Etiket arxivi: MUSA ASLANXANLI

NAĞILLARDAN GƏLMİŞ BİR PƏHLİVANDI…

RƏSUL RZA

NAĞILLARDAN GƏLMİŞ BİR PƏHLİVANDI…

Varmı dost ünvanı… bir soraqlayım

Uzaq- unudulmuş xatirələrdən…

Bəlkə bir dəyərdi, uzaqlaşmışıq,

Yazaq unudulmuş xatirələrdən…

Ayaqlanan haqdı, tapdanan gerçək,

Ağrıyan yaddaşdı, inləyən ürək…

Unutqan olduqca, billəm, gələcək

Qınaq  unudulmuş xatirələrdən…

Bu misralar  “Xatirələrdən” şeirimdəndi.  Əslində xatirələr yaşayir və bizi yaşadır, unudulmur… Əlçatmaz olsa belə… Həyatın qəribəlikləri az deyil…

“Ad gunləri qarşıdadı”kitabımıda “Müəllifdən” başlıqlı hissədə tanıdığım, ustad bildiyim sənət adamlarından, qələm dostlarımdan da söz açmışam…

“1973-cü il… Yаdımdаdır… Yаzıçılаr Ittifаqındа «Gənclər günü»ndə yеni yаzılаr охunub müzакirə оlunurdu… Оrаdа rəhmətliк Хəlil Rzа Ulutürк bir nеçə şеrimi və bir şеirimdəкi:

Sulаr təlаtümlənib,

Dаşdı, qаbаrdı yеnə.

Yəqin nеftçilərdi,

tullаyıblаr qоrхunu

yеnə аğr dаş кimi

bu dənizin dibinə.

Misrаlаrımı bədii tаpıntı кimi qiymətləndirdi” Bu misraların Xəlil Rza Ulutürkün ruhuna yaxın olduğunu sonralar anladım… Qorxuya qalib gəlmək… mübarizələrdən-sınaqlardan keçən ömür sahibi olan ustad mənim bu kiçik uğurumu dəyərləndirdi. Kitabda bu xatırlamadan sonra yazmışam:

“Ədəbi nəsil оlаrаq хоşbəхtliyimiz оndаdır кi, sаdə, sаdə оlduğu qədər də dərin düşüncələrin bədii ifаdəsi оlаn Rəsul Rzа pоеziyаsındаn müəyyən örnəкlər götürə bilmişiк.” “Ad günləri qarşıdadı” Bakı-2006

Bu fikir mənim ədəbi taleyimdən yol kimi keçir Universiteti təzə bitirmişdim. Bakıda qalmaq imkanı da tapa bilərdim, ancaq bir dolaşıq xəstəlik buna imkan vermədi… Rayona qayıtmalı oldum. Yazı-pozu işi arxa plana keçdi. Köhnə yazılarım məni özünə çəkirdi, ancaq yeni nəsə yazmağa maraqlı olmurdum, bu istəyimi sadəcə boğurdum. İmkan olduqca önəm verdiyim müəllifləri oxumaqla mənəvi aclığımı dayandırırdım. Məmməd Araz, Bəxtiyar Vahabzadə, Xəlil Rza Ulutürk bu sirada idi…

Bir gün hələ 60-cı illərdən adı dünya ədəbiyyatı səviyyəsində tanınan ustad şair Rəsul Rzanın “Seçilmiş əsərləri”nə üz tutdum. İndi mən Rəsul Rzanı müəyyən problemlərlə, bəlkə də həyatın hər sahəsində çatışmazlıqlarla qarşılaşan oxucu kimi oxuyurdum.Bu poeziya iradə və dözüm aşılayırdı. Bu, həyatımızda qarşılaşdığımız çeşid-çeşid problemlərlə mübarizə poeziyası idi. Bəlkə də bu mətnlərə yanaşmam bir qədər dəyişmişdi.Bilmirəm.Əvvəl oxuduğumdan fərqli çox-çox yeni mənalar tapırdım. Bu, bir başqa xəzinə idi.. Sabir idi, Mirzə Cəlil idi, ən əsası, sağlam düşüncə qaynağı idi. Qafiyəpərdazlığa qarşı olması da yaxşı ovqat yadırdı.Bu poeziya məndə belə fikirlər körükləyirdi: Yox, qələm qüdrətli vasitədi. Bədii ədəbiyyat özümüzü silkələməkdi, düzgün yol seçməkdi, sınaqlara hazırlaşmaq, tarixə, yaddaşa qayıtmaqdı. Rəsul Rza poeziyası bizi məhz bu hədəflərə aparan poeziyadı.

