SERİYA: YUSİFCANLI ŞƏHİDLƏRİ
ZAUR USTAC – “NƏCƏFİ ELXAN” (PDF):
Zaur Ustac – “Elxan Nəcəfi” (PDF)
Məlumatı hazırladı: Tuncay ŞƏHRİLİ
Mustafa Müseyiboğlu adına kitabxana
===============================================
<<<< WWW.YAZARLAR.AZ və WWW.USTAC.AZ >>>>
Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93 E-mail: zauryazar@mail.ru
ŞƏHİD ATANIN ŞƏHİD OĞLU – MAYOR ELXAN NƏCƏFİ
Müharibə mövzusunda yazmaq həmişə mənim üçün çətin olub. Heç indi də asan deyil. Şəhid haqqında yazmaq isə daha çətindir. Çünki şəhid haqqında söz demək, yazmaq nə qədər qürurverici və şərəflidirsə, bir o qədər də ağrılıdır…
Şəhid adı gələndə Azərbaycan yada düşür, Qarabağ yada düşür, işğaldan azad olunmuş torpaqlarımızda dalğalanan bayrağımız göz önünə gəlir. Düşünürsən ki, məhz şəhidlərimizin canları, qanları bahasına bu gün Şuşamızda, Qarabağımızın hər yerində dövlət bayrağımız dalğalanır.
Vətənimizin müstəqilliyi, ərazi bütövlüyü və suverenliyi uğrunda canını fəda etmiş qəhrəman şəhidlərimizdən biri də mayor Elxan Şükür oğlu Nəcəfidir. Elxan Nəcəfi Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrinin 19-20 sentyabr 2023-cü il tarixində Qarabağda keçirdiyi lokal antiterror tədbirində şəhid olub…
HAŞİYƏ: Elxan Şükür oğlu Nəcəfi 1986-cı il aprelin14-də Ağdam rayonunun Yusifcanlı kəndində anadan olub. 1992-ci ildə Yusifcanlı kənd orta məktəbinin birinci sinfinə gedib. 1993-cü il iyunun 12-də Xocavənd istiqamətindən hərəkət edən erməni ordusunun Yusifcanlı kəndinə hücumu zamanı atası şəhid olan Elxan Ağdamın işğalından sonra anası və iki azyaşlı qardaşı ilə birlikdə Hacıqabul rayonunun Nəvai kəndinə pənah gətiriblər, bir müddət burada məskunlaşıblar. Ancaq bəzi çətinliklərlə üzləşən ailə Nəvaidən Suraxanı rayonunun Hövsan qəsəbəsinə köçüb. Elxan Hövsan qəsəbəsindəki 196 nömrəli tam orta məktəbdə təhsilini davam etdirib. Vətənpərvərliyi ilə yaşıdlarından seçilən Elxan 2001-ci ildə 8-ci sinfi başa vurduqdan sonra Cəmşid Naxçıvanski adına hərbi liseyə qəbul olub. Hərbi liseyi bitirdikdən sonra – 2004-2008-ci illərdə Heydər Əliyev adına Azərbaycan Ali Hərbi Məktəbində “Artilleriya” ixtisasına yiyələnib, 2008-2009-cu illərdə Təlim-Tədris Mərkəzində ixtisası üzrə təhsilini başa vurub və leytenant hərbi rütbəsi alıb.
Beləliklə, Elxan Nəcəfi 2009-cu il iyulun 22-dən Qazax rayonundakı N saylı hərbi hissədə minatan batareyada zabit kimi xidmət etməyə başlayıb. Qısa zamanda nümunəvi hərbi xidmətinə, döyüş və ictimai-siyasi hazırlığında əldə etdiyi nailiyyətlərə görə hərbi hissə komandiri tərəfindən Fəxri Fərmanla təltif olunub. Sonra Ağstafa və Lənkəranda yerləşən N saylı hərbi hissələrdə xidmətini davam etdirib. 2017-ci ildən kapitan rütbəsi ilə Ağcabədi rayonundakı N saylı hərbi hissə komandirinin Tərbiyəvi işlər üzrə müavini vəzifəsində xidmət etməyə başlayıb. 2020-ci ildə mayor rütbəsinə yüksəlib. 2020-ci il sentyabrın 27-də Ermənistan silahlı qüvvələrinin ölkəmizə qarşı törətdiyi növbəti hərbi təxribata cavab olaraq, Azərbaycanın Silahlı Qüvvələrinin əks-hücumu zamanı Elxan Nəcəfinin tabor komandirinin müavini kimi ilk döyüş yolu Cəbrayıl istiqamətində başlayıb. Cəbrayılın işğaldan azad olunmasında iştirak edən Elxan Nəcəfi Zəngilan və Qubadlının erməni işğalından azad olunması uğrunda gedən döyüşlərdə vuruşub. 17 oktyabr 2022-ci il tarixdən 24 dekabr 2022-ci il tarixədək “Komando” Dağ Təlim Mərkəzində “Komando başlanğıc kursunu” müvəffəqiyyətlə bitirərək, “Komando başlanğıc döş nişanı”nı daşımaq hüququna malik olması barədə sertifikat alıb.
Elxan Nəcəfi rayonlarımızın işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılmış döyüş əməliyyatlarında iştirak edərək şəxsi igidlik və şücaət nümayiş etdirdiyi üçün “Cəbrayılın azad olunmasına görə”, “Zəngilanın azad olunmasına görə” və “Qubadlının azad olunmasına görə” medalları ilə təltif edilib. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin adından Azərbaycan Respublikası Müdafiə nazirinin 0253t nömrəli 30 dekabr 2020-ci il tarixli əmri ilə Elxan “Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə” 3-cü dərəcəli medalla və Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2022-ci il 21 aprel tarixli 250s nömrəli Sərəncamı ilə “Vətən müharibəsi iştirakçısı” medalı ilə təltif olunub, bir çox Fəxri Fərman və mükafatlara layiq görülüb.
Mayor Elxan Nəcəfi Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrinin 19-20 sentyabr 2023-cü il tarixində həyata keçirdiyi uğurlu lokal antiterror tədbirləri zamanı – sentyabrın 20-də Xocavənd rayonunun Qırmızı Bazar qəsəbəsində şəhid olub. İkinci Fəxri xiyabanda dəfn olunub. Ailəli idi, 4 yaşlı oğlu yadigar qalıb.
***
…Elxan Şükür oğlu Nəcəfi kimi oğullarımızın həyat və döyüş yolu, göstərdikləri qəhrəmanlıqlar doğma Azərbaycanımızın gələcəyi olan gənc nəslə örnək, onların hərbi-vətənpərvərlik ruhunda böyümələrinə böyük töhfədir. Məhz bunu nəzərə alaraq Elxan Nəcəfinin ailəsində olduq, şəhidin həyat hekayəsi və keçdiyi döyüş yolu barədə anası Afət xanım və həyat yoldaşı Əsmayə xanımla geniş söhbət etdik. Həmin söhbəti sizə təqdim edirik:
– Afət xanım, biz mayor Elxan Nəcəfini həm peşəkar hərbçi, həm də vətənpərvər bir insan kimi tanıyırıq. Ancaq övladınız olaraq onu hamıdan ən yaxşı siz tanıyırsınız. Elxan necə övlad idi?
– Elxan ailəmizin ilk övladı idi. Nizami və Elçin onun kiçik qardaşlarıdır. Bu gün Elxanın haqqında danışmaq mənə çox çətin gəlir…
…Susur… İxtiyari olaraq baxışlarını qarşı divardakı Elxanın oğlu ilə çəkdirdiyi şəklinə zilləyir… Sanki yaddaşını təzələyirmiş kimi düşüncələri onu çox uzaqlara aparır…
– …1993-cü il iyunun 12-də Xocavənd istiqamətindən hərəkət edən erməni ordusunun birlikləri Ergi düzünü keçərək, Mərzili kəndinin aşağı hissəsindən Yusifcanlı və Qiyaməddinli kəndlərinə hücum etdilər. Heç kimin gözləmədiyi, tamamilə ağlagəlməz istiqamətdən zirehli texnika ilə Yusifcanlıya daxil olan ermənilər kəndin böyük bir hissəsini yandırdılar, evləri uçurdular, yolları dağıtdılar. Həmin hücum zamanı kənddə 2 nəfər dinc sakin şəhid oldu, 4 nəfər isə girov götürüldü. Şəhid olanlardan biri mənim həyat yoldaşım Nəcəfi Şükür Həsən oğlu idi. Onda Elxanın 6 yaşı vardı. Elə o vaxtdan bizim məcburi köçkünlük həyatımız başladı. Erməni cəlladları tərəfindən məcburi olaraq ev-eşiyimizdən, yurd-yuvamızdan çıxarıldıq, didərgin salındıq.
