-Rəşad müəllim, biz Tural Dadaşovla bir dəfə səfərə getmişdik. Bilirsiniz o, nə qədər kitab aldı?! Həm də uzun illər “Xəmsə” intellektual verilişinin aparıcısı olub. Bunu Avstriya-Türkiyə oyunundan iki gün öncə futbol şərhçiləriylə bağlı söhbətdə idman jurnalisti İbrahim Cəfərov söylədi. Futbol üzrə Avropa çempionatı başlanandan həyəcanla birgə şərhçilərimizlə bağlı ara-sıra iradların da şahidi oluruq. Minlərlə insan diqqətlə qulaq kəsiləndə əlbəttə ki, hansısa söz kiminsə ürəyinə yatmaya bilər. Amma mən şərhçilərimizdən razı qalmışdım. Ümumiyyətlə, idman jurnalistlərimizin üstün səviyyəsi, məlumatlılığı, öz işlərinə içdən sevgisi barədə imkan düşən kimi fikir bildirmişəm. Türkiyənin Avstriyanı məğlub etdiyi möhtəşəm oyunun şərhçisi Tural Dadaşova qarşı sosial şəbəkə istifadəçilərinin rəğbəti və alqışı isə çox təsirləndirdi. Elə bilirəm bu alqışlar və təriflər həm də neçə gündür əziyyət çəkən bütün futbol şərhçilərimizə və idman jurnalistlərimizə ünvanlanıb. Kitab məsələsini isə elə belə xatırlatmadım. Peşəkarlığın yolu həm də kitab oxumaqdan keçir. Elə “qəlbidaş” olmamağın da!
Kənddə yaşadığı zaman Camaldan ötrü ilin payızdan, qışdan gözəl fəsli yox idi. Ona görə yox ki, bu fəsildə gecələr uzanır, günlər gödəlir, işlər azalır bolluq olur. Onu payıza bağlayan başqa səbəb vardı. O uşaqkən yaşadığı bölgədə televizor yox idi. Ancaq evlərində patefon vardı. Bunun da iynəsi korşalanda valın səs cızığını korlayardı, oxunan mahnıların ahəngini pozardı. Bu aparatdan kənddə Camalgildən başqa heç kəsdə olmadığından, axşamlar qonşular onlara toplaşardı. Maraqla Xanın, Bülbülün, Rəşidin, Gülağanın, Saranın, Şövkətin, Zeynəbin və başqa xanəndələrimizin, müğənnilərimizin mahnılarını dinləyərdilər. Kənddə ancaq bir evdə radioqəbuledicı vardı. Elektirik enerjisi olmadığından, radioqəbuledicini iri batareyalarla işlədirdilər. Kənddə radio qovşaq yaradıldı, evlərə kabel çəkildi, radio aparatı yerləşdirildi. Sübh tezdən aparat işə düşərdi. Aparıcı gümrah səsiylə: – Danışır Bakı, – deyib, xəbərləri, sonra da hava haqqında məlumatı elan edərdi. Dizel mühərriki ilə kəndə elektirik enerjisi verilən vaxtı yaxşı xarırlayırdı o. Ancaq qaş qaralandan axşam saat on ikiyədək evlərə paylanan elektirik işığını möcüzə kimi qəbul etdən kənd camaatı heyrətə gəlmişdi. Bunu axır zamanın əlaməti kimi qəbul edənlər də vardı. Çox çəkmədi bölgə Mingəçevir Su Elektitik Stansiyasından ötürülən elektirik enerjisi ilə fasiləsiz təmin olundu. Babat imkanı olanlar radioqəbuledici aldılar. Onun atasının “Rekord” markalı radioqəbuledici alıb, evə gətirib işə saldığı gün onlarda toy-bayram əhval-ruhiyyəsi yaranmışdı. Onun uşaqlıq dövründə indiki kimi hər evdə televizor, hər adamda telefon yox idi. Kolxoz dövrünün gərgin işindən yorulmuş adamlar axşam yeməyini yeyəndən sonra vaxtlarını xoş keçirmək üçün demək olar ki, hər gecə bir-birlərinə qonaq gedərdilər. Bəzən axşamlar onlara o qədər adamlar söhbətə toplaşardılar ki, döşəməyə sərilmış döşəklərdə uşaqlara oturmağa yer olmazdı. Deyib-gülər, zarafat edərdilər. Hamı zarafat götürən idi, bir-birindən inciməzdilər, heç kəs heç kəsin sözünü kəsməzdi. Küsülülər də az olardı o zaman. Çox nadir hallarda kəndin naqis adamlarının adları hallanardı o söhbətlərdə. Yaxşı adamların yaxşı əməllərindən çox danışardılar. Bildikləri nağıllardan, dastanlardan parçalar söyləyənlər də olurdu. Onda evlərdə dini ədəbiyyat olmazdı. Quran ayələrini, Peyğəmbərimizin hədislərini dini məclislərdə mollalardan, cümə namazına məscidə gedənlər imamdan öyrənərdilər. Yadlarında qalan ibratəmız, müdrik kəlamları bu cür axşam söhbətlərdə paylaşardılar. O vaxtlar indiki kimi evlərdə ayrıca mətbəx olmazdı. Odun sobası bir otaqda yanardı. Biş-düş orda hazırlanardı. Həmişə evlərində söhbətə yığılanlar üçün yüksək kolorili xörəklər hazırlanardı. Xolestrini, zülalı, kreatini heç kəs vecinə almazdı. Beləcə kənd zəhmətkeşləri payız, qış aylarının necə gəlib keçdiyini hiss eləməzdilər. Orta məktəbi bitirdi. Təhsil almaq üçün Bakıya gələrkən burda qalıb yaşayacağını planlaşdırmamışdı. Heç bu barədə düşünməmişdi də. Gözləmədiyi halda