Şairin ictimai məzmunlu, satirik- tənqidi ruhlu şeirləri qəlbimə yatır, məni həyata, mübarizəyə, sənətə səsləyirdı

Kimi təzə paltardan qorxur,

Kimi kəfəndən.

İskəndəri soruşdunuz məndən?

İskəndər içərdi,

Ləqəbi də Kefli İskəndərdi.

Gecə-gündüz düşündürərdi onu

Diri ölülərin dərdi.

Yoxsa o da nə qəmlənər,

Nə içərdi.

Ömrü ölülər içində

Sakit-səssiz keçərdi.

Qınamayın İskəndəri.

Yaman olur anlamaq dərdi.

Bu bir həyat həqiqəti deyilmi? Faciələrimizin izahı deyilmi?

Şair “Mən torpağam” şeirındə

insana, soydaşına arxalanır,maddi və mənəvi zənginliklərə güvənir

Mən torpağam, məni atəş yandırmaz;

tərkibimdə kömürüm var,

külüm var.

Mən baharam çəmən-çəmən

Çiçəyim var, gülüm var.

Mən küləyəm, əsməsəm,

kim bilər ki, mən varam.

Mən buludam, səhraları susuz görüb,

ağlaram.

Mən ürəyəm, döyünməsəm

ölərəm.

Mən insanam,

sadə insan əlinin

yaratdığı nemətlərlə öyünməsəm,

ölərəm.

Mən işığam – qaranlığın qənimi.

Mən insanam,

daşıyıram qəlbimdə

dünyaların sevincini, qəmini.

Maraq dolu gözəm mən,

baxmaya bilmərəm.

Qarlı dağdan süzülən çayam mən,

axmaya bilmərəm.

Mən insanam,

vətənim var, elim var.

Ən böyük həqiqəti,

azadlığı, məhəbbəti, nifrəti söyləməyə qadir olan

dilim var.

Mən bir qranitəm ki,

hər parçamda duyulur

bərkliyim,

döyüşdə möhkəmliyim,

ülfətdə kövrəkliyim.

Mən insanam, ülfətsiz –

Ölərəm.

Məhəbbətsiz, nifrətsiz –

Ölərəm.

Mən bulağam,

tapşırıqla axmıram.

Mən həyatam,

Həmişə yoldayam;

nəfəsdəyəm, arzudayam,

baxışdayam, ürəkdəyəm, qoldayam.

Mən torpağam, nemətimi, varımı

zəhmət sevən insanlarla bölərəm.

Mən ürəyəm, doyünməsəm

ölərəm.

Bu torpaq Vətən törpağıdı. Xalqı ilə, yaşanan dəyərlərlə bir, sevilən, qorunan torpaq. Şair Vətən sevgisini o torpağın dərinliklərindən süzülüb gələn bulaqlara bənzədir. Sevgi tapşırıqla olmur…

Mən bulağam,

tapşırıqla axmıram.

Bu şeirdəki insana güvənmək, onunla bir yolda olmaq da bir başqa dəyərdi…

Şeirlərində Vətən sevgisindən yaranan, torpaqla bağlı narahatlıq da var:

Nəsil-nəsil qəlbimizdə yaşayır

onu itirmək qorxusu…

Bu narahatlıq heçdən yaranmamışdı. Enişli-yoxuşlu tariximizdən gəlirdi.

Deyəsən,bu poeziya məni qələmə, yazıya-pozuya qaytaracaq… Qayıdacağam… Belə düşüncələr bürümüşdü məni o vaxt…

Şuşa sevincini yaşadığımız bu çağlarda Ustadın “Şuşam mənim” şeirini xatırlamaq yerinə düşər.