İllərlə məşəqqətli həyat sürdük… Elxan Cəmşid Naxçıvanski adına hərbi liseyə qəbul olduqda çox sevindim: çünki uşaqlıqdan ən böyük arzum o idi ki, Elxan qəhrəman, cəsur bir hərbçi olsun, erməni cəlladlardan şəhid olan atasının, ana-bacılarımızın, qocalarımızın, körpələrimizin, igid oğullarımızın qisasını alsın, düşmən tapdağında inləyən doğma torpaqlarımızı azad etsin, bir oğul kimi, bir övlad kimi, bir əsgər kimi bu vətənin köksündə mənfurların qanlı caynaqları ilə açılmış yaranı sarısın…
O da mənim və öz arzularını doğrultdu – cəsur və qorxmaz hərbçi ömrü yaşadı, torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsinə də, üçrəngli bayrağımızın həmin bölgəmizdə dalğalanmasına da nail oldu.
“Övladımın taleyində şəhid olmaq da varmış” deyən Afət xanımın gözləri dolur, səsi titrəyir…
– …Məni ən çox ağrıdan odur ki, Elxan sentyabrın 20-də – şəhid olandan bir saat sonra atəşkəs elan olundu. Taleyin yazısına bax… Həmişə istəyirdim ki, Elxan halal süd əmmiş bir qızla ailə qursun. Ancaq o, hələ evlənmək istəmirdi, deyirdi ki, 27 yaşında ailə quracam. Onunla bu barədə bir neçə dəfə danışdım. Axırda razılaşdı və dedi, bir şərtlə ki, mən bəyəndiyim qızı alacaqsan. Mən də qayıtdım ki, sən hansı qızı bəyənsən, kimi ürəyin tutsa, ona da elçi gedəcəm. Bir gün telefonla mənə bir qızı sevdiyini, ona elçi getməyimi istədi. Onda hələ Elxan Qazaxda xidmət edirdi. İstədiyi qızın ailəsi isə Abşeron rayonunun Hökməli qəsəbəsində yaşayırdı. Onlar da Ağdam rayonundan məcburi köçkün idilər. 2010-cu ildə elçi gedib qızın “hə”sini aldım. Və elə həmin il Elxanı Əsmayə ilə nişanlandırdıq. Evliliyə hazırlıq ərəfəsində Elxan telefonla danışanda deyirdi ki, evə gəlməyə vaxtım yoxdu, gələ də bilərəm, gəlməyə də, ona görə toy bəysiz də keçə bilər. Elxan Ermənistanla sərhəddə xidmət etdiyi üçün işindən ayrıla bilmirdi. Zabitlərə ildə bir dəfə 45 günlük məzuniyyət verildiyi üçün Elxan onu yarı-yarıya bölüb iki dəfəyə gəlirdi…
Əsmayə xanımdan Elxanla necə tanış olduqlarını soruşuram.
Əsmayə xanımın yaddaşı onu ötən illərə aparır:
– …Bakıda 161 saylı orta məktəbə yerləşən Şuşa Mədəni-Maarif Texnikumunda (indiki Şuşa Humanitar Kolleci) Elxanın əmisi qızı Güllü ilə bir qrupda oxuyurduq. Bir gün Elxan texnikuma Güllüyə baş çəkməyə gələndə məni gördü. Sonradan öyrəndim ki, adı Elxandır, Güllünün əmisi oğludur… Bir gün Güllü mənə dedi ki, əmisi oğlu döyüşdə yaralanıb, “Papanin hospitalı”nda müalicə olunur, ona baş çəkməyə gedir. Onda hələ Elxanı o qədər də tanımırdım. Güllü hospitala tək getməməsi üçün məndən onunla birlikdə getməyimi xahiş etdi. Biz metronun “Koroğlu” stansiyasında bir xanımla görüşdük. Güllü bizi tanış etdi, dedi ki, bibimdir, Elxanın anasıdır. Afət xanımla ilk tanışlığım orada oldu. Sonra birlikə “Papanin hospitalı”na getdik….
Elxan hospitaldan çıxandan sonra texnikuma davamlı gəlib-getməyə başladı. Bir dəfə də Güllüdən xəbər göndərdi ki, məndən xoşu gəlir, görüşmək istəyir. Ancaq nə qədər xəbər göndərirdisə də, Güllüyə öz qəti fikrimi demişdim ki, mən hərbçi ilə ailə qurmayacağam. O isə inadından dönmürdü ki, dönmürdü. Biz texnikumu bitirəndən sonra da Elxan məndən ümidini üzmədi. Bir neçə dəfə görüşdük də. O, hər görüşümüzdə məni razı salmağa çalışırdı. Hardasa, 10 ilə yaxın mən ona “yox” dedim…
Hətta Gülü ilə əlaqəni tamam kəsdim ki, məndən əllərini üzsünlər. Ancaq aradan bir müddət keçəndən sonra təsadüfən şəhərdə Güllü ilə rastlaşdıq. Ayaqüstü söhbət əsnasında yaşadığımız evin ünvanını, mobil telefon nömrəmi götürdü ki, bir-birimizlə əlaqəni kəsməyək. Çox keçmədi ki, bir gün Güllü anası ilə bizə qonaq gəldi. Bundan sonra əlaqələrimiz üzülmədi, hətta Elxanla da uzaqdan-uzağa olsa da, bir-birimizlə xəbər tuturduq. Beləcə, bu əlaqələr, isti münasibətlər, Elxanın mənimlə dəfələrlə görüşü və nəhayət, razılığım bizim ailə qurmağımıza gətirib çıxartdı…
2011-ci il aprelin 15-də toyumuz oldu. Toyumuzdan bir neçə gün sonra Elxan xidmətə qayıtdı. İki aydan sonra isə gəlib məni Afət xanımla birlikdə xidmət etdiyi Qazaxa apardı. Demək olar ki, 5 il yarım Qazaxda yaşadıq. Sonra Elxanı Ağstafada yerləşən N saylı hərbi hissəyə göndərdilər. Onda bizi özü ilə aparmadı. Yaxın məsafədə olduğu üçün biz Qazaxda qaldıq. Daha sonra Elxan Lənkəranda yerləşən N saylı hərbi hissədə xidmət etməli oldu. Təxminən ay yarımdan sonra Elxanın xidmət etdiyi hərbi hissənin bir hissəsini Ağcabədi rayonuna köçürtdülər. Elxan bölgüdə köçürülən hərbi hissəyə düşdüyü üçün biz də Ağcabədiyə gəlməli olduq. Bir neçə ildən sonra İkinci Qarabağ müharibəsi başladı. Həmin ərəfədə artıq övladımız dünyaya gəlmişdi. Buna baxmayaraq, Elxanı Ağcabədidə qoyub Bakıya gəlmək istəmirdim. Ancaq ermənilər oktyabrın 5-də Ağcabədi şəhərinə raket atandan sonra Elxanın təkidi ilə uşağı da götürüb Bakıya gəldim…
…Bir anlıq araya sükut çökür… Əsmayə xanımın gözlərindən yaş sel kimi axır:
– Elxan sanki ölümünü bilirmiş… Hər telefon danışıqlarımızda deyirdi ki, hər şeyə hazırlıqlı ol, hər an hər şey ola bilər. Təkrar-təkrar tapşırırdı ki, birdən mənə nəsə olsa, Şükürə, anama yaxşı bax. Elxan hərbçi, zabit adını uca tutduğu kimi, vətən, dövlət, millət, torpaq, ailə, şərəf, namus, mərdlik və bu kimi dəyərlərimizi daim uca tuturdu. Deyirdi ki, insan kimi doğulmaq dünyanın bütün insani varlıqlarının taleyinə yazılıb, ancaq insan kimi yaşayıb, şərəfli ölmək hamıya qismət olmur, əgər vətənimin yolunda şəhid olacağamsa, bu, mənim üçün böyük bir tale hədiyyəsi olacaq. Dediyini də elədi… Elxan şəhadətindən on gün əvvəl Qubadlıda yerləşən hərbi hissədən Xocavəndə gətirilmişdi. Ancaq o, Xocavəndə gətirildiyini bizə deməmişdi. Sentyabrın 17-də telefonla görüntülü danışanda onun Xocavənddə olduğunu öyrəndim. Sentyabrın 18-də isə səsli danışdıq. Sentyabrın 19-da səhər saatlarında səs atdı ki, Əsmayə, mən döyüşə gedirəm, narahat olma, Şükürdən muğayət ol, amma bu barədə anama heç nə demə, nə vaxt imkan olsa, mən özüm sizə zəng edəcəm. Sonra mən ona səs atdım ki, Elxan, bilirəm, döyüşdə hər şey baş verə bilər, amma yenə də ehtiyatlı ol, özünü qoru, ailəni, Şükürü gözünün qabağına gətir. Şükür də yanımda idi, səsləndi ki, ata, səni gözləyirəm, gəl, tez gəl…
