Dostluğa təzəcə başladığım tanınmış yazıçı Amil Həsrət buğu tavana dırmaşan qaynar qazanda pörtləmiş kələmlərdən ərinməz-yorulmaz, qəribə bir həvəslə dolma bükürdü. Və dolma bükə-bükə də maraqlı olsun deyə üzünü mənə tutub ədəbiyyata aid suallar verirdi. Sualı elə tez-tez verirdi ki, kobud hesablasaq təxminən hər dolmaya demək olar bir sual düşürdü. Arada “qazan” sualları da verirdi: -Necədi, bükə bilirəmmi,məndən aşpaz olarmı ,ürəyin nə istəsə bişirə bilirəm, xaşın vaxtı gəlir inşallah barmaqlarını yalamasan adımı dəyişərəm ,- deyib üzümə diqqətlə baxırdı. Mənə elə gəlirdi ki, ədəbiyyatdan daha çox “qazan” söhbəti ona maraqlı gəlirdi. -Düzünü de ,bir şey bacarırammı? -Əlbəttə,əlbəttə -düzünə qalsa sizin bu qədər mətbəx bacarığınız mənim ağlıma gəlməzdi… Belə deyəndə Amil müəllim sanki ədəbiyyat suallarına güzəştə gedirdi. Gülümsəyə-gülümsəyə bükdüyü dolmanı səliqə ilə köhnə qulpuqırıq qazana düzürdü. Mən yorğunluqdanmı , nədənmi ,bir qədər düşünmək tələb edən ədəbiyyat suallarını cavablandırmağa çalışırdım amma çatdıra bilmirdim. Nizamini tamamlamamış Nəsimidən sual verirdi.
Sən, çoxdandı ədəbiyyatla məşğul olursan ,babat şeirlərin var amma nədənsə dünyagörüşün məni qane eləmir. Elementar suallarda çaşıb qalırsan…- İncimirsən ki, -bir az sərt dedim. İnciyəsi halda deyildim . Gözüm Amil müəllimin üzündə yox əlindəydi. Məni maraqlandıran onun dəfələrlə təkrarladığı suallardan daha çox illərin arvadı kimi səliqə-sahmanla dolma bükməyiydi. Pörtləmiş kələmi qaynar sudan necə çıxarıb açması, farşı eyni bölgüylə arasına qoyub bükməsi ,səliqəylə qazana düzməsi verdiyi ədəbiyyat suallarından daha maraqlı gəlirdi mənə. Hələ arada qurtum-qurtum içdiyi “efes” pivəsinin təsir gücü onun mənə verdiyi “ədəbi -bədii” suallarının fəlsəfəsini bir az da artırırdı . –Mən elə bilirdim sənin kifayət qədər biliyin var. -Sən heç öz dahilərimizi düz-əməlli tanımırsan, o da ola ki, dünya ədəbiyyatına çıxaq, -deyən Amil müəllim zarafatqarışıq məzəmmətindən də qalmırdı. Çox şeyləri yadıma sala bilmirdim. Sanki bildiklərim də qazanın buxarına qarışıb mətbəxin bacasından havaya yayılırdı. Nə srri-billahdısa dolmadan başqa gözümə heç nə görünmürdü. Elə bil həyatın ən çətin sualları bir qazan dolmadan keçirdi. Həmin an dünyanın dahiləri bu mübarək qazanın başına yığılsalar belə yenə də Amil müəllimin dolma bükən barmaqlarını axtaracaqdım. Və hələ ki, belə vaxtda nəinki ədəbiyyat, dünyanın özü mənə bir qazan dolmadan başqa bir şey deyildi… Amil müəllim elə bil ürəyimi oxudu. –Darıxma ,-darıxma bu saat hazır olacaq,- görürsən də qardaşın nələr yaradır.İş təkcə roman yazmaqla bitmir, gərək biş-düşü də bacarasan.
