PAXILLIQ QURBANI

—Oğlum, musiqi müəllimin Əlişircani
gördüm.
Səni çox tərifləyirdi.
O qədər sevindim ki, az qala ağlayırdım.
“Rəhimcanin şirin səsi var.
Onu tərbiyə etmək lazımdır.
Yaxşı bir müəllim tapmaq gərək,” dedi.
Ruxsar ana, nazik boylu, isti baxışları olan, qara gözlü, qara saçları alnına düşən kiçik oğlunu qucaqlayaraq, ərköyünlədi.
– Böyük müğənni olsan, sənin sayəndə Daşkəndi də
gəzib görərik, oğlum.
– Allahın izni ilə, anacığım!
Təhsil alıb bitirəndən sonra, ilk işim sizi böyük şəhərdə gəzdirmək olacaq.
Uzun zamandır bunu arzulayıram. Amma… konservatoriyaya qəbul edərlərmi, anacan?
– Edərlər, oğlum, edərlər.
Səsini eşidib, onlar da sənə heyran olacaqlar.
– Anacan, çox böyütmüsünüz, mənə bənzəyənlər nə qədərdir?
– Heç biri yoxdur.
Allah hər kəsi öz rizki ilə yaradır, oğlum…
Rəhimcan məktəbi bitirdikdən sonra  gedə bilmədi.
Yalnız anasının qazancı ilə nə olar. Musiqi məktəbinə daxil oldu. Müəllimlərinin köməyi ilə qəzəlləri düzgün oxumağı öyrəndi.
– Hələ böyük müğənniləri də rahatlıqla ifa edə biləcək səviyyəyə çatacaqsan, oğlum, – deyirdi ustadı Ganibəy də, şagirdinin istedadından sevincini ifadə edərək.
Məktəbi bitirəcək ili bölgədə keçiriləcək Gənclər Festivalında Nizaminin qəzəlləri ilə ifa edilən “Qara gözüm”, “Gəlmədi” mahnılarını ifa edərək birinci yerin sahibi oldu. Jüri heyətindəki tanınmış müğənnilərdən biri, özünü Müsli deyə tanıdan yaşlı, geniş bədənli kişi
Rəhimcani qucaqlayaraq deyir: – Oğlum, gələcəyin çox parlaqdır.
Bu – mənim ünvanım. Bakıya gedəndə məni tap. Təhsilinə başlamağa kömək edərəm, – dedi. O gün Rəhimcanin sevinci sonsuz idi.
Sanki göylərdə uçurdu. Evə gələn kimi: – Anacığım, məni təbrik et, – dedi. – Birinci yer verdilər. Bir neçə aydan sonra Bakıya gedəcəyik. Əgər orada da yer alsam, konservatoriyaya imtahansız qəbul olunacam. – Özümün ağıllı oğlumdan öyrənirəm. Səsinə göz dəyərsə, Allah qorusun, oğlum. – Dediyin olsun…
Festivalda ikinci yeri tutan Muhsincanin içində işıq yanıb yanmamışdı.
– Bütün zəhmətlərim, əməklərim havaya uçdu mu? Bakıdakı böyük səhnələrdə mahnı oxumağı arzulayıram, axı… Muhsin evdə otura bilmədi. Anasının: – Ay, ay, gecə hara gedirsən? – dediyinə baxmayaraq, ustadının yanına yola düşdü. – Sülh olsun, Muhsincan, nə xəbər? – deyə qarşısını aldı ustadı. – Bu gün-erməni dincəl, dedim ki! – Usta, mən də yarışmaya qatılacağam. Bakıya gedirəm. Məqsədim budur. – Dostunun mahnısını özün eşitdin. Həqiqətən də onun səsi çox güclüdür. Amma sənin səsin də pis deyil. Allahın izni ilə, gələn il sən gedəcəksən. Mən bu məsələni həll edəcəyəm. İndi evə gedib dincəl. – Yox, usta, mən gedəcəyəm dedimmi, gedəcəyəm. Bu il mən də təhsil almağa başlayacağam. – Onda… Rahimjonu getməməyə inandırmalısan… O zaman sənə yol açılacaq. – İnandıraram. Əlbəttə, inandıraram… Muhsincan o günü səhnədə Rəhimcanin sevinclə parlayan gözlərini, qucağında gül dolu olduğunu xatırlayaraq, acıdan barmaqlarını sıxdı. – İndi heç vaxt bu qədər sevincli olmayacaqsan, dostum! Ertəsi gün şəhər mərkəzindəki bağda böyük ziyafət oldu. Ustazlar, şagirdlər, tanınmış musiqiçilər, müğənnilər toplanmış ziyafət daha çox tədbirə bənzəyirdi. Çünki, ətrafındakılar hər biri sevdikləri mahnıları oxuyur, maraqlı əskiyalar söyləyirdi. Növbə
Rəhimcanin idi. O, anasına ithaf etdiyi mahnını ifa etdi. Alqışlar səsləndi. Hətta tətilə gələnlər də mahnı bitəndə onu alqışladılar.