elə oldu ki, o göz açdığı, ilk havasını udduğu, ilk addımını atdığı dogma yurduna ildə bir aylıq məzuniyyət vaxtında, yaxud yaxınlarının xeyir-şərində gedib-gələsi oldu. Nə qədər ki, ata-anası sağ idilər, ata yurdunda özünü tam sərbəst aparırdı, özünü öz evində kimi hiss edirdi. Uşaqları heç bir sıxıntısız yay tətilini nənələriylə keçirərdilər. Anası dünyasını dəyişdikdən sonra bir neçə il belə davam elədi. Sonralar evin xanımlıq estafetini ələ alan kiçik qardaşının həyat yoldaşı içində gizlətdiyi soyuq münasibətini tədricən nəzərə çarpdırdı. Bu da ona “ulu sözünə baxmayan uluya-uluya qalar” atalar sözünü xatırlatdı. Hər dəfə məzuniyyətə gələndə atası, anası ona torpaq sahəsi götürüb ev tikməyi məsləhət görərdilər. O isə onların təklifinə razılıq vermirdi. Bir dəfə anası onlara gələrkən işdən dönəndə soruşmuşdu: – Ana, günün necə keçdi? – Yaxşı keçdi deyib, səni inandıra bilərəm. Özümü isə yox. – Niyə? Yoxsa naxoşlamısan? – Naxoşlamadım. Daha betərini yaşadım. – Nə oldu ki? – Heç nə baş verməyib. Bezdim sənin bu “qutu” kimi evinin icində. Ay oğul, indi işə gedib-gəlirsən, başın qarışır. Qocalanda bu qutulara sığmayacaqsan. Gəl daşı ətəyindən tök, məsləhətimi qulaq ardına vurma! Nə qədər ki, biz sağıq, yurdda yer göstərək, özünə ev tik. – Ay ana, düşəydin həyətə, çıxaydın şəhərə gəzişəydin. Həm vaxtın keçərdi, həm də darıxmazdın. – Şəhərin küçələrində veyillənməkləmi rahatlıq tapacaqdım? Mənim rahatlıq yerim dirriyimiz, bağ-bağatımızdı. Mən səni qandıra bilmirəm ki, bu dünyanın özünə də etibar yoxdur, adamlarına da. Elə düşünmə ki, çox oxuduğuna görə həyatı məndən çox öyrənmisən. Oxuduğun orta məktəbi mən də bitirmişəm. Sən dörd il ali peşə təhsili almısan, mən isə bir il oxuyub orta təhsil. Məndən üç il artıq oxuduğun məktəb sənə peşə dərsi verib. Ali dərəcəli mütəxxəsis yetişdirib. Sənin ali təhsil haqqında diplomunu ali məktəbə gedib-gəlib, oxumadan, rüşvətlə alanlar olub, var, olacaq da. İnsana son nəfəsinədək dərs keçən həyat akademiyasında isə rüşvət işə keçmir. Öyrənmək istəməyənlər, görüb-götürməyənlər bu dünyadan key kimi köçüb gedəcək. Yaş fərqimizin iyirmi beş il olduğunu nəzərə alsaq, hansımız həyatı daha yaxşı dərk edərik? Niyə adam deyəni eləmirsən? Camal ata-anasının özündən qat-qat yüksək təfəkkürlü, müdrik olduğunu görürdü. Və bundan qürur hissi keçirirdi. Anasının canıyananlığını da dəyərləndirirdi. O, anasının təklifini ona görə qəbul eləmirdi ki, şəhərdə doğulub böyüyən övladlarının heç biri atası öləndən sonra gedib kənddə yaşamayacaq. Nə vaxtsa boş qalacaq mənzilin tikintisinə sərf edəcək vəsaiti, daha vacib dərd-sərinə yönəltməyi məqsədəuyğun sayırdı. – Ay ana, ildə bir aylığa dogma kəndimə gəlirəm. Allaha şükür olsun ki, nə qədər istəsəm qalacaq yerim var. Xətrimi istəyənlərim də kıfayət qədərdir. Tikiləndən sonra il boyu qıfıllı qalacaq evin inşasına maya qoymağına dəyərmi? – Bu gün ərklə açdığın qapılar bir gün üzünə bağlana bilər. Səni qandırmaq istəyirəm ki, bu gündən sabaha etibar yoxdur. Anası onu qandırmaq istəyirdi, o isə qanmırdı. Onun qanmamazlıqda ittiham edən anası hirslənib demişdi: – Baxt gələcək qanmamazlığının acısını dadacaqsan. Camalın anası təxmininində yanılmamışdı. Düşündüyü vaxt yetişdi. Doğrudan da anasını qanmamasının acısını yaşadı. Bu məqamda o, anasının özünü qandırmağa cəhd etdiyi yaşında olardı. Onun üçün bu gecikmiş qanmağın bir qəpiklik də dəyəri yox idi…
*
Camal uşaqlarının yay tətili vaxtında, iş yerində yaranan vəziyyətə görə həmişəki kimi ailəsi ilə kəndə gedə bilməmişdi. Tətildən qayıdandan sonra Camal yoldaşı Sənubərdən soruşdu: – İstirahətiniz necə keçdi? Sənubər qısa sükutdan sonra ərinin üzünə baxdı: – Pis keçmədi. Camal yoldaşının cavabından hiss elədi ki, bu tətilin istirahəti yoldaşını qane etməyib. Özünü də aldığı cavab qane etmədiyindən dedi: – Elə cavab verdin ki, görürəm yaxşı keçməyib. – Dediyimə inanmadın? – Axı cavabın inanılası kimi səslənmədi. Sənubər bilirdi ki, əri ondan dəqiq cavab almamış əl çəkməyəcək. Cavab gözləyən ərinə baş verəni açıqlamalı idi. Amma necə? Bu necənin yumşaq yoluna düşməkdə çətinlik çəkirdi.