Məndə də az yoxdu, acqarına sual-sual dalınca,əlbəttə ki, cavab gəlməz. O suallar elədi ki, gərək qarın tox ola, beyin,yaddaş normal işləyə. Qurtum-qurtum “efes” pivəsi də öz yerində. Amil müəllim səliqəylə çörək dilimlədi ,xiyarı, pamidoru nazik-nazik doğrayıb çoban salatı düzəltdi. Yağlı-buğlu dolma qazanını iri boşqaba əndərib süfrəyə qoydu,- çək ,soyutma, iştahla ye ,həm də fikrin maraqlı olar, -dedi. Dolmanın ətri evi bürüdü. Bir-iki loxma yeyəndən sonra -əladı ,çox əladı ,lap məclis dolmasıdı , sözünüzün duzu kimi əlinizin də duzu varmış,-dedim… Amil müəllim fərəhlənmək əvəzinə gözlənilmədən doluxsundu, qəhərləndi. -Ürəklənib ,-mən təkcə povest, hekayə yazmıram ,həm də xeyli vaxtdı qazan qarışdırıram, – dedi… Üzündəki təbəssümlü kədər isti dolmanın buğuna qarışıb otağı dörd dolandı, divardan asılan xatirə şəkillərinə çökdü, hərlənib-fırlanıb təzədən Amil müəllimin baxışlarına qondu. Bir növ adətkarda olduğu nisgili qovmaq üçün pivədən qurtumladı. “Qəm dərmanını” içən kimi kədəri yox oldu ,üzündə qəribə gülüş əmələ gəldi. Qurtumnan-qurtuma gülüşü çoxaldı ,çoxaldı dəli bir şaqqanağa çevrildı. Əlini çiynimə şappıldatdı.- Ə, zalım balası niyə yemirsən , gül kimi dolmanı soyudursaan, pivəni də zəif içirsəəən!… Mən nədənsə süfrədən gözümü çəkib Amil müəllimin gülüşünün altında gizlənmiş kədəri axtarırdım. Bu kədər həm də nakam taleyindən ona yadigar qalmışdı .O boyda sevgidən bir ovuc kədər. Burası da maraqlıydı ki ,budaqda çox qalmayan sərçə kimi həmin o kədər Amil müəllimin üzünə qonmağıyla qeyb olunmağı bir oldu. Kədərin sarı rəngi bir anın içindəcə üzündən-gözündən çəkildi. Amma ilk dəfəfəydi ki, kədərin insana bu qədər gözəl yaraşdığını hiss elədim…
Mən hansı bir şair haqqında yazı, məqalə hazırlayarkən həmişə həmin şairə olan sevgilərimi, hörmət və izzətimi önə çəkirəm. Bu isə onunla bağlıdır ki, həmin şairin poeziya nümunələri məni özünə çəkir, cəlb eləyir və beləliklə bu şairə, onun əsərlərinə səmimi duyğularım baş qaldırır. Bu gün haqqında yazmaq istədiyim tanınmış şair və publisist Sabir Şirvanla da bağlılığım məhz belədir. Sabir müəllim inşaatçıdır-yol inşaatçısı. Azərbaycan İnşaat Mühəndisləri Univetsitetinin məzunudur. Lakin bununla bərabər çox dəyərli və tanınmış bir şairdir. Məsələ burasındadır ki, peşə müxtəlifliyi olanda poeziyanın da mövzu dairəsi genişlənir və çoxalır. Bu baxımdan Sabir Şirvanın poeziyası da mövzu baxımından zəngindir. Sabir Şirvanı ilk dəfə mən təxminən 20 il öncə “Qurbani məclisi” saz-söz ədəbi məclisində görüşmüşəm. Və elə o vaxtdan da bizim dostluq münasibətlərimiz yaranıb və inkişaf edib. Sabir müəllim həm də “Qurbani məclisi” poeziya bölməsinin rəhbəridir. Cəbrayıl rayonunun ən uca zirvəsi sayılan Dağ Xələfli kəndində anadan olan şair “Gordubaba”, “Səs salma əsən külək”, “Ellər məni unutmayın”, “Könlümün közü” şeir kitablarının və “Eyvatlıdan Xələfliyədək” tarixi-etnoqrafik, “Söz ömrü”, “Babam, atam və mən”, “Təbəssüm” kimi müxtəlif mövzulu kitabların müəllifidir. S. Şirvanın doğulduğu kənd relyef cəhətdən elə bir yerdə qərarlaşıb ki, bura daim göylərə baş çəkən buludlarla örtülü olur. Yayın ən qızmar çağında bu kəndə qalxarkən “yayda yorğanını götür, qışda özün bilərsən” atalar məsəlini xatırlamalısan. Belə olan surətdə deməli bu kəndin təbiəti də əvəzsiz və əsrarıngizdir. Təbiətin gözəl və qənirsiz olduğu yerdə isə poeziya, şeiriyyət, romantika başlayır. Təsadüfi deyil ki, bu kəndin ziyalıları içərisində tanınmış şairlər, söz adamları – Əli Rza Xələfli, Əjdər Yunis Rza, Əlibala Zaloğlu, Yusif Dirili, Nəriman Mahmud, Əli Zalov, Fariz Çobanoğlu və digərləri var. Sabir Şirvan da belə bir mühitdə böyüyüb, püxtələşib və bu gün çağdaş Azərbaycan poeziyasının tanınmış nümayəndələrindən olmuşdur. Sabir müəllimin poeziyasında irili-xırdalı epik epizodlarla zəngin şeirlər və poemalar da çoxdur. Lakin onun şeirlərinin əsas hissəsini vətən, torpaq, yurd sevgili yurd itkiləri ilə bağlı nümunələr, təbiətin əsrarəngiz gözəlliklərini əks etdirən lirik lövhələr, vətən və torpaq uğrunda canını qurban verən müqəddəs şəhidlərimizin adını əbədiləşdirən poetik nümunələr üstünlük təşkil edir. Qeyd etdiyimiz kimi Sabir Şirvanın poeziyası daha çox lirik ovqatdadır. Yəni istər vətən haqqında, yaxud digər bir mövzuda olan şeirlərdə lirika üstünlük təşkil edir. Bu isə şeirin bədii-estetik dəyərini daha da artırır. Məsələn dünya haqqında bizim bir çox şairlərimiz şeirlər yazıblar. Əlbəttə bunların hamısının öz yeri, öz dəyəri var. S. Şirvanın “A dünya” şeiri isə bir az da insanı düşünməyə, fikirləşməyə çağırır:
Ən uca dağların boranda, qarda,
Göz açmır dumandan, çəndən, a dünya.
