Norveçlilər və ümumilikdə Skandinaviya xalqları özlərini yaşadıqları torpaqlara sonradan gəlmiş xalqlar kimi qəbul edirlər. Maraqlı bir hipotez isə onların uzaq keçmişdə, hətta Azərbaycanın da daxil olduğu Cənubi Qafqaz bölgəsindən köç etmiş ola biləcəklərini irəli sürür. Bu qeyri-adi, amma maraqlı fikri məşhur norveçli səyyah və tədqiqatçı Thor Heyerdahl ortaya atmış və bunun üzərində illərlə tədqiqat aparmışdı.
Heyerdahl hesab edirdi ki, Skandinaviya xalqlarının, o cümlədən vikinqlərin ulu əcdadları min illər əvvəl Xəzər dənizi sahillərindən Voqa boyu yola çıxaraq Qara dənizi keçib, oradan Avropaya və nəhayət Skandinaviya yarımadasına qədər köç ediblər. Bu nəzəriyyəni dəstəkləmək üçün o, bir neçə dəfə Azərbaycana səfər etmiş və xüsusilə Qobustandakı qədim qayaüstü rəsmlərlə ciddi maraqlanmışdı.
Heyerdahl ilk dəfə 1981-ci ildə Sovetlər dönəmində Azərbaycana gəlmiş və Qobustanda tapılan petroqlifləri yerindəcə araşdırmışdı. Onun xüsusi diqqətini çəkən isə qayaüstü rəsmlərdən birində təsvir olunan kiçik, manevrli və sürətli bir gəmi olub. Bu təsvir ona qədim viking gəmilərini xatırladıb. Bildiyimiz kimi, vikinqlər gəmiqayırma və naviqasiya sahəsində son dərəcə mahir idilər və onların bu bacarığı sayəsində 9–11-ci əsrlərdə Avropa ölkələrinə tez-tez və demək olar ki, itkisiz qarət yürüşləri həyata keçirirdilər.
Qobustandakı bu gəmi rəsmi isə Heyerdahl üçün bir ipucu olmuşdu. Bəlkə də bu texnologiya Skandinaviya yarımadasına Qobustandan daşınmışdı? Onun fikrincə, vikinqlərin əcdadları Azərbaycanda yaşadıqları dövrdə bu tip qayıqları hazırlamağı bilirmişlər və bu bilik nəsildən-nəslə ötürülərək sonradan Norveçdə, Danimarka və İsveçdə daha da təkmilləşdirilmişdir.
Heyerdahl tədqiqatlarına sovet dövründə başlasa da, bu iş asan olmamışdı. İlk vaxtlar həmin zaman Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi olan Heydər Əliyev ona müəyyən dəstək göstərsə də, 1982-ci ildə Heydər Əliyevin Moskvaya, SSRİ Nazirlər Sovetinə yüksək vəzifəyə getməsi bu tədqiqatların davamına mane olmuşdu. Azərbaycana yeni gələn sovet rəhbərliyi H.Əliyevin bütün layihələrdində problemlər, nöqsanlar axtarmağa başlamış, belə demək mümkündürsə ayağının altını qazıblar, haqqında mərkəzi hakimiyyətə olmasın şər-böhtan, yalan-palan yazıb göndəriblər. Bu bədxalar Heyerdahlın işlərinə də şübhə ilə yanaşmış və onun təqdqiqatlarını yarımçılıq saxlamışdılar.
Lakin illər sonra, müstəqil Azərbaycanın prezidenti olaraq Heydər Əliyev bu layihəni yenidən canlandırmaq istəyir. 1994-cü ildə Thor Heyerdahl ikinci dəfə Azərbaycana dəvət olunur. Bu dəfə o, yalnız Qobustanla kifayətlənmir, ölkənin müxtəlif bölgələrinə səfərlər edərək öz nəzəriyyəsini dərinləşdirməyə çalışır. Prezidentlə görüşü zamanı qədim sivilizasiyaların miqrasiyası haqqında fikirlərini paylaşır və Azərbaycan mədəniyyəti ilə Skandinaviya arasında oxşarlıqları daha ətraflı araşdırmağa başlayır.
Aşağıda çəkdiyim şəkildə və yanında durduğum Norveçdə hazırda turistlər üçün bərpa edilən qədim üslublu viking gəmilərindən biridir. Gəminin forması Qobustan petroqlifində təsvir olunan gəmi rəsmi ilə təəccüblü dərəcədə oxşardır. Bu bənzərlik Thor Heyerdahlın nəzəriyyəsini tam sübut etməsə də, tarixə fərqli baxış bucağı gətirdiyi üçün həm elmi, həm də mədəni baxımdan böyük maraq doğurur.
Norveç, Telemark mahalı, Mərkəzi-Telemark bələdiyyəsinin Bö uşaq məktəbində həftənin axırıncı dərsi.
Dərsin bitməsinə az qalmış, müəllim uşaqlara xatırlatdı ki, bu günkü dərsin sonunda tibb bacısı sizinlə danışacaq.
Norveç məktəblərində çalışan tibb bacıları Norveç Uşaq Rifahı Xidməti ilə sıx əməkdaşlıq edirlər. Onlar daima uşaqlara onların hüquq və azadlıqlarını izah edirlər. Həm də şagirdlərlə ayrı-ayrılıqda söhbətlər edir, məktəb və ev həyatları ilə maraqlanırlar.
