“Özünüzü tanımaq ilk addımdır. İkinci addım isə biliklərə əsaslanaraq hərəkət etməkdir.” Psixoloqlar qeyd edir: “Düşüncə tərzinizi dəyişin, onda həyatınız da dəyişəcək.” Həqiqətən də, fikirlərimiz hərəkətlərimizin, insanlara, cəmiyyətə və ilk növbədə özümüzə olan münasibətimizin əsasıdır. Fikirlərimiz bizi hərəkətə gətirən, məqsədimizə çatmağa yönəldən yeganə qüvvədir. Necə ki, bədənimiz beynin nəzarətindədirsə, hərəkətlərimiz də düşüncələrimizin təsiri ilə formalaşır. Hər bir insan xoşbəxt yaşamaq, arzu və məqsədlərinin reallaşmasını və həyatını öz istədiyi kimi qurmağı arzulayır. Aramızda çoxları heç bir maneəyə əhəmiyyət vermədən, hər cür çətinliyi dəf edərək nəzərdə tutduğu hədəfə çatır. Şəxsi təcrübəm və müşahidələrim əsasında deyə bilərəm ki, əgər zamanı, fikirlərimizi və özümüzü düzgün idarə edə bilməsək, heç vaxt istədiyimiz nəticələrə çata bilmərik.
Çox vaxt işlərimiz alınmadıqda və ya uğursuzluqla üzləşdikdə, günahı asanlıqla taleyin üstünə atmağa çalışırıq. Amma əslində, uğursuzluqlarımızın səbəbi təcrübəsizliyimiz, səhvlərimiz və səbirsizliyimizdir. Tale bizim uğursuzluqlarımıza səbəb deyil; əksinə, ali məqsədlərimizə daim dəstək olur. Ona görə də müsbət və düzgün düşünməyi öyrənmək hər birimiz üçün vacibdir. Xəyallar qurmağı sevirik, amma niyə daha konstruktiv düşüncəyə önəm vermirik? Bu yaxınlarda sahibkar, bloqer və psixoloq Darius Forounun “Düzgün düşünün” adlı kitabını oxudum. Bu əsər vasitəsilə özünü inkişaf etdirmək, zamanı səmərəli idarə etmək və düzgün düşünməklə bağlı həyati təcrübələrdən xəbərdar oldum. Kitabda həyatımızda kiçik səhvlərin necə böyük problemlərə yol açması və əksinə, kiçik, düzgün hərəkətlərin bizi çətin vəziyyətlərdən necə qurtara biləcəyi barədə həyat nümunələri ilə izah edilir. Əgər fikirlərinizi yaxşı idarə etmək, həyatınızın keyfiyyətini artırmaq və cəmiyyətdə öz yerinizi tapmaq istəyirsinizsə, bu kitab məhz sizin üçündür. Ralf Valdo Emerson belə deyib: “Bütün gün nə düşünürsünüzsə, ona çevrilirsiniz.” Bu fikir onu göstərir ki, özünüzü idarə etmədən, vaxtınızı düzgün bölmədən və düşüncələrinizi filtrləmədən arzu və məqsədlərinizi həyata keçirmək mümkün deyil. Unutmayın: düşüncələrimiz necədirsə, dünyamız da elə olacaq.
Cihangir NOMOZOV, “YAZARLAR” jurnalının redaksiya heyətinin üzvü, Özbəkistan üzrə təmsilçisi.