Kimə köhlən atsan, kimə ağır yük,
Həyatı dərk edən gündən, a dünya.
Duyan könülləri hey verdin bada,
Heç əskik olmadı canlıdan qada,
Adəm övladını salırsan oda,
Dayanıb baxırsan gendən a düünya.
Belə şeirlərdə lirika nə qədər güclü olsa da reallıq da öz sözünü deyir. Dayanıb baxırsan gendən, a dünya. S.Şirvanın yurd, vətən sevdalı şeirləri onu bir vətənpərvər şair kimi də oxucusuna tanıdır. “Vətən”adlı şeirində şair yazır:
Mən sənə vurğunam, sənə aşiqəm,
Olsa yüz-yüz belə sevənim, Vətən.
Cismimi cismindən ayrı bilmədim,
Mənim öz vücudum, bədənim, Vətən.
Şairin yaradıcılığında vətən nisgili, Qarabağ həsrəti, doğma Cəbrayılın itkisindən doğan dərin kədər və ağrı-acı, dərin sarsıntı və sonsuz vətən istəyi ilə bədii-emosional lövhələri əks etdirən şeirləri çoxdur:
Eşitsin qanında qeyrəti olan,
Zaman, vaxt cihada çağırır bizi.
Şərəflə yaşayıb Babək, Cavanşir,
Ötən çağ Cihada çağırır bizi.
və bu qanında qeyrət olan Azərbaycan oğulları, igid, qorxmaz, cəsur vətən əsgərləri bu cihada qoşuldular. 2020 -ci il sentyabr ayının 27 də başlanan 44 günlük Vətən müharıbəsi müzəffər Azərbaycan ordusunun şanlı qələbısi ilə başa çatdı. Hələ illər öncə Sabir Şirvanın yazdığı:
Vətəni hər kəsə anadır, ancaq,
Hər kəs vətən üçün sadağa gəlməz.
Yüz bahar yetirə tay Qarabağın,
Perik bulbülləri budağa gəlməz.
şeirindən sonra “Günüdür” adlı şeirini yazdı:
Qarabağ nisgilli el gözün aydın,
Bu gün həsrətinin bitən günüdür.
Ordumuz düşməni dərdə salıbdır,
Yurdumdan rədd olub itən günüdür.
Azərbaycan ordusunun qələbəsindən vəcdə gələn şair onu belə vəsf edir:
Dadsın düşmənlərin döyüşün dadın,
Vermə azğınlara heç aman ordum.
Gül açsın ayağın toxunan torpaq,
Qudurğan yağıya ol yaman ordum.
Doğma yurd yeri işğaldan azad olunandan sonra viran edilərək dağıdılmış, daşı daş üstə qalmayan, xaraba qalmış kəndlərinə gedən şair qəlbində kədər qarışıq bir qürur, sevinc hissi ilə yazır:
Bu xoş gününü də gördük, ilahi,
Sanki qanaq açıb uçmaq istərəm.
Üçrəngli bayrağı düz İrəvanda,
Ən uca zirvəyə sancmaq istərəm!
Dağdağan ağacı ta qədim dövrlərdən müqəddəs ağac hesab olunub. Müqəddəs hesab olunan ağacı heç zaman yandırmayıblar. Hələ deyilənlərə görə onun müalicəvi tərəfləri də var. Dağdağan ağacı ən çox Qarabağ üçün xarakterikdir və daha çox Cəbrayılda da bu ağac özü bitərdi. Təsadüfi deyil ki, Bakıda “Ağ şəhər” parklarında da çoxlu dağdağan ağacı əkiblər. S. Şirvan öz evinin içində bitən dağdağan ağzcını görəndə heyrətamiz bir şəkildə aşağıdakı şeiri yazır:
Müqəddəs bilmişik səni əzəldən,
Evimin içində bitən dağdağan.
Gəlib yer tutmaqda dərdi təzəldin,
Evimin içində bitən dağdağan.
Yurd-yuvam olsa da darda, talanda,
Təbiət azaddır indi hər yanda,
Sən yermi tapmadın çöl-biyabanda,
Evimin içində bitən dağdağan.
Hörmətli Sabir müəllim, bu müqəddəs bitkimiz dağdağanın bəlkə də evinin içərisində bitməsinin də bir rəmzi mənası var. Ümumiyyətlə işğal olunmuş kənd və qəsəbələrimizin uçulmuş divarları arasında susuz, qulluqsuz bitən ən çox ağaclar dagdağan, nar, əncir və o vaxt bizim “bit ağacı” dediyimiz ağaclardır. Bəlkə də burada bitən bu ağaclar rəmzi mənada ocaqları qoruyiblar namərd düşmənlərimizdən. Sabir Şirvanın ürək ağrıdan şeirlərindən biri də “Çinarım” şeiridir. Bir vaxtlar köklərindən süzülüb çıxan büllur kəhrizin buz kimi soyuq suyu ilə, adamları salamlayan enli yarpaqlarının sərinliyindən yaranan həzin mehlə insanları məhəbbətə çağıran Çinar indi yoxdu. Erməni qəsbkarları bu dilsiz-ağızsız, gözəllik mücəssəməsini də məhv eləyib, 800 yaşlı Çinarı yer üzündən siliblər. Burada mənim yadıma görkəmli şairimiz, ustadımız İsmayıl İmanzadənin hələ illər öncə yazdığı “Salam Çinar” şeiri düşür:
Salam bizim Cəbrayılın
Ağsaqqalı, ulu çinar.
