiirin Kaynağı: Âşıq Ələsqər,”Can” Deyin! – Şeirlər, Klassiklərim Seriyası, Bakı Kitap Klubu, 208, 320 səh. Zeka Kitabevi, , s.115, Bakı, 2018, Azərbaycan

Âşık Elesger, Azərbaycan’da 19. Ve 20. Asırda yaşamış olan ve Azerbaycan halk şiirinin en büyük temsilcilerinden ve halk şiirinin en yüksek zirvelerini fetheden sanatkârlarındandır. Bu vesileyle Âşık Elesger’e (Göyçe Mahalı, Basar-Keçer Kasabası, Ağkilse Köyü – İrevan Hanlığı, 22.03.1821: Ağkilse, Yeni Beyazid Kazası, 07.03.1926) Allah’dan (cc-cş) rahmet diliyorum.

Resim: Âşık Elesker’in doğduğu Ağkilsə (Akkilise) köyündeki mezarı (Basından)

Müəllif və mənbə : Halûk Tanrıverdi

Halûk Tanrıverdinin diər yazıları

Qobustanda aşkarlanan Vikinq izi

Qobustanda aşkarlanan Vikinq izi

Norveçlilər və ümumilikdə Skandinaviya xalqları özlərini yaşadıqları torpaqlara sonradan gəlmiş xalqlar kimi qəbul edirlər. Maraqlı bir hipotez isə onların uzaq keçmişdə, hətta Azərbaycanın da daxil olduğu Cənubi Qafqaz bölgəsindən köç etmiş ola biləcəklərini irəli sürür. Bu qeyri-adi, amma maraqlı fikri məşhur norveçli səyyah və tədqiqatçı Thor Heyerdahl ortaya atmış və bunun üzərində illərlə tədqiqat aparmışdı.

Heyerdahl hesab edirdi ki, Skandinaviya xalqlarının, o cümlədən vikinqlərin ulu əcdadları min illər əvvəl Xəzər dənizi sahillərindən Voqa boyu yola çıxaraq Qara dənizi keçib, oradan Avropaya və nəhayət Skandinaviya yarımadasına qədər köç ediblər. Bu nəzəriyyəni dəstəkləmək üçün o, bir neçə dəfə Azərbaycana səfər etmiş və xüsusilə Qobustandakı qədim qayaüstü rəsmlərlə ciddi maraqlanmışdı.

Heyerdahl ilk dəfə 1981-ci ildə Sovetlər dönəmində Azərbaycana gəlmiş və Qobustanda tapılan petroqlifləri yerindəcə araşdırmışdı. Onun xüsusi diqqətini çəkən isə qayaüstü rəsmlərdən birində təsvir olunan kiçik, manevrli və sürətli bir gəmi olub. Bu təsvir ona qədim viking gəmilərini xatırladıb. Bildiyimiz kimi, vikinqlər gəmiqayırma və naviqasiya sahəsində son dərəcə mahir idilər və onların bu bacarığı sayəsində 9–11-ci əsrlərdə Avropa ölkələrinə tez-tez və demək olar ki, itkisiz qarət yürüşləri həyata keçirirdilər.

Qobustandakı bu gəmi rəsmi isə Heyerdahl üçün bir ipucu olmuşdu. Bəlkə də bu texnologiya Skandinaviya yarımadasına Qobustandan daşınmışdı? Onun fikrincə, vikinqlərin əcdadları Azərbaycanda yaşadıqları dövrdə bu tip qayıqları hazırlamağı bilirmişlər və bu bilik nəsildən-nəslə ötürülərək sonradan Norveçdə, Danimarka və İsveçdə daha da təkmilləşdirilmişdir.