Dərsin sonunda tibb bacısı Astrid sinfə girdi. O, xoş təbəssümlə gülümsəyib şagirdləri salamlayıb soruşdu:
– Uşaqlar, çox yorulmamısız ki?
Uşaqlardan “Yox” cavabı gəldi. Astrid söhbətinə davam elədi:
– Bir az vaxtınızı alacağam, – dedi. – Bilirsiz ki, biz azad ölkədə yaşayırıq və bizim hər birimizin hüququmuz qanunla qorunur. Siz də artıq balaca deyilsiniz. Yeni dərs ilinə qədəm qoymuşuq və indi artıq altıncı həftədir ki, siz dördüncü sinfə gedirsiz. Yəqin ki, unutmamısız, biz sizə həmişə cinslər və cinsi münasibətlər haqqında danışmışıq. Sizə hələ uşaq bağçasında da başa salıblar ki, sizin bədəniniz ancaq sizə məxsusdur və icazəniz olmadan heç kəs, hətta ata-analarınız belə, bədəninizə toxuna bilməz.
Bəli, siz də artıq böyük uşaqlarsınız, amma o qədər də böyük deyilsiniz ki, hər şey haqqında indi danışaq. Bizim gələcəkdə çoxlu görüşlərimiz olacaq və sizi bu mövzu haqqında daha ətraflı məlumatlandıracağıq. Eyni zamanda, sizinlə fərdi və məxfi söhbətlərimiz də olacaq.
Uşaqlar, biz tez-tez görüşürük və müəllimləriniz də sizi məlumatlandırır ki, siz azad ölkənin azad vətəndaşlarısınız. Siz insansınız, siz heç kimin malı deyilsiniz, siz özünüzə məxsusunuz. Ata-analarınız belə sizin sahibləriniz deyil. Məktəbdə, ailədə, hər zaman, hər yerdə hüquqlarınızı bilməlisiniz.
Astrid azca partaların arası ilə gəzəndən sonra danışığına ara verib, lövhə qarşısına keçdi. Sonra diqqətlə uşaqları nəzərdən keçirərək, onlara belə bir sual verdi:
– Uşaqlar mən sizinlə səmimi olacağam, xahiş edirəm, siz də mənimlə səmimi olasız. Mənə deyin görüm, həyatınızda sizə kobudluq edən və ya sizə təzyiq, zorakılıq edən bir kimsə varmı? Həmin adam hətta valideyn və ya yaxın qohum, ya müəllim olsa belə, sizi incitməyə, üstünüzə səsini qaldırmağa, sizi təhqir etməyə heç kəsin ixtiyarı yoxdur. Ölkəmizdə hamı qanun qarşısında bərabərdir. Norveçdə yaşayan hər kəs, vətəndaşlığından, dinindən, dilindən, irqindən, cinsindən, varlı və ya kasıb olmasından asılı olmayaraq, hamı qanun qarşısında eynidir. Uşaq olsa da, cavan olsa da, hətta yüz yaşlı qoca olsa da, fərq etmir – hamı azad insandır. Əsas odur ki, heç kəs, heç kəsin rahat yaşamağına mane olmasın. Norveç hökuməti hər bir vətəndaşını sevir, onu hər yerdə, hər zaman qoruyur. Ona görə bütün məktəblərdə tibb bacıları çalışır ki, uşaqları və onların hüquqlarını qorusun. Bu gün mən – Astrid niyə burdayam? Burdayam ki, Sizi və Sizin hüquqlarınızı qoruyum. Ona görə məktəbdəki uşaqların hamısı tibb bacılarını özlərinə dost bilməlidirlər. Onlarla dost olmalıdırlar. Mən əminəm ki, mən də hamınızla dost olacağam.
Astrid hamını birdən qucaqlamaq istəyirmiş kimi qollarını geniş açıb soruşdu:
– Dost olaq?
– Olaq! – Uşaqlar bir səslə dedilər.
Tibb bacısı sevincək əl çalıb ilk əvvəl sol sırada birinci partada oturan şagirdə yaxınlaşdı. Bir az ona tərəf əyilərək, mehribanlıqla soruşdu:
– Gəl, sıra ilə səndən başlayaq, – Astrid əlini şagirdə uzadıb dedi:
– Mən Astridəm, bəs sənin adın nədir?
– Mən Mariannayam.
– Çox gözəl adın var. Səninlə tanış olmaq çox xoş oldu. Mənimlə hanısa mövzuda danışmaq istəyərdin?
– Yox, düşünürəm deyəcəyim elə bir sözüm yoxdur. Tez evə gedib idmanıma hazırlaşmalıyam.
Beləliklə, tibb bacısı uşaqlara eyni qaydada yaxınlaşaraq, bir-bir onlarla tanış oldu. Adlarını yadda saxlamağa çalışdı.
– Bəs sənin adın nədir?
– Səlim!
– Mən Astridəm. Sən də məni sadəcə «Astrid» deyə çağıra bilərsən. Səlim, sənin necə, problemin, mənimlə bölüşəcək sözün yoxdur ki?
