Əmir Teymurla Şah İsmayılın ulu babası Şeyx Əlinin görüşü
Xoca Əli, Əmir Teymurla yaxşı münasibətlərə malik olmuş və onunla üç dəfə (Ceyhun çayı kənarında, Dizfulda və Ərdəbildə) görüşmüşdür. Sonuncu görüş 806-cı ilin şəvvalında / 1404-cü ilin aprelində baş tutmuşdur
Onun (Şeyx Əlinin) zamanında Səfəvilərin şöhrəti o qədər artmışdı ki, ariflərə və şeyxlərə ehtiramı ilə seçilən Əmir Teymur “Rum qeysəri” üzərindəki qələbədən (1402-ci ildə Əmir Teymurla Osmanlı sultanı İldırım Bayəzid arasında baş vermiş Ankara vuruşması nəzərdə tutulur) sonra Anadoludan qayıdarkən Ərdəbildə olmuş, Xoca Əli ilə görüşüb, Ərdəbil bölgəsində “Həzrət Şeyx Səfi övladına və onun astanasına vəqf olaraq” torpaqlar bağışlamışdı.
Onun fərmanına əsasən, Ərdəbildəki Səfəviyyə xanəgahı “Bəst●” elan edilmişdi: “Əgər bir şəxs min günah etmiş olsa, istər məşriq, istərsə məğrib tərəfdən qaçıb o astanaya pənah gətirsə, həmin müqəddəs rövzədə olduğu və oranı öz iradəsi ilə tərk etmədiyi müddət ərzində amanda olacaqdır”. Teymur həmçinin şeyxin xahişi ilə Anadoludan gətirdiyi minlərlə əsiri azad etmişdi. Azadlığa çıxanların “hamısı Şeyx Səfi ocağının müridlərinə çevrildilər, bir hissəsi Sultan Xoca Əlinin xidmətində qaldılar, qalanları isə öz vətənlərinə getdilər”. Onun kəramətləri və söhbətləri Əmir Teymurun üzərində dərin təsir buraxmışdı…
●Bəst elə bir müqəddəs yer idi ki, təqib olunan bir kimsə orada sığınacaq alsaydı, onu orada həbs etmək mümkün olmazdı. Bu statusu alan məkanlar toxunulmazlıq imtiyazına malik idilər və oraya hökumət dairələri zorakı müdaxilələr edə bilməzdilər…
Mənbələr: Aləmara (Sahib), s.19-26 B.Səfəri. Ərdəbil, s.73; О.А.Эфендиев. Тимур и сефевидский шейх Хадже Али
Şiire her gittiğimde, benim için sonsuzluğa açılan bir orman oldu
Orada oturuyorum, bakıyorum, dertlerimi anlatıyorum, ağlıyorum, sızlanıyorum ve nehirlerin, ağaçların ve kuşların manzarasıyla bir oluyorum.
Ve sık sık perdenin diğer tarafında bir tarla olduğunu ve birinin beni dinlediğini düşünüyorum.
Belki bu asırda belki bu asırdan sonra gelecek biri, belki de başka bir evrende veya başka bir dünyada halihazırda var olan biri.
Bilmiyorum, tek bildiğim
Benim için şiir, varoluş ve varlıkla daha geniş bir ilişki için bir araçtır
Bununla ilgili güzel olan şey, bir kişi şiir yazdığında, “Ben de öyleyim” veya “Ben de öyleydim” diyebilmesidir… Başka nasıl “Ben de öyleyim” veya “Ben de öyleydim” diyebilirler?
Yaşanmış ve yaşanmakta olan tüm hain aşklar arasında, hangi aşk seni var edebilir veya hangi aşk seni aşmamıştır
Hangi aşk dudaklara suskunluk kilidini koymamıştır
Varlığımı ve bütünlüğümü şiirde hissettiğim günden beri, beni gerçekten var edebilecek en büyük aşkın şiir olduğunu anladım.