Elxan mənə son dəfə səs atdı ki, Şükürü, ailəmizi sənə tapşırıram, ancaq anamın bu söhbətlərdən xəbəri olmasın. Mən də cavab verdim ki, narahat olma, heç kəsə heç nə deməyəcəm. Çox təəssüf ki, son dəfə atdığım səsə qulaq asmadı…
Əsmayə xanım Elxandan danışdıqca anası Afət xanım göz yaşlarına hakim ola bilmir:
– …Oğlumun yoxluğuna hələ də inana bilmirəm. Elxan 4 yaşlı körpə oğlunu atasız qoydu. Heç körpə balasını doyunca görə bilmirdi. Onun bütün amalı vətəni, ailəsi və körpə balası ilə bağlı idi. O, ancaq bunun üçün yaşayırdı. Özü köçkünlükdə əziyyətlə böyümüşdü deyə, istəyirdi ki, gələcəkdə balası əziyyət çəkməsin. Oğlum atasız böyümüşdü, indi onun da balası atasız böyüyəcək… Ona görə də bu yoxluğu özümə yaxın buraxa bilmirəm. Gözləyirəm ki, Elxan bir gün qayıdacaq, gələcək… Sentyabrın 18-də axşam saat 17:20-də Elxana zəng elədim, lakin o, telefonu açmadı. Fikirləşdim ki, yəqin telefonu səssizə qoyub, ona görə zəngi eşitmir. Aradan 20 dəqiqə keçəndən sonra telefonum zəng çaldı. Gördüm ki, Elxandır, dedi, mama, zəng eləmisən, yatmışdım deyə eşitməmişəm. Dedim, bu nə vaxtın yatmağıdır? Cavab verdi ki, ötən gecə özümü narahat hiss elədim, ona görə bir az yatıb dincəlmək istədim. Dedi, mama, narahat olma, özünüzdən muğayət olun, hər şey yaxşı olacaq, özüm sənə zəng edəcəm. Qayıtdım ki, ay oğul, biz nədən narahat olmalıyıq, biz rahat evimizdə oturmuşuq, cəbhədə erməni ilə üzbəüz olan sənsən, sən özündən muğayət ol… Həmin gün telefonu əlimdən yerə qoymadım ki, birdən Elxan zəng eliyər, bilmərəm. Amma nə qədər gözlədim, Elxan zəng eləmədi. Allaha yalvarırdım ki, Elxan bircə dəfə zəng eləsin ki, ay mama, narahat olma, yaxşıyam. Yox, yox… telefonuma zəng gəlmədi. Demə, heç Elxan həyatda yox imiş… Sentyabrın 20-dən 21-nə keçən gecə saat 3 radələrində Əsmayə mənə zəng elədi ki, Elxan yaralanıb, evə gətirirlər… Ani olaraq fikirləşdim ki, əgər Elxan yaralanıbsa, evə niyə gətirirlər?
Elə bildim sinəmə xəncər sancdılar, nəfəsim kəsildi… Səhəri dirigözlü açdım. Bütün günü Elxanın yaralı vəziyyətdə gəlməsini gözlədim… Əsmayənin bacısı ilə otaqda oturmuşduq. Birdən mətbəxdən qışqırıq səsi gəldi. Tez mətbəxə keçdik ki, görək nə olub? Gördük ki, Əsmayənin əlindəki telefonda Elxanın şəkli var, altından da yazılıb ki, mayor Elxan Şükür oğlu Nəcəfi şəhid olub… Sanki həyat mənim üçün dayandı. Şəhid atasından sonra Elxanın şəhadəti bütün varlığımı alt-üst elədi… Oğul itkisi, övlad itkisi ağır olsa da, onun həlak olmağını mətanətlə qarşıladım, təsəllim o oldu ki, oğlum Elxan Vətən uğrunda şəhidlik zirvəsinə ucaldı… İndi o, təkcə mənim oğlum deyil, bütün millətin, xalqın oğludur. Bir təsəllim də odur ki, Elxanın atasının adını daşıyan Şükür adlı bir oğul yadigarı var. Həm də qürur duyuram ki, mən şəhid həyat yoldaşı, şəhid anasıyam…
Afət xanım özünü nə qədər təmkinli aparsa da, tox tutsa da, danışdıqca göz yaşlarına boğulur:
– Komandirinin dediyinə görə, Elxangil Xocavənd rayonunun Qırmızı Bazar qəsəbəsin gedən döyüşə on nəfərlə giriblər. Onlardan bir neçəsi şəhid olub, qalanları yaralanıblar. Elxan mayor rütbəli başqa bir zabit yoldaşı ilə yaralı və şəhid əsgərlərimizi döyüş meydanından çıxartmaq qərarına gəliblər. Ağırlıq etməsin deyə hər ikisi əynindəki “bronjilet”i çıxarıb yaralıları yaxınlıqdakı hərbi hissənin maşınına doğru aparanda Elxan pusquya yatan ermənilər tərəfindən “Kalaşnikov” markalı avtomatdan atılan 5,45 çaplı güllə ilə, zabit yoldaşı isə snayper gülləsi ilə şəhid olublar. Ermənilər bilirmiş ki, azərbaycanlı hərbçilər öz yaralı əsgərlərini, şəhidlərini döyüş meydanında qoyub getməyəcəklər. Ona görə də ermənilər marığa yatıb gözləyiblər ki, öz çirkin niyyətlərinə nail olsunlar. Çox təəssüf ki, onların bu bəd niyyətləri iki mayor rütbəli zabitin şəhid olması ilə baş tutub. Ermənilər iki saata qədər həmin ərazini atəş altında saxlayıblar ki, arxadan kimsə onlara yardım etməyə gələ bilməsin. Snayperlə vurulan mayor elə yerindəcə şəhid olub. Kürəyindən vurulan Elxan isə oradan təxminən 30 metr uzaqlaşıb, lakin xilas ola bilməyib, arxası üstə uzanıqlı gözü açıq vəziyyətdə qanitirmə nəticəsində şəhid olub. Mənim yaralı balam nə fikirləşirmiş, nə arzulayırmış, təəssüf ki, o, bu sualların cavabını əbədi olaraq özü ilə apardı…
Afət xanım sözünün davamını gətirə bilmir, qəhər onu boğur, kəlmələri boğazında düyünlənir…
Afət xanımın fikrini tamamlayan Əsmayə xanım deyir ki, Elxanın çox arzuları vardı:
– Bir ili qalmışdı təqaüdə çıxmağa. Hər zaman hərbçi olmağı ilə fəxr edirdi. Mənə deyirdi ki, hərbi xidmətimi başa vurandan sonra sizin xidmətinizdə olacağam. Elxanın övladımızın gələcəyi ilə bağlı o qədər arzuları, planları vardı ki, çox gözəl xəyallar qururdu. Balaca Şükürü vətənə layiqli, özü kimi cəsur bir övlad kimi böyütmək onun ən böyük arzularından idi… Elxanın məzarı önündə söz vermişəm ki, onun yarım qalan arzularını gerçəkləşdirəcəyəm. Şükürü elə böyüdəcəm ki, o da atası kimi mərd və cəsur olsun. Elxanın övladımızın gələcəyi barədə arzuları ilə yanaşı, vətən uğrunda şəhid olmaq arzusu da vardı. O, şəhid olmağı seçdi…
***
…Bəli, şəhidlik belə bir zirvədir. Bu zirvəyə qalxmaq hər kəsə nəsib olmur. Yalnız müqəddəs amallar uğrunda çarpışan, qorxu nə olduğunu bilməyən, vətəni, xalqı yolunda canını fəda etməkdən çəkinməyən cəsarətli, ləyaqətli insanlar bu zirvəyə yüksələ bilərlər. Elə ona görə də şəhid olmağı özünə şərəf bilən Elxan Nəcəfi kimi oğullarımız şüurlu şəkildə ölümü gözə almağı bacarırlar. İllər, qərinələr ötsə də, gələcək nəsillər onları hər zaman böyük minnətdarlıq duyğuları ilə xatırlayacaqlar. Hər birimizin vətəndaşlıq borcudur ki, şəhidlikləri ilə Azərbaycan xalqına Qarabağımızın azadlığının sevincini bəxş edən Elxan Nəcəfi kimi oğullarımızı daim qəlbimizdə yaşadaq.