*
Həmişə olduğu kimi yenə də Camalın ona evlilik təklifi etdiyi günü xatırladı. İnstitutu bitirdikdən sonra təyinat üzrə eyni zavodda işləyirdilər. İşə gəldikləri vaxtlar ara-sıra olsa da, çıxdıqları vaxt həmişə avtobus dayanacağına kimi yol yoldaşı olurdular. Bir gün Camal minəcəyi avtobusu ötürdü. Sənubər səbəbini soruşdu: – Niyə minmədin? – Səbəbini bilmək istərdinmi? Sənubər təəccüblə onun üzünə baxdı: – Sənin avtobusu ötürməyinin mənimlə bir əlaqəsi varmı ki? – Əlbəttə, var. Sənubər Camalın dərin həyəcan keçirdiyini hiss elədi. Bunun özü ilə nə əlaqəsi ola biləcəyi ilə maraqlandı: – Camal, örtülü danışırsan. Heç nə başa düşə bilmirəm. – Açıq danışmağa cürət etsəydim örtülü danışmazdım. Artıq onun məqsədini anlayan Sənubər gülümsündü: – Ay Camal, elə danışırsan ki, elə bil ilk dəfə üz-üzə gəlirik. Səni açıq danışmaqdan məhrum edən bu cürətsizlik hardan çıxdı? – Yadındadırmı oxuduğumuz vaxtlar tez-tez sənə baxardım? – Onda kimə baxmırdın ki? Gözünü qızlardan çəkirdin ki? – Nə bilirdin? Həmişə mən baxanda üzünü döndərərdin. – Nə eləməliydim ki? Gözünü başqa qızlardan çəkmədiyini görmürdüm? Camal bir anlığa o vaxtları xatırladı. Tələbə yoldaşı olan qızların hamısı gözəl idi. Əgər ondan soruşsaydılar ki, ən gözəli hansıdır? Hansısa birinə barmağını uzadıb, budur, deməkdə çətinlik çəkərdi. Həmişə onları nəzərdən keçirib, hansının daha gözəl olduğunu ayrıd etməyə çalışardı. Kimin daha ağıllı olduğunu soruşsaydılar, düşünmədən Sənubəri göstərərdi. Desəydilər ki, hansına elçi düşərdin? Sənubərə barmağını uzadardı. Dəfələrlə ona ürəyini açmaq istəsə də, rədd cavabı alıb üzüləcəyindən qorxub heç nə demədi. İndi öz dilindən eşidəndə ki, Sənubər də ona göz qoyurmuş, gec də olsa təəssüfləndi. Cəsarərsizliyinə görə özünü qınadı. İndi o, tam əminliklə qəlbini ona aça bilərdi. – Sənubər, o zaman mənim niyyətimi düz başa düşməmisən. – Necə başa düşməliydim ki, görmürdüm? – Ay insafsız! Mən onlara heyran olduğum üçün baxmırdım. Aranızdakı fərqı ölçüb-biçirdim. Bircə dəfə mən baxanda üzünü yana çevirməyib gözümün içinə baxsaydın, cəsarətə gəlib ürəyimi sənə açardım. Gör neçə ilimi qəlbimdə sənə qarşı cücərən hissimi boğa-boğa keçirmişəm. – Məni ittihammı edirsən? – Sənubər gülümsündü. – Özümü ittiham edirəm. – Bəlkə belə olmağı yaxşıdır. – Gəl bu “bəlkə”ni qoyaq bir kənara, keçək mətləbə. Bir-birimizi yaxşı tanıdığımıza görə sənə birbaşa evlilik təklifi eləsəm, yenə üzünü döndərməzsən ki? Bu günə qədər ağlından keçməyən təklif Sənubəri çaşdırdı: – Bəlkə yaxşı-yaxşı düşünək? – Demək istəyirsən ki, bir müddət də, yaxşı-yaxşı ürəyim üzülsün? – Bu iş mal alış-verişi deyil ki, baxdın, gördün, bəyəndinsə o saat əl tutub sövdələşəsən. – Kifayət qədər görmüşəm, baxmışam, bəyənmişəm. Məncə vaxt uzatmağın mənası yoxdur. Atam, anam tələsdirməsəydi, mənə qalsa nə qədər desən gözləyərdim. Sənubər dünən anasının onu sorğu-sual edib fikrində kiminsə olub-olmadığını öyrənməyə cəhd edərkən, yalan uydurmaq zorunda qalmışdı. Çünki qohumlarından biri oğluna görə ona elçi gəlmək üçün anası ilə danışıq apardığını bilirdi. Anası ona bəyənmədiyi qonşusunun oğlunu tərifləyəndə demişdi: – Bir də mənə bu barədə söz açma. – Səbəbini bilmək olarmı? – Yaxın günlərdə biləcəksən. – İndi bilsəm dünya dağılmaz ki? – Ay ana, bu günədək səndən məsləhətsiz bir iş görmüşəm? Sözündən çıxmışam? Adınıza zərər, utanc gətirəcək yanlışlığa yol vermişəm? Xahiş edirəm sənin narahat olduğun bu məsələdə məni sərbəst burax. Çünki bu, mənim həyatımdır. Bu həyatımı özüm davam etdirəcəyəm. Bu həyatımda sən kənarda qalacaqsan. Bilirəm nəzərin həmişə üstümdə olacaq. Şad günümdə sevinəcəksən, pis günümdə üzüləcəksən. Məni bu yerə çatdırınca çəkdiyin zəhmətinin üstünə, dərdimin də yüklənməsini istəmirəm. Sənubər anasının narahatlığının səbəbini başa düşürdü. Onun həmyaşıdlarının hamısı ərə gedib. Evdə qalan təkcə özü idi. Bilirdi ki, əksər vayideynlər kimi ata-anası da qızlarının evdə qalıb, qarıyacaqlarından narahat idilər. O, dünən anasının narahatlığını səngitmək üçün “yaxın günlərdə biləcəksən” cavabına qarşı anasının səsləndirdiyi “indi bilsəm dünya dağılmaz ki?” sualına bu gün cavab verə biləcəyini planlaşdırmamışdı. Camalın dediyi “…ata-anam tələsdirməsəydi…” ifadəsi anasının səsləndirdiyi “indi bilsəm dünya dağılmaz