– Xeyr, yoxdur, hər şey qaydasındadır – deyib, Səlim ayağa qalxıb cavab verdi. Oturmaq istəyirdi, qonşu partadakı Silya həyəcanla dedi:
– Astrid, Səlim dünən avtoparkda ağladı. Deyəsən, atası ona hirsləndi.
Səlim bunu gözləmirdi deyə, diksindi, qızardı. Tibb bacısı tez öz ağzını əli ilə tutaraq, Silyaya dedi:
– Bəzən elə şeylər var ki, onları hamının yanında demək olmaz.
Sonra üzünü Səlimə tutub dedi:
– Səlim, olarmı ki, burda mən işimi bitirdikdən sonra səninlə gedək tibb otağına, sən hər şeyi orda bir dost kimi mənə danışasan.
Tanış olma qurtarandan sonra Səlim incik halda Silyaya baxıb, ayağa qalxdı, ağır addımlarla sinifdən çıxdı. Sinifdə sakitlik pozuldu. Uşaqların çoxu Səlimə yaxınlaşıb “Səninlə hər şey yaxşıdırmı?” deyə nigaran-nigaran sual verdilər. Səlim, «narahat olmayın», deyib, Astridlə birlikdə sinifdən çıxdı. Uşaqların çoxu Silyaya dedi:
– Sən düz elədin bunu Astridə xəbər verdin.
Astrid Səlimlə tibb otağında səmimi söhbət elədi.
– Nə olmuşdu, kim səni incitmişdi?
– Heç kim, inanın mənə.
– Onda atan niyə sənə hirslənmişdi?
– O mənə hirslənməmişdi…
– Mən hamınızın dostuyam və mənim məqsədim və işim sizə kömək etməkdir. Sənə nəsə kömək lazımdır? Əgər evdə problemin varsa, məndən heç nəyi gizlətmə. Atan səninlə niyə kobud rəftar edir?
– Yox. Elə deməyin. Mənim atam bəlkə də dünyanın ən yaxşı atasıdır.
– Bəs avtoparkda nə baş vermişdi? Silya düşünür ki, atan səni hirsləndirib. Bu düzdür?
– Yox. Atam mənə çox yaxşı xəbər dedi. Ona görə kövrəldim. Arxayın olun, problemim yoxdur, hər şey yaxşıdır. Baxın, bütün uşaqlarda olduğu kimi, mənim də telefonumda polisin nömrəsi var.
Səlim belə deyəndə telefonunu açıb Astridə göstərdi və yenə sözünə davam elədi:
– Narahat olmayın. Mən öz hüquqlarımı yaxşı bilirəm. Onu da bilirəm ki, kim məni hirsləndirsə, mənə zor göstərmək istəsə həmin an polisin nömrəsinə zəng edə bilərəm.
– Onda necə arxayın ola bilərəm ki, sənin evində hər şey yaxşıdır?
– İstədiyiniz vaxt qonaq gəlin, görəcəksiniz hər şey qaydasındadır və bizim xoşbəxt ailəmiz var.
– Mən sənə inanıram. Elə isə dünən niyə ağlamağının səbəbini mənə deyə bilərsən?
Səlim dərsdən sonra yorğun olsa da, dünən avtoparkda nə baş verdiyini təfsilatı ilə Astridə danışdı. Astrid axıra qədər Səlimi dinlədi. Amma arada Səlimin danışdıqları onu elə kövrəltdi ki, doluxsundui, göz yaşlarını saxlaya bilmədi. Axırda Səlimə «Sağ ol, sən böyük ürə sahibisən», «Əhsən», deyib Səlimin başını tumarladı.
Səlimdən ayrılandan sonra Astrid Səlimin əlaqələndirici müəllimi İngunn yanına gedib məsələni ona danışdı. İngunn də baş verənlərə diqqətlə qulaq asandan sonra kövrəlib dedi:
– Səlimin gördüyü iş çox yüksək insani keyfiyyətə layiq bir hərəkətdir. Belə bir hərəkət başqalarına da nümunə olmalıdır.
– Bəs necə edək ki, bunu bütün sinif uşaqları bilsin.
– Məncə nəinki sinif uşaqları, bütün məktəb uşaqları bilsə daha yaxşı olar.
– Onda əvvəl Səlimdən icazə almalıyıq. O istər ki, başqaları bunu bilsin. Bəlkə istəmir heç kəs bilsin. Bu onun hüququdur, Səlimin hüququnu poza bilmərik.
– Əlbəttə, Səlim azyaşlı olduğuna görə hətta valideynlərindən də razılıq almalıyıq.
Bir gün Səlim müəllimi İngunnun xahişi ilə avtoparkda ağlamağının səbəbini sinif yoldaşlarının qarşısında da danışdı. O, qəhərlənsə də, özünü toparladı:
“Babamgil Azərbaycanda, ucqar dağ rayonu Lerikdə yaşayırlar. Bir gün eşitdim babam xəstələnib. Atam ilə anamın bikef olduqlarından başa düşdüm ki, babam ağır xəstədir. O, təcili əməliyyat olunmalıdır.
