SONA AMAL – ATA NƏSİHƏTİ

ATA NƏSİHƏTİ

Vətənimin uca dağlar qoynunda,
Onuşaqlı bir ailə yaşardı.
Çəkərdi qayğısın, nazın onun da,
Təhsilli görmək, eşqiylə yaşardı.
Zəhmətkeş ataydı, adı Ehtiram,
Ailəcanlı Ana, çağrılır Nigar.
Evə bircə tikə girməzdi haram,
Sənətkar atanın hər işi pərgar.
Övladların xoşbəxt görmək arzusu,
Yaşadar, amalı həyat sevinci.
Bol idi, ailənin nemət, ruzisi.
Övladın uğuru, onun sevinci,
Bitirir övladlar, təhsili bir-bir.
Hərə bir sahədə başlayır işə.
Ehtiram Nigarla olaraq əlbir,
Toy-düyün eşqiylə girişir işə.
Atanın-ananın məqsədi birdir,
Əli iş tutana toy-düyün etsin.
Hər gün yaradana edərək şükür,
Təki Ata-ana arzuya yetsin.
Hər oğlu evlənib, qızı köçdükcə,
Çırpınır ürəyi, gözü dolurdu.
Oğlanlar ev tikib, evə köçdükcə,
Qəlbən rahatlanıb, xoşbəxt olurdu.
Övladlar ocaqdan uçduqca bir-bir,
Yeni bir ocaqda yuva qururdu.
Nəvələr doğulub, artdıqca bir-bir,
Sanırdı Ehtiram, şərəf-qürurdu.
Artıq hər oğulun ayrı ocağı,
Hərə öz evində, yaşayır rahat.
Gör neçə ocaqda yanır çırağı?
Qızlar ər evində xoşbəxtdir, xoşbəxt.
Bir axşam qərara gəlir Ehtiram,
Hər ay bir övladın evinə getsin:
” Öladlarım üçün çox nigaranam,
Hər oğlum, hər qızım murada yetsin!”
Böyük oğlugilə gedir Nigarla,
Oğlugil sevinclə çıxır yoluna.
Onlar qarşılanır, bax hay-harayla,
Nəvələr hey keçir, sağı-soluna.
Dincəldi Azərin evində o gün,
Çox tez isinişdi, nəvələr ona.
Gülüb-əyləndilər onlar bütün gün,
“Oğlum çox xoşbəxtdir!”- düşünür Ata.
Oğlum gəncliyimi gətirir yada,
İnsan bircə dəfə gəlir həyata.
Övladlarla nəfəs aldıqca Ata,
Sanır ondan xoşbəx yoxdur dünyada.
Nəvələr qatırlar nənənin başın,
Ata üzün tutur, bu an oğluna:
“Qonşulardan varmı, dostun-yoldaşın?”
Sorub, nəzər saldı, Ata oğluna.
Azər gülümsəyib, verdi cavabı:
“-Açıq sor, ay ata, nədir marağın?
Hər bir məsləhətin mənə bəhs edər.
Qapıbir qonşumuz hər axşamçağı,
Məni nərd atmağa dəvət eləyir.
Şirin söhbət edib, çay da içirik,
Çayı qəndsiz içər, mürəbbə ilə.
Hər bir kəlməmizi ölçüb-biçirik,
Vaxtın ötdüyünü duymuruq belə”.
-“Evin arxasında ağsaqqal qonşun?
Qonşuluq edirmi? Gedib-gəlirsiz?
Qonşun çox yaşlıdır, cavandır yaşın,
Sevinci paylaşıb, dərdi bölürsüz?”
-“Bəli! Ay ata, o, gözəl insandır,
Yaşı çox deyildi, dərdi böyükdür.
Qohuma-qonşuya candan yanandı,