Qorqudumun həmyaşıdı,
Koroğlunun hünərindən halı Çinar.
Yenə manqal qəlyanından
Tüstü qalxar səhər-səhər…
Bu hadisə S. Şirvana da çox ağır təsir edir və o, “Çinarım” adlı şeirdə yazır:
Əsrlər əsmişdir başının üstdən,
Uzaq əsrlərə sirdaş, çınarım.
Əsmişdir sərsəri küləklər kimi,
Ötən tarixlərə sirdaş çinarım.
Ellərin qəlbində eşqin bir dəniz,
Adınla saf,büllur sevgili kəhriz,
Hər kəsə doğmaydın,hər kəsə əziz,
Sadə insznlara qardaş Çinarım.
Doğma yurd yerində həyat öz axarına düşəndə də hər bir cəbrayıllının qəlbində əbədi bir nisgilə çevrilən şəhid Çinar da şəhid oğullar kimi unudulmayzcaq:
Bitsə də bu yara ta yavaş-yavaş,
Sabirə əbədi qismətdir savaş,
Bu ana vətənə fəxrı vətəndaş,
Ecazkar yurduma yurddaş Çinarım.
S. Şirvanın yaradıcılığında doğma yurd uğrunda canını qurban vermiş vətən oğulları-şəhidlərimiz haqqında, vətən uğrundakı savaşlarda yaralanan qazilərimiz haqqında da səmimi duyğulu şeirlərə çox rast gəlirik. Şəhidlərimiz bizim qürur yerimiz, fəxrimizdir. Bu gün Azərbaycan ədəbiyyatı, poeziyası və incəsənətin digər sahələrində yazıla⁹n bütün əsərlərin şah əsəri şəhidlərimiz haqqında yazılan əsərlərdir-şeir və poemalardır, roman və povestlər, tablolar və filmlərdir. S. Şirvan da igid oğullarımızın şəhadətindən doğan ağır kədər və hüznü poetik şəkildə belə qələmə alır:
Bu Babəkin yoludur,
Bu Cavanşir həmləsi,
Qəhrəmanlıq tımsalı
Şəhidliyin cümləsi.
Yurdu sarıbsa bəla,
Olacaq ölən, itən,
Başın sağ olsun Vətən!
Torpaq uğrunda ölən,
Şəhidlər ölməzdilər.
Əbədi qəlbə köçüb,
Ürəklərdə gəzdilər.
Yaxud başqa bir şeirdə:
Hər iş tapar yolun, hər qayğı ötər,
Yad edək yaşasın şəhidlərimiz.
Ömrü əbədidir, unutsaq bitər,
Yad edək yaşasın şəhidlərimiz.
Duraq doğmasına nəslinə dayaq,
Məzarı üstündə məşəl qalayaq.
Qırılmış ömrünə ömür calayaq,
Yad edək yaşasın şəhidlərimiz.
Poeziyanın əzəli-əbədi mövzusu sevgidir, məhəbbətdir. Elə bir şair tapa bilmərik ki, onun yaradıcılığının bəlkə də yarısını sevgi şeirləri təşkil etməsin. Bu cəhətdən S. Şirvanın yaradıcılığında sevgi motivləri aparıcı yet tutur. Klassik ənənələrə uyğun olaraq S. Şirvanın sevgi poeziyasının qəhrəmanı sevgilisinin əzab-əziyyəti yolunda cəfa çəkən, onu ürəkdən sevən, bu əzab-əziyyətə sinə gərən aşiqdir:
Sevən cəfa çəkər eşqi ucundan,
Aşiqin nisgili dövrana sığmaz,
Məcnun dilə düşüb bir dastan oldu,
Mənim məhəbbətim dastana sığmaz.
Yaxud “Düşər”adlı şeirində yazır:
Aləmə bəllidir eşqin qüdrəti,
Həsrətdən aşiqlər yatağa düşər,
Bitməz intizarı, olmaz imanı,
Kim ki, sevdiyindən uzağa düşər.
Nə Fərhad,nə Məcnun deyiləm yarım,
Dağda, biyabanda var nə azarım,
Dövrün aşiqiyəm, düşsə güzarım,
Sən qədəm qoyduğun otağa düşər.
Sabir müəllimin məhəbbət şeirlərində təbiətlə insanın harmoniyası, təbiətin gözəlliyindən doğan dəruni hisslər, bu hisslər əhatəsində gözəlin tərifi, tərənnümü əsas yer tutur:
Sən mənim ömrümə ilahi paysan,
Sənsiz dünya evim boş bir saray san,
Zülmət gecələrə nur saçan Aysan,
Dövrənə mənim tək bir halə gəlməz.
