Neden Türk hekimleri hastalarını iyileştirdikten sonra ‘’taburcu’’ ederler; ‘’gitsin’’, ‘’evci’’ gibi kelimeler kullanmazlar, hiç aklınıza geldi mi? Taburcu kelimesinin çok hüzünlü bir hikayesi vardır aslında. Bakın anlatayım dilim döndüğünce… Özellikle 1. Dünya ve Çanakkale Savaşı sırasında ülkenin tıp eğitimi veren tek kurumu Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şahane, hocalarını, öğrencilerini cepheye yolluyor, eğitime ara vermek zorunda kalıyor, binası ise tamamen hastaneye dönüşüyordu. Sadece cephede savaşmakla kalmıyor, savaş olmadığında ya da geride kalan kıdemsiz tıbbiyeliler, direnişte bizzat çalışıyorlardı. İzmir’in işgalinin üç gün sonrası, 18 Mayıs 1919’da, okulda hararetli, hüzünlü konuşmaların yapıldığı, hemen direniş gruplarının örgütlendiği bilinir.
Daha çok bahsedilecek olay, anlatılacak konu var ancak, söylemek istediğim şudur;
Ülkede herkes askerdir, eli silah tutan tüm erkekler savaştadır. Gerçek kurumsal düzeyde tek hastane vardır, ülkenin her yanındaki cephelerde tüm hekimler subaydır, askerdir. Yaralılar iyileştirilir, komutan hastalarını, askerlerini dolaşır. Hastanede, kışlada, revirde, cephede çadırda, savaşta. Tabip subay, iyileşenleri, tekrar silah tutabilecekleri savaşa, taburuna yollar, ‘’taburcu’’ eder. Başka hiçbir milletin, ülkenin hastanesinde, hastalar iyileştiklerinde ‘’taburuna yollanmaz, taburcu’’ edilmez. Bazı değerleri, yaşamının içine böylesine sindirmiş başka bir millet yoktur. Başkalarını bilmem ama, taburcu ettiğim her hastada, göğsümün ağlamaklı kabarması bundandır. Ordusunu, askerini, bağımsızlık mücadelesini, tüm aziz şehitlerini, yaşamına böyle sindiren başka bir millet yoktur. Bazı hususıyyetlerin, farkında olmasak da her zaman, sonsuza kadar bizimle yaşayacaklar…
Hacı Zeynalabdin Tağıyev oğlu Məhəmmədi evləndirmir. İstəsəydi, o zaman dünyanın ən dəbdəbəli toyunu edə bilərdi. Amma bunu etmir. İstəyir ki, oğlu həyatın çətinliklərini öyrənsin, necə deyərlər, atasının var dövlətinə arxalanmadan bərkə – boşa düşsün. Oğlu da atasının sözündən çıxmır. Anası nə qədər etiraz etsə də o zaman yeganə hərbi birlik olan Lənkərandakı “Vəhşi diviziya”ya yazılır. Bununla da, ömrünün faciəsini hazırlayır… Diviziyada xidmət göstərən cavan zabitlər tapançanın topunda bir güllə saxlayıb lüləni gicgahlarına tuşlayaraq topu fırladıb çaxmağı basmaqla bəxtlərini yoxlayırdılar: görəsən, güllə kimin başında açılacaq? Hacı Zeynalabdin Tağıyevin həmin diviziyada – Lənkərandakı “Vəhşi diviziya”nın qoşun hissəsində xidmət edən oğlu Məhəmməd də bu yolla bəxtini yoxlayarkən tapança açılmış və onu öldürmüşdü. Bu hadisə o illərdə böyük səs-küyə səbəb olmuşdu; bütün Bakı hacının “canına qəsd edən” oğlundan danışırdı. Bəziləri isə Məhəmmədin hər hansısa bir qruplaşma tərəfindən öldüyünü dilə gətirirdi… Alay yoldaşlarından bir dəstə zabit cənazəni Bakıya