Xəstə bir oğlu var, Ataya yükdür.
Onun müalicəsi, dava-dərmanı,
Təkcə bu atanın boynuna düşür.
Maaşı bitəndə təkcə gümanı, borc üçün qohuma- qonşuya düşür.
Bir necə dəfə də üz tutub mənə,
Utana-utana borc pul istəyib.
Pulu verdiyimdə o dönə-dönə,
Dua elədikcə, üzü tərləyib”.
Diqqətlə dinləyib oğlunu Ata:
“Aldığı borcunu tezmi, qaytarıb?”
-“Belələri tək-tək gəlir həyata,
Söz verdiyi vaxtdan öncə qaytarıb”.
-Oğlum, beləsiylə qonşuluq elə,
İmkanın olduqca əl də tutarsan.
“Qonşu, nə lazımdır? Soruşma belə,
Qonşu şad olarsa, rahat yatarsan.
Sağdakı qonşun, bəs, necədir, oğul?
Qonşuylasevincin-qəmin bölürmü?”
-“Xoşbəxtdir!-görən kəs eləyər ağıl,
Kitab oxumasa, rahat olurmu?
Hər bazar axşamı görüşürük biz,
Qonşu söhbət açır, oxuduğundan.
Onun söhbətlərin çox sevirik biz,
Qonşular razıdır, qonşuluğundan”.
-“Ay oğul, soldakı qonşun necədir?
Nə işlə məşğuldur, xoş güzəranı?”
-“Oturuşu-duruşu lap gülməçədir.
Hər sözü-söhbəti qaraldır qanı”.
-“Niyə? Nə söyləyir? Nədir istəyi?”
-“Mühasib işləyir, vardır hörməti,
Varlanıb, seçilmək onun istəyi.
Azacıq olsaydı, kaş, mərifəti,
Olmazdı qonşudan torpaq istəyi”.
-“Necə? Qonşun səndən torpaq istəyib?”
-“Mənə deyir, çoxdur, sənin torpağın,
Yarısını məndən, pay da istəyib.
Niyyətin biləntək mən bu axmağın,
Salam-kəlamın da kəsmişəm tamam”.
Qonşunun istəyi çəkdi marağın,
Oğluna məsləhət verdi Ehtiram:
“Qapıbir qonşunla vaxtı xoş keçir,
Hər gün nərd oynayıb, çay da içərsiz.
Oğlu xəstə olan, bilsən, nə çəkir,
Hərdənbir xəstəyə baş da çəkərsiz.
Borc üçün nə zaman dil açsa, sənə,
Əlüstü verərsən, heç düşünmədən.
Kitabsevər ilə dostluq et, yenə,
Görüşərkən qonşun hər oxuduğundan,
Nağıl eləyəndə dinlə səbirlə.
Qonşu qonşusuna dəstək olduğun,
Göstərər əməldə, həm də səbirlə.
Amma başabəla, tamahkar qonşun,
Bitməyəcək səndən sərvət istəyi.
Ay oğul,fikirləş, yaxşıca düşün,
Qonşu Qonşu olar, öz dəstəyiylə.
Özün savadlısan, az olsa, yaşın,
Kimsə xoşbəxt olmaz, var istəyilə.
Əzəldən dünyanın işi belədir,
Tamahkar insanın heç gözü doymaz!
Tamahkar insanlar başabəladır,
Dünyanı versən də, ac gözü doymaz!
Ata nəsihəti ağlına batdı,
Önündə diz çöküb, öpdü əlindən.
Amalın söhbəti, ta sona çatdı,
Təki xeyir-dua alsın elindən.
Elə ki, oxucum, könlünə yatdı,
Sənin də xoş sözlər çıxsın dilindən.