ki?” sualı hər ikisinə vaxt uzadıb düşünməyə möhlət vermirdi. Xasiyyətinə bələd olduğu, güvəndiyi, həyatından silinməsi mümkünsüz tələbə yoldaşı kimi yer tutan bəyəndiyi həmyaşıdının təklifini qəbul etdi. – Camal, biz indiki öz-özümüzü dolandıra biləcək məqama özbaşına gəlib çatmamışıq. Atamızın, anamızın dəstəyi, yardımından bəhrələnib istəyimizə nail olmuşuq. Artıq biz əvvəlki kimi onların dəstəyinə, yardımına yox, xeyir-duasına möhtacıq. Var-dövlətimiz başımızdan aşsa da, özləri ac-yalavac qalsalar da, bizdən elədiklərinin əvəzini ummazlar. Allah eləməsin, üz döndərsək də, bizə laqeyd qalmazlar. Dünən anamla təkbətək söhbətimiz oldu. Məndən ötrü necə narahat olduğunu görəndə özümü qınadım. Çünki hələ tələbə ikən bəyənilməsində əngəl olmayan bir neçə oğlanın mənə evlənmək təklifi etmələrinə peşman eləmişdim. Bu gün səndən bu təklifi alanda ilk ağlıma gələn bu oldu: “nə yaxşı ki, onlardan imtina eləmişdim”. – Sənə qulaq asdıqca, mən də özümü qınayıram. Zənnimdə yanılmıramsa, o vaxtlar sənə ürəyimi açsaydım, məni peşman eləməzdin. – Bəlkə də etməzdim. – Sənubər gülümsündü. – Ax… axmaq baş. Kaş ki, indiki ağlım o vaxt olaydı, – Camal sağ əlini düyünləyib yumruğunu başına vurdu. Yenə Sənubərin üzündə təbbəssüm göründü: – Ağlım yox, cəsarətim – desəydin, daha düzgün olardı. – Nə fərqi var ki, cəsarəti də ağıl idarə etmirmi? Nə isə. Olan olub, keçən keçib. Keçmiş gecikmiş ah-zarı qəbul eləmir. Allaha şükürlər olsun ki, heyfslənəcək itirdiyimiz bir şey yoxdur. Sən nə vaxt ailənlə danışıb atamla anamın səbirsizliklə gözlədikləri elçilik günümüzü mənə bildirəcəksən? Sənubər anasının bu təklifə sorğu-sualsız razılıq verəcəyinə şübhə etmirdi. Atasının isə etiraz etməyəcəyinə əmin olsa da, qarşı tərəfi tam araşdırmayıb, tez bir zamanda razılıq verəcəyini gözləmirdi. – Camal, səni yetərincə tanıyıram. Oxşar cəhətlərimiz də kifayət qədərdir. Bu da ondan xəbər verir ki, xoşbəxt ailə həyatı qura bilərik. Şərti şumda kəsək, sənə bircə təklifim olacaq. – Cəmi bircə şərt? – Camal Sənubərin sözünü kəsdi. – Bəli, ikinciyə gərək yoxdur. Əgər söz versən ki, aramızda heç bir qapalı sirrimiz olmayacaq, təklifini canla-başla qəbul edərəm. – İnandıqlarının, müqəddəs saydıqlarının hamısına and içirəm, hətta gördüyüm yuxumu da oyanan kimi səninlə bölüşərəm…
*
Birgə yaşadıqları xoşbəxt ailə həyatının təməli qoyulan o günü illər keçməsinə baxmayaraq, bir an belə unutmamışdı Sənubər. Evə çatan kimi bildirəndə ki, tələbə yoldaşı ona evlilik təklifi edib, anası sevindiyindən doluxsunub ağlamışdı. Cəmi bircə şərtlə qəbul edilib reallaşan ailə həyatında onun ərindən gizlətdiyi heç bir sirri olmamışdı. İndi isə o, ərinin atasının evində üzləşdiyi xoşagəlməz münasibəti gizlətməyə məcbur idi. İstəmirdi ki, iki qardaş arasında soyuqluq yaransın. – Sənubər, mən adamın gözünə baxanda ürəyini oxuyuram. Sənin də məndən nəyisə gizlətdiyini görürəm. Gəl öz xoşunla açıqla! Bil ki, ört-basdır etdiyin sirrin yerinə çatmamış əl çəkən deyiləm. Birgəyaşayış dövründə Sənubər ilk dəfə ərinə yalan danışmalıydı. Bəyənilməz olsa da, bu yalan bir ailədə baş verəcək qalmaqalın qarşısını alacaqdı. – Bu dəfə deyəsən kəndinizin havası mənə düşməmişdi. Tez-tez başım ağrıyırdı, təzyiqim qalxırdı, enirdi. – Uydurmana mənim inandığımı zənn edirsənsə, yanılırsan. Niyə yad adamlar kimi üzümə yox, yerə baxıb danışırsan? Adam bacarmadığı işə girişməz. Axı səndə yalan uydurmaq alınmır. Evlənməyə qərar verdiyimiz gün səsləndirdiyin şərti unutdunmu? Gözümün içinə bax, gerçəyi danış. Onsuz da nə baş verdyini təxmin etmişəm. Sənubər gördü ki, gerçəyi açıqlamaqdan başqa çarəsi qalmayıb, o gecəni xatırladı…
*
Camalın əmisi oğlu onu şam yeməyinə dəvət eləmişdi. Qonşuların da iştirak etdiyi məclis maraqlı keçdi. Qonağı olduğu qaynıgilə dönəndə gec idi. Uşaqlar yatmışdı. Pilləkənləri qalxanda, içəridən qaynının yoldaşına acıqlandığını eşitdi: – Nə qədər ki, əlimdən xəta çıxmayıb, ağzını yum! Bu evdə mənimlə bərabər qardaşımın da haqqı var. Eşitsəm ki, onun külfətinin xətrinə dəymisən, məndən incimə! Eşitdiyindən kefi pozulan Sənubər həyətə düşdü. Gəldiyini bildirmək üçün pilləkənin yanındakı boş vedrəyə toxundu. Səsi eşidib bayıra çıxan Kamal dilləndi: – Deyəsən əmioğlu yaxşı qonaqlıq verib? Evə tez dönsəydim mən də gələrdim.