İlkin mənbə: Təzadlar.Az
Müəllif: Elbar ŞİRİNOV
ELBAR ŞİRİNOVUN DİGƏR YAZILARI
Mustafa Müseyiboğlu adına kitabxana
===============================================
<<<< WWW.YAZARLAR.AZ və WWW.USTAC.AZ >>>>
Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93 E-mail: zauryazar@mail.ru
TƏRANƏ SEVDALININ “YURD YARASI” KİTABI İŞIQ ÜZÜ GÖRÜB
Təranə Sevdalının (Quliyeva Təranə Deputat qızı) “Yurd yarası” adlı ilk şeirlər kitabı işıq üzü görüb.
“Elm və təhsil” nəşriyyatında nəfis tərtibatla nəşr olunan “Yurd yarası” geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulub.
Tənqidçi-ədəbiyyatşünas Qurban Bayramovun “Əsir düşən şeirlərin yeni şöləsi, yaxud həsrətdən üzü bəri yoğrulan şeirlər…” başlıqlı ön sözü ilə başlayan kitabın redaktoru Elbar Şirinovdur.
Kitaba T.Sevdalının son dörd ildə qələmə aldığı şeirlər daxil edilib. Kitabda toplanmış şeirlərdə şairin özünəməxsusluğu, yaşadığı ictimai kədərin poetik ifadəsi əks olunur, vətənə, yurda, torpağa sonsuz məhəbbət, Azərbaycanın suverenliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda döyüşmüş cəsur oğullarımızın qəhrəmanlığı, xalqımıza tarixi qələbənin sevincini yaşadan şəhidlərimizin igidliyi və şücaəti tərənnüm edilir.
Tezadlar.az Q.Bayramovun “Yurd yarası” haqqında sözügedən yazısını təqdim edir:
ƏSİR DÜŞƏN ŞEİRLƏRİN YENİ ŞÖLƏSİ, YAXUD HƏSRƏTDƏN ÜZÜ BƏRİ YOĞRULAN ŞEİRLƏR…
Onun imzasını beynəlxalq poeziya antologiyalarında, nüfuzlu ədəbi dərgilərdə və internet saytlarında görə bilməzsiniz. Lakin əldə olan şeirlərini oxuduqca rəğbətlə qarşılanan şair kimi onu tanıyacaq, şeirini özünəməxsus poetik tapıntılarla, bədii çalarlarla zənginləşdirən bir istedad sahibi ilə tanış olacaqsınız… Onun şeirləri zərif, şikəst düşmüş lirizmi və bədbinlikdən, əsirlikdən xilas olmuş ruhun ehtizazı təkin mahiyyət kəsb edir…
Bəli, yanlış eşitmədiniz… Əsirlikdən xilas olunmuş poetik ruh… Biz əsir düşmüş insanları, döyüşçüləri, yurdlarımızı bu son 30 ildə az görmədik, faciələrlə az rastlaşmadıq… Kataklizmilər, dövrün dilemmaları ilə qarşılaşdıq, faciəli talelər gördük, şəhid tabutu qarşısında qol götürüb oynayan anaları, şəhid tabutuna çiyin verən gəlinləri gördük… Lakin əsir-yesir düşmüş poeziya barəsində eşitməmişdik… Dünya ədəbiyyatı tarixində əsir düşmüş poeziya faktı bizim ədəbiyyatın bəxtinə düşübdür… Əsir düşmüş poeziya dəftəri və ilhamının qanadları sındırılmış şair taleyi…
Fakt bundan ibarətdir ki, Təranə Sevdalı şeir yazmağa tələbəlik illərindən başlasa da, yazdığı bütün şeirləri əlyazma şəklində yurdu ilə bərabər əsir qalıb. Bu faciədən sarsılan, düz 30 il əlinə qələm almayan Təranə Sevdalı 2020-ci ildə torpaqlarımızın düşməndən azad olunması sevincindən, torpaq uğrunda canlarından keçən vətən övladlarının qəhrəmanlıq və şücaətindən ruhlanaraq yenidən yaradıcılığını ikinci bir şövqlə davam etdirir… Bu gün isə o, “Yurd yarası” adlı ilk kitabı ilə oxucuların görüşünə gəlib.
Onun çap üçün tərtib edilmiş bu şeirlər toplusunu mənə “kimsəsizlər kimsəsi” olmağa çalışan, istedadlı qələm əhlinin qolundan tutmağı bacaran şair-publisist, tərcüməçi, “Yazarlar” jurnalının təsisçisi və baş redaktoru Zaur Ustac təqdim elədi, münasibətimi bildirmək xahişində bulundu… Mən də bu tragik taleli şairin toplusunu xüsusi maraqla oxudum…
Təranə Sevdalı – Quliyeva Təranə Deputat qızı 1963-cü ildə Ağdam rayonunun Tağıbəyli kəndində ziyalı ailəsində anadan olub. Orta təhsilini Tağıbəyli kənd orta məktəbində başa vurduqdan sonra Xankəndi Pedaqoji İnstitutunda Azərbaycan dili və ədəbiyyatı müəllimi ixtisası üzrə ali təhsil alıb. 1983-cü ildə institutu bitirib və təyinatla Tağıbəyli kənd orta məktəbində müəllimlik fəaliyyətinə başlayıb. 1994-cü ildə, Birinci Qarabağ müharibəsi dövründə doğma yurdundan didərgin düşərək, bir müddət Bərdədə, sonra isə Bakıda yerləşən Ağdam köçkün tam orta məktəblərində müəllim işləyib. Həmişə içində gizli-gizli qövr edən yurd yarası gəzdirən Təranə müəllimə indi başqa bir tərzdə, sevinc, qürur notları üzərində, Qarabağ sevdalısı olaraq müəllimlik fəaliyyətini davam etdirir…
Bir yara yatırdı köksümün altda,
Həsrət yarasıydı, dərd yarasıydı.
Yoxuydu dincliyim bircə saat da,
Yaram sızlayırdı, yurd yarasıydı.
…Qaçıb gizlənirdim, dəymirdim gözə,
Tənə etsələr də, vurmurdum üzə,
Qaçqın çağıranda dözmürdüm sözə,
Sözlər sızlayırdı, söz yarasıydı.
Keçdi aylar, illər, ötüşdü zaman,
Tanrı bizi dedi, yetişdi dövran,
Tapıldı məlhəmim, bitişdi yaram,
Yaram sızlayırdı, yurd yarasıydı.
