www.USTAC.az

Musa Aslanxanlı – Rəhmətlik Allahverdi Mehdiyevi xatırladım…

İyun 26, 2024 www.bitik.az Bir şərh yazın

Rəhmətlik Allahverdi Mehdiyevi xatırladım…

Allahverdi müəllim xeyirxah insan, Azərbaycan maraqlarını bütün başqa maraqlardan üstün tutan şəxsiyyət, yüksək mənəvi dəyərlərə sahib, ərəb dilinin incəliklərindən xəbərdar, hətta ilk baxışda nəzərə çarpmayan keyfiyyətləri ilə yaddaşımızda yaşamağa haqqı olan bir ziyalı idi.
Allahverdi kəndimizin-Böyük Mərcanlı kəndinin böyüklərinin də, cavanlarının da dilində adı hörmətlə çəkilən, ağsaqqallığı, müdirikliyi ilə tanınan, təhsilə dəyər verən Məhəmməd kişinin ailəsində böyümüşdü…
Bu ailə kəndimizin fəxr etdiyi ailələrdən idi… Ailələrə, gənclərə elm-təhsil yolunu göstərən önçül bir ailə idi…
Allahverdi müəllim ADU-nin şərqşünaslıq fakültəsini bitirmiş, “Azərbaycan” qəzetindən öncə, Liviyada tərcüməçi işləmişdi… Radioda ərəb verlişləri redaksiyasında çalışmışdı. Onun haqqında ilkin məlumatım bu qədər idi…
2006-cı ildə “Ad günləri qarşıdadır” kitabım çap olunmuşdü. Tələbəlik illərindən tanıdığım, otaq yoldaşı olduğum “Azərbaycan” qəzetinin baş redaktoru Bəxtiyar Sadıqov kitabla tanış oldu, məni təbrik etdi.
Deyim ki, kitabdakı “Ad günləri qarşıdadır” poemam Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Vəzir Orucova həsr edilib. Vəzir Orucov haqqında “Azərbaycan” və başqa qəzetlərdə çıxan məqalələri oxuyandan sonra bu poemanı yazmışam… Yeri gəldi, bunları da Bəxtiyar müəllimə dedim.
Bəxtiyar müəllim:
-Bu kitab haqqında bizim qəzetdə də bir yazı getsin,- dedi.
Bundan sonra qəzetin şöbə müdiri Allahverdi müəllim də bizimlə həmfikir oldu.
Ancaq mən narahat idim… Bu qəzet ədəbiyyatyönlü deyil, Allahverdı müəllim də müəyyən bir çərçivədə bu kitabın əsas cizgilərini ifadə edə biləcəkmi?.. Onun ədəbi nümunələrə münasibəti haqda da geniş məlumatım yox idi.
Sonra Allahverdi müəllimlə görüşəndə məni heyrət bürüdü. Bu halı mənə yaşadan bu addamın bədii əsərə diqqəti, möhkəm yaddaşı idi… Ən yüksək mənəvi dəyərlərin üzərində möhkəmlənmiş yaddaşı… Məlum oldu ki,o, hətta sevimli şairimiz rəhmətlik İsa İsmayılzadənin radioda məndən bəhs etdiyi verilişə çox diqqətlə qulaq asıb. Və o veriliş bütün təfərrüatı ilə onun yadındadı… Mən özüm bu verlişə çol şəraitində, kəndimizdə tut bağında- səsucaldıcı radiodan qulaq asmışdım.
Məlum oldu ki, kitabda gedən ictimai məzmunlu şeirlər onun yaddaşına hopur, belə şeirləri daha çox qiymətləndirir:

-Bir yоl vаr-dirənir dаşа, qаyаyа,
Bir çаy vаr-bаğrımın bаşındаn кеçir…
Хаlqın bölünməsi sоyuq su оlub,
Хаlqın süfrəsindən, аşındаn кеçir!..

Dоst оlаn, lаyiqdi dоstа tən gələ,
Nə çох yоlumuzа qurulub tələ…
Gör, кimlər dəyirmаn işlədir hələ,
Gör, кimlər dəyirmаn dаşındаn кеçir!.