Özünü heç nə eşitməmiş kimi göstərməyə çalışan Sənubər üzrxahlıq elədi: – Bağışla. Gecikib istirahətinizi pozdum. Əmioğlunun bəxti gətirib. Elə gözəl xasiyyətli, şirin dilli yoldaşı var ki, adam söhbətindən doymur. – Bəxti gətirib yox, başı yaxşı işləyib desən, daha düzgün olardı. Nənəm onu qəbul eləmək istəmirdi. Qardaşı qızını ona sırımaqdan ötrü dəridən-qabıqdan çıxsa da, istəyinə nail ola bilmədi. Üstünə nə qədər adam salsa da, əmioğlu fikrindən dönmədi. Əmioğlu görür ki, təklənib. Hamı nənəsini dəstəkləyir. Babama deyib: – Ay baba, arvadı hegomonluq edən kişilərə necə baxırsan? – Babam cavab verib: – Mən belələrini kişi saymıram. Kişinin evində kişinin sözü keçməlidir. – Bəs bizdə niyə arvad hökmünü yeridir? – Bu nə deməkdir? – babam hirslənəndə əmioğlu tez sözünü deyib: – Baba, seçib bəyəndiyim qızdan ötrü sizi elçiliyə göndərə bilmirəm. Qızın eybinə görə yox, nənəmin hökmünə görə bəyəndiyim qızı qəbul etmirsiniz. Nənəmin məqsədi aydındır. İstəyir ki, qardaşı qızını yanına çəksin. Sizdən baş aça bilmirəm. Niyə xoşbəxtliyimə əngəl olursunuz? Babam bir az düşündükdən sonra soruşub: – Bəyəndiyin kimin qızıdır? – Əmioğlu Sonanın atasının, anasının adını çəkən kimi babamın üzü gülüb. Nənəmlə əmimi yaxşıca töhmətləyib, vaxtı uzatmadan elçiliyə getmələrini tələb edib. Əmioğlunun başından elədiyi çanaq nənəmin istəyilə mənim başımda sındı. Sənubər Kamalın dərindən köks ötürdüyünü görəndə, sözə baxanlığının azarını çəkdiyini hiss elədi, onun halına acıdı. Sənubər o gecəni yuxusuz keçirmişdi. Qayınının yoldaşına qandırdığı: “bu evdə mənimlə bərabər qardaşımın da haqqı var” ifadəsi ara vermədən qulaqlarında təkrarlanırdı, onu düşündürürdü. Camalın təbii haqqından övladlarının yararlana bilməməsi ona qəribə gəlirdi. Ertəsi gün səhər Ulduz Sənubəri səhər yeməyinə dəvət etsə də, iştahasının olmadığını bəhanə edib, səhər yeməyindən imtina elədi. O, gedib bir neçə dəqiqədən sonra Kamal gəldi. Sənubərin pal-paltarını yığışdırdığını görəndə təəccüblə soruşdu: – Gəlin bacı, sən nə edirsən? – Kamal, Camaldan narahatam. Axşam qarışıq yuxular görmüşəm. Getsəm yaxşıdır. Kamal bu günə qədər gedəcəyi barədə fikrini bildirməyən gəlinlərinin birdən-birə getməyə qərar verməsinin arxasında nəyinsə gizləndiyini hiss elədi. Və bu şübhəsi həyat yoldaşı Ulduza istiqamətləndi. Gözləmədiyi qərarın dəqiq səbəbini ondan soruşarsa, dəqiq cavab ala biləcəyinə ümidi yox idi. Özü bu müəmmalı səbəbin axtarışına çıxdı. İlk növbədə ağlına gələn keçən axşamkı yoldaşı ilə aralarında olan mübahisə oldu. İşdən evə qayıdarkən, dördyolda rastlaşdığı köhnə dostlarıyla başı söhbətə qarışdığından evə gec gəlmişdi. Gəlinlərini evdə görmədikdə yoldaşından soruşdu: – Sənubər hanı? – Harda olacaq. Əmioğlun qonaq çağırıb. Ulduzun açıq-aşkar gözə çarpan aqressiyasına təəccüblənən Kamal qəzəbləndi: – Çağıran yerə gedərlər də. Burda hiddətlənəsi nə var ki? – Çox şey var. Onun kimi mən də bu nəslin gəliniyəm. Ona edilən hörməti heç kimdən görmürəm. O göydən yerə qızıl səbətləmi endirilib ki, hamı başına and içir? Səhər Sona gəlib onu nahara dəvət edib. Aradan yarım saat keçməmiş əmioğlun da gəlib təkrarlayır. Səhər evdən çıxandır. Görünür əmioğlun onun şərəfinə böyük ziyafət təşkil edib. – Hörmət tələb edilmir, qazanılır. Özü də zor gücünə yox, şirin dillə, xoş rəftarla, xoş niyyətlə qazanılır. Kin-küdurət, eqoistlik adamı elin rəğbətindən məhrum edər. Hörmət adama adam olduğuna görə yox, necə insan olduğuna görə qoyulur. – Deyirsən mən hörmətə layiq deyiləm? Hamınızın pərəstişkarlıq etdiyi gəlinbacı dediyin o şeydən nəyim əskikdir? – Əskikliyini özün öz dilinlə təsdiqlədin. Elə təsdiqlədin ki, şərhə yer qalmadı, – Kamal ona ağzını açmağa imkan vermədən bütün əskik cəhətlərini açıqladı. Bu açıqlamadan nəticə çıxardacaq səviyyədə sağlam düşüncədən məhrum olan Ulduz ərinin nəsil-kökünü qatıb-qarışdırıb elə yoğurdu ki, Sənubər eşitsəydi bir daha onun olduğu yurda ayaq basmazdı.
Çıxılmaz durunda qalan Sənubər gerçəyi ərinə danışmağa məcbur idi. Elə danışmalıydı ki, qardaşlar arasında nifaq yaranmasın: – Camal, mənim kənddən tez dönməyimin Kamalla heç bir əlaqəsi yoxdur. Onu həmişə öz qardaşım gözündə görmüşəm. İndidən sonra da münasibətim dəyişməyəcək. – Bunu bilirəm. Çünki onun xasiyyətinə bələdəm. Səndən nə baş verdiyini soruşuram. Bil ki, gizlətdiyin bir “heç nə” məndə min “heç nə”nin şübhəsini yaradır. Sənubər nə baş verdiyini ərinə danışdı. Kamalın halına acıdığını bildirdi. – Qardaşımın evini nənəm yıxdı. Əmioğlunu sındıra bilmədi. O olmasın, bu olsun deyib, çox çətinliklə qardaşı qızını Kamala yüklədi. – Bəs bunun axırı necə olacaq? Kamalın danışığından hiss elədim ki, onda yoldaşına qarşı sevgidən əsər-əlamət yoxdur. – Əvvəldən də olmamışdı. Onun istədiyi qız vardı. Atamgil bir dəfə elçiliyə getdi. Qızın anasını anam razı saldı. Atasının isə razılığını ala bilmədilər. Kişi onu varlı bir qohumunun oğluna nişanladı. Kamal qaçırmaq istədi. Qız atasına bağlı olduğunu, onu üzəcək addım ata bilməyəcəyini bildirdi. Onun acığına nənəmin çoxdan cəhd etdiyi təklifini qəbul elədi. – Ay Camal, Ulduzun nə dediyini eşitmədim. Nə demişdisə, Kamala bərk toxunmuşdu. Yoxsa, onun üstünə elə sərt qışqırmazdı. Doğma