Səni görən kimi tutulur dilim, Kəlmələr dolaşır biri birinə. Od tutub sevgindən alışan qəlbim, Bilmir necə açsın sirrini sənə.
Gözüm kora dönür, dilimsə lala, Hislərim içimdə boğulu qalır. Uyuyub yenə də şirin xəyala, Qəlbim nağıllardan təsəlli alır.
Gecələr ən şirin anımdır mənim, Hər gecə sabaha ümid əkirəm. Sabah, zəhmətimə kəsilir qənim, Barsız bostanımda əzab çəkirəm.
Hər gün eyni nağıl danışsamda mən, Sənli nağılımdan çox xoşum gəlir. Mənim xəyalımı bəzədikcə sən, Dönüb gözlərimdə dünya kiçilir.
Dünyanın üzünə yaxdığı bəzək, Aşiqin gözünə ucuz görünür. Bu fani dünyanı anlaya bilsək, Eşqin səbəbinə hər şey öyünür. Göyçay şəhəri
Eşqin yolu
“Əvvəl xamdım, yandım, bişdim “ Həzrəti Mövlanə
Dərdə düşdüm, tapılmadı çarə bilən, Öz dərdimlə əriyirdim içimdə mən. İçin- için qovrulurdum öz odumla, Yana- yana çarpışırdım həyatımla. Dedilər ki, “Baba” dağda bir loğman var, Olsa -olsa o, dərdinə çarə tapar. YARADANa dönə -dönə dua etdim, Gecə, gündüz dayanmadan yollar getdim. Axır, çatdım o,loğmanın hüzuruna, Ey nurani, əlac eylə, dedim, ona. O,təpədən dırnağadək süzüb məni, Dedi, sevin, eşq atəşi yaxır səni. ALLAH Vədud ismi ilə səni sevir, Sən də dönüb öz qəlbini Ona çevir! Görkəmindən divanəyə oxşasan da, Məcnunluqdan bir nişanə yoxdur səndə. Sənin sevgin içindədir, qəlbindədir. Alışmağın ilhamında, təbindədir. Yazmaq üçün qələm götür, varaq götür, İlhamlanıb kəlmələrdə hikmət bitir. Vaqif olsan Mövlananın sözlərinə, Alışdıqca, bişmək nəsib olar sənə. Yana- yana dolacaqsan qəlibinə, Bişə-bişə sığacaqsan öz qəlbinə. Bir sehrli qələm verir sənə ALLAH, Sən qələmə YARADANın eşqiylə bax. Onda, sənə hər şey gözəl, pak görünər, Qəlbindəki qaranlıqlar nura dönər. Dinlədikcə, o,nurani loğmanı mən, Anladım ki, xəbərsizəm məhəbbətdən. Dedi, eşqin tərifini bilən yoxdur, Bilən varsa, gözlərində sevgi xordur. Aşiqlərin qəlbindədir vəfa bağı, Bəslənməsə, çəkdirəcək cəfa dağı. Hər alışıb yanan könül aşiq deyil, Külə dönər nəfsə tabe olan könül. Külək külü sovurduqca göyə uçar, Düşər yerə hamı üstə ayaq açar. Şəhvətindən yananların küldür sonu, Könül, saflıq ilə tapar eşq yolunu. Göyçay şəhəri
“Zaur Ustacı tanıyırsan?” – sualına “Süni İntellekt”in cavabı belə olub (Azərbaycan):
-“Zaur Ustac, 1979-cu ildə (əslində 1975. Red.Z.U) doğulmuş bir Azərbaycan şairi və yazarıdır. Ədəbiyyat dünyasında xüsusilə şeirləri ilə tanınır və müasir Azərbaycan poeziyasında əhəmiyyətli bir yerə sahibdir. O, eyni zamanda sosial media vasitəsilə geniş bir oxucu kütləsinə malikdir.”
Ey sevgili, burada acı bir keder olduğunu görmüyor musun?