Yaxşı haldır ki, şanlı qələbəmizdən sonra Təranə xanımın yatmış poeziya bəxti yenidən oyanıb, 30 ildən artıq müddətdə ədəbiyyatı tədris edən bu sinədəftər müəllimənin şeir mələyi reanimasiyadan ayılıb, Qarabağına qovuşub, yenidən qələminə sarılıb, yaradıcılığında nikbin notlar müşahidə olunmağa başlayıb… Yazdığı lirik şeirlərində öz ürək çırpıntılarını poetik sözün sehri ilə təqdim etməyə çalışır və əksər məqamlarda buna nail olur. Onun özünəməxsus şair dünyası var. Və bu könül dünyasının rəngləri mövcud olduğumuz real dünyanın rəngləri ilə, qövsi-qüzeh tərtibində üst-üstə düşür…
Onun “Yollar açılıbdı” adlı şeiri “Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin Şuşaya səfəri zamanı” təsuratına həsr edilib, şeirin hamının ürəyindən olan major tonu qürur hissi doğurur:
Qəlbimiz sevinsin bizim, ay ellər,
Yollar açılıbdı Şuşaya bu gün.
Ali Baş Komandan – xalqın ümidi,
Yollara çıxıbdı Şuşaya bu gün.
Həsrətdik Şuşaya illər boyunca,
İçək bulağından indi doyunca,
Düzülüb bayraqlar dağlar boyunca,
Yollar açılıbdı Şuşaya bu gün.
Biz artıq onun tarixi Zəfərimizdən ilhamlanaraq qələmə aldığı yeni şeirləri ilə tanış olmaq imkanı əldə etdik:
Türk türkə dar gündə yar-yoldaş desin,
Kökünə, soyuna həmsirdaş desin,
O taylım bu taya can qardaş desin,
Türk Turan birləşib olsunlar bir can,
Sənə canım qurban, can Azərbaycan!
Bir telli sazam mən, köhlənmiş taram,
Oxunsun şikəstəm qoy aram-aram,
Gəzim Qarabağı sağalsın yaram,
Yolumu gözləsin Ərdəbil, Zəncan,
Sənə canım qurban, can Azərbaycan!
Təranənin şeirlərində onun bir qələm əhli kimi mərhəmətini, sədaqətini, sevgisini, dürüstlüyünü, paklığını görürürük. Görürük ki, müəllifin də, müəllifdən sözə hopan ruhu da təmizdir, safdır, durudur… İç dünyası ilə dış dünyası müvazidir, aldadıcı deyil, sünilikdən uzaqdır. Şeirlərində özünün, yaşadığı mühitin, ən ümdəsi isə göz açdığı, boya-başa çatdığı bölgənin cazibədar ruhu, özünəməxsus söz düzümü, bu düzümün yaratdığı ahəng var və bunlar onun şeirlərinin spesifikası kimi qəbul edilə bilər. Əslində Təranənin timsalında ortaya çıxan bu işartılar, bəlkə də, yeni bir istiqamətin və ya dövrün başlanğıcıdır. Otuz il ərzində həsrətdən yoğrulmuş giley-güzar dolu şeirlər yazıb, ürəklərini boşaldan, öz yaralarını sarıyıb, başqalarının yaralarına mələhəm olan qələm adamları yeni dövrdə yeni ruhlu bədii nümunələr ortaya qoymağa başladılar.
Açılsın qoynunda yenə gül-çiçək,
Dağlar yamacına qoy xalı sərək,
Gəl, tutaq əl-ələ, bir yallı gedək,
Unudaq ağrını, canım Qarabağ,
Alışım yolunda yanım, Qarabağ.
“Yurd yarası” Təranənin ilk kitabıdır və şeirlərinin bir qismidir. İxtisasca ədəbiyyatçı olsa da, şairlik iddiasına düşməyən, təbii hissi ehtiyacdan yaranan, öncə yurd həsrətindən doğan, sonra isə Zəfər sevinci ilə rövnəqlənən bu şeirlərdə zərif təbiətli və həssas müşahidə qabiliyyəti olan bir qərinə məhrumiyyətlərlə dolu ömür yaşamış xanımın həyata münasibəti, yaşam tərzinin psixoloji məqamları, insani sevgisi, məhəbbəti, nifrəti, qəzəbi və s. doğru-dürüst, həzin bir lirizmlə əksini tapıb. Özü kimi sözü də səmimidir. “Yollar açılıbdı” şeirində olduğu kimi:
Həsrətdik Şuşaya illər boyunca,
İçək bulağından indi doyunca,
Düzülüb bayraqlar dağlar boyunca,
Yollar açılıbdı Şuşaya bu gün.
Şairdə, ümumiyyətlə, qələm əhlində gərəkdir ki, fərqli düşüncə, dünyagörüş, zamanı vaxtında duymaq və gələcəyə yönəlik duyum, həssaslıq olsun. Təranə Sevdalı “Can Azərbaycan” şeirində bu hiss-həyəcanı da içdən gələn dərin bir səmimiyyətlə ifadə etməyi bacarıb:
Bilirəm, ayrılıq olurmuş yaman,
Bəxtsiz taleyindən küsmə heç zaman,
Çağır, səslə məni, səslədiyin an,
Könlüm şad olacaq, cavabım “ay can”,
Sənə canım qurban, can Azərbaycan!
Onun şeirlərində yurda, Qarabağa dönüşün sevincindən yaranan işıq, şəfəq, nur selini də aşkar görmək mümkündür və doğrusu, vətənsevər insanın sevinci hüdudsuzdur… Ağdamın işğaldan azad olmasının iki illiyi münasibəti ilə qələmə aldığı “Ağdam” şeirində hisslərini bu cür şeirə yansıdır:
Qaytar hörmətini, şan-şöhrətini,
Açılıb Tanrının dərgahı, Ağdam.
Dönəcək Qarabağ cənnət bağına,
Oxu muğamatı, segahı, Ağdam.
Əksər şairlərdə olduğu kimi, Təranə Sevdalının da lirikasının bir qismi sevgi, məhəbbət mövzusundadır. Bu şeirlərdə əsasən ayrılıq, hicran, kədər motivi, “sən gəlməz oldun” ovqatı, həsrət, yol gözləmək, ürək göynədən sevgi iztirabları və s. öz əksini tapıb. O şair yaradıcılıqda müəyyən nailiyyət qazana bilir ki, təkcə öz hisslərini deyil, başqalarının da hiss və düşüncələrini dinləyir, anlayır, özününküləşdirir və qələmə almağı bacarır. Belə ki, kitabın “Dost etirafları” adlı bölməsində məlum olur ki, şair bir çox dost və rəfiqələrinin sevgi etiraflarını, yarımçıq qalmış eşq hekayələrini dinləmiş, onların uğursuz məhəbbət yolunda çəkdikləri əziyyətləri duymuş, acılarını özününküləşdirib yaşamış və bu hissləri özəl poetik ifadələrlə qələmə almışdır.
Elə bil olacaqlar öncədən onlara agah olur. Bu şeirlərin əksəriyyəti, elə bilirəm ki, iztirabların, faciəli anların yanğısını söndürmək, içini yandıran közü dışarı atmaq, ruh aləmindəki fırtınaları sakitləşdirmək üçün yazılır və bu qəbildən olan duyğu və hisslərin müəyyən qismini gənclikdəmi, sonramı hamı keçirib… Hər kəsin içini yandıran belə duyğuları var… Ona görə də belə duyğuları səmimi şəkildə əks etdirən şeirlər hamı tərəfindən qəbuledilən olur, tutarlı, təsirli poetik mətnə çevrilir… “Sev ki, sevən mərd olar!” (Hüseyn Kürdoğlu) poetik prinsipi bu qəbildən şeirlərdə gücə, enerjiyə, ehtizaza səbəb olur… “Ölümsüz sevgi” lirikası, balladası yaranır, “öyrətmə özünü, öyrətmə mənə” (Musa Yaqub) serenadasına dönür…
Təranə Sevdalı bir qələm sahibi kimi bədii-poetik vasitədən bacarıqla istifadə edir, elə “Başqa birisini sevməyəcəyik” şeirindəki kimi:
Unuda bilmədim şirin sözləri,
Qoşa gəzdiyimiz dağı, düzləri,
Kor edib tökəcəm həsrət gözləri,
Başqa birisini sevməyəcəyik.
