18 oktyabr 2024-cü il taxində Bakı şəhəri, Nərimanov rayonunda yerləşən Zəngilan kitabxanasında 20 oktyabr Zəngilanın azad olunması günü münasibətilə tədbir keçirilib. Kitabxananın rəhbəri Könül xanımın təşəbbüsü, təşkilatçılıgı və moderatorluğunda baş tutmuş tədbirdə öncə şəhidlərimizin ruhu bir dəqiqəlik sükutla yad edilib. Sonra zəngilanlı tanınmış yazıçı Əli bəy Azəri Zəngilan barəsində arayış xarakterli geniş və məzmunlu çıxış edib. Tədbirdə tanınmış şairlərdən Balayar Sadiq, Zaur Ustac və digər qələm adamları, ziyalılar iştirak ediblər. Tədbirin gedişində digər zəngilanlı tanınmış yazıçı Ayaz İmranoğlunun Zəngilandan olan Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı kapitan Surxay Noçuyevin əziz xatirəsinə həsr etdiyi “Komutan” adlı yeni kitabı da tədbir iştirakçılarına təqdim olunub. Sonda qələm adamları öz yeni kitablarından Zəngilan kitabxanasına hədiyyə ediblər. Tədbirdən fotolar:
Millətimin fəxridi, haqqa gedən yoludu, Koroğlumun qılıncı, Babəkimin qoludu, Müstəqillik günəşi, Azadlıq simvoludu, Seyr elə, igid əsgər, dalğalanan bayrağı. Üç rəngli göy qurşağı, Azərbaycan bayrağı!
“Balam” deyib ağlama, o millətin balası, Vətən yolunda getdi, qurdu qeyrət qalası, Düzəlt, qəddini düzəlt, şax dur, şəhid anası, Ucalarda saxlayar, tökülən qan bayrağı. Üç rəngli göy qurşağı, Azərbaycan bayrağı!
Yaşılı İslamçılıq, göyü Turan şanıdı, Vətən oğlu, qırmızı şəhidlərin qanıdı, Ümummilli liderin bizə ərmağanıdı, Oğullardı ucaldan, ata sancan bayrağı. Üç rəngli göy qurşağı, Azərbaycan bayrağı!
Tanrıdan səda gələ, yazdığın haqqa yaza, Mələklər səcdə edə, bu aya, bu ulduza, İgid oğlanlarımız, sevdiyi gözəl qıza, Atsın zərif çiyninə, versin nişan bayrağı. Üç rəngli göy qurşağı, Azərbaycan bayrağı!
Azadlığın yanğısı alışar, sönməz dedi, Millətim haqq yolundan, heç zaman dönməz dedi, Bir dəfə qalxan bayraq, bir daha enməz dedi, Endirmərik bir daha işıq saçan bayrağı. Üç rəngli göy qurşağı, Azərbaycan bayrağı!
Könlümdə göyərəni Qarabağda bitirsin, Dalğalansın, arzumu Savalana yetirsin, Ucaldıqca ucaldaq, dosta sevinc gətirsin, Düşmənlərin köksünü oda yaxan bayrağı. Üç rəngli göy qurşağı, Azərbaycan bayrağı!
-Hayqırır azad ölkəm tiranlara, şahlara, Son qoyulsun deyirik zülmlərə, ahlara, Qaranlıq gecələrdən, işıqlı sabahlara, Oyatsın səhər mehi, oxşasın dan bayrağı. Üç rəngli göy qurşağı, Azərbaycan bayrağı!
Gözəldi qarlı qışı, yaşıl yazı Vətənin, Qəriblikdə bilinər dadı-duzu Vətənin, Uğrunda şəhid olaq, yada qazi Vətənin, Yolunda verək qurban, qorusun can bayrağı.
USTACAM Müzəffər ordunun şanlı əsgəri, Ərənlər yurdunun ər övladıyam! Zalımın zülmünə təhəmmülüm yox, Babəklər yurdunun hürr övladıyam! * * * Ustadım Nəsimi, sözümüz sözdü, Ədalət, həqiqət bağrımda közdü, Ziyadar dühası bir deyil, yüzdü, Mövlalar yurdunun nur övladıyam! * * * Dərvişəm, müqqəddəs sayılır təkkəm, Hülqumdan yuxarı dayanır öfkəm, Od, ocaq diyarı tanınır ölkəm, Alovlar yurdunun nar övladıyam! * * * Unutma, şah babam Xətai başdı, Nadir şah, mətədə tərpənməz daşdı, İlham, nə keçilməz sədləri aşdı, İgidlər yurdunun nər övladıyam! * * * Tarixdə Nəbisi, Koroğlusu var, Gen dünya yağıya daim olub dar, Düşmən qarşımızda yenə oldu xar, Aslanlar yurdunun şir övladıyam! * * * Göydən Yer üzünə ərmağan, payam, Gündüzlər Günəşəm, gecələr Ayam, Ən parlaq ulduzdan törəyən boyam, Ozanlar yurdunun sirr övladıyam! * * * Ustacam, vətənim vətən içində, Axıb duruluruq zaman köçündə, Min bir anlamı var, adi “heç”in də, Aqillər yurdunun pir övladıyam!