O vaxt Azərbaycanda icbari-tibbi sığorta yox idi. Babama lazım olan əməliyyatı isə ancaq özəl klinikada etmək olardı. Onu da eşitdim ki, əməliyyat üçün lazımi qədər pul yoxdur. Bu vaxta qədər valideyinlərimi heç belə kədərli görməmişdim. Söhbətlərindən başa düşdüm ki, onların əməliyyata pulu çatmır. Biz onda 3-4 il idi ki, Norveçdə yaşayırdıq. Ata-anam müqavilə ilə işlədiklərindən məvacibləri vacib xərclərə ancaq çatırdı. Üstəlik, kirayədə qalırdıq.
Bir gün məktəb elanında gördüm ki, uşaqlar üçün Satış yarmarkası təşkil olunacaq, sevindim.
Həmin yarmarkada neçə dəfə olmuşdum. Uşaqlar istədikləri hər şeyi – öz əl işlərini, ya təzə, ya köhnə oyuncaqlarını və hətta onlara gərək olmayan paltarlarını da yarmarkada sata da bilirlər, dəyişdirə də bilirlər.
Yarmarkaya hələ vaxt qalmışdı. Babamın əməliyyatına pul toplamalı idim. Mən böyük ümidlə yarmarkaya hazırlaşmağa başladım. Babama kömək etmək üçün yollar axtardığım vaxt belə bir yarmarkanın keçiriləcəyi məni sevindirdi. Düşündüm bir neçə mənzərə rəsmi çəkərəm. Mənzərə rəsmi qəşəng alınsa, mütləq satılacaq. Norveçlilər mənzərə rəsmi xoşlayır. Rəssamlıq kursuna getdiyimə görə özümə əmin idim. Gündəlik mənə verilən cib xərcliyimə qənaət edib kağız, boya aldım. Rəsmlər çəkməyə başladım. Helloin bayramına da az qalmışdı deyə, bayrama uyğun rəsmlər çəkdim. Qorxulu maskalar düzəltdim. Daha sonra yarmarkada satmaq üçün bir quş damı tikdim. Üstünə rəngli cizgi filmi rəsmlərini çəkdim. Maraqlı alındı.
Evdə artıq istifadə edilməyən oyuncaqları bir qutuya yığdım. Özümə artıq yaramayan, velosipedim var idi. Onu xeyli sürsəm də, yaxşı saxladığımdan təzəyə oxşayırdı. Mənim üçün balaca idi, kiçik qardaşım üçün isə hələ böyük idi. Onu da satmağa qərar verdim. Daha sonra ata və anamdan məni yarmarkada qeydiyyata salmalarını xahiş etdim.
Nəhayət, həmin gün gəldi. Bazara aparmaq üçün hər şeyi qablaşdırdım. Babamın bağda üzüm dərdiyi yerdə rəsmini çəkmişdim. Rəsm çox gözəl alınmışdı. Hamının xoşuna gəlirdi. Xeyli şəklə baxdım. Heç istəmirdim onu satım. Babamı çox istəyirdim. Yay tətilində ona aparacaqdım. “Bağışla, baba”, deyib şəkli öpdüm. Onu da satmağa götürdüm. Rəsmi əlimdə tutdum ki, əzilməsin. Yol boyu rəsmə baxdım.
Tərslikdən yarmarkada elə birinci rəsmi aldılar. Baxa-baxa qaldım. Əlacım yox idi. Babamın sağalmasına kömək eləməliydim. Rəsmi yarmarkaya aparsam da, satılması heç ürəyimdən olmadı.
Yarmarkadan sevinclə qayıtdım. Demək olar ki, apardığım hər şeyi satmışdım. Bütün satdıqlarıma sevinirdim, bircə Babamın rəsmindən başqa. Yarmarkadan Norveç pulu ilə təxminən 6000 kron pul qazandım. Bu mənim ilk qazancım idi. Pulu Azərbaycan manatına çevirəndə təxminən 900 AZN edirdi. Topladığım pulu bang ilə Bakıya göndərsəydim, pul bir az azalacaqdı. İstəmirdim azalsın. Xoşbəxtlikdən həmin gün Oslodakı Azərbaycan Məktəbinin koordinatoru Günay xanım bizə gəlmişdi. O,bizim evə tez-tez gəlir, yaşayışımızla maraqlanırdı. Özü də Nizami Gəncəvi adına Olso Azərbaycan diili məktəbinin müəllimi idi. Dili unutmamağımız üçün hər həftəsonu həmin məktəbə mən də gedirdim. Həmdə Azərbaycan dilini yaxşı bilməyə çalışırdım.
Gunay xanım, söhbət zamanı dedi, bu günlərdə Bakıya gedəcək, nəsə göndərmək, ya gətirmək lazım olsa deyərsiz. Pulu Günay xanımla Bakıya göndərdim. Əlbəttə, pulun qədəri çox olmasa da, babamın əməliyyatına az da olsa, kömək idi. Həmin gün mən avtomobil parkında ağlamağımın səbəbi də o olmuşdu. O gün atam məktəb həyətində məni gözləyirdi. O, çox sevincək idi. Dedi, baban əməliyyat olub, vəziyyəti də yaxşıdır. Səni soruşurdu, telefonu gətirdim səninlə görüntülü danışsın.