Qeyd edək ki, dəyərli ədəbi faktın, mövzunun reallaşması isə böyük mənəvi güc və peşəkarlıq, həm də sarsılmaz inam, əzm, iradə və əlbəttə ki, böyük sevgi tələb edir… Təranə Sevdalı bədii təsvir vasitələrindən dəyərincə istifadə edə bilir, müəllifin qəlbindəki incə, zərif duyğular, insani hissləri süsləyir, onları daha da ülviləşdirir. İnanıram ki, o, şair kimi ara verdiyi şairlik addamacını uğurla keçərək getdikcə daha maraqlı mövzuları əhatə edəcək, özünün də “Ana vətən” şeirində dediyi kimi:
Sən arzumsan, diləyimsən,
Varlığımsan, gərəyimsən,
Sinəmdəki ürəyimsən,
Aşiqəm mən sana, vətən,
Ulu vətən, ana vətən.
Onun şeirlərində böyük bir sevgi var. Çox vaxt incik düşdüyü, dönə-dönə səbrini sınayan dünyaya, varlığını fəda etməyə hazır olduğu bir insana, daim sonsuz eşqlə sevilməyə layiq Allaha, kiçik bir yarpağını belə əzizləyib bağrına basdığı ana təbiətə… Nəhayət, bütövlükdə qəlbinə hopan, ən pakizə hisslərin, duyğuların ünvanı olan vətənə qarşı ülvi SEVGİ. Türklük qanıyla tarixin dərin qatlarından gələn torpaq qeyrətini, ulu Türkün ən qədim sevdasını – vətən eşqini mənsub olduğu böyük xalqın genetik yaddaşından alan, şeirlərində xüsusi vurğunluqla dilə gətirən şair üçün doğulub böyüdüyü torpaq – Qarabağ ən müqəddəs məfhumdur. İndi azad, bütöv Qarabağ onun əsrlikdən xilas olmuş poeziyasının başlıca ilham mənbəyidir…
Ulduzların yoluna nur səpələdiyi kəhkəşan parıltılı, baharda qaranquşun, yayda günəşin sevgi ilə salamladığı bərəkətli Qarabağ bu azad poeziyanın döyünən qəlbi, vuran nəbzidir. Bağ-bağatlı, gül-çəmənli, kəpənəklərin ucsuz-bucaqsız, al-əlvan çöllərinə zər naxışı saldığı, Cıdır düzlü, İsa bulaqlı, Xarı bülbüllü vətən şairin “ürəyində işıq dalğası”dır. Təranə xanım vətən sevdalı şairdir, onun üçün gerçəklərin ən böyüyü, duyğuların nura bürünmüş halı, sözlərin ən təsirlisi vətəndir. “Ana vətən” şeirində yazdığı kimi:
Səndən ötrü tökərəm qan,
Gərəkdirsə, verərəm can,
Bütöv olsun Azərbaycan,
Borcumuz var sana, vətən,
Ulu vətən, ana vətən.
Oxucuya sevdirən onun şeirlərindəki səmimiyyət və lirik mənin daxili saflığı, dürüstlüyüdür. Təranə Sevdalı üçün bu həyatda bircə yol var – Haqq yolu. Və o bu yolda hər zaman qəlbinin səsini dinləyərək sabaha ümidlə addımlayır…
Vətən deyib sevənləri,
Ömrün qurban verənləri,
Vaxtsız məzar seçənləri
Unutmayaq!
Qana batan torpaqları,
Şahid olan sərt dağları,
Söndürülmüş çıraqları
Unutmayaq!
Haray çəkən meşələri,
Viran qalan şəhərləri,
Dağıdılmış qəbirləri
Unutmayaq!
Qara şallı qadınları,
Sağalmayan yaraları,
Bağrıyanmış balaları
Unutmayaq!
Qoruyaq biz yurd daşını,
Tarixlərin yaddaşını,
Anaların göz yaşını
Unutmayaq!
Bəli, həqiqət budur, dərdlərimizi, müsibətlərimizi unutsaq unudularıq… Mənə elə gəlir ki, bu şair xanım – Təranə Sevdalı bildiyi, bacardığı, qavraya bildiyi işlərlə məşğul olur və bu cəhət onun şeirlərindən boylanır. Elə bil ki şeir yazmaq da onun alın yazısıdır… Bütün bunları yaşının bu müdriklik çağında onun “Yurd yarası” adlandırdığı bu kitaba topladığı vətən, ana, qardaş, yurd yeri haqqında olan şeirləri bir daha sübut edir…
Yolunuz açıq, uğur bələdçiniz olsun, Təranə xanım! Doğma Ağdama qayıdıb, yazıb-yaratmaq nəsibiniz olsun!
Qurban BAYRAMOV,
tənqidçi-ədəbiyyatşünas.
İlkin mənbə: TEZADLAR.AZ
Mustafa Müseyiboğlu adına kitabxana
===============================================
<<<< WWW.YAZARLAR.AZ və WWW.USTAC.AZ >>>>
Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93 E-mail: zauryazar@mail.ru
Hər kəsin həyatında az-çox əlamətdar və acı hadisələr olur. Mənimsə həyatımda baş verən bir hadisə olduqca utancverici və unudulmazdır. 1985-ci ildə müəllim işlədiyim kollektivdə “oğru” kimi tanınmağımı hec vaxt unutmuram…
Sovet Azərbaycanının 60 illiyi adına Stepanakert Pedaqoji İnstitutunu (indiki Xankəndi) bitirdikdən sonra təyinatımı Laçın rayonuna aldım və Daşlı kənd orta məktəbində müəllimlik fəaliyyətinə başladım. Daşlı kənd orta məktəbinin direktoru Zəlimxan müəllim ailə dostumuz olduğü üçün birinci ili onların evində ailənin bir üzvü kimi yaşadım. Böyük külfət sahibi olan Zəlimxan müəllimlə Səmərqə müəllimə mənə valideyn qayğısı ilə yanaşırdılar (Allah hər ikisinə rəhmət eləsin!). Ailədə böyüyən uşaqlarla qardaş-bacı kimi qaynayıb-qarışdım… Beləcə, ilk tədris ilini başa vurdum.
Daşlı kəndi rayon mərkəzindən 55 km. şimal qərbdə, Çalbayır silsiləsinin ətəyində, Həkəri çayının qolu olan Şəlvə çayının sahilində yerləşir. Rayonun Hətəmlər, Vəlibəyli, Şəlvə, Narışlar və Kaha kəndləri ilə həmsərhəddir…
Növbəti dərs ilində məktəbimizə təyinatla Qərbi Azərbaycandan Musa adlı (soyadını unutmuşam) kimya müəllimi gəldi. Qərara gəldik ki, kənddəki boş evlərin birində Musa müəllimlə birlikdə qalaq.
Çayın sahilində geniş həyətli bir boş ev vardı. Bir günün içərisində evdə səliqə-sahman işi aparıb Musa müəllimlə oraya yığışdıq. Onu da deyim ki, Musa müəllimlə birlikdə qalmaq üçün Zəlimxan müəllimdən və ailəsindən bir həftə çəkən söhbətdən sonra çətinliklə razılıq ala bilmişdim.
Təbii ki, yaşamaq üçün ucqar dağ kəndinin bəzi problemləri vardı. İşıqların tez-tez sönməsi, təbii qazın olmaması, yanacaq üçün yalnız odundan istifadə edilməsi və s. ehtiyaclar müəyyən çətinliklər yaradırdı. Televizorumuz olmadığı üçün dərsdən sonra boş vaxtlarımızda mənim “Vesna” maqnitofonum köməyimizə çatırdı. Azərbaycan müğənnilərinin mahnılarından ibarət çoxlu kasetim vardı. Demək olar ki, musiqidən korluq çəkmirdik. Hətta tətil günlərində Ermənistandakı evlərinə gedən Musa müəllim sovet estradasının ulduzu Alla Puqaçovanın, məşhur rus müğənnisi Vladimir Vısotskinin kasetlərini də gətirmişdi.