Qələm dostum, tanınmış şair Nəzakət Məmmədliyə ithaf edirəm.
Heyva çiçəyi və ötüb keçənlər
(hekayə)
Uşaqlıq illəri Abşeronun dənizkənarı səfalı bağlarında keçmişdi. Özündən bir yaş kiçik bacısı və qonşu bağlardakı yaşıdları ilə birgə Xəzərin qırçın ləpəli sahilində, yalçın qayalar üstündə oturar, ətrafdakı füsunkar mənzərəni seyr edər, uşaq təxəyyülündəki xəyallarına bürünərdi. Ağsaçlı dənizin dalğaları üstündə uçuşan bəmbəyaz qağayılar, sahildəki balıqçı qayıqları, tənha əncir ağacı, səmadakı əlçim buludlar, qüruba enən günəşin rəngarəng şəfəqlərindən doğan göyqurşağı, qövsi-quzeh … ona olduqca sirli-sehrli görünərdi. Əsrar dolu, möcüzəli aləmdən, göz işlədikcə uzanan mavi ənginlikdən gözünü çəkə bilməzdi. Məktəb zamanı gələndə isə bu şirin xatirələri şagird dostlarına danışmaqdan yorulmazdı. Dərslərini yaxşı oxuyur, yüksək qiymətlər alırdı. Amma üçüncü sinifdə oxuyan bu ağıllı qızcığazın fotoşəkli heç vaxt əlaçıların lövhəsinə vurulmazdı. Səbəbini özü də təndürüst bilmirdi. Axı, oxusu, yazısı, riyazi biliyi, hazırcavablığı ilə sinifdəki uşaqların çoxundan fərqliydi. Bütün bunlar, birinci sinifdən onlara dərs demiş müəllimini nədənsə qane etmirdi. Daim özünə qarşı qısqanc münasibəti uşaq fəhmiylə hiss edirdi. İş elə gətirmişdi ki, müəllimin əkiz qızları da bu sinifdə oxuyurdu. O daha çox öz qızlarının “əla” qiymətlər almasına can atır, onları yerli-yersiz tərifləyib az qala göylərə qaldırırdı. Balaca qəhrəmanımız ədalətsiz yanaşmadan incik düşür, narahatlığını daim içində gəzdirirdi. Bu əsmər çöhrəli, iri, qara gözlü, nüfuzedici baxışları olan qızcığaz həm də dilli-dilavərdi, fikrini anlaşıqlı, sərbəst ifadə etməyi bacarırdı. Yaşı az olsa da, haqqı nahaqdan ayıra bilirdi. Sinifdə uşaqlara qarşı ayrı-seçkiliyi, onlara, elə özünə də fərq qoyulduğunu görəndə az qala nitqi tutulurdu. Atasını təzəcə itirdiyi üçün elə kövrək, köməksiz idi ki… O, iş vaxtı baş verən istehsalat qəzasından sağ çıxmamışdı. Bu erkən ölüm ailəni sarsıtmış, vaxtsız-vədəsiz itkidən doğan nisgil qız övladların sanki qol-qanadını qırmışdı. Bacısı kimi, o da tez-tez yaz buludu kimi dolub-boşalırdı. Axı, atası hər iki qızını çox sevirdi. Böyük qızına isə daha çox bağlıydı. Zarafat deyildi: kiçik qəhrəmanımız düz on ildən sonra doğulmuşdu. Ata-anasının gözünün ilk ovu, sevinc payıydı. May ayının ilk günləriydi. Hər yerdə 1 May ‒ Dünya zəhmətkeşlərinin həmrəylik gününə və nümayişə hazırlıq görülürdü. Məktəbdən bildirmişdilər ki, şagirdlərin bir qrupunu pioner sıralarına qəbul edəcəklər. Üçüncülərin siyahısında qızcığazın da adı vardı. Müəllimləri tapşırmışdı ki, sabah hər kəs məktəbə gül-çiçəklə gəlsin. Anasına bunu söyləyəndə etirazla qarşılaşmışdı: ‒ İndi gül dəstəsini haradan alaq? Çiçəksiz olmaz bəyəm? Bir-iki günə xəzələ dönəcək, ‒ deyib sınayıcı nəzərlərlə qızına baxdı. ‒ Yox, ay ana, müəllimimiz deyib ki, mütləq gül dəstəsi gətirin. Bizi pionerə qəbul edən, boynumuza qırmızı qalstuk bağlayacaq qonaqlara verəcəyik. Mətləbdən hali olan ananın