Sevindim, “nə yaxşı”, desəm də, babamla danışa bilmədim, onu oturmuş yerdə, danışan görəndə elə kövrəldim, dilim söz tutmadı. Son dəfə onu uzanmış, gözüyumulu, güclə danışan görmüşdüm. İndi sevindiyimdən məni ağlamaq tutdu. Atam da məni qucaqlamışdı, məni sadəcə sakitləşdirirdi. Həmin gün məktəb həyətində ağlamağımın səbəbi budur.
Səlim danışıb bitirəndən sonra uşaqlar sakit-sakit qalxıb onu qucaqladılar. Kiminin gözü nəmli idi, kiminin gözlərində yaş vardə.
O gündən Səlimin hekayəsi sinif-sinif gəzdi. Məktəbdə demək olar ki, hamı Səlimi tanıdı. Onsuz da çox olan dostlarının sayı qat-qat artdı.
Bir müddət keçəndən sonra Vilayət mərkəzində ailə məsələrinə dair böyük bir konfrans təşkil edilmişdi. Yeniyetmə Səlim də çıxış etmək üçün konfransa dəvət edilmişdi.
Təəssüf ki, dünyanın ən azad, varlı ölkəsi olan Norveçdə əksər babalar və nənələr qocalar evində yaşayır. Övladları, nəvələri bəzən onları heç axtarmır. Bəli, onların pul, müalicə və başqa problemləri yoxdur. Sadəcə, ailə, övlad, nəvə sevgisinə ehtiyacları var və bu səbəbdən ölkədə “Doğmalarımızı sevək, onlara bir təbəssüm verək ” mövzusunda konfrans keçirilirdi.
Səlim konfransda çıxış elədi. Konfransda Səlimə «Qayğıkeş övlad” diplomu ilə birgə gözəl bir hədiyyə də verdilər. Səlim hədiyyəni görəndə çaşıb qaldı. Bu onun babasının üzüm dərdiyi yerdəki rəsmi idi. Səlimin babasına sevgisi, fədakarlığı dildən-dilə elə dolaşmışdı ki, onu alan da bu haqda eşitmiş, rəsmi tapıb sahibinə qaytarmağı özünə borc bilmişdi.
Konfransdan çıxanların əksəriyyətinin gözü nəmli idi. Bu soyuq şimal ölkəsinə isti cənubdan gətirilmiş bir parça isti idi.
Səlim Abbaszadə 9 avqust 2009-cu ildə Bakı şəhərində ziyalı ailəsində dünyaya gəlib. O, 2015-ci ildən, dörd yaşından etibarən Norveçin Midt-Telemark bələdiyyəsinin Bö şəhərində yaşayır. Hazırda Bö Gənclər Məktəbinin 10-cu sinif şagirdidir. Eyni zamanda Oslo Nizami Gəncəvi adına həftəsonu məktəbində təhsil alır.
Səlim Abbaszadə Norveç Azərbaycan Gənclər Təşkilatının (NAYO) Vestfold və Telemark bölgəsi üzrə idarə heyətinin üzvü, həmçinin World Wide Diplomacy (Ümumdünya Diplomatiyası) təşkilatının Norveç üzrə uşaq diplomatıdır. O, Bakıda keçirilən COOP-29-un iştirakçısı olub.
S.Abbaszadə çoxsaylı rəsm əsərlərinin müəllifidir. O, 44 günlük Vətən müharibəsi zamanı Norveç dilində yazdığı “Nagorno Karabakh” kitabının, eləcə də çəkdiyi rəsm əsərlərinə dair izahatlı Azərbaycan və Norveç dillərində dərc olunmuş kitabların müəllifidir. Bundan başqa, Azərbaycanın tanınmış uşaq ədəbiyyatı yazarı Gülzar İbrahimovanın “Trolların sirri” kitabını Norveç dilinə tərcümə edib.
Səlimin çəkdiyi rəsm əsərləri Oslo Deichman Kitabxanasında və Osloda yerləşən Beynəlxalq Uşaq Muzeyində sərgilənib. O, həmçinin ilk azərbaycanlı olaraq “Xarı bülbül” adlı əsəri ilə həmin muzeyin daimi sərgisində yer alıb. Yaradıcılığına görə Səlim Abbaszadə bir sıra yerli və beynəlxalq mükafatlara layiq görülüb. Fotolar:
Yazıçının “Trolların sirri” nin izi ilə Norveçə səfəri
(Gülzar İbrahimova ilə söhbətdən hazırlanıb)
Norveçdə fəaliyyət göstərən Azərbaycan Evinin təşəbbüsü ilə Oslo şəhərində Nizami Gəncəvi adına Azərbaycan dili məktəbi açılıb. Məktəbin açılmasında məqsəd Norveçdə yaşayan azərbaycanlı uşaqlara ana dili öyrətmək və ana dilinin unudulmamasına çalışmaqdır. Bunun üçün Azərbaycan məktəbi müxtəlif tədbirlər həyata keçirir. Belə tədbirlərdən biri də Azərbaycandakı uşaq yazıçıları ilə uşaqlar arasında görüşlərin keçirilməsidir.