gətirirlər, dəfn-kəfndən sonra zabitlər geriyə qayıdarkən İmamverdi körpüsündə bir dəstə Qızıl qvardiyaçı matros onları tərksilah edir. Bu hadisədən “Dikaya diviziya”nın şəhərdəki başçıları bərk narazı qalırlar. Hacının qızı Sara xanım xatırlayırdı: “Ailəmizdə ən dəhşətli gün qardaşım Məhəmmədin ölüm xəbəri gələndə oldu. Anama demədik. İlk oğlu idi. Hamıdan çox onu sevirdi. On səkkiz yaşı vardı… Bir qıza vurulmuşdu. Anam çox cəhd etdi, Hacı dedi ki, çox cavandır, qoy bərkdən-boşdan çıxsın. Yeznəmiz, Şəmsinin oğlu Əli Əsədullayev dilə tutub Məhəmmədi apardı Lənkərana – “Dikaya diviziya”ya. Müsəlmanlara kommuna icazə vermirdi Bakıda silahlı qoşun saxlasın. Ona görə Lənkəranda hərbi hissə düzəldirdilər. Anam qoymurdu getsin. Üç dəfə adam göndərdik ki, qaytarsınlar. Baş tutmadı. Məhəmməd qulaq asmadı. Görünür taleyi belə imiş. Nə isə… Ölməmişdən iki ay əvvəl Məhəmməddən məktub almışdıq. Yazırdı ki, töylədə yatırıq, başımızın altında yəhər… Məni Hacının kabinetinə çağırdılar. Bacım Leyla da orada idi. Atam ağlayırdı, saqqalından yaş damcılayırdı. Mənə bir teleqram uzatdı. Oxudum: “Мамед застрелился”. Əvvəl anama demədik. Əli cənazəni Bakıya gətirib, birbaşa “Təzə pir” məscidinə apardı, kəfənlədib qoydurdu tabuta. Atam zala xalı-xalça döşətdirdi. Mollalar gəldi. Matəm mərasimi başladı. Bibiheybət məscidi yanında yerimiz vardı. Qəbiristanda hasara alınmışdı. Əvvəlcədən bir neçə qəbir hazırlayıb üstünü örtmüşdülər. Məhəmmədi orda basdırdılar. Babam və nənəmin də qəbri orada idi. Anam əhvalatı biləndə ürəyi getdi. Bayıldı. Ondan sonra huşunu itirdi. Tez-tez qəbir üstə gedirdi” Mənbə: Manaf Süleymanov. “Eşitdiklərim, oxuduqlarım, gördüklərim” Bakı-1987. Manaf Süleymanov: “Azərbaycan milyonçular: Hacı Zeynalabdin Tağıyev” Bakı-1996.
Türk olmanın nasıl bir şey olduğunu unutanlara hatırlatmak için, Anzaklı Ömer’in Hikayesini 1957 Yılında İstanbul Tıp Fakültesi’nden mezun olup ihtisas yapmak üzere ABD’ye giden doktor Ömer Musluoğlu, görev yaptığı hanede başından geçen çok enteresan bir hadiseyi şöyle anlatıyor:
Amerika ‘ya gittiğim ilk yıllar.. New York’da Medical Center Hospital’da görev almıştım. Fakat vazifem kan almak, kan vermek, serum takmak, elektrokardiyografi çekmek gibi işler..
Hastaya o kadar önem veriyorlar ki yeni doktorlar hemen direkt olarak hasta muayenesine, tedavisine verilmiyor. Diğer zamanlarda da laboratuvarda çalışıyorum. Bir hastaya gittim. Yaşlıca bir adam, tahminen yetmiş beş yaşlarında..
-Kan vereceğim kolunuzu açar mısınız?” dedim.
Adamcağız kanserdi ve aynı zamanda kansızdı.. Kolunu açtım, baktım pazusunda bir Türk bayrağı dövmesi var. Çok ilgimi çekti, kendisine sormadan edemedim:
-Siz Türk müsünüz?
-Kaşlarını yukarıya kaldırarak “hayır” manasına bir işaret yaptı.
-Ama ben hala merak ediyorum. “Peki bu kolunuzdaki Türk bayrağı nedir?”
>
-Aldırma öylesine bir şey işte, dedi.