qardaşının təsdiq etdiyi kimi doğrudan da sənin doğulub boya-başa çatdığın ata yurdunda onunla bərabər haqqın var. Ulduza görə, sən dogma ata yurduna ancaq qonaq kimi gəlib-gedə bilərsən. Qonaq da düşdüyü yerdə aynan qala bilməz. Misalgəlişi deyirəm, Allah eləməsin, evziz-eşiksiz qalası olsan, orda sənə yer yoxdur. Mənim yanımda atan da, anan da sənə dəfələrlə dedilər ki, gəl köməkləşək bu yurdda ev tikək. Yay tətilinə gələndə öz evinizə düşün. Sən razılıq vermədin. Böyüklərin məsləhətini qulaqardına vurduq. Elə bildik savadlıyıq, onlardan çox bilirik. Dərk eləmədik ki, elmi çox bilsək də, həyatı onlardan çox görməmişik. O vaxt Sənubərin qaynatasının onlar üçün ayırdığı sahədə ev tikmək təklifini Camal qəbul eləməmişdi. Nə biləydi ki, vaxt gələcək, təqaüdə çıxacaq, anasının dediyi kimi, şəhərə çıxıb veyillənməyə dizlərində taqət qalmayacaq. Bütün günü evində oturub televizora baxmaqdan başqa məşğuliyyət tapmayacaq. Anasının dediyi kimi “qutu”nun içində darıxacaq. Atası vəfatından bir il qabaq yurddan onun üçün ayırdığı sahəni göstərib dedi: – İndi sən ömrünün gözünün ayağının altını görməyən, göydən gedən mərhələsini yaşayırsan. Qolundakı saata bax, saniyəölçən əqrəbin necə sürətlə addımladığını görəcəksən. Dəqiqəölçən əqrəb də dayanmır. Fasiləsiz hərəkətdə olsa da, saniyəölçən əqrəb altmış addım atmamış, dəqiqəölçənin hərəkət etdiyini görmürük. Saniyənin altmış addımını qəbul edən bir dəqiqə də, tam dəqiqliklə altmış addımını atır, zamanın bir saatı tamamlanır. Saatın iyirmi dörd addımı ömür kitabımızın bir vərəqini qatlayır, yenisini açır. Bu ardıcılıqla ömür kitabımızın vərəqləri qatlana-qatlana, yenilənə-yenilənə yaşımızdan silinən altmış ilimiz arxada qalır. Gücümüzün, taqətimizin, potensıalımızın zəifləmiş enerjisi ilə həyatımız davam edir. Yaş üstə yaş artdıqca, insanoğlunun həyat eşqi, istəyi isə zəifləmir, daha da zənginləşir. Amma uzaqlaşdığı cavanlığında görə biləcəyi işləri görməyə nə fiziki gücü, nə də maddı imkanı yetərli olmur. Gördüyün bu yurdda bir vaxt vardı atam olmayıb, babam olub. İndi mən varam, atam yoxdur. Bir gün görəsəksən, mən də yoxam, Kamal var. Nə qədər ki, biz varıq, sən bu evə öz evin kimi gəlib-gedəcəksən. Ananla mən olmayandan sonra necə olacağını nə mən, nə də anan görməyəcəyik. Öncəgörən olmasam da, təxmin edirəm ki, vaxt gələcək sözümə baxmamağının azarını çəkəcəksən. Gəl daşı ətəyindən tök, sözümə bax. Köməkləşək, sənə bu yurdda ev tikək. Atası bu təklifi edəndə, indiki kimi kəndin hər həyətinə su xətti çəkilməmişdi. Camaat suyu kəndin mərkəzində qazılmış artezian quyusundan daşıyırdı. İndiki kimi hər evdə hamam yox idi. Yuyunmaq üçün rayon mərkəzinə gedərdilər. Ağlına da gəlməzdi ki, nə vaxtsa kəndlərinə qaz xətti çəkilər, evlərdə suqızdırıcı olacaq. Mətbəxdə qadınlar qab-qacağı boruyla gələn isti suda yuyacaqlar. İndi o təqaüdə çıxıb, qızını köçürüb, oğlunu evləndirib. Oğlunun da işi var, gəlininin də. Onlar bir-birindən asılı olmadan özlərini dolandıra bilərlər. Əgər ata-anasının məsləhəti ilə kənddə ev tiksəydi, ər-avad öz evlərinə köçərdilər. Aldıqları təqaüdlə, şəxsi təsərrüfatlarını dirçəltməklə, bazardan asılılıqqlarını minumuma endirməklə, yaşayış səviyyəsini maksimuma yüksəldərək, səs-küysüz, bol oksigenli, dogma kəndində doğmaları arasında firavan həyat tərzi keçirərdilər. Baxdığı Türk serialının reklam vaxtında Sənubər eyvanda tək-tənha şəhəri seyr edən ərinə yaxınlaşdı. Onun dərin fikrə getdiyini görüb, dərdinə şərik olmağa cəhd elədi: – Camal, təqaüdə çıxandan sonra sənin elə bir günün olmayıb ki, gecənin yarısını eyvanda keçirməyəsən. Yay vaxtı başa düşüləndir. Otaq isti olur. Havalar sərinləşəndə də vərdişindən əl çəkmirsən. Kənardan göz qoyuram. Hiss edirəm ki, nəyinsə xiffətini çəkirsən. – Sənubər, kəndimizə gedəndə elə bir gecəmiz olmurdu ki, tək qalıb darıxaq. – Tək qalmağa imkan verirdilərmi? Hər gecə qonaq çağırırdılar. Vaxtın-vədənin necə keçdiyini hiss eləməzdik. Ulduzdan başqa hamının bizə xüsusi rəğbəti vardı. Bu da onu qıcıqlandırırdı. – Sağlığında atam da, anam da, onların yoxluğunda sən də kəndimizdə ev tikməyə məni razı sala bilmədiniz. Onda tikinti məhsulları ucuz idi, imkanımız da vardı. – O vaxt ucuzluq idi, kredit yoxuydu. Gəl büküb saxladığım, istifadə etmədiyim qızılları sataq, kredit götürək. Kamalla danışaq, atanın sənə ayırdığı sahədə ev tikək. Həm ömrümüzün qalan hissəsini səs-küysüz, təmiz havalı dogma kəndində, öz adamlarının əhatəsində olarıq, həm də yay tətilini uşaqlarımız, nəvələrimiz öz evlərində keçirərlər. – Kamalla hər gün danışırıq. Bu gün də zəng eləmişdi. Dedi ki, atamızın ayırdığı sahədə ev tikmək istəsəniz özü də kömək edəcək. – Mənə də zəng eləmişdi. Dedi ki, köçüb gəlin kəndə. Birləşib evinizi tikərik, ata-anamızın ruhunu şad edərik. Son vaxtlar elə bir gecəm olmur ki, yuxuma girməsinlər. Camal indi anladı ki, qardaşı nəyə görə ona zəng edibmiş. Hansı vacib məsələni həll eləmək üçün sabah yanına gələcəyini bildiribmiş… 26.02.2024
Ey sevgili, eğer dünyaya karşı günah işlemek seni sevmek anlamına geliyorsa ve eğer bu dünyanın anlamından ziyade bilinmeyenin özünü seçmek anlamına geliyorsa, o zaman her şeyden önce seninle günah işlemeye hazırım.