Sinəsi qabarıq,

Nağıllardan gəlmiş

Pəhlivandı Şuşam mənim.

Mərdliklə, gözəlliklə

Qoşam mənim…

Tarix sənin

Torpağında, daşındadır,

hər yan-yörən,

hər dolayın,

hər cığırın

Azərbaycan-Vətən dadır.

…Sənə əyri baxanları

Qəzəbinlə külə döndər,

Yaxıb-yandır.

Uğurlarımız davamlı olar, İnşallah!

Rəsul müəllimi ilk dəfə harda, nə vaxt gördüyümü xatırlayıram. O vaxt birlik yox, ittifaq adlanırdı. Yazıçılar İttifaqı… Şeirləri kimi dolu, təmkinli bir şəxsiyyət görmüşəm. Asta, sakit danışığı yadımdadı. Bəlkə də hər söhbətə qarışmazdı. Əsas mətləbdən kənar danışmağı sevməzdi. Yerində, gərəkli sözünü deyən şəxsiyyət idi. Şeirləri kimi idi… Zaman və gərgin yaradıcılıq yolu da təsirsiz keçməmişdi…

O görüşdə, əslində mən bir dinləyici kimi iştirakçı idim… Ustad bir az bədii ədəbiyyatla bağlı, istedadlı gənclərlə bağlı danışdı, bir az da bağda işləməyindən söz açdı. Sakit, təmkinli, ucuz söz-söhbətdən uzaq, siradan olmayan bir insan kimi yaddaşıma həkk oldu. Elə o ilk görüşdə Rəsul müəllimin uzaq yollar keçib gələn, sayğı və diqqətlə qarşılanmalı bir ustad olduğunu anladım… Bir dəfə ümumi hal-əhvaldan sonra özümdə cəsarət tapıb:

-Sizin bir vaxt qayğı göstərdiyiniz, xeyir-dua verdiyiniz Fikrət Qocadan, İsa İsmayilzadədən indi qayğı görənlərdən biri mənəm-. dedim. Maraqlandı.

-Bir şeir oxu-, dedi.

Tutuldum. Bilmirəm nədənsə təzəcə yazdığım bir təbiət şeirımi yada salmağa çalışdım Şeirin yadımda qalan bir hissəni dedim.

Кüləкlər üfürür, аçılır

“nənəm uç” cücüsütəк

çiçəкlər…

Yаyılır bаhаrın

qаyğılаrı аğаc-аğаc.

Fiкir uçur, хəyаl uçur.

Üstüm-bаşım puçur-puçur…

Rəngli tüstüləri vаr

bаhаr qаyğlаrının…

Fikirlərmi, xəyallarmı

əlvаn, zərrin…

Içindən кеçirəm

аğmtıl, çəhrаyı

tüstülərin…

Yаzın кələ-кötür səmаsındа

Səndələyir günəş.

Dərələrdən bоylаnır çən…

Bаşımın üstə

tumurcuqlаyır hаvа,

yаğış bаşlаyаcаq, dеyəsən…

-O bir neçə misradan da bilinir, yaxşı şeirdi-,dedi.

Rəsul müəllimin şeirləri bizimlə yol gedir… Həqiqətdə, bizdən irəlidə gedir. Bizi bu yolda reallığı görməyə və göstərməyə… ictimai eybəcərliklərə qarşı mübarizə aparmağa, müstəqilliyimizi qorumağa səsləyir. Bizim də mübarizənin ən ön sıralarında olmağımızı istəyir. Mən o qənaətə gəldim ki, Rəsul Rza ədəbi məktəbindən keçmədən ciddi bədii ədəbiyyatla məşğul olmağımız mümkünsüzdü. Onun sərbəstdə yazdığı şeirlər heca şeirimizin də məna-məzmun çəkisinə, silqətinə müsbət təsir göstərib.