qırışığı açıldı: ‒ Qonşu məhəllədəki bağbanın həyətində hər cür çiçək var. Deyirlər, qoca əsl gülüstan yaradıb orada. ‒ Sonra isə pulqabını açıb qızına əlli qəpik verdi: ‒ Ovcunda bərk saxla, bala, itirmə. Bağbandan çiçək alarsan. Qəpiklərə diqqətlə baxdı. İki iyirmi, bir on qəpiyi ovcunda bərk-bərk sıxıb, qonşu məhəlləyə yollandı. Bağbanın qapısının çaxçaxını vurub gözlədi. İçəridə görəcəyi çiçəkləri bir anlıq göz önünə gətirdi. Elə bu an ayaq səsləri eşitdi. Ucadan səslənən “Kimsən orda?” sədasıyla qonşu həyətdəki itlərin hürüşməsi bir-birinə qarışdı. Əlində su şlanqı və vedrə tutmuş, ayağına rezin çəkmə geymiş bağban qapıda göründü: ‒ Nə lazımdır, balaca? ‒ deyə xəbər aldı. ‒ Anam əlli qəpik verib, mənə gül satarsınız? Üzündə təbəssüm sezilən çalsaçlı bağban bu utancaq qıza və əlindəki qəpiklərə nəzər saldı: ‒ Axı, səndə otuz qəpikdir… Qızcığaz iyirmi qəpiyin birini itirdiyini indi başa düşdü. Ağlamsınaraq: ‒ Vallah, indicə ovcumdaydı, yəqin yerə düşüb, ‒ dedi. Bağban başını buladı. O, sıralanmış qızılgül kollarının arası ilə irəliləyib, balaca müştəriyə çiçək seçmək istəyirdi. Amma üstü ən gözəl butalar, qönçələrlə dolu kollardan yan keçir, elə bil, şux, təravətli çiçəkləri dərməyə əli gəlmirdi. Birdən nə fikirləşdisə, ətrafdakı heyva ağacının açıq çəhrayı çiçəklərə bürünmüş bir neçə budağını kəsib qıza verdi. “Pulu alın zəhmət olmasa”, deyib ovcundakıları bağbana uzadanda gözlərinə inanmadı. Əlində cəmi iyirmi qəpik qalmış, on qəpiyi də salıb itirmişdi. Həyəcandan əlləri titrəyirdi, sanki oğurluq üstündə tutulmuşdu. Düşünürdü ki, bağban baba yəqin onun pulu itirməsinə inanmır. Səsi titrəyə-titrəyə: “mən qəpikləri, həqiqətən, itirmişəm, məni bağışlayın,” ‒ dedi. Bağban üz-gözünü turşudub, ayırdığı heyva çiçəklərini saralmış qəzet parçasına bükərək onu yola saldı. Yol boyu gülləri sinəsinə sıxıb əzizləyirdi. Heyva çiçəkləri elə zərif və incə idi ki… Bəyazla çəhrayının qarışığından yaranmış bu əsrarəngiz gözəllik göz qamaşdırırdı. Evə çatanda anası artıq işə yollanmışdı, həmin gün ikinci növbədə çalışacaqdı. Gülləri divar-divara yaşadıqları qonşu qadına verib suya qoymasını xahiş elədi. Çəkinə-çəkinə: ‒ Kaş səhərədək çiçəklər elə bu gözəllikdə qalaydı, yoxsa onu danlayarlar. Anası səhər tezdən qonşunun gətirdiyi solğun çiçəkləri görəndə dodaqaltı mızıldandı: ‒ Axı, deyirdim ki, xəzələ dönəcək… Qızının müəllimi və şagirdlərlə birgə sahil bağına yollandılar. Müəllim təravətini itirmiş heyva çiçəklərini görəndə narazı nəzərlərlə qızcığaza baxıb dodağını büzdü. Sonra isə uşaqların gətirdiyi güllərdən bir neçəsini ona verdi. Musiqi ilə müşayiət olunan mərasim başladı. Pioner qalstuklarını qollarından asan məktəblilər and içib təntənəli şəkildə bu uşaq təşkilatının sıralarına üzv olurdu. Tanınmış simalar ‒ yazıçılar, alimlər uşaqları salamlayır, təbrik edirdilər. Sinəsi orden-medallı əmək qəhrəmanı saçlarına ağ bant vurmuş qızcığaza yaxınlaşıb bir şeir söyləməsini istədi. Cingiltili uşaq səsiylə söylədiyi “Vətən” şeiri