Ve evet, insan kirli bir nehirdir. Bir insan kirli bir nehri içine alıp bozulmadan kalabilmek için bir deniz olmalıdır.
Ve sen, sevgili, eğer bir denizden, bir okyanustan daha fazlasını istiyorsan, senin cennetin, hatta cehennemin olurum, zira sonsuzluktan beri senin yolunu beklerim.
Sevda Nadir qızı Səfərlinin “Şuşanamə” adlı şeirlər kitabı işıq üzü görüb.
Sevda Səfərlinin oxucularla ilk görüşü 2005- ci ildə nəşr olunmuş “Xarıbülbül həsrəti” adlı şeirlər kitabı ilə olub.
Şuşa Şəhidlərinin və qazilərinin şərəfli döyüş yoluna həsr etdiyi “Vətən sizə oğul dedi” kitabı 2021-ci ildə çapdan çıxıb.
Sevda Nadir qızı Səfərli Şuşa şəhərində anadan olub. M.F.Axundov adına Rus dili və Ədəbiyyatı İnstitutunu (indiki Slavyan Universiteti) bitirib və Şuşada pedaqoji fəaliyyətə başlayıb.
Azərbaycan Müəllimlər İnstitutunda Azərbaycan dili və Ədəbiyyatı ixtisası üzrə ikinci ixtisas alıb və pedaqoji fəaliyyətini hal-hazırda da davam etdirir.
“Azərbaycan müəllimi” və “Şuşa” qəzetlərində vətənpərvərlik mövzusunda publisistik məqalələri və oçerkləri ilə müntəzəm çıxış edir.
1994- cü ildən Şuşa “Məclisi- üns”- “Söz gülüstanı” ədəbi birliyinin üzvüdür. “Qızıl qələm” media mükafatına layiq görülüb.
Şeirlərinə mahnılar bəstələnib.
“Qarabağım”, “Vətən”, ” Şuşa- xan şəhərim” adlı antologiyaların redaktorudur.
Sevda
Sevda Seferli
“Şuşanamə” kitabının redaktoru tədqiqatçı- jurnalist , nasir, publisist Vasif Quliyevdir. Ön söz müəllifləri yazıçı , jurnalist, AYB-nin üzvü, Prezident mükafatçısı Sona İsmayılova və jurnalist Əntiqə Rəşiddir. Kitabın giriş hissəsində yazıçı, milıət vəkili Aqil Abbasın və şair, AYB-nin üzvü, Şuşa “Məclisi-üns”- “Söz gülüstanı” ədəbi birliyinin sədri Əyyub Şırlanlının kitab haqqında fikirləri verilib.
Sevda Səfərlinin “Şuşanamə” kitabı elə adından göründüyü kimi doğma Şuşasına yazdığı ürək çırpıntılarıdır, Şuşaya yazılan namələrdir- Vətən namələri.. İlmə-ilmə toxunan, ürəkdən süzülüb gələn misralar… Otuz ilə yaxın əsarətdə olan Şuşasının dərd-səri ilə yanaşı nisgilli vüsalı, kədərli sevinci bir yerdədir bu kitabda.
Müəllif sanki illərlə qəlbində “bəslədiyi” qəmli duyğuları ilə nisgilli vüsalını, kədərli misraları ilə sevincli misralarını ,acı xatirələri ilə şirin xatirələrini üz-üzə qoymuşdu. “Şuşanamə” kitabında Şuşanın ağlar gözləri sevincdən dolan gözlərinə baxır, yağı tapdağı altında qalan Cıdır düzü əvvəlki kimi yenə çal-çağırlı Cıdır düzünə baxıb sevinir. Tənhalıqdan boynun bükən, məhəbbət gülü kimi sevilən Xarıbülbüllər Şəhid gülünə dönən Xarıbülbüllərə qürurla baxır. Kitab 6 bölmədən ibarətdir. Dram əsəri, poemalar, rübailər, qəzəllər, 300- dən çox bayatılar və mənsur şeirlərdən ibarət “Şuşanamə” kitabında yağış göy çəmənə necə hopursa, kədər, qəm-qüssə qarışıq sevinc müəllifin qəlbinə, sətirlərinə elə hopub. Dən sünbülə, qar suya necə dönürsə, müəllifin ürəyindəki Vətən nisgili ağrı-acıya elə dönüb.
Kitabda yazıçı , jurnalist Sona İsmayılovanın “Qəlbi Vətənlə döyünən şair” başlıqlı ön sözündən :
” Şuşa ətirli, Vətən şair… Ürəyi Vətənlə döyünən şairin poetik düşüncələrinin mərkəzində Vətən, yurd həsrəti, Qarabağ dərdi dayanır. Müəllif başdan-ayağa Vətənlə köklənib:
Vətən, dik tut başını,
Qoy öpüm hər daşını.
Bizsiz axan bulaqlar,
Tökməsin göz yaşını.
Sevda Səfərli poeziyası Vətən nisgilindən yoğrulsa da, həmişə Vətəni əzəmətli, qürurlu tərənnüm edir :
“Sənə qəmli misralar yaraşmır, Şuşam! Qıymaram sənə qəmli misraları.. Həmişə səni uca dağlar başında qürurlu tərənnüm etmişəm, mənim əzəmətli Qalam! Bu gün isə qəhrəmanlığınla öyünəcəm, Şuşam! Sən əsarətdə olanda da, kədərini yox, gözəlliyini vəsf etməkdən doymurdum”.
Sevda xanımın ” Şuşa” qəzəli Vətəninə olan ilahi məhəbbətin nümunəsidir:
Könlüm evində gözəl, istəkli canansan, Şuşa,
Elə bağlıyam sənə, gözümdə cahansan, Şuşa.
Həsrətə, nisgilə mən çox oldum dərdi-mübtəla,
Buludlar arasında sən bir kəhkəşansan, Şuşa.
Ey mənim xan şəhərim, söylə sən nələr yaşadın?
Desələr inanmaram, demə ki, talansan, Şuşa.
Vüsala yetməkçün nə edim mən qəlbipərişan,
Durmusan dağ başında, yenə zərəfşansan, Şuşa.
Çəkdikcə nazını dağlar, nazlanırsan daha da,
Qorudu dağlar səni, dağlarda ceyransan, Şuşa.
Bircə gün xəyalımdan silə bilmədim səni mən,
Otuz il ürəyimdə qəmi-zimistansan, Şuşa.