Lev Tolstoyun “Şeytan” povesti insan təbiətinin mürəkkəbliklərini, əxlaqını və cəmiyyətin gözləntiləri ilə fərdi istəklər arasındakı ziddiyyətləri araşdırır. Tolstoyun şeytan təsviri şər varlığın hərfi təfsiri ilə məhdudlaşmır; daha doğrusu, fərdlərin daxilindəki daxili mübarizələri simvolizə edir. Baş qəhrəman Stepan öz istəkləri və bu arzulara təslim olmağın mənəvi nəticələri ilə mübarizə aparır. Bu daxili konflikt şərin təbiəti ilə bağlı suallar doğurur — bu, xarici qüvvədir, yoxsa bizim içimizdə kök salır? Bu hekayədə şeytan insan təbiətinin qaranlıq tərəflərini təmsil edir.Tolstoy təklif edir ki, şər təkcə insanın özündən kənarda mübarizə aparmalı olan qüvvə deyil, həm də şəxsi seçimlərin və əxlaqi uğursuzluqların təzahürüdür. Bu fəlsəfi şərh oxucuları öz həyatları və qarşılaşdıqları mənəvi dilemmalar üzərində düşünməyə dəvət edir. “Şeytan” əsəri sadəcə romantik dolanışığın və ictimai satiranın valehedici nağılı deyil, onun xarakterik realizm və mənəvi sorğu qarışığı ilə qarışmış bir neçə fəlsəfi mövzunun dərin tədqiqidir. Hekayədə sadə bir hekayədən daha çox fəlsəfi bir məsəl kimi fəaliyyət göstərərək xeyir və şərin təbiətini, ağlın məhdudiyyətlərini, şəhvət həzzinin cazibəsini, həyatın həqiqi mənasının axtarışını araşdırılır. Əsər sadə dualizmləri rədd edərək xeyir və şərin nüanslı görünüşünü təqdim edir. Şeytan, Veselovski, saf bədxahlığın birbaşa təcəssümü deyil, dünyəvi yayındırmaların və intellektual qürurun cazibədar gücünü təcəssüm etdirən mükəmməl, hətta cazibədar bir fiqurdur. Onun təsiri əsərdə incə manipulyasiya və insan zəifliklərinin istismarı ilə hiss olunur. Bu, Tolstoyun şərin çox vaxt şüurlu pislikdən deyil, mənəvi şüurun olmamasından və yer üzündəki ləzzətlərin yanlış axtarışından yarandığına olan inamını əks etdirir. “Yaxşı” personajlar fəzilət üçün səy göstərsələr də, həm də qüsurlu və şirnikdirməyə meyllidirlər, mənəvi istək və dünyəvi istəklər arasında insana xas olan mübarizəni vurğulayırlar. Hekayənin mərkəzində mənəvi inancları ilə ziddiyyət təşkil edən şiddətli istəkləri ilə mübarizə aparan Stepan obrazı dayanır. Tolstoy şirnikləndirmənin daxildən necə yarana biləcəyini və daxili çəkişmələrə səbəb ola biləcəyini təsvir edir. Stepanın səyahəti vəzifə və şəxsi istək arasında ümumbəşəri mübarizəni təcəssüm etdirir, insanın cismani istəklərlə necə asanlıqla yoldan çıxa biləcəyini nümayiş etdirir. Bu daxili ziddiyyət günah və fəzilətin təbiətinə dair daha geniş fəlsəfi araşdırmanı əks etdirir. Tolstoyun şər təsviri xarici qüvvə kimi deyil, fərdlərin daxilində olan bir şey kimi təsvir olunur. Hekayə hər bir insanın pislik qabiliyyətinə malik olduğunu göstərir, insan təbiətinin mürəkkəbliyini vurğulayır. Bu perspektiv Tolstoyun fəlsəfi inamı ilə üst-üstə düşür ki, insanın öz qüsurlarını dərk etməsi şəxsi inkişaf və əxlaqi bütövlük üçün vacibdir. Mənəvi məsuliyyət mövzusu hekayənin əsasını təşkil edir. Stepanın seçimləri və bunun nəticəsi fərdlərin öz hərəkətləri və özlərinə və başqalarına olan təsirləri ilə üzləşməli olduqları fikrini vurğulayır. Tolstoy oxucuları qərarlarının ağırlığını düşünməyə dəvət edir, onların istək və davranışlarının mənəvi nəticələrini daha dərindən dərk etməyə çağırır. Çox vaxt insan davranışında hərəkətverici qüvvə kimi görünən istək “İblis”in əsasını təşkil edir. Stepanın təcrübəsi istəklərin necə mənəvi deqradasiyaya səbəb ola biləcəyini göstərir. Başqa bir qadına olan cazibəsi onu sadiq münasibətlərindən və ictimai məsuliyyətlərindən uzaqlaşdırır, istəkləri ilə əxlaqi cəhətdən məqbul sayılanlar arasında gərginlik yaradır. Digər mühüm mövzu, cəmiyyətin gözləntilərinin fərdi seçimlərə təsiridir. Stepanın daxili qarışıqlığı tez-tez şəxsi xoşbəxtliklə ziddiyyət təşkil edən ictimai normalara uyğunlaşma təzyiqini əks etdirir.Tolstoy sərt əxlaq normaları tətbiq edən ictimai strukturları tənqid edir, onların ikiüzlülük və əxlaqi dilemmalara səbəb ola biləcəyini iddia edir. Bu, həqiqi əxlaqın ictimai normalardan asılı olmayaraq mövcud ola biləcəyi ilə bağlı fəlsəfi sualı ortaya çıxarır. Fərdlər ictimai məhdudiyyətlərdən uzaqlaşsalar, mənəvi aydınlıq tapa bilərlərmi? Tolstoy, həqiqi əxlaqın dərin, şəxsi olduğunu və çox vaxt ictimai ideallarla ziddiyyət təşkil edə biləcəyini təklif edir. Tolstoy, həyatın mürəkkəbliklərini dərk etməkdə xalis ağlın məhdudiyyətlərini incə şəkildə tənqid edir. Veselovski öz intellektual şücaəti ilə insan davranışını tədqiq etməyə və idarə etməyə çalışır, lakin son nəticədə insan varlığını idarə edən daha dərin mənəvi reallıqları dərk edə bilmir. Bu, yazıçının həyatın əxlaqi və mənəvi ölçülərini idarə etməkdə ağılın əsas tamamlayıcısı kimi iman və intuisiyaya verdiyi öncəliyi vurğulayır. Hekayə göstərir ki, əsl anlayış təkcə intellektual təhlildən yox, məhz rasionaldan kənar bir şeylə daha dərin, daha intuitiv əlaqədən gəlir.
Hekayədə şəhvətli həzzin cazibədar gücünü və onun mənəvi inkişafdan yayındırma potensialını araşdırılır. Veselovski bundan məharətlə öz qurbanlarını manipulyasiya etmək üçün istifadə edir və fiziki həzzi ruhi doyumdan üstün tutmağın təhlükələrini vurğulayır. Bununla belə, Tolstoy tam asketizmi müdafiə etmir. Əvəzində o, balanslaşdırılmış yanaşma təklif edir, burada şəhvət ləzzətləri ölçülü şəkildə və mənəvi şüur çərçivəsində həzz alır. Hekayə göstərir ki, yoxlanılmamış indulgensiya boşluğa və narazılığa gətirib çıxarır, balanslaşdırılmış yanaşma isə həm dünyəvi həzz almağa, həm də mənəvi inkişafa imkan verir. Hekayənin əsasında insanın məna və məqsəd axtarışının dərin tədqiqi dayanır. Personajlar ekzistensial suallarla boğuşur, həyatın müxtəlif aspektlərində – sevgi, intellektual axtarışlar, sosial statusda yerinə yetirilmə axtarır. Hekayə dolayısı ilə iman, şəfqət, mənəvi yüksəlişə sadiqliyin rəhbər tutduğu həyatı müdafiə edir, həqiqi mənanın dünyəvi ləzzətlərin arxasınca yox, başqalarına xidmət etməyə və öz vicdanına uyğun yaşamağa həsr olunmuş həyatda olduğunu göstərir. “Şeytan” da xilas olma ehtimalı üzərində düşünməyə dəvət edir. Hekayə şərlə mübarizəyə baxmayaraq, şəxsi inkişaf və anlayış üçün potensialın mövcud olduğunu göstərən qeyri-müəyyən bir ümid hissi ilə bitir. Tolstoy, özünüdərk etməyi və insanın əsas instinktlərini aşmaq vasitəsi kimi həqiqi əxlaqa can atmağı müdafiə edir. Fəlsəfi baxımdan bu, dəyişiklik və maarifləndirmə qabiliyyəti ilə bağlı suallar doğurur. Fərdlər qaranlıq tərəflərinə qalib gələ bilərmi? Qurtuluş əldə edilə bilən məqsəddirmi? Tolstoy insan vəziyyətinin əsas aspekti kimi özünü kəşf səyahətini vurğulayaraq oxucuları öz əxlaqi çərçivələrini dərk