hamını heyran etdi. Əmək qəhrəmanı məktəbli qızın başını tumarlayıb ona ağızdolusu “əhsən” dedi. Az öncə şagirdlərin ona verdiyi rəngarəng gül dəmətini qızcığaza bağışladı. Ağ qızılgüllərdən bağlanmış bu iri gül dəstəsini qucağında güclə saxlayırdı. Mərasimi işıqlandıran fotomüxbirlər onun orden-medallı əmiylə şəkillərini çəkdilər. Bu fotoların bəzədiyi qəzetlər ertəsi gün məktəbdə əldən-ələ gəzirdi. “Onu hamı tanıyacaq!” fikriylə qanadlanırdı. İndi müəllimi də ona tamam başqa nəzərlərlə baxırdı. Həmin günün sevincini uzun müddət yaşasa da, aradan illər keçsə də, atılmış heyva çiçəklərini hər dəfə kövrək hisslərlə xatırlayırdı.
Səməd müəllim sinifə göz gəzdirib siqaret çəkməkdən saralmış bığlarını tumarladı və ağzında laxlayıb qurbağa kimi yerə hoppanmaq istəyən protez dişlərini bir-birinə sıxıb yerini möhkəmlədəndən sonra üzünü Elgünə tutub soruşdu:
– Atan rusetdən nə vaxt gələcək?
Elgün cavab əvəzinə çiyinlərini çəkdi. Sonra da bic-bic gülümsəyərək dilləndi: – Məndən şikayət edəcəksən?
– Yox, Elgün bala! Səndən niyə şikayət etməliyəm, axı? İngilis dilini öyrənmək istəmirsən, öyrənmə. Bu sənin öz işindir. – Yenidən saralmış bığlarını tumarlayıb bu dəfə Vasifə yaxınlaşdı, sağ əlini onun sol çiyninə qoyub soruşdu:
– Bəs sənin atan nə vaxt gələcək?
Vasif başını qaldırıb Səməd müəllimin gözlərinin içinə, sonra da onun üzünə baxdı. Səməd müəllimin çuxura düşmüş gözlərinin içində bir kədər vardı. Bu kədər onun gözlərinin içində «oturub» sanki Vasifin nə cavab verəcəyini gözləyirdi.
– Atam dünən axşam gəlib. – Vasifin səsində bir sevinc vardı. – Məktəb bağlanan kimi məni də özüylə rusetə aparacaq. – Fəxrlə bildirdi.
Məktəbin bağlanmasına hələ bir ay qalırdı. Bir aydan sonra Vasif doqquzuncu sinifi bitirəcəkdi.
– Səndəmi gül satan olacaqsan? – Maraqlandı. Amma onun cavabını gözləmədən gedib üstünə yaşıl örtük salınmış stolun arxasında oturub gözlərini bir nöqtəyə zillədi. Az sonra sağ əlinin barmaqları ilə qırışmış alnına sığal çəkərək gözaltı Vasifə baxdı və ağır-ağır köks ötürdü: «Kaş ki, onun yerində mən olaydım. Mənim də atam rusetə gedib-gələydi». – Kövrəldi. Hönkürüb ağlamaqdan özünü güclə saxladı. Özünü birtəhər ələ alıb bu dəfə Elgünə sarı boylandı. Elgün gözlərini az qala kitab boyda olan telefona zilləyərək gah içini çəkir, gah da onunla yanaşı oturan Rəşidə sarı əyilib nəsə deyirdi. Və söz yox ki, onun nə dediyini Rəşiddən başqa heç kim eşitmirdi. Rəşidin də arabir içini çəkməyindən hiss olunurdu ki, Elgün az qala kitab boyda olan telefonda maraqla nəyəsə baxırdı. «Görəsən, o nəyə baxır?» – Maraq Səməd müəllimə güc gəldi və yaşına uyğun olmayan cəldliklə yerindən sıçrayıb bir göz qırpımında ley kimi Elgünün başının üstünü kəsdirdi. Bu elə tez baş verdi ki, Elgün telefonu partanın altında gizlətməyə belə macal tapa bilmədi. Səməd müəllimin çuxura düşmüş gözləri az qala kitab boyda olan telefonun ekranına dikildi və o, yerindəcə donub qaldı. Nəsə demək istədi, sanki dodaqlarına qıfıl vurulmuşdu, tərpədə bilmədi.