Tarixən insanla təbiət həmişə təmasda olub. İnsan təbiətin gözəlliyindən zövq alıb. Bir az öncə qeyd elədim ki, S. Şirvanın doğulduğu torpaq təbiətin ən gözəl guşələrindən biri idi. Məhz buna görə də onun şeirlərində təbiətin, təbiət gözəlliklərinin təsviri geniş yer tutur. Təbiətin, çəmənin gözəlliklərini artıran vacib amillərdən biri yaşıl çəməni daha da gözəlləşdirən rəngbərəng çiçəklər, güllər, ağaclardır. S. Şirvan bu insan ruhunu riqqətə gətirən çiçəklərin, ağacıarın hər birinə ayrıca şeir həsr etməklə təbiətə, ana torpağa övladlıq borcunu ödəmişdir sanki. Onun çiçəklərə həsr olunmuş şeirləri “Səs salma əsən külək” adlı kitabında ayrıca fəsildə verilmişdir. Burada şairin “Lalə”, “Bənövşə”, “Nərgiz”, “Qızılgüı”, “Qərənfil” adlı şeirləri çap olunmuşdur. “Lalə” şeirinə nəzər salaq:
Səri gülüstanda tutmusan qərar,
Bu nə cəh-cəlaldı, nə dndu lalə?
İncə camalını qüdrətdən qeyri,
Kim yona bilərdi, kim yondu lalə?
“Bənövşə” şeirində isə şair yazır:
Durub keşiyində qalxanın olam,
Üzməyə uzanan qola, bənövşə.
Ürəyim titrədi səni yaz mehi,
Əyəndə hər sağa, sola, bənövşə.
Yaxud “Qızılgül” şeiri:
Sən bu əlamətlə sehrsən əlbət,
Görəni apardın huşa, qızılgül.
Sənə gözəlliyi verib təbiət,
Odur ki, gəlirsən xoşa, qızılgül.
Və yaxud “Qərənfil” şeirundə:
Sənə yaranışdan aləm dost imiş,
Qismət olmadın heç yada, qərənfil.
Əssə xəzan belə olmasın qəmin,
Getməsin həyatın bada, qərənfil.
Bu silsilədən növbəti şeir “Nərgiz” adlanır;
El sənə müştaqdır bir ilk baharda,
Zimistan həyatın yaz ola nərgiz.
Gəldin görüşünə sevən kəslərin,
Hər sevən eşqındə düz ola, nərgiz.
Azərbaycan təbiətinin bəxş etdiyi bu çiçəkləri, gülləri tərənnüm etməklə S. Şirvan özü də bilmədən təbiətin qoynuna bir ekskurs edir və bunun ardınca yurdun ağaclarını-əncir, armud, nar və digər meyvə ağaclarını da unutmur. Bu meyvələrin insan orqanizmi üçün xeyirli cəhətlərini sadalayır. S. Şirvanın şeirlərindən misal gətirdiyimiz” Könlümün közü” kitabında şairin çox dəyərli poemaları da yer alıb. Oxucuların böyük rəğbətini qazanmış “Qarabağ qan ağlayır”, “Qarabağ şikəstəsi” və “Azərbaycan” poemaları bədii-estetik və emosional dəyəri baxımından çox maraqlıdır. Təbii ki, bu poemalar haqqında söhbət başqa bir yazının mövzusudur. İndilikdə isə S. Şirvanın 20 ildən artıq iştirakçısı və üzvü olduğu Qurbani məclisinə həsr etdiyi şeirlə yazını tamamlayıram;
AMEA-nın Mərkəzi Elmi Kitabxanasının direktor müavini, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Şəhla Quliyevanın (Şəhla Tahirqızı) “Çağdaş ədəbiyyata baxış” adlı kitabı işıq üzü görüb.
Kitabda müəllif tərəfindən müxtəlif illərdə qələmə aldığı ədəbi və portret yazılarının bir qismi toplanıb. “Ədəbi düşüncələr” və “Müəllimlərimə ehtiramla” başlıqlarında qruplaşdırılan yazılarda müxtəlif ədəbi nəsilləri təmsil edən qələm sahiblərinin yaradıcılığına nəzər salınıb, bu nümunələrin ümümi mənzərəsi və gəlişmə tendensiyaları təhlil edilib.
Ədəbiyyatşünaslar və bu sahədə çalışan mütəxəssislər üçün nəzərdə tutulmuş toplunun ön sözünün müəllifi yazıçı-dramaturq, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü Kənan Hacı, redaktoru filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Aygün Bağırlı, rəyçisi isə Əməkdar jurnalist, yazıçı Yunis Orucovdur.
SƏNSƏN TALİSMANIM, CƏLİLABADIM Hər döyşdə igidlərin ad olub, Ad olanlar uçmağa qanad olub. Ulduzların yaxasından od alıb, Bu sübh gözlü danım, Cəlilabadım.
Könüllərdə yerin düzüm-düzüm ki, Bal dadından şirə çəkib sözüm ki. Harda olsam,üstündədir gözüm ki, Ey şöhrətim-şanım Cəlilabadım.