Heyerdahl tədqiqatlarına sovet dövründə başlasa da, bu iş asan olmamışdı. İlk vaxtlar həmin zaman Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi olan Heydər Əliyev ona müəyyən dəstək göstərsə də, 1982-ci ildə Heydər Əliyevin Moskvaya, SSRİ Nazirlər Sovetinə yüksək vəzifəyə getməsi bu tədqiqatların davamına mane olmuşdu. Azərbaycana yeni gələn sovet rəhbərliyi H.Əliyevin bütün layihələrdində problemlər, nöqsanlar axtarmağa başlamış, belə demək mümkündürsə ayağının altını qazıblar, haqqında mərkəzi hakimiyyətə olmasın şər-böhtan, yalan-palan yazıb göndəriblər. Bu bədxalar Heyerdahlın işlərinə də şübhə ilə yanaşmış və onun təqdqiqatlarını yarımçılıq saxlamışdılar.

Lakin illər sonra, müstəqil Azərbaycanın prezidenti olaraq Heydər Əliyev bu layihəni yenidən canlandırmaq istəyir. 1994-cü ildə Thor Heyerdahl ikinci dəfə Azərbaycana dəvət olunur. Bu dəfə o, yalnız Qobustanla kifayətlənmir, ölkənin müxtəlif bölgələrinə səfərlər edərək öz nəzəriyyəsini dərinləşdirməyə çalışır. Prezidentlə görüşü zamanı qədim sivilizasiyaların miqrasiyası haqqında fikirlərini paylaşır və Azərbaycan mədəniyyəti ilə Skandinaviya arasında oxşarlıqları daha ətraflı araşdırmağa başlayır.

Aşağıda çəkdiyim şəkildə və yanında durduğum Norveçdə hazırda turistlər üçün bərpa edilən qədim üslublu viking gəmilərindən biridir. Gəminin forması Qobustan petroqlifində təsvir olunan gəmi rəsmi ilə təəccüblü dərəcədə oxşardır. Bu bənzərlik Thor Heyerdahlın nəzəriyyəsini tam sübut etməsə də, tarixə fərqli baxış bucağı gətirdiyi üçün həm elmi, həm də mədəni baxımdan böyük maraq doğurur.

Müəllif: Səlim Abbaszadə (Norveç)

SƏLİM ABBASZADƏNİN YAZILARI


YAZARLAR.AZ

===============================================

<<<< WWW.YAZARLAR.AZ və  WWW.USTAC.AZ >>>> 

Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93   E-mail: zauryazar@mail.ru

Şəlalə Camal – İlahi

Kaş bu dünyadan
baş götürüb gedim
Həyatın caynağından çıxım —
didim-didim.

İlahi,
danış mənlə –
söylə, nə edim?
Mən axı
kainatdan
zövq alammadım…

Elə bil bu dünyanın
yarı gözəldi,
Elə bil
dağlarının qarı gözəldi,
Elə bil
bağçasının barı gözəldi,
Mən axı
kainatdan
zövq alammadım…

Gözlərim görsə də,
könlüm kor qalıb,
Sevincə sarı
gedən yolum
yar qalıb,
İçimdə bahar bitib,
qışın qar qalıb,
Mən axı
kainatdan
zövq alammadım…

Elə bil bu dünyanın
yarı gözəldi,
Elə bil
dağlarının qarı gözəldi,
Elə bil
bağçasının barı gözəldi…
Mən axı
kainatdan
zövq alammadım…

Nə göy danışdı mənlə,
nə yer dinlədi,
Nə külək apardı qəmi,
nə yağış sildi.
Bir ömür
içimdə
sükut inlədi…
Mən axı
kainatdan
zövq alammadım…

Müəllif: Şəlalə CAMAL

KƏLBƏCƏR HAQQINDA

ŞƏLALƏ CAMALIN YAZILARI

>>>> ƏN ÇOX OXUNAN HEKAYƏ <<<<

Mustafa Müseyiboğlu adına kitabxana

“ƏDƏBİ OVQAT” JURNALI PDF

“YAZARLAR”  JURNALI PDF

“ULDUZ” JURNALI PDF

“XƏZAN”JURNALI PDF

WWW.KİTABEVİM.AZ

YAZARLAR.AZ

===============================================

<<<< WWW.YAZARLAR.AZ və  WWW.USTAC.AZ >>>> 

Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93   E-mail: zauryazar@mail.ru