Ustad şairin dünyaya gəldiyi ay- may baharın ən gözəl çağıdı. İllər öncə, bahar ayında yazılmış, bayaq xatırladığımız şeiri bütöv halda Sizlərə təqdim edirəm.Ustadın ad gününə təsadüf edir… Ruhu şad olsun…

BАHАR QАYĞILАRI

Кüləкlər üfürür, аçılır

“nənəm uç” cücüsütəк

çiçəкlər…

Yаyılır bаhаrın

qаyğılаrı аğаc-аğаc.

Fiкir uçur, хəyаl uçur.

Üstüm-bаşım puçur-puçur…

Rəngli tüstüləri vаr

bаhаr qаyğlаrının…

Fikirlərmi, xəyallarmı

əlvаn, zərrin…

Içindən кеçirəm

аğmtıl, çəhrаyı

tüstülərin…

Yаzın кələ-кötür səmаsındа

Səndələyir günəş.

Dərələrdən bоylаnır çən.

Bаşımın üstə

tumurcuqlаyır hаvа,

yаğış bаşlаyаcаq, dеyəsən…

Аğ yеlкəndən biçilmiş

кöynəyimə

dоldurmuşаm bаhаrı…

Аrхa bənzəyərmi

Аlnımın-

ömrümün qırışlаrı.

Bu qırışlаrdа işıq,

Bu qırışlаrdа zаmаn…

Bаşımın üstə yеnə günəşi görürəm:

nəzərlərini аyırmаyır

bаhаr rənglərindən,

göy оtlаrdаn, аğаclаrdаn,

tоrpаqdаn…

Müəllif: Musa ASLANXANLI

                     AYB-in üzvü. Prezident təqaüdçüsü.

MUSA ASLANXANLININ YAZILARI

PDF>>>ZAUR USTAC UŞAQ ŞEİRLƏRİ

PDF: >>>>> ZAUR USTAC “QƏLƏMDAR-2”

PDF>>> ZAUR USTAC “BB” KİTABI

>>>> ƏN ÇOX OXUNAN HEKAYƏ <<<<

ZAUR USTACIN SATIŞDA OLAN KİTABLARI


YAZARLAR.AZ

===============================================

<<<<<< WWW.USTAC.AZ və  WWW.BİTİK.AZ >>>>>> 

Əlaqə:  Tel: (+994) 70-390-39-93     E-mail: zauryazar@mail.ru

BƏXTİYAR MÜƏLLİM YERİ GƏLƏNDƏ ONUN  ŞEİRLƏRİNDƏN ƏZBƏR DEYİRMİŞ – MUSA ASLANXANLI

ŞAHMAR ƏKBƏRZADƏ – ŞAİR-PUBLİSİST.

BƏXTİYAR MÜƏLLİM YERİ GƏLƏNDƏ ONUN  ŞEİRLƏRİNDƏN ƏZBƏR DEYİRMİŞ

 ŞAHMAR ƏKBƏRZADƏ 80

Həmrəyliyimiz, Birliyimiz, Azadlığımız, Bütövlüyümüz uğrunda yaşanan ədəbi ömür… Səksən illiyindən, yubiley ilindən keçirik bu ömrün…Ruhu şad olsun!..

Şahmar müəllim sevgi poeziyası ilə ədəbiyyata gəlib desəm, bəlkə də səhv etmiş olmaram… Oxucu sevgisi qazanan şeirlərlə gəlib desəm, yenə bir-birini tamamlayan fikirlər söyləmiş olaram…

Onun ilk oxuduğum şeirlərinə əsaslanıb bu fikri yazıram… Ancaq elə yaradıcılığının  ilk illərindən onun Vətən, dövlət, xalq sevgisi gur, çağlar bir ömrə çevrildi,  bu ömür misra-misra, dalğa- dalğa ömrümüzə qarışdı…Bu ömür Vətən müharibəsində qazandığımız qələbəyə də mənəvi töhfəsini verdi… Bu ömür qardaş ölkələrdən gələn yardımlarda da göründü…

Şahmar milli maraqlarımıza, tarixi dərdlərimizə söykək şeirləri ilə, ədəbiyyatımıza yeni bir nəfəslə gəldi. Türk xalqlarının birliyinin qorunmasının gərəkliyini, bir-birinə qılınc çəkən qardaş millətlərin faciəsini dilə gətirdi…

Utanım yerinə Əmir Teymurum,

Əzdin Bəyazidi, qırdın Tatarı…

Sənin zəfərinlə sındı qürurum,

Yadlara qul oldu yurd balaları..