Ben yine ısrarla:
-Fakat benim için bu çok önemli, çünkü bu benim milletimin bayrağı, benim bayrağım…
Bu söz üzerine gözlerini açtı. Derin derin yüzüme baktı ve mırıltı halinde sordu:
-Siz Türk müsünüz?
-Evet Türk’üm….” İhtiyar gözlerime tanıdık bir göz arıyor gibi baktı.. Anlatmaya başladı:
“Yıl 1915. Çanakkale diye bir yer var Türkiye’de.. Orada savaşmak üzere bütün Hıristiyan devletlerden asker topluyorlardı. Ben, Avustralya Anzaklarındanım. İngilizler bizi toplayıp dediler ki:
-Barbar Türkler Hıristiyan dünyasını yakıp yıkacaklar. Bütün dünya o barbarlara karşı cephe açmış durumda.. Birlik olup üzerine gideceğiz. Bu savaş çok önemlidir.
Biz de inandık sözlerine ve savaşmak isteyenler arasına katıldık.. Beynimizi yıkayan İngilizler Türklere karşı topladığı askerlerin tamamını Çanakkale’ye sevk ediyormuş. Bizi gemilere doldurup Mısır’a getirdiler, orada birkaç ay talim gördük, sonra da bizi alıp Çanakkale’ye getirdiler.
Savaşın şiddetini ben ilk orada gördüm. Öyle ki denize düşen gülleler suları metrelerce yukarı fışkırtıyor, gökyüzünde havai fişekler gibi geceyi gündüze çeviriyordu.
Her taarruzda bizden de Türklerden de yüzlerce insan hayatının baharında can veriyordu.
Fakat biz hepimiz Türklerdeki gayret ve cesareti gördükçe şaşırıyorduk. Teknolojik yönden çok çok üstün olduğumuz gibi sayı bakımından da fazlaydık. Peki onlara bu cesaret ve kuvveti veren şey neydi?İlk başlarda zannediyordum ki İngilizlerin bize anlattığı gibi Türkler barbarlıktan böyle saldırıyorlar. Meğer bu barbarlıktan değil, kalplerindeki vatan sevgisinden kaynaklanıyormuş.
Biz karaya çıktık. Taarruz edeceğiz, bizi püskürtüyorlar.. Tekrar taarruz ediyoruz, bizi gene püskürtüyorlar. Tekrar taarruz ediyoruz..
Derken böyle bir taarruzda başımdan yediğim bir dipçik darbesiyle kendimden geçmişim. Gözlerimi açtığımda kendimi yabancı insanların arasında buldum. Nasıl korktuğumu anlatamam.
İngilizler bize Türkleri barbar, vahşi kimseler olarak tanıttı ya… Ama dikkat ettim, bana hiç de öfkeli bakmıyorlar, yaralarımı sarmışlar.
İyice kendime gelince bu defa çantalarında bulunan yiyeceklerden ikram ettiler bana. İyi biliyorum ki onların yiyecekleri çok çok azdı. Bu haldeyken bile kendileri yemeyip bana ikram ediyorlardı. Şok olmuştum doğrusu..
Dedim ki kendi kendime:
-‘Bu adamlar isteseler şu anda beni öldürürler, ama öldürmüyorlar… Veyahut isteseler önceden öldürebilirlerdi.. Halbuki beni cephenin gerisine götürdüler..’ Biz esirlere misafir gibi davranıyorlardı.
Bu duygularla ‘Yazıklar olsun bana’ dedim. ‘Böyle asil insanlarla ben niye savaşıyorum, niye savaşmaya gelmişim? Bu İngiliz milleti ne yalancıymış, ne kadar Türk düşmanıymış’ diyerek pişman oldum..
Ama bu pişmanlığım fayda etmiyor ki… Bu iyiliğe karşı ne yapsam diye düşündüm durdum günlerce.. Nihayet bizi serbest bıraktılar. Memleketime döndüm.