Bu milləti qurtarıb çox tuzaqdan, Qazan köşkü əl eləyir uzaqdan. Köks ötürüb şair dostum Qazaxdan,- Səni deyir, canım Cəlilabadım.
Qismətinmiş bu yır-yığış,köç nədən? Mişarçaydan bir udum iç köçmədən. Bu dünyada qorxum yoxdur heç nədən, Sənsən talismanım, Cəlilabadım.
“Yine seçeneklerimizle ilgili konuya dönersek, bence hayatta hep tek seçeneğimiz olsaydı bir şeyləri istememek gibi şansımız olmazdı. Çünkü bilmediğimiz bir şeyi isteyemeyiz değil mi? Sence o zaman her şey daha kolay olmaz mıydı?” “Doğru, bilmediğimiz bir şeyi isteyemeyiz ama seçenekler hayatımıza renk katıyor. Monoton bir hayatın olduğunu varsayalım. Ki, şu an bile sıradan bir hayatın var. Bunu kabul edelim, işten eve evden işe giden bireyler olarak hep bir arayış içindeyiz. Dışarıda ne aradığını bilmeyen sayısız insanlar var. Bu insanların hepsi sıkıntılarından kurtulmak için farklı bir yol buluyor. Mesela sen rahatlamak için en iyi bildiğin şeyi yapıp kendini denize vuruyorsun fakat bunun dışında sana aktardığım bir seçeneğin daha var. Araba koleksiyonun. Böylece kafanı dağıtmak için yeni bir imkân doğuyor. İstediğin zaman istediğini seçebiliyorsun. Özgürsün…”
Üç ailə qurmayan (yəni heç qurmaq şansları da yoxdu), xanımla gün ərzində yaxın təmasda oluram İkisinin yaşı 60 , digərininki əllini haqlayıb.
Biri gəlin, adı qardaş, özü də gəlindən seçilməyən qardaş evində, biri ata evində evli qardaşın ailəsiylə, biri anası və qardaşının ailəsiylə…
Girinc, dərdə giriftar, taleləri qəvi, ömürləri zəbun… İkisinin özünə məxsus otaqları belə yoxdu. İşli, güclü, namuslu- qeyrətli .
Di gəl heç birinə ürəkli yaxınlaşmaq olmur. Elə biləsən “zapalı” çəkilmiş əl bombasıdı, indicə partlayacaqlar.
Hər şey xətirlərinə dəyir, doğan günəş, çıxan ay, axan su…
Qalan şeylər, insanlar çoxdan onların arzu və könüllərini ikiyə bölüblər.
Onlarla həmişə həlim olmağa çalışıram. Axı bu gözəl dünyada heç nə görmədilər. Heç kim olmadılar. İmtiyazsız yaşadılar. Gəlin olmadılar, qadın olmadılar, ən başlıcası, ən gözəli ana olmadılar.
Çox heyif.
Təkcə ana olmaq, bu həyatın bütün ağrılarının, acılarının, dəhşətlərinin , yoxluqlarının təpəsinə yekə bir qılınc çalmaq deməkdi.
Həzrət Əli qılıncı…
Allah, qadınlardan hər şeyi alsa da tək ana olmağı almasın.
Ален Делону было 17 лет, когда в парижском метро он увидел афишу: “Вы станете летчиком-испытателем и пройдете стажировку в Канаде”. Так Ален загорелся мечтой стать летчиком. В 1953 году он оставил работу в Париже, но, увы, поступить на летчика не успел. Его приняли в корпус морской пехоты и юный Делон попал на войну в Индокитае. Суровые, жестокие армейские будни не озлобили его, друзья по службе вспоминали Алена как прекрасного, скромного парня с добрым сердцем. Но свободолюбивый характер взял свое, Ален Делон попал в дисциплинарную роту. И хотя армия была очень суровым испытанием, актер никогда не жалел обо всех перенесенных трудностях, наоборот, его, как Настоящего Мужчину трудности закалили. “Это время оказалось сказочно счастливым в моей жизни, оно позволило мне стать тем, кем я стал потом и кем являюсь теперь”, – вспоминал Ален Делон.