02.01.2025-ci il.

Müəllif: Sona AMAL

SONA AMALIN YAZILARI

>>>> ƏN ÇOX OXUNAN HEKAYƏ <<<<

Mustafa Müseyiboğlu adına kitabxana

“ƏDƏBİ OVQAT” JURNALI PDF

“YAZARLAR”  JURNALI PDF

“ULDUZ” JURNALI PDF

“XƏZAN”JURNALI PDF

WWW.KİTABEVİM.AZ

YAZARLAR.AZ

===============================================

<<<< WWW.YAZARLAR.AZ və  WWW.USTAC.AZ >>>> 

Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93   E-mail: zauryazar@mail.ru

Rafiq Yusifoğlu- 75

Rafiq Yusifoğlu- 75

“Yaşadım” şeirində yazır:-

“Mən sevdalar diyarında
Olub ulu şah yaşadım!
Bir kimsəyə əyilmədim,
Ömrüm boyu şax yaşadım!

Az dodaqdan söz çəkmədim,
Az ocaqdan köz çəkmədim,
Gözəllərdən göz çəkmədim,
Edib yüz günah yaşadım.

Yarı yalan, yarı doğru,
Hey can atdım yara doğru.
Ürəyimdə nisgil, ağrı,
Dodağımda ah yaşadım.

Danışanda sözüm güldü,
Nəfəsinlə közüm güldü,
Həmişə bir gözüm güldü, –
Gah ağladım, gah yaşadım…

Qonaq çağır yar, odana!
Alovlanım yar oduna!
Ömrüm boyu Yaradana
Aparıb pənah yaşadım…”

Şair Rafiq Yusifoğlu 1950-ci ildə Qubadlı rayonunun Çardaxlı kəndində müəllim ailəsində dünyaya gəlib. 1966-cı ildə orta təhsilini başa vurduqdan sonra Bakıya üz tutub. 1966-1970-ci illərdə təhsilini indiki Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin filologiya fakültəsində davam etdirib. Sonra bir müddət Sumqayıt şəhərində müəllim işləyib. Eyni zamanda Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun aspiranturasına daxil olub. “Azərbaycan Sovet poemasının inkişaf problemləri” mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək filologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsinə yiyələnib.
1985-ci ildən 1992-ci ilədək “Göyərçin” jurnalında söbə müdiri, 1992-ci ildən 1996-cı ilədək məsul katib, 1996-1997-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Televiziyasının “Xəbərlər” baş redaksiyasında “Elm, mədəniyyət, incəsənət” şöbəsinin müdiri vəzifələrində çalışıb. 1997-ci ildən “Göyərçin” jurnalının baş redaktorudur.
Şairin uşaq ədəbiyyatının inkişafında xüsusi fəaliyyəti var. 2007-ci ildə “XX əsr Azərbaycan poemasının sənətkarlıq xüsusiyyətləri” mövzusunda dissertasiya müdafiə edərək filologiya elmləri doktoru adına layiq görülüb. Hazırda Sumqayıt Dövlət Universitetinin “Azərbaycan ədəbiyyatı” kafedrasının professorudur. Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Mədəniyyət işçisidir.
Ədəbi fəaliyyətə hələ orta məktəbdə oxuyarkən başlayan şair, 1966-cı ildən şeirləri, məqalələri ilə mətbuatda çıxış edir. Son illər bədii tərcümə ilə də məşğul olur. F.Q.Lorkanın, Corc Bayronun, Peter Şyuttun, Hans Yurgen Hayzenin, Ulla Hanın, Roza Auslenderin və başqalarının şeirlərini, dünya uşaq ədəbiyyatının gözəl nümunələrini dilimizə tərcümə edib. Bununla yanaşı öz əsərləri də bir sıra dillərə tərcümə olunub, dərsliklərə düşüb. Çoxlu mahnı mətnlərinin, elmi-publisistik məqalələrin müəllifidir. Əsərləri əsasında “Qəm karvanı”, “Bütün Azərbaycan əsgər olmalı” televiziya tamaşaları çəkilib və dəfələrlə nümayiş etdirilib.
Bu gün, yanvarın 2-də Rafiq Yusifoğlunun 75 yaşı tamam olur. Onu bu münasibətlə təbrik edir, möhkəm can sağlığı, firəvan həyat arzulayıram.

Çox yaşasın!