İşte memlekette Türk milletini ömür boyu unutmamak için koluma bu Türk bayrağı dövmesini yaptırdım. Bu bayrağın esrarı bu işte.Benim gözlerim dolu dolu ihtiyara bakarken o devam etti:
“Talihin cilvesine bakın ki, o zaman ölmek üzere iken yaralarımı iyileştirerek, sıhhate kavuşmama çaba sarf eden Türkler idi.”
Şimdi de Amerika gibi bir yerde yıllar sonra yine iyileştirmeye çaba sarf eden bir Türk… Ne garip değil mi? Avustralya’dan Amerika’ya gelirken bir Türkle karşılaşacağımı hiç tahmin etmezdim.
Siz Türkler gerçekten çok merhametli insanlarsınız. Bizi hep kandırmışlar, buna bütün kalbimle inanıyorum. Peşinden nemli gözlerle
Merakla tekrar sordu: -Peki niçin Ömer ismini vermişler sana?” -Babam Müslümanların ikinci halifesinin isminden ilham alarak bana Ömer adını vermiş.
-Senin adın Müslüman adı mı? Ben -Evet, Müslüman adı” deyince yüzüme baktı,doğrulmak istedi. Onun yatakta oturmasına yardım ettim. Gözleri dolu doluydu. Yüzüme bakarak dedi ki:
-Senin adın güzelmiş. Benim adım şimdiye kadar Josef Miller idi, şimdiden sonra “Anzaklı Ömer” olsun.
-“Olsun” dedim. -“Peki doktor beni Müslüman eder misin? Müslüman olmak zor mu ?”
Şaşırdım, nasıl da birdenbire Müslüman olmaya karar vermişti. Meğer o bunu hep düşünüyormuş da kimseyle konuşup soramadığı için gerçekleştirememiş..
-“Tabii” dedim.. “Müslüman olmak çok kolay.” Sonra kendisine imanın ve İslam’ın şartlarını anlattım, kabul etti.
Hem kelime-i şahadet getiriyor, hem de ağlıyordu.. Mırıldandı:
-Siz Müslümanlar tespih çekersiniz, bana da bir tespih bulsan da ben de yattığım yerden tespih çekerek Allah’ımı ansam olur mu?
Bu sözden de anladım ki dedelerimiz savaş esnasında Hakk’ı zikretmeyi ihmal etmiyormuş.
Hemen bir tespih bulup kendisine getirdim. Hasta yatağında tespih çekiyor, biz de tedavisiyle ilgileniyorduk. Bir gün yanına gittiğimde samimi bir şekilde rica etti.
-Beni yalnız bırakma olur mu?” -Ne gibi Ömer amca?
-Ara sıra gel de bana İslamiyet’i anlat!..
“Sen çok güzel şeylerden bahsediyorsun. O sözleri duydukça kalbim ferahlıyor.”
O günden sonra her gün yanına gittim, bildiğim kadarıyla dinimizi anlattım.
Fakat günden güne eriyip tükeniyordu. Kaç gün geçti tam hatırlamıyorum, hastanenin genel hoparlöründen bir anons duydum;
“Doktor Ömer, lütfen 217 numaralı odaya gidin!
Hemen yukarı çıktım.
Ömer amcanın odasına vardığımda gördüğüm manzara aynen şöyleydi:
Sağ elinde tespih, açık duran sol kolunun pazusunda dövme Türk bayrağı,
göğsünde imanı ile koskoca Anzaklı Ömer son anlarını yaşıyordu.
Hemen başucuna oturdum, kendisine kelime-i şahadet söylettirdim, o şekilde kucağımda ruhunu teslim etti…
Bir Çanakkale gazisi görmüştüm. Yıllar sonra da olsa Müslüman Türk Milletine olan sevgisi sayesinde kendisine iman nasip olmuştu. Ne yalan söyleyeyim, ağladım… “
Madem ki; düşünceyi zindana koymayan, hakikat sevgisini zincire vurmayan bir millet, o cesur ve adil Türkler var, üzerinde hakikatin, adaletin ve hürriyetin hüküm sürdüğü bir güneş ülke neden vücut bulmasın…”
“1-ci Uşaq Teatr Festivalı”nın qalibləri elan edildi 17 mart 2025-ci il tarixində “Milli Teatr Günü” nə həsr olunmuş Azərbaycan İncəsənət Məktəbinin təşəbbüsü, Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqı və “EMEDIA GROUP” Media təşkilatının təşkilatçılığı ilə “1-ci Uşaq Teatr Festivalı”nın bağlanış mərasimi baş tutdu. Festival çərçivəsində müxtəlif yaş qruplarından olan uşaqlar teatr sənətinə maraqlarını nümayiş etdirib və yaradıcı çıxışlarını təqdim ediblər. Tədbirdə millət vəkilləri, QHT sədrləri, tanınmış incəsənət xadimləri, sənətsevərlər, mətbuat nümayəndələri və digər qonaqlar iştirak etmişdilər.