Elgün telefonu söndürüb başını yuxarı qaldırdı və hırıltılı səslə:
– İndi hamı belə şeylərə baxır, – dedi. Səməd müəllim başını bulayıb dalı-dalı geri çəkildi, özünü birtəhər stula yaxınlaşdırıb oturdu. Oturmasaydı, yıxılacaqdı.
Zəngin vurulmasına hələ iyirmi dəqiqə qalırdı. İyirmi dəqiqədən sonra Səməd müəllim üstünə 9b yazılmış jurnalı qoltuğuna vurub sinif otağından çıxacaqdı.
…Bir vaxtlar o da şagird idi. Sinifdə hamıdan yaxşı oxuyurdu. Onunla bir partada oturan Əlişin beyninin qurdu tərpənən kimi şuluqluq salar, dərsi pozar, müəllimləri özündən çıxarardı. Əliş Vasifin atası idi, amma Vasif atasına oxşamırdı, dərslərini oxumasa da, dərsdə cınqırınnı çıxarmırdı. O da atası Əliş kimi hırnan-zırı qanmırdı. Əliş «hırnan-zırı» qanmadığına görə də səkkizinci sinifi tramvay altında qalan «üçlə» qurtarıb oxumağın daşını birdəfəlik atmışdı. Vasif də özü demikən, doqquzu bitirən kimi çıxıb rusetə gedəcəkdi.
O vaxtlar müəllimlər Əlişdən gileylənir, «bu uşağın axırı necə olacaq» – deyirdilər. Həftədə az qala bir dəfə Əlişin atasını – mantyor Sərdarı məktəbə çağırırdılar. Ədəbiyyat müəllimi yana-yana deyirdi ki, oğlun Əliş böyük şairimiz Səməd Vurğunu tanımır. Deyirəm ki, ay bala, Səməd Vurğun kimdir? – Deyir ki, üzüm briqadiri. Tarix müəllimi deyirdi ki, ay Sərdar kişi, oğlundan soruşuram ki, Şaumyan kimdir? Eşit gör, nə deyir! Deyir ki, Ələddinin oğlu! Mən də bilirəm ki, şofer Ələddinin oğlunun adı Şaumyandı. Axı mən ondan Stepan Şaumyanı soruşuram.
Coğrafiyadan dərs deyən Məleykə müəllimə isə hirsindən əlləri əsə-əsə deyirdi: – Ay Sərdar qardaş, Əlişin üstündə göz-qulaq ol! Qoy kitab ağzı açsın, oxuyub adam olsun! O günü xəritədə Moskvanın yerini göstərəmmədi. Bilmirəm, neyləyim! Hələ bu harasıdır. Soruşuram ki, ay bala, Fransa harada yerləşir? – Gözlərini döyür. – Hər dəfə müəllimlər növbə ilə mantyor Sərdarın üstünə düşəndə o da boynunu büküb yazıq bir görkəm alırdı. Və günlərin bir günü gözlənilmədən bir hadisə baş verdi. Hər dəfə müəllimlər otağına çağrılanda yazıq bir görkəm alan mantyor Sərdar birdən-birə yaralı şirə dönüb səsinin tonunu qaldırdı. O, əvvəlcə üzünü İdris müəllimə tutub dedi: – Müəllim, xətrini çox istəyirəm. Ancaq mənim oğlum Səməd Vurğunu tanımayanda, nə bilim, özün dediyin kimi felin keçmiş zamanında bir cümlə işlədə bilməyəndə dünya dağılacaq? Əlbəttə, dağılmayacaq. – Sonra da o, üzünü Sahib müəllimə tutub hirsini güclə boğaraq: «Sənin o Şaumyanın, nə bilim Birinci Pyoturun, Nikolayın… oğlum Əlişin nəyinə lazımdı? – dedi. – Bəlkə lazımdı? Sən de, qoy mən də bilim! – Mantyor Sərdar özündə deyildi. Az qala qışqıra-qışqıra Məleykə müəllimə yaxınlaşdı: – Ay Məleykə müəllimə, deyirsən ki, Əliş xəritədə doğma Moskvanı göstərə bilmir, nə bilim, Fransanın harada yerləşdiyindən xəbəri yoxdur. Xəbəri olmasın də…Bunun üçün basıb oğlumun gözünü çıxartmalıyam? Bəsdirin, siz allah! – Mantyor Sərdar sözünü tamamlayıb gözünü Məleykə müəllimdən çəkdi və yan-yörəsinə boylandı. Müəllimlər ayaq üstə dayanıb ağızları açıq halda ona baxırdılar. Sanki müəllimlərin hər biri buz bağlamışdı. Gün işığı düşməsəydi, əriməyəcəkdilər… Elə bu zaman zəng çalındı və «buza dönmüş» müəllimlərin üstünə gün işığının düşməsinə ehtiyac qalmadı. Onlar hərəkətsiz qaldıqları yerdən tərpəndilər və hərə öz jurnalını qoltuğuna vurub dərs demək üçün müəllimlər otağından çıxdılar….