Binlerce yanan kıvılcım ve soğuk iç çekişler göğsüme yerleşti
Benim için endişelenmediğini biliyorum, ama yine de sana bu kafeste bir aslan, bir sırtlan, bir yılan ve her ormandan bir fare olduğunu söylemek istiyorum.
Korkaklık zamanlarında, burada kimse bir sevgiliyi düşünmez
Onlar için, var olmayanı düşünmemek veya yaratmamak önemlidir
İşte kavga, stil ve sadakat sözcüklerini yok eden eylemler
Asla unutma Sabahı olmayan bir gece bu zamanda kalmayacak
Gözlerini kapattığında, ay her zamanki gibi karanlığı aydınlatacak
Gözlerini açtığında, burada her gecenin bir sabahı olacak
Güneş hala aynı güneş
Varlığım ve yokluğumla şaşırma
Bahar artık duvarın diğer tarafında olabilir ve ben bahar esintisinden uzak olabilirim
Burada, bu dar kafeste, dışarıdaki soğuk bir donda, hala dallardan düşen sarı yaprakların hüznünü çekebilirim
Ve belki de senin için burada benden ayrı olmak çok kolaydı
Belki de burada bu aşk tarafından harap olmaya devam edeceğim
Dudaklarım sessizlikte kilitlenebilir
Anlatılmamış hikayelerimi ve yaşanmamış günlerimi yaşayamayabilirim
Eğer bu aşk beni mahkum ettiyse hayatımın geri kalanını bir kafeste yaşamak için, kaderimi kabul ediyorum.
Şimdi beni terk etmenin zevkiyle hayattasın
Unutma!
Seni kendinden ayırıyorlar, sen sen değilsin, asıl sorun burada, en büyük acı burada.
P.S.Bu mektupta anlatmak istediğim şey, kaderin bizim için her zaman bir planı olduğunu ve arzularımıza cevap verecek olan yanımızda olmasını istediğimiz kişi veya kişilerin, gelecekte yaşamayı umduğumuz günlerde beklediğimiz insanlardan farklı kimliklerle farklı yerlerde var olabileceğini ve umudun her zaman bir yerlerde olduğunu hatırlatmak.
Evet, biz sadece bir nefesiz ve o nefesin tek sahibi Yaratıcı’dır ve Yaratıcı kesinlikle deneyimlediklerimizden çok daha fazlasını içeren bizim için güzel planlara sahiptir.
18-ci və 19-cu əsrlərdə rus dilinə keçmiş türkizmlərdən nümunələr
Söz mübadiləsi, xüsusən türkizmlərin rus dilinə keçməsi prosesi 18-ci və 19-cu əsrlərdə də davam etmişdir. Həmin mərhələdə bu proses daha yeksək vüsət almışdır. XVIII век
баклажан
башка
игрений
изъян
кабан
кадык
камыш
карандаш
кибитка
парча
плов
сурок
сычуг
тормоз
туша
ханжа
бакалея
дымка (ткань)
пай (доля)
тюк
шаровары
балык
буран
ералаш
кутерьма
чинар Слово кабан широко распространилось в русском языке, где оно постепенно вытеснило исконное слово вепрь в сферу поэтической лексики. Слово карандаш в тюркских языках было вытеснено арабским словом калем (qələm).
XIX век
айда
Алыча (alça)
балбес
карапуз
чебурек
кетмень
кизил
кобура
папаха
сарыч
тюбетейка
хурма
чекмень
якшаться
люля-кебаб
чурек
тахта
байджарах Такие слова, как алыча, архалук, башлык, зимбиль, кунак, папаха, тулук, чохом, чурек, чуха, вошедшие в русский литературный язык в период вхождения территории Закавказья в состав России, могут, учитывая культурно-исторические связи и семантику слова, являться азербайджанизмами — тюркизмами, заимствованными из азербайджанского языка.
Sevirsənsə bilinəcək, gizləmə Heç kəsdən də kömək, vəfa gözləmə. Sən alçalma, kölgə olub izləmə Öz-özünə sədaqətdi məhəbbət!