Bağlanış mərasimində çıxış edən Azərbaycan İncəsənət Məktəbinin təsisçisi və bədii rəhbəri Fərid Bağırov festivalın uğurla yekunlaşdığını vurğulayıb və gələn il 2-ci Uşaq Teatr Festivalının keçiriləcəyini elan edib. O, festivalın uşaqlar üçün böyük yaradıcılıq platforması olduğunu bildirib və bu ənənənin davam etdirilməsinin vacibliyini qeyd edib. Həmçinin, gələcək festivallarda daha genişmiqyaslı tədbirlərin və yeni teatr elementlərinin tətbiq ediləcəyini vurğulayıb. Festivalın təşkilatçılarından olan “EMEDIA GROUP” Media təşkilatının sədri Elşən Əliyev çıxış edərək festivalın uşaq teatr sənətinin inkişafına böyük töhfə verdiyini bildirib. O, uşaqların yaradıcılıq potensialının dəstəklənməsinin vacibliyini vurğulayaraq, festivalın informasiya təminatında və təşviqində rol oynayan media qurumlarına təşəkkürünü bildirib. Teatr Xadimləri İttifaqının sədr müavini, Respublikanın Əməkdar artisti, professor Azad Şükürov öz çıxışında festivalın teatr sənətinə yeni nəsil istedadların qazandırılmasına verdiyi töhfəni qeyd edib. O, uşaqların bu kimi layihələrdə iştirakının onların yaradıcılıq potensialını üzə çıxardığını və gələcəyin aktyorları üçün gözəl imkanlar yaratdığını bildirib. 6 gün davam edən Festivalda 6-14 yaş arası 1, 2 və 3-cü yer üzərində müxtəlif orta məktəblər, mədəniyyət mərkəzləri, dövlət və özəl qurumların iştirakı ilə mübarizə aparmışlar. Münsiflər heyətinin qiymətləndirməsi əsasında qaliblər seçilərək 17 mart festivalın bağlanış mərasimində ictimaiyyətə təqdim olundu.
Festivalda müxtəlif nominasiyalar üzrə qaliblər elan edilib və mükafatlandırılıb: I yer – 3 nömrəli Uşaq və Gənclər Yaradıcılıq Mərkəzi – “Çiçəyim” Uşaq Teatrı II yer – 7 nömrəli Uşaq və Gənclər Yaradıcılıq Mərkəzi – “Sənət İnciləri” kollektivi III yer – Mirzə Ələkbər Sabir adına 259 saylı orta məktəb – “Hop-Hop” kollektivi III yer – Azərbaycan İncəsənət Məktəbi – “Səhnənin Ulduzları” kollektivi
Festivalın xüsusi nominasiyaları üzrə mükafatlandırılanlar: Ən yaxşı aktyor – “Şahzadənin sərgüzəştləri” əsərində Şahzadə roluna görə Allahverdiyev Yusif Ən yaxşı aktrisa – “Göyçək Fatma” əsərində Çirkin qız roluna görə Dəniz Məsimli Ən yaxşı rejissor – “Tənbəl Əhmədin nağılı” tamaşasına görə Bədəlova Yaqut Məsimli Ən xarakterik aktyor – “Cik-Cik xanım” tamaşasında Usubəliyev Saleh Ən şirin aktrisa – “Şahzadənin sərgüzəştləri” tamaşasında Sarıduman Rabia Sinay Ən şirin aktyor – “Tısbağanın yolu” tamaşasında Talıblı Səid Ən yaxşı səhnə tərtibatı – “Tənbəl Əhməd” tamaşasına görə Məmmədova Mehparə Ən yaxşı musiqi tərtibatı – “Cik-Cik xanım” tamaşasına görə Rəhim Rəhimov Ən yaxşı səhnə geyimi – “Şahzadənin sərgüzəştləri” tamaşasında Rəna Kərimova Ən yaxşı rəqs – “Tənbəl Əhmədin nağılı” tamaşasında Əli Natiqoğlu Sonda festivalda iştirak edən bütün uşaq kollektivlərinə sertifikatlar və hədiyyələr təqdim edilib. Bağlanış mərasimi möhtəşəm musiqi və rəqs nömrələri ilə yekunlaşıb.