***
Səməd müəllim həyətə düşüb bir anlıq ayaq saxladı. Sonra da iti addımlarla küçəyə çıxdı. Bir az getmişdi ki, yenə də ayaq saxladı. «Paşa market»ə çatmağa iki yüz metr qalırdı. Onun market»ə 77 marat borcu vardı. Düz iki aydan çoxuydu ki, borcunu ödəyə bilmirdi. Borcunu ödəyə bilmədiyinə görə də «Paşa market»dən ona sonuncu dəfə xəbərdarlıq eləmişdilər. Xəbərdarlıq eləmişdilər ki, əgər borcunu bir həftəyə ödəməsən, səni kənd içində biabır edəcəyik. Hələ bu azmış kimi, özügəldi Paşanın arvadı dünən yolda onun qabağını kəsib belə demişdi: – Əə, müəllim adamsan, borcunu niyə vermirsən? Bəlkə dədəmin dədənə borcu var? Bax, budur sənə deyirəm, mənim gül ağzımı açdırma, günü sabah borcunu gətirib verməsən, mən bilirəm ki, neyləyəcəyəm! – Neyləyəcəksən? – Səməd müəllimin səsi güclə çıxmışdı. – Arvadını iki yetimçənnən birgə dalına şəlləyəcəyəm! – Sonra da özügəldi Paşanın arvadı ona çəpəki bir nəzər salıb: – müəllimə bax! – deyərək hirslə yerə tüpürəndə Səməd müəllim qeyri-ixtiyari olaraq cibindən dəsmalını çıxarıb üzünü silmişdi və sonra da güclə eşidiləcək bir tərzdə demişdi: «Kaş ki, müəllim olduğum günə daş düşəydi». – Nə deyirsən? – Özügəldi Paşanın arvadı əlini belinə qoyub boru kimi guruldayanda Səməd müəllim qorxusundan səsini çıxarmadı.
Elə o gündən Səməd müəllim özü öz gözündən düşdü və müəllimliyin daşını birdəfəlik atacağı barədə götür-qoy elədi. Sonra da nə fikirləşdisə də Əliş rusetdən gələnə kimi gözləməyə qərar verdi. O, Əlişlə bir sinifdə oxumuşdu. Bir sinifdə oxumuşdu deyəndə Əliş səkkizinci sinifdən çıxıb özü demişkən «məktəbdən canını bir yolluq qurtarmışdı». Əliş məktəbdən canını biryolluq qurtarandan sonra ilk dəfə əmisi Abbasla Aşqabada alma-armud satmağa getmişdi. Sonra Abbas xərcəngə tutuldu və qardaşı oğluna «alverin sirlərini» axıra kimi öyrədə bilmədi. «Alverin sirlərini» Əliş əsgərlikdən gələndən sonra özü öyrəndi və öyrəndiklərini Moskvada tətbiq eləyəndə Səməd Bakıda ikinci kursda oxuyurdu. O vaxtdan çox illər ötüb keçib, çox şey dəyişib. Əlişə indi «Çiçək Əliş» deyirlər. «Çiçək Əliş» bir vaxtlar xəritədə yerini göstərə bilmədiyi Fransadan müxtəlif ətirlər, Hollandiyadan isə Moskvaya «tır»larla gül göndərirdi…
Səməd müəllim yerində bir xeyli dayanıb götür-qoy elədi. O, «Paşa market»in yanından keçməyə ürək eləmirdi, qorxurdu. Qorxurdu ki, Paşanın arvadı onu görən kimi abırını ətəyinə bükəcək, dördyol ayrıcına yığılan kişilərin yanında onu tulasifət eləyib olub-qalan hörmətini də ayaqları altınnda tapdalayacaq. Zalım qızı Əzrayılın özünü də döyüşə çağıra bilərdi. Keçi kimi yaman tərs idi. Dediyindən dönməzdi. Ona sonuncu xəbərdarlığı da elə-belə deyildi. Bu xəbərdarlığın içində böyük bir hay-küy «gizlənmişdi».