Bölündüк düşmənin məhаrətindən,
Nаmərdin bulаnıq хаsiyyətindən…
Аrаz Pyоtrun vəsiyyətindən,
Nаdirin gözünün yаşındаn кеçir!..

Bəli, sui-qəsd nəticəsində öldürülən, Azərbaycanın bütövlüyünə çalışan Nadir şahın kədəri, göz yaşları hələ də xalqımızın ürəyini dağlayır,- dedi…

-Аtа оcаğınа аrха çеvirmə,
Кəsib hər tərəfi, yаnı sоyuqlаr.
Isti оcаqlаrı suyа qərq еdir,
Хаlqı кi düşünmür qаnısоyuqlаr!..

Şəxsi maraqlar var, gizlənib tində,
Milli iradəsi, milli dərki yox…
Оğrulаr bаşlаyаr öz оbаsındаn,
Yахındı, uzаqdı оnа fərqi yох!..

Allahverdi müəllim çox sakit bir səslə:
-Dəqiq ifadələrdi,-dedi.
Allahverdi müəllim sonra kitab haqda “Yurd nisgilli misralar”ı yazdı:
“Musa Aslanxanlının imzası ilə oxucular çoxdan-ötən əsrin 70-ci illərindən tanışdılar. O vaxtlar gənc şairin mətbuatda ara-sıra görünən şeirləri ədəbi ictimaiyyəin diqqətini cəlb etmişdi. Xüsusi ilə “Pıçıltı-pıçıltı açir çiçəklər “ şeiri rəfbətlə qarşılanmışdı. Şeirdə ürəkoxşayan sətirlər vardı:

Bir vахt bu yеrlərə bir qız gələrdi,
Necə bəzənərdi göy biçənəкlər!..
Indi bu yеrlərdə susun, dinməyin,
Pıçıltı-pıçıltı аçır çiçəкlər…”

Əziz oxucular, dəqiqlik üçün deyim ki, mənim mərkəzi mətbuatda ilk şeirim 1968-ci ildə “Azərbaycan gəncləri” qəzetində çap olunub. “Yağış yağır, ay gülüm.” Oxucu məktubları da almışam… Təəssüf ki, Allahverdi müəllimə bu haqda mən məlumat verməmişdim.

Allahverdi müəllimin məqaləsindən: “Necə oldusa, Musa uzun illər poeziyadan uzaq düşdü. Amma qayıtdı. Qayıdanda isə dövr tamam dəyişmişdi. Vətənin başı üstünü qara buludlar almışdı. Qarı düşmən baş qaldırıb varlığımıza qənim kəsilmişdi. Vətənin dilbər guşələri yadların əlinə keçdi, yüz minlərlə soydaşımız kimi Musa da didərgin həyatı yaşamağa məhkum oldu.
Şairin bu yaxınlarda çapdan çıxmış “Ad günləri qarşıdadır” kitabında toplanmış şeirlərdə hər şeydən əvvəl yurd həsrəti, yurd nisgili hakimdir. Müəllif indi əlçatmaz olmuş doğma yerləri xatırlayır, düşmən tapdığı altında qalmış vətənin harayını poetik dildə səsləndirir. Torpaq itkisinin doğurduğu ağri-aci bitməz-tükənməzdir:

Bir tоrpаqdаn söz аçırаm,
О tоrpаq кi
gözəl хаlı…
Hər ilməsi min bir diləк
nахış-nахış,
çiçəк-çiçəк.
Bаhаr ətri, göy qurşаğı
büllur hаvа
O хаlıdа nахış оlub, хоnçа оlub,
О хаlının bir кiçiciк охşаrı dа
Müdriк, gözəl sənətкаrın-
Mir Cəlаlın Sоnаsının
tохuduğu хаlçа оlub!
Hеyif, bu gün
qəlbimizin nахışlаrı, butаlаrı
qаlıb yаdlаr аyаğındа…
ardı var.