Şah babam Xətayi, ey Sultan Səlim,

“Çaldıran” deyəndə odlanıram mən..

Əsrlər keçsə də düzəlmir belim,

Sizin yerinizə utanıram mən..

Böyük məclislərdə, 1989-cu ildə Qırgızstanda keçirilən bir yubiley düzənindəki çıxışı ilə türk dünyasının böyük təəssübkeşi kimi tanındı. Türkiyəli qələm adamları: Şahmar bizim sərhədsiz ruhumuzdu- dedilər. Bizim deyəndə, əlbəttə, bütöv türk dünyası nəzərdə tutulur.

Bəxtiyar Vahabzadə, Məmməd Araz, Xəlil Rza Ulutürk poeziyasından keçib gələn vətəndaş yanğısı Şahmar Əkbərzadə şeirində özünəməxsus ifadəsini tapdı.Hətta Bəxtiyar müəllim yeri gələndə Şahmarın şeirlərindən nümunələri əzbər deyirmiş…

Torpaqlarımızın işğalına etraz şair harayına çevrilir, özünü, soydaşlarını ittihama çevrilir, yanar ürəkdən qopub gələn şeirlərə çevrilir… Arada nisbi sakitlik yarananda, özü-özü ilə tək qalanda yenə sakitləşmir:

Qırxqız dərdin dənizləşir,

Gəlin qayan kənizləşir.

Ta Şuşan da Təbrizləşir,

Döy başına, yan, ay Şahmar!

Bəzən dərdini-kədərini də dünyaya ünvanlayır, zülmü, əzabı insanlardan əsirgəməyən dünyaya “sağ olsun deyir,minnətdarlıq da bildirir”, bəs bu necə sağ oldu, necə minnətdarlıqdı?..

Zülmümü taxtından heç endirmədi,

Dərdimin gözünü nəmləndirmədi.

Sağ olsun, qəmimi qəmləndirmədi,

Mindirdi qəmimi hörmətə dünya.

Cövrümə olmazın hörmət eylədi,

Cəfamı ağ günə qismət eylədi,

Neçə yurd-yuvamı qürbət eylədi,

Tanıtdı yaxamı qürbətə dünya.

Vətəndaş qayğılarının, narahatlığının, etrazının lirika vasitəsi ilə ifadəsi Şahmar Əkbərzadə şeirində örnək sayılacaq səviyyədədi. Şahmar Əkbərzadə poeziyası dəyərlər uğrunda mübarizə poeziyasıdı…

Adamlar itirir adamlığinı,

Adam təlxək olur, Allah amandır!

…Pulla böhtan deyən böhtançıya bax,

Böhtan çörək olur, Allah amandır!

   Yaxud:

Hanı dinimizi bayraq edənlər,

Yanan yox o əsir məbədə, Allah!

Cihaddan yayınıb Həccə gedənlər

Səndən nə istəyir Kəbədə, Allah?

Şeirlərində mürəkkəbi qeyrət olan qələmdən, min kişiyə papaq olan qadın,qız ləçəyindən yazır… Tariximizə nəzər salır, sanki bu günümüzü də görür, bizdən ayıqlıq, sayıqlıq istəyir:

Gizli tələ qurur ölkə ölkəyə,

Dövlət ovlamağa dövlət axtarır.

90-cı illərin əvvəlində gedən Qarabağ döyüşlərinə münasibət bildirir. Çəkinmədən, cəsarətlə gerçəkliyi yazır. Bizi silkələyir, haqlı olaraq, bizdən baş verənlərə tənqidi münasibət istəyir. Mühitin saflaşmasına ehtiyacdan yazır:

Haqq savaşı dönüb alış-verişə,

Kasıb-kusub mat qalıbdı bu işə.