Növbəti onlayn görüşlərdən birində məktəb uşaqları yazıçı Gülzar İbrahimova ilə görüşüblər. Yazıçı şagirdlərin mütaliəyə böyük həvəslərini hiss edir və oxucularına söz verir ki, onlara Norveç nağıl qəhrəmanlarından nağıl yazacaq. Bir gün verdiyi sözə əməl edir, onlara Trollara aid “Trolların sirri” nağıl yazır. Əsasən yeniyetmələrə aid olan nağıl, yüz səhifədən çox alınır. Nağıl kitab şəklində nəşr etdirilib Oslodakı Azərbaycan məktəbinin şagirdlərinə göndərilir. “Trolların sirri” ni çox xoşlayan uşaqlar Gülzar İbrahimovanı yaxından, canlı görmək istəklərini bildiriblər.
Eyni vaxtda Gülzar İbrahimovanın sözlərinə yazılmış “Ana dili” (bəstəkar Elşən Nicat) mahnısını da müəllim heyəti çox bəyənir, onu şagirdlərinə öyrədir.
Oslodakı Azərbaycan Məktəbinin şagirdlərinin arzusunu nəzər alaraq Azərbaycan Evi və Norveç Azərbaycanlı Gənclər Təşkilatı Gülzar İbrahimovanı Norveçə qonaq dəvət edir.
Yazıçı böyük sevinclə görüşə hazırlaşır. O yolunu gözləyən balaca balaları da unutmayıb, onlar üçün “Norveç qoğal”ını Azərbaycan dilinə tərcümə edir. Rəssam Mərziyə Tağıyeva böyük sevgi ilə nağıla maraqlı illüstrasiyalar çəkir. Norveç nağılından kitab nəşr edilir, Norveçdəki balalara hədiyyə aparılır.
Yazıçı Gülzar İbrahimova ilə aparılan müsahibədən məlum oldu ki, yazıçı Norveç görüşlərindən çox razı qalıb. Bir həftə ərzində Oslodakı Azərbaycan dili məktəbində həm şagirdlərlə, həm də kiçik yaşlı uşaqlarla silsilə görüşlər keçirilib.
Gülzar İbrahimova ilə ilk görüş Azərbaycan Evində və Nizami Gəncəvi adına Azərbaycan dili məktəbində baş tutub. Burda həm kiçik yaşlı uşaqlar, həm də məktəblilər iştirak edib. Uşaqlar yazıçıya onları maraqlandıran suallarını veriblər. Nağıllarına çəkdikləri rəsmləri yazıçıya hədiyyə veriblər. Nağılçı onlara təzə nağıllarından danışıb. Xatirə şəkilləri çəkilib.
Əsas görüş isə may ayının 25-də Oslonun tanınmış Deichman Bjørvika kitabxanasında baş tutub. Keçirilən görüşlər ayrı-ayrı yaş qruplarına bölünüb. Yazıçı oxucularını yeni yaradıcılığı ilə tanış edib. Onların istək-azularını öyrənib ki, yeni əsərlərində nəzərə alsın.
Məktəbin adını daşıdığı N.Gəncəvinin həyat və yaradıcılığından da bəhs edib. “Nizami Gəncəvi nəyə görə türk dilində yox, fars və ərəb dillərində yazırmış”, mövzusunda apardığı araşdırma da yeniyetmələrin marağına səbəb olub.
Bütün uşaqlar üstündə nağıl personajları çəkilmiş xüsus geyimlərdə tədbirə qatılıblar. Norveçdə yaşayan azərbaycanlı gənc yazar – rəssam Səlim Abbaszadə əvvəldən iştirakçıların köynəklərinə nağıl qəhrəmanlarının rəsmini çəkib. Tədbirdə çıxış edərkən o bildirib ki, o bunu sevə-sevə, yorulmadan edib. Səlim sevdiyi yazıçıya üstündə vikkinqlərin rəsmini çəkdiyi və içərisi hədiyyələrlə dolu sandıq da hədiyyə verib.
Görüşün sonunda yazıçı hər uşağa təzə kitablarından hədiyyə edib. Onlar da öz tərəflərindən sevdikləri yazıçıya xatirə hədiyyələri təqdim ediblər. Tədbir xoş təəsüratlarla sona çatıb.
Gülzar İbrahimova ilə növbəti görüş Beynəlxalq Uşaq İncəsənət Muzeyində keçirilib. /The International Museum of Children’s Art/
1986-cı ildən fəaliyyət göstərən Muzeydə 185-dən çox ölkədən 2-18 yaşlı uşaq və gənclərin yaratdığı sənət kolleksiyaları var. (Həmçinin burda azərbaycanlı uşaqların da əl işləri var). Uşaqları sevən və onlara zaman ayırmağı vacib bilən Ulu öndərimiz H.Əliyev də bir vaxt bu muzeydə olub. Muzeyin əsas məqsədlərindən biri dünyanın hər yerindən uşaq sənətini gələcək nəsillər üçün toplamaq, qorumaq və yaymaqdır.
Muzeydə sərgilənən işlərə baxmaqdan başqa burda uşaqlar öz əl işlərini də düzəltməyə imkan var. Adı uşaq muzeyi olsa da, bura uşaqlardan başqa yeniyetmələr, gənclər və hətta ahıl yaşda insanlar da gəlib əl işləri ilə gözəllik yaradaraq vaxtlarını maraqlı keçirirlər.