etməyə çalışmağa təşviq edir. “Şeytan” əsərində Tolstoy şərin, arzunun, ictimai gözləntilərin və xilasın mahiyyəti haqqında dərin fəlsəfi araşdırmaya sövq edən povesti mürəkkəb şəkildə toxuyur. Hekayə güzgü rolunu oynayır, insan vəziyyətinin mürəkkəbliyini və fərdlərin üzləşdiyi mənəvi dilemmaları əks etdirir. Oxucuları daxili mübarizələri və etik seçimləri üzərində düşünməyə çağırmaqla, Tolstoyun povesti əxlaqın və varlığın dərin aktual tədqiqi olaraq qalır və insan olmağın nə demək olduğunu düşünərək araşdırmağa çağırır. “Şeytan” sadə hekayə deyil, insan təbiətinin mürəkkəb fəlsəfi tədqiqi və məna axtarışıdır. Xarakterlərin və hadisələrin qarşılıqlı təsiri ilə Tolstoy xeyir və şər, ağlın məhdudiyyətləri, şəhvətli həzzin cazibəsi və həyatın mürəkkəbliklərində imanın vacibliyinə dair nüanslı bir perspektiv təqdim edir. Hekayənin qalıcı gücü onun bu əsas suallar üzərində düşünməyə təhrik etmək bacarığındadır, oxucuları mənalı bir varlıq axtarışında öz dəyərlərini və inanclarını araşdırmağa sövq edir.
Şair, tərcüməçi, esseist, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin beynəlxalq əlaqələr və tərcümə məsələləri üzrə katibi Səlim Babullaoğlu “Mübarizdən sonra” kitab layihəsinin təqdimatında hər zaman yanımızda oldu. Kitabın ilk təqdimatı Biləsuvar rayonunun Əliabad kəndində Milli Qəhrəman Mübariz İbrahimovun Ev Muzeyində keçirildi. Rəsmi qonaq kimi Səlim bəy də tədbirə gəlmişdi. O, kitabda rəyçi olaraq öz fikirlərini də yazmışdı. Mərhum Hacı Ağakərim əmi həmişə onun haqqında razılığını bildirirdi. Hətta Yazıçılar Birliyində keçirilən təqdimatda Səlim bəy xəstə halı ilə özünü tədbirə catdırdı və çox yüksək səviyyədə, məsuliyyətlə tədbiri sona qədər apardı. Bunu heç vaxt unutmaq olmaz. Əfsuslar olsun ki, onun kimi məsuliyyətli insanlar, ədəbiyyat adamları çox azdı. Bir daha əziz və hörmətli şairimizə təsəkkür edirəm və Allahdan ona can sağlıgı, bərəkətli ömür diləyirəm. Allah qorusun!
Səlim Babullaoğlu “Mübariz üçün…” başlıqlı yazı “Mübarizdən sonra” kitabında yazmışdı: “Qədimdə biz türklərdə uşaqlara əməlinə görə ad verərdilər, igidlik göstərəndə, alın yazısı faş olandan sonra. Mübarizin adı əməlini qabaqlamış, adı taleyinin boyuna biçilmişdi. O öz mübariz, qəhrəman həyatı, əməli ilə adını təsdiq eləmişdi. İbrahim peyğəmbər əhdinə vəfa qılaraq əziz oğlu İsmayılı Allah qurban vermişdi, Rəbbimiz Allah buna icazə verməmişdi. Mübariz özünü qurban demisdi, son məktubu ilə bunu sübut eləmişdi: “Şəhid olsam – ağlamayın. Əksinə, sevinin ki, o mərtəbəyə yüksəldim. Allaha ibadətlərinizi dəqiq yerinə yetirin. Çoxlu sədəqə verin. Seyid nəvəsi olaraq bunu etməliyəm…” İndi bəlli ki, soyadındakı İbrahim də elə belə deyilmiş… Uşaq idim, bizim xalq qəhrəmanları barədə oxuyanda, ya da böyüklərdən eşitdiklərimizi düşünəndə onların başqa, tamam özgə dünyaların adamı olduğu, bizlərdən biri olmaması qənaətinə gəlirdim. Demək haqlıymışam, uşaqlar bir qayda olaraq yanılmırlar. Qəhrəmanlar canları, görüntüləri ilə bizim aramızda, bizim yanımızda olurlar, amma ruhları ayrı dünyanın sevdasında, bir ayrı dünyanın sakini kimi. Həyatımda üç insanla görüşmək, söhbət etmək, onları dinləmək istərdim. Məhəmməd peyğəmbər (s), Nizami Gəncəvi ilə…bir də Mübarizlə. Ruhun şad olsun, maqamın uca olsun, qəhrəman Mübariz!