Aman Allah, döyüşə bax, döyüşə,

Satqınıyla qəhrəmanı bilinmir…

“Armud ağacı” şeiri Mirzə Ələkbər Sabirin nəfəsi duyulan şeirlərindəndi, “özümüzə əngəl kələf” olmağımızı, nöqsanlarımızı dilə gətirir. Bu şeir özünüittiham, özünütənqid və duruluğa çağrış şeiri kimi dəyərlidi…

Lirik duuğuların təravətli ifadəsı, dil gözəlliyi, incə duyum Şahmar Əkbərzadəni klassiklərlə bir sıraya gətirir.

Xəlqi ifadələr, könül çırpıntılarının bədii təqdimi oxucunun varlığına yol tapır, nə vaxtsa yaşadığı kövrək duyğuları ona yenidən yaşadır.

Sənin tilsimindən çıxa bilmirəm,

Neyləyim bu eşqi boğa bilmirəm,

Yolundan gözümü yığa bilmirəm,

Gözdağın mənimdir, gözün özgənin.

…Şahmara vəfandan cəfan nurludur,

Baharın şaxtalı, yayın qarlıdır,

Həsrətin özündən etibarlıdır,

Həsrətin mənimdir, özün özgənin.

Sevgisində Fərhad kimi fədakardı, sədaqətlidi Şahmar.

Məndən küsmə, gül nəfəsin tövşüyər,

Sənə baxıb bənövşələr pörşüyər,

Dayan, gülüm, qədəmlərin üşüyər,

Kirpiyimi qədəminə sərim qoy.

Əksər şeirlərində xalqın dərdini, güzaranını dilə gətirir, çoxları bunu yazmağa bəlkə də cürət etməz, ancaq Şahmar yazır:

Qanun-qaydalarla özəlləşir qəm,

Qızıllar cəhənnəm, dollar cəhənnəm,

Samana çevrilən pullar cəhənnəm,

Ülfətə girişir inflyasiya.

Ana haqqı-tanrı haqqı deyib ulu babalarımız. Şahmar dörd misralıq şeirində ana itkisinindən yazır. Yaxından, uzaqdan keçən yolçulara xitab edir… Burada onu, anasının pak ruhunun keşiyində dayanan bir oğul kimi görürük…

Yolçu, ayaq saxla bircə saniyə!

Demirəm yanğıma gözündən yaş tök…

Anamın pak ruhu şad olsun deyə,

Gedib öz ananın önündə diz çök!

Bu misralarda ana qədri bilən, başqalarından da bu münasibəti gözləyən oğul var, insanlıq, böyüklük, ululuq var-Şahmar var…

Şahmar Əkbərzadə şeirinin məna-məzmunu, dil-üslub incəliyi, səmimiyyəti, Vətən qayğıları ilə sözün həqiqi mənasında, klassik qələm sahibinə çevrilir…

Sözümü Şahmara həsr etdiyim misralarla tamamlamaq istəyirəm:

Əsgərləri sətir-sətir,

Döyüşdə sərkərdə-Şahmar.

Haqqı dedi, hər məclisdə

Əl uzatdı mərdə Şahmar…

Fikir, qayğı  şələ… çəkdi,

Çox mətləbi zilə çəkdi…

Dərdlərini elə çəkdi,

Dərd olmadı dərdə Şahmar…

Yolum yurda, doğma yerə,

Öndə çaylar, körpü, bərə…

Gedəm üzü üfüqlərə,

Bu yol, bu mən, bir də Şahmar…

Olsun, bu yol demə indı,

Yoxuşluqdu, yenişlikdi…

Göydü, göydə genişlıkdi,

Yoldu, izdi yerdə Şahmar…

Müəllif: Musa ASLANXANLI

                     AYB-in üzvü. Prezident təqaüdçüsü.

MUSA ASLANXANLININ YAZILARI

ŞAHMAR ƏKBƏRZADƏNİN YAZILARI
“YAZARLAR”  JURNALI PDF


YAZARLAR.AZ

===============================================

<<<<<< WWW.USTAC.AZ və  WWW.BİTİK.AZ >>>>>> 

Əlaqə:  Tel: (+994) 70-390-39-93     E-mail: zauryazar@mail.ru