Muzeydə uşaqların çəkdikləri rəsmlər uşaq fantaziyasının nə qədər güclü olduğunu göstərir. Muzeyin hazırkı rəhbəri Alla Qordina Yazıçını və uşaqları çox mehriban qarşıladı. Təşkil edilmiş nağıl saatı uşaqların ürəyincə oldu. Tədbirin sonunda uşaqlar tərəfindən düzəldilmiş bütün əl işləri yazıçıya hədiyyə edildi.
Gülzar İbrahimovanın Bakıya qayıtma saatını öyrənmiş oxucular onu yola salmağı da özlərinə borc biliblər.
Osloda Norveç Azərbaycanlıları Gənclər Təşkilatı-NAYO və Oslo Azərbaycan Evinin dəstəyi ilə Nizami Gəncəvi adına “Azərbaycan dili” həftəsonu məktəbinin şagirdi Səlim Abbaszadənin müəllifi olduğu və Azərbaycan tarixini, Qarabağ münaqişəsini və qazandığımız parlaq Zəfəri işıqlandıran, norveç və ingilis dillərinə tərcümə olunmuş “Sən elə bir zirvəsən” adlı kitabın təqdimatı olub. Fotolar:
Norveçin paytaxtı Osloda “Zəfərin ilk baharı” adlı tədbir keçirilib.
Azərbaycan Respublikasının Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin, Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin, Norveç Azərbaycanlıları Gənclər Təşkilatı- NAYO, Nizami Gəncəvi adına “Azərbaycan dili” həftəsonu məktəbinin və Oslo Azərbaycan Evinin dəstəyi ilə keçirilən tədbirdə ilk olaraq Vətən uğrunda canından keçən şəhidlərimizin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib.
Sonra tədbiri giriş sözü ilə açan Norveç üzrə Skandinaviya Azərbaycanlılarının Koordinasiya Şurasının koordinatoru Ramil Əliyev qeyd edib ki, 44 günlük Vətən Müharibəsində qazandığımız qələbə və 19 Sentyabr 2023-cü ildə bir günlük antiterror əməliyyatı nəticəsində Qarabağdakı qanunsuz separatçı rejimin mövcudluğuna son qoyulub və ölkəmizin beynəlxalq səviyyədə tanınmış əraziləri üzərində suverenliyi tam bərpa olunub. “Bu bahar Zəfərimizin ilk baharı olduğu üçün, tarixi ədalətin bərqərar olduğunu nəzərə alaraq “Zəfərin ilk baharı” adlı tədbir Norveçdə yaşayan azərbaycanlıların, cəmiyyətimizin dostlarının bir araya gəlməsinə, dostluq və həmrəyliyimizin möhkəmlənməsinə xidmət edəcək” – deyə o bildirib.
Daha sonra Nizami Gəncəvi adına “Azərbaycan dili” həftəsonu məktəbinin şagird və valideynləri Vətən, Novruz bayramına həsr edilmiş şeirlər səsləndirib, Novruzun rəmzi olan Bahar qızı tədbir iştirakçılarının bayramını təbrik edib, Kosa və Keçəlin gəlişi isə tədbirə xüsusi rəng qatıb.
Tədbir çərçivəsində Novruz bayramı və baharın gəlişinə həsr edilmiş, milli və qədim adət-ənənələrimizi nümayiş etdirən və mədəniyyətimizi təbliğ edən sərgi nümayiş olunub.
Tədbirdə Norveç Azərbaycanlıları Gənclər Təşkilatı-NAYO və Oslo Azərbaycan Evinin dəstəyi ilə Nizami Gəncəvi adına “Azərbaycan dili” həftəsonu məktəbinin şagirdi Səlim Abbaszadənin müəllifi olduğu və Azərbaycan tarixini, Qarabağ münaqişəsini və qazandığımız parlaq Zəfəri işıqlandıran, norveç və ingilis dillərinə tərcümə olunmuş “Sən elə bir zirvəsən” adlı kitabın təqdimatı da baş tutub.
Eyni zamanda Beynəlxalq Muğam Mərkəzi ilə Oslo Azərbaycan Evi arasında memorandum imzalanıb. Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin direktoru Sahib Paşazadə bildirib ki, bu memorandum muğamımızın Skandinaviya ölkələrində geniş təbliği və gələcəkdə bir sıra maraqlı layihələrin həyata keçirilməsinə yeni imkanlar yaradacaq.
“Zəfərin ilk baharı” adlı konsertdə Beynəlxalq Muğam Mərkəzinin solistləri, tanınmış xanəndələr Mirələm Mirələmov və Kamilə Nəbiyevanın ifalarını tədbir iştirakçıları rəğbətlə qarşılayıblar. Tədbirdən fotolar:
31 Dekabr Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü münasibəti ilə Norveç və Azərbaycan məktəblilərinin qoşulduğu “Vətən sevgisi!”adlı video görüş keçirilib.