Ненормальная – Егор, впусти меня. Впусти! Я – твоя мать! Ты должен дать денег, иначе меня не примут обратно, – снаружи в дверь монотонно стучали, крик не прекращался, – ты обязан! Егор привалился к двери с обратной стороны и закрыл глаза. Нет, он не откроет! Достаточно того, что все детство он прожил с этим клеймом «не такого как все». Парень прошел в комнату, лег на кровать, надел наушники и включил музыку погромче. Свое раннее детство Егор помнил плохо. Кажется, на 5-летие ему подарили машинку на радиоуправлении, был торт и друзья из садика. Отец тогда еще был рядом. А потом к ним в дом переехали люди из той странной организации. И на этом праздники для мальчика закончились. Его мама довольно быстро попала под влияние братства. Отец на фоне этого ее помешательства ушел из семьи, оформил развод и согласился добровольно платить на сына какие-то деньги. Но и они шли не на то, чтобы одеть и обуть ребенка. Вообще, с детства братство казалось Егору чем-то вроде осьминога, поджидающего свою добычу. Он мирный и необычный снаружи. А потом раз, и ты уже не выберешься из этих цепких щупалец. Шестой день рождения Егора уже не праздновали. Как и следующие 10, ведь в организации это не считалось праздником. Зато были всеобщие «особые дни», когда можно было поесть чего-то вкусного. В остальное время мальчик с мамой ходили по домам, рассказывая об учении, вместе с другими обращенными. Квартиру она быстро продала, помогли юристы братства. Егор фактически остался бо…мжем, с пропиской в бараке где-то в отдаленной деревне. Деньги, естественно, пошли в общину. Все его школьные годы они жили в общей комнате с другими женщинами с детьми. Одевались в так называемую «гуманитарную помощь» из-за рубежа. И бесконечно проповедовали. В школе над Егором смеялись, он дрался, и за это получал дважды: сначала на улице, потом в общине, за рваную одежду, и за то, что недостаточно усердно проповедует. В общем, мальчика считали безнадежным, лишним балластом. Этим он и воспользовался. В 16 лет Егор сбежал в город за 1000 километров от его родного областного центра. Поступил в колледж, рано начал работать, потом был институт. Сейчас он успешный программист, недавно купил квартиру. Но тот страх, который преследовал его много лет, сбылся. Мать и ее ре..лиги..озные фанатики снова нашли его. Сочли удобной же.рт.вой, которую можно доить.
Все началось неделю назад, когда мать, которую он едва узнал, подкараулила его возле работы: – Привет, сыночек, а я тебя тут уже три часа жду. – И зачем интересно? – Ну как? Я же мама твоя! Соскучилась, в гости приехала. Разве ты не рад меня видеть? – Нет, я тебя не звал и не ждал. Домой не пущу, в гости не позову. Могу еды купить, если ты голодная. – Спасибо, сыночек, давай поедим вместе. – мать явно обрадовалась такой удаче. Егор купил ей еды, они сели на скамью в парке. – А как же твоя организация? – спросил Егор, – неужели ты из нее ушла? – Не совсем, сыночек. Но я не приношу им достаточно пользы. А идти мне теперь некуда. – Мой адрес ты откуда взяла? – Мне его дали, сказали ехать к сыну. Вот, я и приехала. Егор вздохнул: – И где ты остановилась, где будешь жить? – Да мне негде, в общем-то. Но ничего, я и в подъезде посплю. Егор снова вздохнул: – Не нужно в подъезде, пойдем, я тебе у себя постелю. Несколько следующих дней Егор еще верил, что мать может стать нормальной. Она не ходила по квартирам с проповедями, варила ему супы и вообще старалась всячески угодить. Расспрашивала о жизни сына, о том, как он учился, где и с кем работает. Егор, у которого вся социальная жизнь в основном сводилась к общению с коллегами и клиентами, оттаял и с радостью болтал с ней, рассказывая о своих горестях и радостях. А потом, примерно неделю спустя, появились они. И пропали деньги… Егор, как обычно, пришел домой с работы, но матери не обнаружил. Зато ящик его стола, где лежали накопления и полученная за большой проект премия, был выдвинут. Егор все собирался отнести эти деньги в банк, но не находил времени. Парень открыл ящик. Деньги исчезли, видимо вместе с матерью. Впрочем, она вскоре объявилась, вместе с последователями организации. Пришла, открыла двери своим ключом и, радостно улыбаясь, произнесла: – Сынок, ты можешь мной гордиться, твои грязные деньги пошли на благое дело. Теперь ты можешь к нам вернуться, ты спасешься, как и я! – В смысле? Это большая часть моих накоплений, мама. Верни их, иначе я напишу заявление о краже. – А разве может любимая мама что-то украсть у сына? – беспечно заявила мать, – кто тебе поверит? Хочешь стать посмешищем? Она продолжала улыбаться, но вместо радостного выражения на лице застыл холодный оскал. Егор вскочил, и закричал: – Вон отсюда! И чтобы больше я ни тебя, ни твоих приспешников здесь не видел. Я, как глупый ребенок, поверил, что ты соскучилась, мечтал о нормальной семье. И снова заплатил за это. Хорошо, что только деньгами. – Ты нам никто. Предатель, тебя не за что жалеть. Ты вообще должен платить нам и вымаливать прощение до конца жизни! – мать истошно кричала. В ее глазах не было любви, только ненависть. Егор вытолкал мать и ее спутников за дверь. Закрыл оба замка, зная, что у матери есть ключ только от одного из них. И некоторое время слушал ее истошные крики на лестничной площадке и стуки в дверь.