«Ay Allah, məni itə döndər, pişiyə döndər» – istər-istəməz hər iki əlini göyə qaldırdı. – Qoy it olum, pişik olum, sevmədiyin donuz olum, bircə Səməd müəllim olmayım. İt olsam, pişik olsam «Paşa market» in qabağından rahatca sivişib keçə bilərəm, ancaq oradan keçmək mənim üçün qıl körpüsündən keçməkdən də qorxuludur. – Qəfildən göyün üzü tutuldu və yağış yağmağa başladı. – Allah məni eşitdi. – Uşaq kimi sevindi. İndi dördyolayrıcında bir nəfər də gözə dəymirdi. – Sənə qurban olum, ay Allah! – O, bu sözləri deyib uşaq kimi yerindən götürüldü. Yüyürə-yüyürə fikirləşdi ki, Allah məni niyə itə, pişiyə, yaxud donuza döndərmədi? – O, «Paşa market»in yanından güllə kimi keçib o biri küçənin girəcəyində dayandı. Yağış qəfil yağdığı kimi qəfil də dayandı. Dodaqlarına təbəssüm qondu. Uşaq kimi sevindi və sevincindən atılıb-düşmək istədi. O, «Paşa market»in yanından qorxusuz-hürküsüz keçdiyinə görə yox, Əlişin dünən axşam rusetdən gəldiyinə görə sevinirdi. Onu görmək üçün yoluna davam elədi. Bir az gedib sağ tərəfə buruldu. Sağ tərəfdə üç mərtəbəli bir «villa» buludlardan nəm çəkirdi. «Villa»nın qabağında qara rəngli bir avtomobil dayanmışdı. «Əliş evdədir!». – gözlərinə işıq gəldi. Amma bayaq elə haldaydı ki, bıçaq vursan qanı çıxmazdı. İndi isə. Hər dəfə qorxa-qorxa «Paşa market»in qabağından keçəndə ley görmüş sərçə kimi gizlənməyə yer axtarmırdı. Böyük ümidlərlə sinif yoldaşı Əlişin qapısına gəlmişdi. Gəlmişdi ki… Elə bu zaman dəmir darvazanın qızılı rəngə çalan qapısı açıldı və əvvəlcə irəliyə çıxmış yekə bir qarın, sonra isə Əlişin az qala yumruq boyda olan başı göründü.
– Paho, Səmi, xoş gördük! – Əliş hər iki əlini irəli uzatdı.
– Xoş gününə gələk, Əliş müəllim! – Dili dolaşdı. Dili dolaşdığına görə də hamının «Çiçək Əliş» dediyi bu pəzəvəng adama «Əliş müəllim» deyə müraciət elədi.
Onun bu müraciəti deyəsən, «Çiçək Əliş»in xoşuna gəlmədi, sağ yanağı səyridi və Səməd müəllimin bozarmış pencəyinə, sonra da dabanı yeyilmiş ayaqqabısına baxıb dedi:
– Müəllim özünsən! – Onun səsindəki bu narazılıq Səməd müəllimi qorxuya saldı və elə o dəqiqə düşündü ki, göyə çıxsa da, nə qədər hoppanıb düşsə də Əliş onu özüylə rusetə aparmayacaq.
– Nə var, nə yox? – Əlişin üzündə yenidən təbəssüm əmələ gəldi.- Yaman dəyişmisən! Səni güclə tanıdım.
– Ay Əliş, şimpanze də güzgüyə baxanda özünü tanıyır, amma mən güzgüyə baxanda özümü tanıya bilmirəm. Heç bilmirəm kiməm, nəçiyəm?
– Müəllimsən dana!
– Belə müəllimliyi görüm qara gəlsin!
Onun müəllim olduğuna görə xəcalət çəkdiyi Əlişin gözündən yayınmadı. Özünü o yerə qoymayıb soruşdu:
– Xeyir ola, ay Səmi?
Ümid dolu gözlərini Əlişin üzünə dikib yazıq-yazıq dilləndi:
– Uşaqların üzünə baxa bilmirəm.