Görüşün iştirakçıları Bakı şəhəri 220 saylı məktəb- liseyin müəlliməsi Xanım Qasımova və Norveçin Oslo şəhərindəki Nizami Gəncəvi adına həftəsonu Azərbaycan dili məktəbinin koordinatoru Günay Əliyeva və şair Zaur Ustac dünyanın müxtəlif ölkələrində yaşayan azərbaycanlılar üçün həmrəyliyin vacib olduğunu vurğulayıb və onların birlik,vətənpərvərlik ideyası ətrafında birləşməsinin önəmli olduğunu bildiriblər. Sözügedən görüşdə hər iki məktəbin şagirdləri Azərbaycana, vətənə,bayrağa,həmrəyliyə , qışa həsr edilmiş mahnılar və şeirlər səsləndirib, çəkdikləri rəsmləri görüş iştirakçılarına təqdim ediblər.
Görüşün sonunda Osloda N.Gəncəvi adına həftəsonu Azərbaycan dili məktəbi tərəfindən fəal iştiraklarına görə hər iki məktəbin şagirdlərinə müxtəlif mövzulu kitablar hədiyyə edilib.
Osloda fəaliyyət göstərən Nizami Gəncəvi adına həftəsonu məktəbinin koordinatoru Günay Əliyevanın və Bakı şəhəri 220 nömrəli məktəb-liseyin Azərbaycan dili və ədəbiyyatı müəllimi filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Xanım Qasımovanın birgə təşkilatçılığı ilə “Azərbaycan dilinin beynəlxalq aləmdə təbliği və tədrisi məsələləri” adlı vebinar keçirilmişdir. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Dil Komissiyası yanında Monitorinq Mərkəzinin direktoru professor Sevinc Əliyeva, Bakı Musiqi Akademiyasının kafedra müdiri fil.ü.e.d., professor Tərlan Quliyev, Pekin Xarici Dillər Universiteti Azərbaycan dili kafedrasının müdiri fil.ü.f.d. Aqşin Əliyev, Skandinaviya Azərbaycanlıları Koordinasiya Şurasının Norveç üzrə əlaqələndiricisi Ramil Əliyev, yazıçı Eluca Atalı (İsveç), şair, pedaqoq Zaur Ustac və başqalarının iştirak etdikləri görüşdə Azərbaycan dilinin beynəlxalq aləmdə nüfuzunun yüksəldilməsi, dünya miqyasında tanıdılmasının əhəmiyyəti, xarici ölkələrdə tədrisi məsələləri və sairə müzakirə edilmişdir. “Azərbaycan dilinin beynəlxalq aləmdə təbliği: dil siyasəti və strateji hədəflər” adlı məruzə ilə çıxış edən professor Sevinc Əliyeva dil siyasətinin formalaşması, Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi tətbiqi işinin təkmilləşdirilməsi, nüfuzunun yüksəldilməsində ümummilli lider Heydər Əliyevin və onun siyasi kursunun layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyevin xidmətlərini xüsusi vurğulamışdır. O, Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayında ölkə başçısının diaspor nümayəndələri ilə görüşü zamanı Azərbaycan dilinin qorunmasına dair verdiyi tövsiyələri qeyd etməklə onlara əməl olunmasının zəruriliyini nəzərə çatdırmışdır. Azərbaycan dili xaricdə yaşayan üçüncü nəsil azərbaycanlıları öz mədəniyyətinə bağlayan və onları birləşdirən əsas amil kimi dəyərləndirilmişdir. Azərbaycan dilinin beynəlxalq aləmdə nüfuzunun yüksəldilməsinin Mərkəz üçün də xüsusi əhəmiyyət daşıdığını qeyd edən S.Əliyeva ölkə xaricində Azərbaycan dilinin tədrisi və təbliği məqsədilə diaspor nümayəndələri ilə vaxtaşırı görüşlərin təşkil olunduğu, qarşılıqlı əməkdaşlıq çərçivəsində müvafiq tədbirlərin həyata keçirildiyini bildirmişdir. Xaricdə yaşayan soydaşlarımızın dilimiz və mədəniyyətimizin təbliğinə dair fəaliyyətlərini yüksək qiymətləndirən natiq azərbaycançılıq ideologiyası ətrafında birləşən, dövlətimizin dil siyasətinə sadiq olan hər bir həmvətənimizlə Monitorinq Mərkəzinin əməkdaşlığa hazır olduğunu nəzərə çatdırmışdır. Digər iştirakçılar “Xarici ölkələrdə Azərbaycan dilinin tədrisi məsələləri”, “Azərbaycan dilinin beynəlxalq tədrisinin məzmunu”, “Xaricdə doğulub-böyüyən uşaqlar üçün ana dilinin tədrisinin əhəmiyyəti haqqında”, “Ana dilinin tədrisində ədəbiyyatın rolu” adlı məruzələrlə çıxış etmişlər. Məruzələrdə Azərbaycan dilinin ölkə xaricində tədrisində mövcud çətinliklər, resurs və dərsliklərin bəzən qənaətbəxş olmaması, lazımi ədəbiyyatın çatışmazlığı kimi məsələlər qeyd olunmuşdur. Səsləndirilən təkliflər arasında ana dilinin beynəlxalq aləmdə tədrisi coğrafiyasının genişləndirilməsi, Azərbaycan mərkəzlərinin yaradılması, Azərbaycan dilinin beynəlxalq miqyasda ayrıca ixtisas kimi tədris edilməsi və s. öz əksini tapmışdır. Fotolar:
