Əvvəlki yazımda – Etibar və Azər Əbilovlar – Foto – Azərlə 1984-cü ilin 17 noyabrında Bakıda çəkdirdiyimiz fotonu paylaşaraq yazmışdım ki, həmin günün səhərisi Azəri Biləcəridən hərbi xidmətə yola salacaqdım… İndi həmin günlə bağlı digər bir xatirəmi paylaşıram. Həmin fotonu çəkdirməmişdən əvvəl Azər telefon köşkündən (2 qəpikliklə danışdığımız telefon köşklərini yəqin ki,xatırlayırsıız) Xəlil Rzaya zəng etdi və səhər hərbi xidmətə yola düşəcəyini dedi. Mən Azərin lap yaxınlığında idim və xəttin o biri başında Xəlil Rzanın əsl Salyanlı ləhcəsi ilə: -Gə bizə! (Gəl yox, gə)- dediyini eşitdim.Şəkili çəkdirib birlikdə Xəlil Rzanın Əli Bayram (ov) – (bu cür yazı üslubu da Xəlil Rzaya məxsus idi, soykökündəki “ov” larl mötərizədə yazırdı) – küçəsində yerləşən evinə gəldik. Azər qapını döydü. İcəridən Xəlil Rzanın səsi eşidildi:
-Qapı açıqdır. İçəri keçin.
İcəri keçdik. Xəlil Rza böyük otağın sol tərəfində olan və böyük otaqdan arakəsmə ilə ayrılan iş otağında makina arxasında əyləşib makinada nə isə yazırdı.Gözünü yazıdan ayırmadan, şux bir ovqatla:
-Şekspinin məşhur “Olüm, ya ölüm” sözü ingiliscə “Tubi, not tubi” kimi səslənir. -Bunu deyib gözünü makinadan ayırdı və bizə müraciətlə, eyni zamanda nikbin ovdaqlı uca səslə:
-Tubi, not tubi?- dedi və sonra yenə Salyan ləhcəsi ilə -Ala, Tubi e- deyərək ayağa qalxdı. Bırlikdə böyük otağa kecdik. Xəlil Rza stolun üstünə cürbəcür məzələr düzdü. Əyləşməmişdən əvvəl mənə -O balonu mənə ver gorüm- dedi. Bir qədır kənarda kiçik bir qolabın yanında olan balonin icərisindəki maye, qoz ləpəsindən çəkilmiş araq idi… O unudulmaz, şirin söhbət zamanı görkəmli aktyor Mikayıl Mirzə də gəldi….Məclis gecədən keçmişə qədər davam elədi. Həmin məclisdə Xəlil Xza Azərə “Hara gedir bu dünya…” adlı kitabını bağışladı. Azərə davamlı olaraq ona məktublar yazmağı tapşırdı (onu da deyim ki, hərbi xidmət illərində Azər Xəlil Rza ilə müntəzəm məktublaşdı. İndi Azərin Xəlil bəyə, Xəlil bəyin Azərə yazdığı məktublar Azərdədi. Tarixi və son dərəcə maraqlı olan həmin məktubların kitab kimi çap olunmasını şəxsən mən çox istəyirm) və Azərə uğurlu xidmət arzuladı. Gecəni qalacacağımız evə bizi öz maşını ilə Mikayıl Mirzə gətirdi.
Əslində mən bu yazını Xəlil bəyin Azərə bağışladığı kitabla bağlı yazmağı fikirləşmişdim. Amma xatirələr çözələndi.Yadddaşa,ömrə də etibar yoxdu…
Nə isə, səhər Biləcəriyə gəldik. Bərk yağış yağırdı. Biləcəridə Neftçaladan da uşaqlar var idi. Hamımız bir yerə yığışmışdıq. Kitab mənim əlimdə idi.Adil adlı bir Neftçalalı, kitaba baxmasını istədi. Verdim. Amma kaş verməyəydim… Kitab onun əlindən yerə, palcığın içərisinə düşdü. Mən həyəcanla: -Sən neylədin?- deyəndə, Adil heç nə olmayıbmış kimi: -Nə olub, kitabdı də…- dedi.
Adil mənim o kitabla bağlı keçirdiyim hissləri, təbii ki, anlamaq iqtidarında deyildı.
Mən kitabın palcığını cib dəsmalımla təmizlədim. Yadımdadı, cib dəsmalım bütövlükdə palcığa bulaşsa da, kitab tam təmizlənməmişdi. Məcbur olub plaşımın qolu ilə qalan palçıqlı yerləri də təmizlədim… Azəri həmin gün hərbi xidmətə yola saldım. Həmin günün axşamı özüm də evə gəldim. Vərəqlərində palçıq ləkəsi qalmış kitab da məndə idi.
Şəkildə görürsünüz, həmin kitabdan iki dənədir. Xəlil bəy hər iki kitabı avtoqrafla Azərə yazıb. İkinci kitabı Xəlil bəy Azərə hərbi xidmətdə olarkən göndərib. Bilmirəm, Azər kitabın aqibətini, palcığa bulaşmasını ona yazıbmış, yaxud həmin kitabı hərbi xidmətdə oxumaq üçün istəyib… Xəlil Rza da kitabını ikinci dəfə İrkutskda xidmətdə olan Azərə göndərib.
Allah unudulmaz Xəlil bəyə rəhmət eləsin.
Mənbə: Etibar Əbilov
>>>> ƏN ÇOX OXUNAN HEKAYƏ <<<<
Mustafa Müseyiboğlu adına kitabxana
===============================================
<<<< WWW.YAZARLAR.AZ və WWW.USTAC.AZ >>>>
Əlaqə: Tel: (+994) 70-390-39-93 E-mail: zauryazar@mail.ru