Hörmətlə, Elman Eldaroğlu

Elman Eldaroğlu təbrik edir

ZAUR USTACIN YAZILARI

>>>> ƏN ÇOX OXUNAN HEKAYƏ <<<<

Mustafa Müseyiboğlu adına kitabxana

“ƏDƏBİ OVQAT” JURNALI PDF

“YAZARLAR”  JURNALI PDF

“ULDUZ” JURNALI PDF

“XƏZAN”JURNALI PDF

WWW.KİTABEVİM.AZ

YAZARLAR.AZ

===============================================

<<<< WWW.YAZARLAR.AZ və  WWW.USTAC.AZ >>>> 

Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93   E-mail: zauryazar@mail.ru

2 yanvar – Polad Həşimovun anadan olduğu gündür

Bu gün Polad Həşimovun anadan olduğu gündür. Məqamı ucadır:

Milli Qəhrəman General Polad Həşimovun anası Səmayə Ana dəfn günü…
CAN AY ANA…

(Polad Həşimovun Anasına)

Can ay Ana, bu baxışda nələr var…
Bu baxışda, Poladının ilk dişi,
İlk addımı, gülüşü var, yeriş var…
Bu baxışdan asılıbdı murazlar…
Bu baxışda Poladının ilk beşi,
Gülərüzü, şux qaməti, duruş var…

** *
Can ay Ana, bu baxışda nələr yox?!m
Bu baxışda yoxa çıxıb diləklər,
Bu baxışda zaman da yox, məkan da…
Bu baxışda itib bütün mizanlar…
Bu baxışda dünya çöküb iməklər,
Bu baxışda yelkən də yox, sükan da…

** *
Can ay Ana, bu baxışda nələr var…
Bu baxışda Poladın ilk rütbəsi,
Bu baxışda şərəf də var, şan da var…
Bu baxışda fəğan edir arzular…
Bu baxışda min vaizin xütbəsi,
Al don geymiş qürub da var, dan da var…

** *
Can ay Ana, bu baxışda nələr yox?!
Bu baxışda qədər namı ağlayır,
Bu baxışda Polad adlı oğul yox…
Bu baxışda tükənibdi niyazlar…
Bu baxışda kədər qəmi dağlayır,
Mum tək yumşaq, polad kimi oğul yox….

** *
Can ay Ana, bu baxışda nələr var…
Bu baxışda Poladının mərdliyi,
Ərənliyi, cəsurluğu, qürur var…
Baxışının hərarəti dondurar…
Bu baxışda fəxarətin sərtliyi,
Ağalığı, amirliyi, onur var…

** *
Can ay Ana, bu baxışda nələr yox?!
Bu baxışda susub qapı zəngləri,
“Polad gəldi”, dur ayağa deyən yox…
Bu baxışda od qalayır xəyallar…
Bu baxışda itib dünya rəngləri,
“Ana” – deyə, şirin-şirin gülən yox…

** *
Can ay Ana, bu baxışda nələr var…
Bu baxışda xanım, xatın bir Ana,
Sinəsində bağrı çat-çat olan var…
Bu baxışdan neçə Ana boylanar…
Bu baxışda Nüşabə tək şir Ana,
Tomris kimi kükrəyən var, yanan var…
12.01.2021. – Bakı.

Zaur USTAC,

“Yazarlar” jurnalının baş redaktoru, AYB və AJB üzvü

27.12.2024. Bakı ş.


ZAUR USTACIN YAZILARI


>>>> ƏN ÇOX OXUNAN HEKAYƏ <<<<

Mustafa Müseyiboğlu adına kitabxana

“ƏDƏBİ OVQAT” JURNALI PDF

“YAZARLAR”  JURNALI PDF

“ULDUZ” JURNALI PDF

“XƏZAN”JURNALI PDF

WWW.KİTABEVİM.AZ

YAZARLAR.AZ

===============================================

<<<< WWW.YAZARLAR.AZ və  WWW.USTAC.AZ >>>> 

Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93   E-mail: zauryazar@mail.ru

Zəhra Həşimova – İnsan

Freyd şüuraltını kəşf edəndə bizə insan şüurunun o qədər də vacib olmadığını, əsl determinantın şüuraltı olduğunu söylədi. Nitsşe, insanın ehtiraslı bir varlıq olması fikrini işlədi. Marks iqtisadi qanunların insanın davranışını müəyyən etməsi fikrini irəli sürdü.
Bu üç ideya insanın rasional varlıq olması fikrini zəiflətməyə başladı. Lakin bu üç ideyadan xeyli əvvəl Dostoyevski artıq rasional insan ideyasını təkzib etməyə başlamışdı.

“Hər şeyi çox başa düşmək bir xəstəlikdir; gerçək, tam mənası ilə bir xəstəlikdir.” Dostoyevski yazır.

Dostoyevski, insan təbiətini və psixologiyasını dərindən araşdıran yazıçı olaraq, rasional insan anlayışını öz əsərlərində çox təsirli şəkildə tənqid etmişdir. O, insanın yalnız ağlın deyil, eyni zamanda ehtirasların, instinktlərin və irrasional motivlərin idarəsində olduğunu göstərməyə çalışmışdır. Onun əsərlərində qəhrəmanlar tez-tez özlərini başa düşülməsi çətin, ziddiyyətli və qeyri-müntəzəm davranışlarla ifadə edirlər.Dostoyevski “hər şeyi çox başa düşmək bir xəstəlikdir” fikri ilə insanda sonsuz analizin və şüurun sərhədlərinin insan xoşbəxtliyinə zərbə vurduğunu iddia edir. O, bəzən insanın ağıl və məntiq çərçivələrindən çıxaraq daha dərin bir ruhani və ya emosional təcrübə yaşadığını göstərir. Dostoyevskinin bu fikirləri, Freyd, Nitsşe və Marksın irəli sürdüyü fikirlərlə yanaşı, insan təbiətinin təkcə rasional perspektivdən anlaşılmayacağını vurğulayan böyük bir nəzəriyyəvi bazanın tərkib hissəsidir. Bu dörd şəxsiyyətin birləşmiş təsiri, insanın yalnız məntiqli, məqsədəuyğun və rasional davranan bir varlıq olmadığını, əksinə, daha mürəkkəb və ziddiyyətli olduğunu dərk etməyimizə kömək edir.
Dostoyevski rasional insan ideyasını yalnız tənqid etməklə kifayətlənməmiş, həm də bunun əksini – insanın irrasional və paradoksal təbiətini ortaya qoymuşdur. Onun fikrincə, insan hər zaman ağıl və məntiqə tabe olmayan qərarlar verə bilər. Məsələn, “Yeraltından Qeydlər” əsərində qəhrəman açıq şəkildə bildirir ki, insanlar təkcə faydalı və ağlabatan olanı seçmir, bəzən yalnız iradələrini sübut etmək üçün zərərli və irrasional davranışlar sərgiləyir. Bu, insanın azadlıq istəyinin, hətta bu azadlığın özünə zərər verəcəyi hallarda belə üstün gəldiyini göstərir. Dostoyevski əsərlərində insanın davranışlarını idarə edən dərin, gizli motivlərə işarə edir. Dostoyevski öz əsərlərində göstərir ki, insan təbiəti yalnız məntiq və şüurla izah edilə bilməz. Məsələn, “Yeraltından Qeydlər” əsərindəki qəhrəman sübut edir ki, hətta insanın xoşbəxtlik axtarışı belə irrasional davranışla müşayiət edilə bilər. Bu yanaşma, insanın özünü şüuraltı impulslarının və mənəvi ziddiyyətlərin əsiri kimi tanıması ilə daha da mənalı olur. Bu, Freydin şüuraltının insanın əsas determinantı olması fikrinə bənzəyir. Həm Dostoyevski, həm də Freyd insanda ziddiyyətli istəklərin və impulsların mövcudluğunu vurğulayır. Nitsşe insanın ehtiraslarla idarə olunduğunu söyləyərkən Dostoyevskinin qəhrəmanları bunu təcrübə edirlər. Onlar yalnız məntiqi mühakimələrlə deyil, daxili ehtiras və instinktlərlə hərəkət edirlər.