– Necə bəyəm? – «Çiçək Əliş» ciddi bir görkəm aldı. – Yoxsa, sinifdə uşaqlar səni incidir? Bəs bizim Vasif? – O da uşaqlara qoşulub?
– Yox, ay Əliş müəllim!- Yenə də çaşdı və özünə bərk acığı tutdu. Acığından az qala ki, ocaq daşı kimi partlayıb qırıq-qırıq olsun.
– Ay Səmi, deyəsən, ağlın qarışıb. Dedim ki, müəllim özünsən.
– Kaş, anam məni qara bir daş doğaydı. Mən də gedib müəllimlik oxumazdım!
Bayaqkı təbəssüm Əlişin üzünə yenidən qayıtdı və o, uşaq marağı ilə soruşdu:
– Niyə belə deyirsən?
– Bəs necə deyim? – Kövrəldi. – Fikir eləməkdən ürəyim qançır olub. – Güclə eşidiləcək bir tərzdə dilləndi. – Sonra da «Məni də özünlə rusetə apar, – dedi.
Əlişin üzündəki təbəssüm gülüşlə əvəz olundu. Çiyinləri atıla-atıla gülməyə başladı. O güldükcə irəli çıxmış qarnı da yırğalanırdı.
– Səmi, sənin rusetdə nə itin azıb? Başını aşağı salıb müəllimliyini elə!
– Dolana bilmirəm. – Ümid dolu gözlərini Əlişin üzünə dikdi.
– Səbr eylə, ay Səmi! Hər şey yaxşı olacaq!
– Necə səbr eləyim! Məgər bilmirsən ki, arxa su gələnə kimi qurbağanın gözü bərələr.
«Çiçək Əliş»i yenidən gülmək tutdu. Yenə də az qala yarım metr qabağa çıxmış qarnı silkələndi. Elə bil onun içində zəlzələ olmuşdu. Güldükcə zəlzələ vaxtı otağın tavanından asılmış çıraq kimi yırğalanırdı.
Az sonra gülməkdən yaşarmış gözlərinin yaşını sildi və öz üstünlüyündən həzz alıb dedi:
– Bilirəm ki, müəllimlik etməklə uşaqlarının qarnını doyuzdura bilmirsən.
– Bilirsənsə, məni də özünlə apar. Əl-ayağına dolaşmaram.
«Çiçək Əliş» sınayıcı nəzərlərlə onun gözlərinin içinə baxıb soruşdu:
– Yük daşıya bilərsən?
– Hə…
– Yox. Yük daşımaq sənlik deyil. Ayaqüstə güclə nəfəs alırsan.
– Dözərəm! – İnamla bildirdi.
– Bəs kafedə qab-qacaq yuya bilərsən?
– Əlbəttə.
«Çiçək Əliş» başını yırğaladı. Sonra da sol əlini onun çiyninə qoyub dedi:
– İncimə, Səmi! Məndə müəllim ştatı yoxdur.
Səməd müəllimin gözlərinə qaranlıq çökdü. Son ümidi qırıq-qırıq olub «Çiçək Əliş»in ayaqları altına töküldü. Yıxılmaq istədi, amma özünü birtəhər ələ alıb dinməz-söyləməz «Çiçək Əliş»in gözlərinin içinə baxdı. İçi silkələndi. Elə o dəqiqə də ürəyinin tikə-tikə söküldüyünü hiss eləyib ondan uzaqlaşmaq üçün geriyə döndü.
– Hara gedirsən? – «Çiçək Əliş» olun qolundan tutmaq istədi. Səməd müəllim yenidən onun üzünə baxdı. Dodaqları səyridi. Və başını asta-asta tərpədib yavaş addımlarla oradan uzaqlaşdı.
Lənkəran şəhərində yeni yaradılan @nurhandmade sənətkarlıq guşəsində bölgəmizin sənətkarlarının biri-birindən maraqlı, rəngarəng və heyrətamiz əl işləri nümayiş olunacaq.
Guşəni yaratmaqda məqsəd mədəniyyətimizi və qeyri-maddi mədəni irsimizi qorumaqdır.
Siz də ailə üzvlərinizə, dostlarınıza və qonaqlarınıza maraqlı, təkrarolunmaz hədiyyələr almaq istəyirsinizsə @nurhandmade sənətkarlıq guşəsindən əldə edə bilərsiniz.
Ünvan: Lənkəran şəhəri, Qala Xiyabanı, Günel Ticarət Mərkəzinin 1-ci mərtəbəsi. Whatsapp: 050 243 68 43