Sənin qədər sevilən şəhər görmədim dünyada,
Bu nə sevgi, bu nə sirr, ilahi məkansan, Şuşa.
Qəddi-qamətinə qurban, yenə şux dayanmısan,
Sevdanın söz mülkünün şahı-sultanısan, Şuşa.
Sevda Səfərlinin poeziyası çoxşaxəlidir. “Dağıdılmış abidənin fəryadı” adlı bir pərdəli dram əsəri Sevda Səfərlinin yaradıcılığının ən gözəl nümunələrindəndir. Dram əsəri M.P. Vaqifin Şuşada -Cıdır düzündə düşmənlər tərəfindən məzarüstü abidəsinin dağıdılmasına həsr edilmişdir.
Bütöv Azərbaycan dərdi şairin əsərlərinin ana xəttini təşkil edir:
Hikmətlər xəzinəsi, Nizami “Xəmsə”siyəm,
Bu dünyaya səs salan Üzeyir bəstəsiyəm.
Əhməd Cavad, Mumtazam, Müşfiqin naləsiyəm,
Keçmişimdən bu günə ələmlər şələsiyəm.
Sürgündə zillət çəkən Cavidəm, bağrı qanam,
Mərd oğullar anası, ulu Azərbaycanam!
Bu möhtəşəm misralar vətənpərvər şairin “Ulu Azərbaycanam” şeirindəndir.
İkiyə bölünmüş Azərbaycanının dərdini ürəkağrısı ilə qələmə almışdır:
İkiyə bölünmüşəm, Quzeyəm, həm Güneyəm,
İllərdi nalə çəkən, qəlbi dağlanmış neyəm.
Arazam, dərdli çayam, suyum da dərdli axır,
O tay hələ bu taya yaman həsrətlə baxır.
Başı bəlalar çəkmiş yad əldə İrəvanam,
Parça-parça olsam da, ulu Azərbaycanam!
Böyük ustalıqla yazılmış şeirin sonunda:
Gözü yaşlı Təbrizəm, Ərdəbiləm, Zəncanam,
Böyük Turan elim var, ulu Azərbaycanam!- deyən şair gələcəyə ümidlə baxır.
Azərbaycan bayrağının Şuşada dalğalanması sevincini ürək çırpıntıları ilə vəsf edən Sevda xanım “Azərbaycan bayrağı” şeirində iftixar hissi ilə yazır:
Azadlıqla, qan ilə, istiqlalla yoğruldun,
Amma tarixlər boyu qatil əllə boğuldun,
Şuşanın zirvəsində sən yenidən doğuldun,
Gözüm üstə qoyacam sən doğulan torpağı,
AZƏRBAYCAN BAYRAĞI !
Sevda xanım qələmini nəsr sahəsində də sınamışdı. Şuşa Şəhidlərinin və qazilərinin şərəfli döyüş yoluna həsr etdiyi “Vətən sizə oğul dedi” kitabı nəsrlə yazılsa da, müəllif şeirsiz ötüşə bilməmişdi. Haqqında yazdığı şəhid oğulların hər birinə ayrıca şeir həsr etmişdir. ” Şəhidlər” şeiri ürək ağrısı ilə yazılsa da, ,Vətən oğullarını böyük qürur hissi ilə vəsf etmişdir:
Ürəyi Vətənlə döyünən ŞƏHİD,
Vətənlə sevinən, öyünən ŞƏHİD,
Tək bayraq altında əyilən ŞƏHİD,
Bizə qürur verən ünvanımızsan,
Ey Şəhid, sən Azərbaycsnımızsan!
Bəli, müəllifin özünün etiraf etdiyi kimi : ” Şəhidlər haqqında yazmaq o qədər ağrılı idi ki, bəzən sətirlərdə ilişib qalırdım. Qovrula-qovrula qələmə aldığım misralardan sizlər boylanırsınız, Şəhid oğullar ! Sətirlər arasında qanı axan bir qəlb yarası ürəyimi sızladır. Nə çətinmiş Şəhid anası ilə üz-üzə gəlmək, nə ağrılıymış Şəhid balasını dilləndirmək, nə dəhşətliymiş Şəhid sevgilisinin qəmli gözlərinə baxmaq.. Ömrünün baharında qalan nakam oğullardan yazmaq mənə qismət oldu. Sizin tökülən qanınızdan Qarabağda otlar cücərdi, güllər, çiçəklər açdı”.
Amma Sevda xanım Şəhidlər haqqında ağlaya-ağlaya yazmır, qürur hissi ilə yazır:
Vətən damarında qanınız oldu,
Vətən boyda ad-sanınız oldu.
Yaranızdan qan verdiniz Vətənə,
Şərəfli ad-san verdiniz Vətənə.
Vətəndən güc alıb Vətən oldunuz,
Yandırdı düşməni Vətən odunuz.
Misralar sıraya düzülmüş atalar sözləri kimidir. Sözdən o qədər məharətlə istifadə olunmuşdu ki, bir sözü başqa sözlə əvəz etmək mümkün deyil.
Bu mənada Sevda Səfərlinin “Söz” qəzəli daha çox diqqəti cəlb edir. Klassiklərimizdən sonra bu mövzuya müraciət etmək böyük cürət tələb edir. Amma Sevda xanım öhdəsindən gəlmişdir. ” Söz bağçamdan bir çiçək də vermərəm”- deyən şair dilimizin saflığını ön plana çəkir:
Dürdür, dəniz dibindən hey çağlayan ümmandı söz,
Şah damar ruhumuza Tanrıdan güc, loğmandı söz.
Naxışdı, bircə-bircə söz düzülər ilmələrə,
Hər ilmədən toxunan güllü xalı, gülmandı söz.
Varı, mülkü, sərvəti dəyişməm söz sərvətimə,
Cahana şəfəq saçan sahilsiz ümmandı söz.
Sevda, topla fikrini, yığ, dəstələ sözlərini,
Toxu söz çələngini, çün dünyada qalmandı söz.
Ürəkdən süzülüb gələn misralarda müəllifin özünün yazdığı kimi, su torpağa necə hopursa, Sevda xanımın da mirvari kimi misralara düzdüyü sözlər şeirlərinə elə hopub.
Müəllifin sözləri ilə desək, misralarını “naxış-naxış sözdən toxuyan, fikirlırini yığıb dəstələyən və söz çələngi toxuyan ” vətənpərvər şairimizə yaradıcılıq uğurları arzulayıram.