Yanırsan yan, tüstülənmə, alışma, Öz sevgini kimə gəldi danışma. Bu bəladan sağalmağa çalışma, Haqqdan gələn gözəl dərddi məhəbbət…
Yolüstü mənzil
Bu dünya bir qəfəsdi, Burda bizi yaşadan Məhəbbətdir, həvəsdi.
Bu dünya bir qəfəsdi, Ruhumuz nurdu, səsdi, Getmək, qalmaq sərbəsdi.
Bu dünya bir qəfəsdi. Özü gələndə tərsdi, Özü gedəndə tərsdi.
Fikrət bu qədər bəsdi. Qəfəs yolüstü mənzil… Gələn, gedən nəfəsdi.
Tale Mənimlə Oyun Oynayır
Tale mənimlə oyun oynayır Tale bir zər atdı Zəri şeş-beşdi… Vaxt keçdi… Bir ömür verdi əvvəli sirdi. Yolu cəbrdi, Şərti səbirdi. Dayanacağı qəbirdi, Sonu yenə əvvəli kimi birdi, Sirdi, səbirdi… Mən də zər atdım, Zərim sə… birdi… Əşi axırı birdi…
“Zaur Ustacı tanıyırsan?” – sualına “Süni İntellekt”in cavabı belə olub (ingiliscə):
-“Yes, Zaur Ustac is an Azerbaijani poet, writer, and publicist known for his literary contributions, including poetry, prose, and journalistic work. His works often explore themes like patriotism, Azerbaijani culture, and history. He’s regarded for his dedication to promoting Azerbaijani literature and has been active in various cultural initiatives.
If you need more specific details or works by Zaur Ustac, feel free to ask!”
USTACAM Müzəffər ordunun şanlı əsgəri, Ərənlər yurdunun ər övladıyam! Zalımın zülmünə təhəmmülüm yox, Babəklər yurdunun hürr övladıyam! * * * Ustadım Nəsimi, sözümüz sözdü, Ədalət, həqiqət bağrımda közdü, Ziyadar dühası bir deyil, yüzdü, Mövlalar yurdunun nur övladıyam! * * * Dərvişəm, müqqəddəs sayılır təkkəm, Hülqumdan yuxarı dayanır öfkəm, Od, ocaq diyarı tanınır ölkəm, Alovlar yurdunun nar övladıyam! * * * Unutma, şah babam Xətai başdı, Nadir şah, mətədə tərpənməz daşdı, İlham, nə keçilməz sədləri aşdı, İgidlər yurdunun nər övladıyam! * * * Tarixdə Nəbisi, Koroğlusu var, Gen dünya yağıya daim olub dar, Düşmən qarşımızda yenə oldu xar, Aslanlar yurdunun şir övladıyam! * * * Göydən Yer üzünə ərmağan, payam, Gündüzlər Günəşəm, gecələr Ayam, Ən parlaq ulduzdan törəyən boyam, Ozanlar yurdunun sirr övladıyam! * * * Ustacam, vətənim vətən içində, Axıb duruluruq zaman köçündə, Min bir anlamı var, adi “heç”in də, Aqillər yurdunun pir övladıyam!
DAĞLAR (Dağlara xitabən üçüncü şeiri) Tarix səhnəsində yetişdi zaman, Başlanmış bu çağın mübarək, dağlar! Hələ nə zəfərlər gözləyir bizi, Qutlanmış novrağın mübarək, dağlar!
* * * Dövranın gərdişi döndü, dəyişdi, Davadan doğulan ərlər yetişdi, Didilmiş yaralar tutdu, bitişdi, Üç rəngli duvağın mübarək, dağlar!
* * * Nə vaxtdır yol-iriz bağlı qalmışdı, Qoynunda yağılar məskən salmışdı, Canımı sağalmaz bir dərd almışdı, Sayalı qonağın mübarək, dağlar!