Nitsşenin “dəyərlərin yenidən qiymətləndirilməsi” düşüncəsi də Dostoyevskinin insanın mənəvi dəyərlərə yanaşmasında gördüyü paradoksallığı əks etdirir.Dostoyevski göstərir ki, insan hər zaman ağıl və məntiq üzərində qurulmuş qərarlar vermir; bəzən onun seçimləri gözəllik, sənət və daxili harmoniya axtarışından qaynaqlanır. Bu, Nietzsche’nin sənət vasitəsilə insanın irrasional tərəflərini ifadə etməsi fikri ilə uyğunluq təşkil edir. Dostoyevski üçün gözəllik həm xilaskar, həm də dağıdıcı gücə malikdir. Bu paradoks, insan təcrübəsinin irrasional, lakin dərin anlamlarını açır. Lakin Dostoyevski, xüsusilə “Cinayət və Cəza” əsərində göstərir ki, insan yalnız iqtisadi ehtiyaclara görə deyil, mənəvi və mənəvi təzyiqlərə görə də hərəkət edə bilər. Raskolnikov kimi bir obrazın iqtisadi yoxsulluğu onun hərəkətlərinə təsir etsə də, əslində, onun daxili münaqişəsi və ideoloji motivləri daha çox rol oynayır. Dostoyevski, insanın yalnız sosial və maddi şərtlərin deyil, eyni zamanda günahkarlıq hissi və mənəvi məsuliyyətin təsiri altında olduğunu göstərir. Bu, xüsusilə Raskolnikov obrazında müşahidə edilir. Günah və vicdanın təsiri ilə insan bəzən öz ağlını və məntiqini inkar edərək daxili harmoniya axtarışına yönəlir. Müasir psixologiyada bu, özünütəhlil və daxili münaqişələr şəklində araşdırılır.
Dostoyevski azadlıq anlayışını irrasionallıqla əlaqələndirirdi. O, insanın bəzən öz zərərinə olan qərarlar verməkdə azad olduğunu vurğulayırdı. Bu, müasir ekzistensialist düşüncələrdə əksini tapır. Sartre və Kamyu kimi filosoflar da insanın azadlıq içində mənasızlıq və paradoksal seçimlərlə üzləşdiyini müdafiə edirlər. Dostoyevskinin qəhrəmanları, xüsusən də “Karamazov qardaşları” əsərində, azadlığın mənəvi və sosial məsuliyyətlə necə qarşıdurmada olduğunu təcəssüm etdirir.Dostoyevski “Cinlər” əsərində kütlə psixologiyasını, ideologiyaların insan davranışına təsirini və fərdiliyin itirilməsini incələyir. O, kollektiv ideyaların fərdi məntiqi necə boğa biləcəyini göstərir. Marks insanın davranışlarını iqtisadi və maddi şərtlərlə izah edir. Bu, Marksın iqtisadi determinizmindən fərqli olaraq, ideoloji manipulyasiyaların və kollektiv ehtirasların fərd üzərindəki təsirini ön plana çıxarır. Bu fikirlər sonradan Hannah Arendt və Carl Jung kimi nəzəriyyəçilərin kollektiv və fərdi psixologiya üzərindəki işlərində öz əksini tapmışdır.
Dostoyevskinin fikirlərinin bu üç ideyadan əvvəl gəlməsi onun bir növ qabaqcıl olduğunu və insan psixikasını anlamaqda bənzərsiz dərinlik göstərdiyini sübut edir. O, rasional insan anlayışını təkcə zəiflətdi, həm də insanın irrasional təbiətini, daxili azadlıq istəyini və mənəvi mübarizəsini açıq şəkildə təsvir edərək onu daha mürəkkəb və zəngin bir fenomen kimi təqdim etdi.

Müəllif: Zəhra HƏŞİMOVA

“ARİSTOTEL POETİKASI” RUBRİKASI

ZƏHRA HƏŞİMOVANIN YAZILARI

>>>> ƏN ÇOX OXUNAN HEKAYƏ <<<<

Mustafa Müseyiboğlu adına kitabxana

“ƏDƏBİ OVQAT” JURNALI PDF

“YAZARLAR”  JURNALI PDF

“ULDUZ” JURNALI PDF

“XƏZAN”JURNALI PDF

WWW.KİTABEVİM.AZ

YAZARLAR.AZ

===============================================

<<<< WWW.YAZARLAR.AZ və  WWW.USTAC.AZ >>>> 

Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93   E-mail: zauryazar@mail.ru