Hamı qədəhlərini doldurdu.
Rəhimcan: – Bağışlayın, mən içmirəm, – dedi. – Bəli, bəli, bu ziyafət əslində sənin şərəfinə təşkil olunur, gəlin, bir dəfə, başqa içməyəcəksən? Rəhimcan nə edəcəyini bilmirdi, hamı onun üzünə baxırdı.
Həya etdiyi üçün, əlacsızlıqdan bir dəfə qədəhi qaldırıb içdi. – İndi biz sənə inandıq. Həqiqi oğlan oldun! Lakin Rəhimcan, içkini içdiyi zaman əvvəl boğazı, sonra içi qızarmağa başladı, gözlərindən titrəyərək yaş axdı. Könlü narahat oldu. Otura bilmədi. Bağışlayıb yerindən durdu və bağın küncünə doğru getdi… Arxaya dönmədi. Evə necə çatdığını bilmədi. Oğlunun vəziyyətini görən ana isə göz yaşlarını tutaraq:
– Oğlum, sənə nə olub, oğlum?
Rəhimcan bir həftə yattı. Dəfələrlə öksürdü, heç bir şey yeyə bilmirdi.
Demək olar ki, iki ay şəhərdəki böyük xəstəxanalardan birində müalicə olundu. Müalicənin təsiri görünməyə başlasa da, sağalmaq mümkün olmadı. Niyə belə oldu, bunu heç kim başa düşə bilmirdi… Günlər boyu xəstəxanada yatarkən, bezdikdən sonra rəngli kağızlardan gül düzəltməyi öyrəndi. Bu gözəl gülləri həkimlərə, tibb bacılarına, xəstələrə paylayardı…
Rəhimcan tükənirdi.
– Məni apar, anacan… sağalmayacağam.
Evə gələndə xalçasının üzərindəki dutoru gətirmələrini istədi.
– Çalmağa başlayacağam…
Mağazanın ahənginə uyğunlaşdırmağa çalışdı, amma səsi çıxmadı. O, dutoru yerə qoyub ağlamağa başladı.
– Mən artıq heç vaxt mahnı oxuya bilməyəcəyəm, anacan? Niyə, niyə?! Mənə nə oldu?
Ruhsal düşkünlük, xəstəlik onu məğlub etdi. Yatdığı yerə bağlandı.
Muhsinjon isə o günlərdə Təşkənddə idi. Seçimlərdə iştirak edib, yer tutduqdan sonra qəbul olundu. O çox xoşbəxt idi.
– Müəllim, məqsədimə çatdım. Mən çox xoşbəxtəm, – dedi qayıdanda.
– İndi yaxşı oxu. Axtarışa davam et.
– Əlbəttə.
– Dostunun xəstə olduğunu eşitdim. Xəbər aldınmı?
– Bu gün sağlam-aman gəlib çatarsam, onu görməyə mütləq gedəcəyəm… Hazırlıqla o qədər də əlaqə qura bilmədim.
– Belə et. O çox istedadlıdır. Sağalsın, inşallah…
– Allahın izni ilə…
Muhsincan belə dedi, amma daxili düşüncəsində: «O artıq heç vaxt mahnı oxuya bilməyəcək, sağalmayacaq», – deyə düşünürdü. Həmin vaxt etdiyi pis işi yalnız Allah və özünə məlum idi.
Rəhimcan dərdinə şəfa tapılmadı. Bibilərinin gətirdiyi yaşlı həkimin dediyinə görə, arağa civə əlavə edilməsi mümkündür. Amma qana sürətlə qarışdığı üçün bunun dəqiq olub-olmaması və müalicəsi çətin idi. Gəncin canına qəsd edildiyi məlum olsa da, günahkar tapılmadı.
Payız fəslinin, daha dəqiq desək, oktyabrın 28-də, Rəhimcan cavan, 20 yaşında dünyadan keçdi…
Onun üçün kədərli, ağlamayan heç kim qalmadı. O gün yağış fasiləsiz yağıb…
Muhsincanin şöhrəti isə artmağa başladı…
Böyük toplantılara, toy məclislərinə çağırılmağa başlandı. Zənginləşdi, maşın aldı. Daşkənd ona daha yaxınlaşdı.
Belə günlərin birində, qarın sıx yağan yanvarın 20-lərində işdən evə gedərkən, Muhsincan avtomobil qəzasına uğradı.
Maşın uçuruma düşdü… Son nəfəsində nələr düşündüyü məlum deyil. Amma o, öz günahına uyğun cəza aldı.
Bu hadisə illər əvvəl baş verdi. Rə
himcanin anası da yaşlanıb dünyadan getdi.
Amma həmin dutor və onun şəkli xalçada hələ də asılıdır.

Labər RUSTAMOVA,
Özbəkistan Yazıçılar Birliyinin üzvü.

Tərcüməçi: Cahangir NAMAZOV,
“Butov Azərbaycan” qəzetinin, “YAZARLAR” jurnalının redaksiya heyətinin üzvü, Özbəkistan üzrə təmsilçisi.
Azerbaycan Jurnalistlar birliyinin üzvü.