Doğma el-obamızdan, ailələrimizdən aralı düşdüyümüz üçün Daşlı və qonşu kəndlərin camaatı bizə çox mehriban yanaşırdılar. Hətta tez-tez bizi evlərinə qonaq dəvət edirdilər. Bir sözlə, qəribçilik çəkməyə imkan vermirdilər. Beləcə, günlər bir-birini əvəz edirdi…
Daşlıdan olan Xosrov İsmayılov Hətəmlər kənd məktəbinin direktoru idi. Hər səhər onu at belində Hətəmlər kəndinə gedən görərdik. Məkəbimiz yolun kənarında olduğu üçün Xosrov müəllim bizi həyətdə görəndə atı saxlayıb hal-əhval tutardı. Çox mehriban və səmimi insan idi. Bir gün onunla söhbət zamanı öyrəndik ki, rəhbərlik etdiyi Hətəmlər məktəbində təyinatla gəlmiş əslən Gürcüstanın Bolnisi rayonunun Kəpənəkçi kəndindən olan Kamandar Eyvazlı (Sonralar “Azəriqaz” QSC-nin mətbuat xidmətinin rəhbəri işlədi – şair-jurnalist kimi tanınan Kamandar Eyvazlı) və Ermənistandan Kərim adlı (soyadını unutmuşam) müəllimlər işləyir. Bir müddətdən sonra onlarla da tanış olduq. Tez bir zamanda aramızda münasibət yarandı. Dəfələrlə Kamandar Eyvazlı ilə Kərim müəllimi yaşadığımız evə dəvət etdik. Süfrə açdıq, çörək kəsdik, saatlarla söhbət edib, musiqi dinlədik…
Bir gün Musa müəllim mənə dedi ki, diplomat çantasını aça bilmir. Həm də bildirdi ki, diplomatın açarı yoxdur, neçə ildir itirib. Dedim ki, ver mən də bir baxım görüm nə olub, niyə açılmır? Diplomatın “zamok”una diqqətlə baxdım. Çox götür-qoydan sonra mətbəx bıçağı ilə zədə yetirmədən diplomatı açdım…
…Vacib işim olanda həftənin 5-ci günləri direktordan icazə alıb ya Xankəndinə, ya da Ağdama gəlib, bazar günü yenidən Laçına qayıdardım. Belə gediş-gəlişlərimin birinin səhəri günü dərsə gedəndə məktəbin tədris işləri üzrə direktor müavini Lətif Həsənov müəmmalı tərzdə müəllim kollektivinin içərisində məndən soruşdu ki, rayona kasetləri gətirməyə getmişdin?
Düzü, Lətif müəllimin bu sözlərindən bir şey başa düşmədim. Dərhal soruşdum ki, nə kaset? Dedi ki, Musa müəllimin kasetlərini… Yenə də onun nə dediyini anlamadım. Qayıtdı ki, guya Musa müəllimin oğurlanmış kasetlərindən xəbərin yoxdur?! Gözləmədiyim bu xəbərdən yerimdə donub qaldım. Yalnız onu deyə bildim ki, mənim heç nədən xəbərim yoxdur…
Bu zaman Musa müəllim sərt bir baxışla səsini ucaldaraq içindəki neçə gündür saxladığı zəhərini ortaya tökdü:
– Əgər diplomatın içindəki kasetləri və qolbağımı sən götürməmisənsə, o gün onun necə açdın?!
Hamının maraq dolu baxışları üzərimə tuşlanmışdı. Doğrusu, aldığım bu qəfil zərbədən sarsılmışdım. Cavab verməyə söz tapa bilmirdim. Sonradan anladım ki, rayondan qayıdanda Musa müəllim niyə mənimlə soyuq görüşüb, sonra da heç söhbət etməmişdi…
Sən demə, bağlı diplomatı açmağımdan sonra yoxa çıxan kasetlərin və həbsxanada məhkumlar tərəfindən hazırlanmış rəngli şüşədən olan qolbağının mən tərəfindən oğurlandığı qənaətinə gələn Musa müəllim bütün olanları və məndən şübhələndiyini mən rayonda olarkən müəllim kollektivinə danışıb. Ona görə də hamı mənim bu vəziyyətdən necə çıxacağımı maraqla izləyirdilər. Mənimsə əlimdə bir sübut və ya şahidim olmadlığı üçün kimsəni inandıra bilmədim ki, bu olanlardan mənim xəbərim yoxdur. Bu məsələ ilə bağlı mübahisələr həftələrlə davam etdi. Məsələ artıq kənd camaatının qulağına da çatmışdı. Hamının gözündə əməlli-başlı bir oğruya çevrilmişdim. Özümü təmizə çıxarmaq üçün isə heç bir iş görə bilmirdim. Günlərlə bir il ailəsində övladları kimi yaşadığım Səmərqə müəllimənin qarşısında uşaq kim ağlayıb göz yaşı tökdüm, mənim bu oğurluq məsələsindən xəbərim olmadığını söylədim. Təbii ki, o və ailə üzvləri mənə inanırdı. Amma çox təəssüf ki, ortada oğurluq faktı və bir günahkar vardı. Əcəba kim?!
…Bir otaqda qaldığım, bir süfrədə çörək kəsdiyim Musa müəllimi inandıra bilmirdim ki, onun kasetlərini və qolbağısını mən götürməmişəm. Hətta oracan deyirdim ki, Musa müəllim, hər şeyi bir kənara qoyaq, axı o rus mahnılarını dinləməyi xoşlamadığımı bilirdin, o kasetləri neynirəm ki, hələ bir oğurlayım da?! Sonra da dedim, dəfələrlə Kamandarla Kərim bizdə olublar, yeyib-içmisiniz, hətta üçünüz keflənmisiniz də, bəlkə onlar götürüb. Musa müəllim qayıtdı ki, yox, sən nə danışırsan, ola bilməz, onlar götürməz…
***
Bu məsələnin sədası Hətəmlər kəndinə də gedib çatmışdı. Kamandar Eyvazlı və Kərimlə də bu məsələni müzakirə etmişdik. Ancaq suçlu ortada yox idi. Hadisənin hədəfində yalnız mən vardım. Mənsə çıxış yolu tapa bilmirdim. Bu arada hətta Kamandar Eyvazlı məni vəziyyətdən çıxarmaq üçün məsləhət bildi ki, mən kasetləri və qolbağını gətirib ona verim, o da bir yolla məsələni yoluna qoyacaq. Beləliklə də, mən bu oğurluq ittihamından qurtulmuş olacam. Fədakarlığa bax eee!!! Əhsən!!!
…Daşlı kəndində bir ağır seyid ocağı vardı. Qərara gəldik ki, mən, Kamandar Eyvazlı və Kərim həmin ocağa gedib orada and içək ki, bu oğurluqdan xəbərimiz yoxdur. Bir gün səhər tezdən Kamandar Eyvazlı ilə Kərim məktəbə gəldi. Musa müəllimlə mənim səhər novbəsində dərsimiz olduğu üçün o, mənə dedi ki, evin açarını Kamandargilə verim, onlar bizim evə getsinlər, məktəbdə gözləməsinlər. Dedim, eybi yoxdu, qoy, gözələsinlər, dərsi qurtarıb birlikdə gedərik. Mənim bu etirazıma Musa müəllimin acığı tutduğunu hiss etdim. Amma yenə də evin açarını vermədim. Dərsimizi deyib dördümüz də evə getdik. Onu da deyim ki, bizim and içəcəyimizdən məktəb kollektivinin də xəbəri vardı. Hamı maraqla işin sonunu gözləyirdi. Evə çatıb içəri keçdik. Onlar evin ortasındakı masanın ətrafında əyləşdilər. Mən isə öz dəmir çarpayımın üstündə oturdum. Birdən Kamandar Eyvazlı mənə dedi ki, gəl, ikimiz bayıra çıxaq, deyəsən, Kərimlə Musanın şəxsi söhbəti var. Yenə də etirazımı bildirdim ki, heç yerə getmirəm, burada nə şəxsi söhbət ola bilər, məsələ oğurluq hadisəsidirsə, hər şey ortada olmalıdır. Uzun söhbətdən sonra yenə də hər kəs suçsuz olduğunu söylədi. Belə olan halda, hazırlaşıb seyid ocağına and içməyə yollandıq. Kədin ortasından keçən Şəlvə çayının üstündəki körpüyə çatanda Müsa müəllim dedi ki, gəlin, geri qayıdaq, mən sizə inandım…
…Səhəri gün Musa müəllim məktəb kollektivinə bildirdi ki, bir anlaşılmazlıq olub, məsələ həll olundu. Buna baxmayaraq, yenə mənim narahatlığım davam edirdi. Çünki oğurlanan əşyalar ortada yox idi, oğru da tapılmadı. Çoxlarının nəzərində suç yenə də mənim üzərimdə qalırdı. Bu minvalla məktəblilərin yay tətili gəlib çatdı. Biz də məktəbdəki işlərimizi yekunlaşdırıb rayona yollandıq…
***
…Növbəti yeni dərs ili başlayanda Daşlıya qayıdıb başqa bir evdə tək qalamaq qərarına gəldim. Məktəbin qonşuluğunda yaşayan Arif dayının ikimərtəbəli evinin birinci mərtbəsindəki otaqlardan birində qalmalı oldum. Kəndin insanlarını bir-birindən fərqləndirmək istəmirəm, hamısı səmimi, gözəl insanlar idi, Arif dayı da həmçinin…
Sonralar eşitdim ki, Arif dayının vaxtilə şagirdim olan oğlu Sulduz Tağıyev və Lətif müəllimin oğlu Elşad Həsənov Qarabağ müharibəsi zamanı şəhidlik zirvəsinə ucalıblar. Onlara və bütün şəhidlərimizə Allahdan rəhmət diləyirəm!