Sonda Azərbaycan İncəsənət Məktəbinin təsisçisi və bədii rəhbəri Fərid Bağırov Festivalın tərəfdaşlarına Kinderland Uşaq Əyləncə Mərkəzi, Ailəm Electronics, Mədəniyyət Könüllüləri İctimai Birliyi, Guarden Şirkəti və Ulu 1995 mətbəəsinə tədbirdə göstərdiyi dəstəyə görə təşəkkürünü bildirdi.
Bizim tərəflərdə sonuncu bayram çərşənbəsinə-yənit Torpaq çərşənbəsinə Yeddiləvin günü, uşaqlar isə Hallabaca günü deyirik. Novruzun ən əlamətdar günüdür bu gün. Uşaqlığımızın unudulmaz anları bu günlə bağlıdır.
Səhər tezdən oyanıb nənəmizə, bibimizə, vardırsa böyük evli bacılarımıza pay (çərəz) aparardıq. Aparıdğımız payın qarşılığında da ən dəyərli hədiyyə olan qırmızı yumurtuamızı alardıq.
Axşama hər kəsin həyətində hallabaca yanardı. Yəni ocaq qalardıq. O zamanlar fişəng falan olmazdı, ona görədə köhnə əskiləri məftilə dolayıb məşəl düzəldər, kimin ən ucaya atdı yarışını edərdik. Varlılar zırpaket partladardılar… Ocaqdan hoppanıb, sönməsini gözləyərdik. Atam ocağın közünü 7 yerə dağıdıb, torpaq çərşənbəsidir, qoy ilan, çayan da hiss etsin, ahavalarını qızdığını deyərdi. Bu ilanın payı, bu çayanın payı…
Sonra evə keçərdik və anam torbaları gətitərdi, atam nəlbəkini götürüb yeddi növ çərəzdən hərəmizin torbasına bir, anamın torbasına iki nəlbəki tökərdi. Deyərdi ki, biri də qonaq -qaranın. Sözsüz ki, anam üçün ayrılan payın hamısı qonaqlara gedərdi. Özünə pay çəkməzdi…
Sonra da ən yaxın qonşulara torba atmağa gedərdik. əslin torba atmaq məhz nemət qazanmaq üçün deyildi, əyləncə üçün idi. P.S. Bu gündə ən sevmədiyim hal bizə alınan təzə paltarları, ayaqqabıları geyə bilməməyimiz idi. Çünki 21 martda geyilməli idi hamısı… Və beləcə 21 martı gözləyərdik.