Утром Егор вышел за дверь, чтобы отправиться на привычную пробежку. У подъезда на скамейке сидела мать с двумя незнакомыми ему мужчинами. Увидев сына, она заголосила: – Вот он! Вот! Кровиночка моя – мамку теперь не признает. Видно, судьба у меня такая, на улице под забором по.мир.ать. Сладко ли тебе спалось, сыночек, пока я пол в подъезде одеждой своей протирала? Егор прошел мимо, стараясь проигнорировать ее крики. Но мать не отставала, ее провожатые тоже. Парень остановился, повернулся и спросил: – Ну, что вам надо? Зачем явились? – Сыночек, ну ты же знаешь, мы делаем взносы. А ты с детства в нашей организации, и знаешь, сколько мы делаем добра. Заплати добровольно. – голос матери из доброго стал каким-то визгливым, – а то и жизнь, и репутацию мы тебе испортим. И дома, и на работе не будет покоя. – А с чего я должен тебе платить, и твоей организации, мама? Это по их вине я много лет был без жилья, нормальной еды и одежды. – Это все потому, что ты никогда искренне не верил, – убежденно заявила мать, – раскайся, пока не поздно. Спасутся только истинные. – Уходите, или я полицию вызову, – произнес сквозь зубы Егор, – ваша организация, насколько я знаю, сейчас вне закона. Троица удалилась. А Егор понял, что буквально взмок от стр.аха. Несмотря на то, что прошло 8 лет, он все еще впадал в панический ужас при виде этих людей. На следующий день Егора к себе вызвал начальник: – Знаешь, я все понимаю, это не мое дело, но ты вообще в курсе, что нам тут все телефоны оборвали по поводу тебя? Это правда, что ты выставил мать из дома, и теперь она живет на улице? – Правда, что я с детства жил в р..ел..иг..иозной организации по ее вине, а нашу квартиру она продала и все отдала ее лидеру. – Слушай, Егор, я не хочу наезжать, но нам насчет тебя звонил крупный клиент. Он не хочет разбираться, просто против, чтобы ты работал на его проектах. Так что, извини, я бы предложил тебе на время отправиться в отпуск или поискать другую работу. Рекомендации мы тебе дадим хорошие, не волнуйся, но проблемы нам не нужны. С работы Егор уволился в тот же день. Не был никакого смысла убеждать начальство в том, что он не мон..стр. В могущественности организации он убедился еще в детстве и юности. Скорее всего, они знали, и где он учился, и где жил раньше. Просто ждали, пока парень встанет на ноги, и сможет стать объектом шантажа. Домой он возвращался пешком, в раздумьях. Зазвонил мобильный телефон, Егор не глядя взял трубку и услышал: – Ну что, это была просто маленькая демонстрация наших возможностей. Но мы можем полностью сломать твою жизнь. Ведь ты предатель и отступник. Хочешь это проверить? – Да идите вы, – заорал в трубку Егор, – я больше не боюсь. – Ну-ну, посмотрим, что ты скажешь завтра. – голос в трубке злорадно хихикнул, – Мы только начали, а ты уже без работы. И не думай, что сможешь нас обойти. Егор сбросил звонок и задумался. Снова переезжать не хотелось. И бросать свою налаженную жизнь он тоже не собирался. Решив оставить все до утра, он дошел до дома, и лег спать. А утром, выйдя на пробежку привычным маршрутом, Егор наткнулся на листовки, расклеенные по всему району. Там расписывались з..вер..ства, которые он якобы творил с животными. Пока парень срывал ненавистные объявления со своей физиономией, мимо прошла соседка, сказав в его сторону: – А с виду казался таким приличным мальчиком. Егор понял, это следующий шаг организации. А что дальше? Они будут над ним издеваться, пока могут? Ну да, случись что с ним, Егором, мать унаследует квартиру. Вот тебе и цель. Нужно было что-то делать. Он снова почувствовал себя беспомощным и маленьким. Стоило вернуться домой, как телефон зазвонил. В трубке звучал все тот же голос: – Ну что, как тебе демо-версия твоей новой жизни, а Егор? Нравится? А скоро соседи сами придут устраивать над тобой суд. Мы еще даже не начали портить твою репутацию по-настоящему. – Чего вы хотите? – Как чего? Ты наш, Егор. Твоя мама еще в детстве привела тебя в организацию. Ты знаешь наши порядки. Плати, и будешь жить. Мы еще и с работой поможем. Вот увидишь, начальник приползет и будет просить тебя вернуться. А хочешь, пойдешь работать в место покруче? – Я ничего не хочу, – устало сказал Егор, – вы можете действовать как угодно, это не изменится. Он положил трубку и понял, что действительно устал. Парень открыл телефон, нашел ближайший рейс в Калининград, купил авиабилет. Квартиру он продаст потом. А сейчас нужно было просто спасать остатки своей жизни. И надеяться, что его еще не скоро найдут мать и ее друзья. Или им просто надоест за ним гоняться. Пусть ищут себе другую жертву. Он свою цену за свободу уже заплатил. Автор: Екатерина Коваленко
DAĞLAR (Dağlara xitabən üçüncü şeiri) Tarix səhnəsində yetişdi zaman, Başlanmış bu çağın mübarək, dağlar! Hələ nə zəfərlər gözləyir bizi, Qutlanmış novrağın mübarək, dağlar!
* * * Dövranın gərdişi döndü, dəyişdi, Davadan doğulan ərlər yetişdi, Didilmiş yaralar tutdu, bitişdi, Üç rəngli duvağın mübarək, dağlar!
* * * Nə vaxtdır yol-iriz bağlı qalmışdı, Qoynunda yağılar məskən salmışdı, Canımı sağalmaz bir dərd almışdı, Sayalı qonağın mübarək, dağlar!