…Yay tətili müddətində Musa müəllim ailə qurduğu üçün Daşlıya həyat yoldaşı ilə birlikdə gəlmişdi. Onlar Musa müəllimlə qaldığım evdə yaşamalı oldular…
Və… Və Musa müəllim budəfəki gəlişi ilə nə vaxtdan bəri daşlıların və məktəb kollektivinin ağlını dolaşdıran oğurluq hadisəsinə aydınlıq gətirən bir açıqlama verdi… Dedi ki, yay tətilində Yerevanda olarkən diplomatının içərisindən yoxa çıxan qolbağını Kərim müəllimin bir dostunun qolunda görüb. Sonra da araşdırıb öyrənib ki, qolbağını həmin adama Kərim verib…
Musa müəllim bütün bu olanlara görə məndən üzr istəsə də, artıq gec idi…
P.S. Yuxarıda qeyd etdim ki, mən evin açarını Kamandar Eyvazlıgilə vermədim və birlikdə evə gedəndən sonra onun dəfələrlə təkidinə baxmayraq, otaqdan bayıra çıxmadım. Səbəbini heç kimə deməsəm də, sanki içimdə mənə qarşı oynanılan oyunu, oğurlanan əşyaları yatağımın altına qoyub məndən «oğru» yaratmaq niyyətlərini hiss etmişdim. Bu səbəbdən də nə açarı verdim, nə də otaqdan bayıra çıxdım…
Bax belə…
Heç vaxt unutmayacağım bu hadisəni oxucularımızla bölüşmək istədim…
Müəllif: Elbar ŞİRİNOV
ELBAR ŞİRİNOVUN DİGƏR YAZILARI
YAZARLAR.AZ
===============================================
<<<<<<WWW.YAZARLAR.AZ və WWW.USTAC.AZ>>>>>>
Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93 E-mail: zauryazar@mail.ru
BİR HƏYAT HEKAYƏSİ
Dekabrın 29-da, gündüz saat 11:00 radələrində bu həyətdə dünyaya göz açmışam (doğum haqqında şəhadətnamədə yanvarın 25-i qeyd olunsa da). Bütün uşaqlığım bu həyətdə keçib.
Bu gün uşaqlığım üçün darıxıram, bu həyətdə oynayarkən yıxılmağım üçün, yıxılarkən dizlərimdəki yaralara görə ağlamağım üçün, sözə baxmayıb yıxıldığıma görə anamın məni danlaması üçün darıxıram. Uşaqkən bu danlaqlardan başqaları kimi mən də xoşlanmazdım. Ancaq böyüdükcə anladım ki, anamın bu danlağı indi eşitdiyim saxta, yalan dolu münasibətlərdən, sözlərdən daha şirin imiş.
Uşaqlığım üçün darıxıram, atamın axşam işdən evə gəlməsini gözləməyim üçün. Hər axşam süfrə başında iş yerində baş verənlərdən söz açardı atam. Mən də uşaq marağı ilə dinləyərdim. Darıxıram, səhərlər atamı işə yola salarkən, anamın ona ehtiyatlı olmasını tapşırmağı üçün.
Uşaqlığım üçün darıxıram, anamın, atamın mənə hər an beynimə həkk etdikləri öyüd-nəsihətləri üçün. Ata nənə-babamı (Göyçək, Abbas) görmədiyim üçün xatırlamıram, amma barələrində həmişə xoş sözlər eşitmişəm. Ana nənə-babama (Ağgül, Mürşüd) gəlincə, onlarla bağlı yaşantılarımın hər anı yaddaşımdadır. Allah bütün dünyasını dəyişənlərə rəhmət eləsin! Bu günüm üçün valideynlərim qədər o insanlara da borcluyam. Çünki insan olmağı ana nənə-babamın öz övladlarına, başqalarına göstərdikləri münasibətdən, istəkdən, sevgidən, davranışdan öyrənmişəm. Və sonra da təbii ki, müəllimlərimdən dərs almışam. Böyüdükcə anladım ki, hamı onlar kimi olsaydı, həyatda nə nadanlar olardı, nə böyüklərinin üzünə qayıdanlar, nə də insan sifətində şeytanlar…
Bu gün uşaqlığım üçün darıxıram, Ağdamın Yusifcanlı kəndində yaşayan Ağgül nənəmgilə baş çəkməyə gedərkən, onun süfrə açıb məni ac buraxmaması, payız fəslində həyətlərindəki qoz ağacına çıxarkən Mürşüd babamın ehtiyatlı olmağım üçün tez-tez səsləməsi üçün.
Bu həyətdə böyüdüyüm günlər, illər üçün darıxıram. Ailənin ilk övladı olduğum üçün qohum-əqrəba üçün çox əziz, istəkli olmuşam. Deyilənə görə, əlimdəki şirin narı alıb əvəzinə, turş nar verən qohumlarım da olub. Amma mən böyüdükcə aldığım tərbiyədən qohumlar arasında ayrı-seçkilik etməməyə çalışmışam. Həmişə onları sevmişəm, yaxın bilmişəm.
Amma böyüdükcə anladım ki, həyatda insanları sevməklə sevgilərini qazanmaq onları sevmək qədər asan deyil. Çünki bu gün «şəkər» verdiyim bəzilərinin mənə «zəhər» uzatdığının şahidi oluram. Odur ki, bax elə o günlər üçün darıxıram, bacı-qardaşlarımla birlikdə deyib-güldüyümüz bu həyət üçün.
Bu rəsm 30 il öncə çəkilib. Rusiyada rəssamlıq təhsili almış Salam İbrahimoğlu bu rəsmi bu həyətdəki ikimərtəbəli evimizi təmir edərkən eyvanda oturub çay içə-içə önündəki mənzərəni kağız parçasında cızıb və evdə üzərində işləyib. Amma o zaman bilmirdi ki, nə vaxtsa torpaqlarımız, yurdumuz düşmənlərimiz tərəfindən işğal olunacaq, həmin rəsmi digər əşyaları ilə birlikdə Sumqayıt şəhərinə gətirəcək və 30 ildən sonra iş yerimə gələrək mənə əvəzsiz sürpriz edəcək…
İndi bu rəsimdəkilərdən əsər-əlamət yoxdur. Həmin tikililərin daşı daş üstə qalmayıb…
İşğaldan azad edilən digər şəhərlərimiz, rayonlarımız, kəndlərimiz kimi, bizim kəndimiz də, bizim məhəlləmiz də, bizim həyətimiz də ermənilər tərəfindən yerlə-yeksan olunub.
Yaman darıxıram əziz xatirələrlə yadda qalan uşaqlıq və gənclik illərimin izi düşən bu həyət üçün… Nə yazıqlar ki, hələ getməsəm də, görməsəm də, bu həyət bizim həyətimizdir…
Müəllif: Elbar ŞİRİNOV
ELBAR ŞİRİNOVUN DİGƏR YAZILARI
YAZARLAR.AZ
===============================================
<<<<<<WWW.YAZARLAR.AZ və WWW.USTAC.AZ>>>>>>
Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93 E-mail: zauryazar@mail.ru