Rahmetli Neşat Ertaş konserinden birinde ‘’Hey On Beşli, On Beşli’’ türküsünü söylemeye başlayınca seyirciler coşar ve elleriyle ritm tutmaya başlar. Türkü muazzam, söyleyen üstad olunca keyifler yerinde..ama usta birden ayağa kalktı ; “Durun ! ” diye kesti türküyü. “Ne yapıyorsunuz?” Salon şaşkındır. İçeride sessizlik hakim.Ne olduğunu anlamayan seyirci, birbirine bakar. Ayakta, bir eli yüreğinde üstadın. Titreyen sesi,söze girmesine engel olur bir ara. Sonunda mütevazı tonu yankılanır salonda. “Bu oyun havası değil dostlar, ağıttır, ağıt.” Yıl 1915. 18 yaşına gelen gençlerin askere gittiği zamanlar. Ancak vatan öyle güç durumda ki, yeni bir kanun çıkıyor.Gücü, kuvveti yerinde ve gönüllü olan çocuk yaştaki gençler de İstiklal Mücadelesi’ne katılabilecekti. Tokatlı Halil, bu genç yüreklerden birisi idi.Yanına bir sürü 14-15 yaşında çocuklar da ona emanet.Bir daha kavuşamayacaklarını bildikleri halde kına yakıp gönderiyor anaları. Halil, Çanakkale’de çarpışırken anası Rum çeteleri tarafından öldürülür,ay parçası gibi güzel sözlüsü de kaçırılır. Türkünün aslı da budur ya. Acı gerçeklerin ağıtla çığlığı,düşünürken bile soluk almanın ızdırabıdır Onbeşliler.Aynı dönem Çanakkale ve İstiklal Harbi’nde sayısız çocuk, vatanı savunma pahasına can verir. Öyle ki bütün öğrencileri şehit düşen Konya ve İzmir Liseleri 1915’te tek bir mezun veremez. İstanbul Tıp Fakültesi eski adıyla Darülfünun’un da Çanakkale Destanı’nda yeri apayrıdır.1915’te Darülfünun, 2500 kadar 1.sınıf öğrencileri okulunu bırakarak Çanakkale’ye koştu.İki tümen halinde Çanakkale’ye gelen öğrenciler, bir Anzak baskınında şehit olurlar.1921 yılında hiç mezun veremeyen Darülfünun siyaha boyandı. Çanakkale Cephesi,sanki bir ölüm değirmeni gibiydi ; tükettiği insanlar haddi hesabı aşıyordu. İngilizler şehit olan gençlerimizi, “Çiçeğin tomurcuğu” ve “Vakti gelmeden solan gül goncası”na benzetiyorlardı. Koskoca bir eğitimli genç nesli yutmasına rağmen, bir türlü doymak bilmiyordu. O kadar ki cephede meydana gelen boşlukları doldurmak için, diğer cephelerden asker getirilemediğinden, en yakın çevreden başlayarak,15 yaşın üstündeki eli silah tutan bütün gençlerin dahi, gönüllü olup olmadığına bakılmaksızın, Çanakkale’ye sevk edilmeleri alışılmış, normal bir hadise haline gelmişti. O günler köyde, kasabada erkeğin kalmadığı ; gücü, kuvveti ve boyu posu yerinde olan herkesin asker olduğu ya da asker olmak zorunda kaldığı kara günlerdi. İşte bu türkü, Çanakkale Destanı yazan Gül Goncaları’nın ağıtıdır. Mekanları Cennet Olsun. Ağustos 2020 Okan Onur
”Babam hamallık yaparken veremden öldü ama zaten daha önceden ölmüştü. Kardeşim Fatma ile beni vermişti. Çeyizimizi kendi eliyle arabaya bindirmişti. Gençliğimde hep aç ve sefil bir hayat yaşadık. Annem de zaten aç ve perişan bir hayattan dolayı kurtulamayarak öldü. Babamdan geriye hiçbir şey kalmadı. Zaten bir şeyi de yoktu. Ama iyiliği, doğruluğu, mertliği bize bıraktı. Öyle bir insanın kızı olmaktan gurur duyuyorum. Devlet baba, babamı maaşa bağlayabilirdi. En azından son zamanlarında huzurlu bir şekilde ölmesi için imkan sağlanabilirdi. Babam devletin bir çivisinden bile faydalanamadı.” (Seyit Çavuş’un kızı Ayşe Yıkar)
Uşaqlıqda il uzunu səbirsizliklə Novruz bayramını gözləyərdim. Bayramlar görüşdürürdü , qovuşdururdu hamını. Əmilər , dayılar, xalalar, bibilər , nənələr , babalar bayramıydı Novruz . Bayramda hamımızın bir öpüş , bir sığal payımız olardı. Bir illik tənbehdən ( dəcəlliyimiz başımıza bəlaydı) sonra bu pay dünyanın bütün nemətlərindən şirin olardı. Sevildiyimizi o gün anlayardıq sanki. Sən demə hamı bizi çox sevirmiş. Bizim xəbərimiz yoxmuş. Heç kim xətrimizə dəyməzdi. Dadını çıxarardıq bu bəxtəvərliyin. Bilirdik ki, bayramdan sonra yenə hər şey əvvəlki kimi davam edəcək. Yenə tənbeh olunacağıq, sözə baxmayanda yenə üzümüz danlanacaq. Amma içimizdəki sevinci dolu-dolu yaşamaq istəyərdik. Hamının üzündəki sevincdən bizə də pay düşərdi.. Ən azı bayramlarda hamı dərdini, yorğunluğunu , problemlərini, qayğılarını unudardı . Xoşbəxt olmağa çalışardı hamı. Hamı hamının qapısını ürəklə açardı. Yorğun düşərdik ev -ev gəzib insanlarla bayramlaşmaqdan. Amma bu yorğunluqdan da zövq alardıq. Bu yorğunluğun ləzzəti başqaydı axı. Birinci nənəmin yanına qaçardım. Səfurə nənəmin. Bayramlaşmağa. Görərdim ki, nənəm təzə paltarını geyinib oturub öz taxtında. Sultan kimi. Bilirdi ki, hamı onun yanına gələcək . Ona görə də səhərin gözü açılan kimi təzə paltarını geyinib qonaq gözləyərdi. Ağbirçək idi axı. Bizi görüncə üzü işıqlanardı. Üzümdən öpüb yanında oturdardı. Gələnlər əvvəlcə onu , sonra məni öpərdilər. Gətirilən sovqatlardan mütləq payımı verərdi. Qucağım dolardı sovqatla. Xoşbəxtlik deyəndə nədənsə o anları xatırlayıram. Gözümüzdəki gülüşlə , üzümüzdəki öpüşlə, saçımızdakı sığalla çox xoşbəxt idik. Elə böyük arzularımız da yox idi. Sevdiklərimizlə, bapbalaca arzularımızla yaşayırdıq xoşbəxtliyi . Qulaq falına çıxmazdım, qurşaqatdıya da getməzdim Novruzda. Tənbəl idim bu sarıdan. Ürəyimdə arzu da tutmazdım. Sevdiklərim yanımdaydı, bəs idi mənə. Bütün evlərdən gülüş səsi gələrdi bayramlarda. Tutardıq bu gülüşün ətəyindən , gəzərdik ev-ev, qapı-qapı.Əynimiz bayramdan bayrama sevinərdi . Bu sevinci yaşamaq da bir xoşbəxtlik idi amma. Hamı bir -birinə ürəklə “Bayramınız mübarək” deyə bilirdi. Axı ürəklər də kindən, kidurətdən , nifrətdən uzaq idi o vaxtlar. Mənə görə dünyanın ən pak , təmiz vaxtlarıydı onda. Ətrafımız işıqla doluydu. Göz açıb yumunca vaxt keçdi. Böyüdük . Bayram -bayram , sığal-sığal böyüdük. Bizimlə birgə arzularımız da böyüdü. Bir də gördük ki, nə nənə var, nə sığal , nə öpüş , nə o evlər. Köhnə evləri söküb yerində daha böyük , daha təmtəraqlı evlər tikildi. İşığı əvvəlkindən daha az , sevgisi bir dadımlıq , qapısı , pəncərəsi kilidli. Anladıq ki, sən demə dünya biz düşündüyümüz kimi elə də işıqlı deyilmiş. Biz işıqla baxmışıq sadəcə hər şeyə. Evlər böyüdükcə adamlar azaldı . Adamlar seyrəldikcə bayramlar da kiçildi. . Qopduq bir -birimizdən. İçimizdən qopduq . Baxışlardakı gileydə , tənhalıqda itib batdı bütün bəşəri duyğular. Kirləndi ürəklər. Sonra bayramlardan da utandıq , çata bilmədiyimiz arzularımızdan da. Elə saçımızdakı sığaldan da, yanağımızdakı öpüşdən də .