Milli Kitabxanada Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdullanın və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) müxbir üzvü, professor Rafiq Əliyevin müəllifləri olduğu “Qeyri-səlis məntiq və dil-nitq” kitabının təqdimat mərasimi keçirilib
29 oktyabr tarixində Azərbaycan Milli Kitabxanasında Mədəniyyət Nazirliyi və Milli Kitabxananın birgə təşkilatçılığı ilə Xalq yazıçısı, akademik Kamal Abdullanın və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) müxbir üzvü, professor Rafiq Əliyevin müəllifləri olduğu “Qeyri-səlis məntiq və dil-nitq” kitabının təqdimat mərasimi keçirilib.
“Sim-Sim” nəşriyyatında işıq üzü görən kitabın “Ön söz”ünün müəllifi Türkiyə Cümhuriyyəti Dil və Sistem Fondunun sədri Rüştü Burak Ekedir. Nəşrin elmi redaktorları – professorlar Lətafət Qardaşova, Azad Məmmədov, Burak Eke, rəyçiləri isə Xalq şairi Ramiz Rövşən, İsmayıl Məmmədov və professor Hacan Hacıyevdir.
Mənbə və ətraflı: https://www.millikitabxana.az/news/qeyri-selis-mentiq-ve-dil-nitq-kitabinin-teqdimati
Zaman öz məcrasına necə sığırsa, insan da onu əhatə edən boşluqlara elə sığır. Zənnimizcə, istedadlı qələm sahibi Məhərrəm Şəmkirlinin 2024-cü ildə “Füyuzat” mətbəəsi tərəfindən buraxılmış kitabında da əsas ədəbi zəmin bu nüansdır. Kitabda (annotasiyadan da göründüyü kimi) müəllifin son illərdə yazdığı hekayələr, mənsur şeirlər, deyimlər və məqalələr toplanıb, burada bugünkü günümüz incə yumorla təsvir edilib, əsas etibarilə, bu kitabda səmimiyyət başlıca səbəb kimi daha qabarıqdır. Məsələn, müəllifin “Bir bazar günü”, “Mən də böyümək istəyirəm”, “Mənim səhvim”, “Sən qarışma”, “Təmiz sahə”, “Olumla ölüm səddində” və s. hekayələrində biz səmimyyət hissinin nə qədər ön planda olduğunu görür, əmin oluruq ki, bu proses kitabın – orada toplanmış əsərlərin oxucular tərəfindən rəğbətlə qarşılanacağına əsaslı zəmin yaradır. Məhərrəm Şəmkirlinin kitabda yer almış məqalələrində də əsas süjet xətti səmimiyyətdən qaynaq götürmüş müasir həyat tərzləridir. Oxucu bu məqalələrdə özü üçün lazım olanı dərhal götürür, əxz edir və nəticə çıxarır. Müəllifin mənsur şeirləri də elə bu prosesin bir davamı kimi təsir bağışlayır – yəni bu ədəbi hislərdə də əsas göstərici səmimiyyətdir. Kitabdakı deyimlər də son dərəcə səmimi deyilib, oradakı eyhamı da bizə məhz səmimi hislər diqtə edir.
Əgər Məhərrəm Şəmkirli kitabına “Olumla ölüm səddində” adı verməsəydi və bu imkanı bizə buraxsaydı, biz kitaba “Səmimiyyət aynası” adı verərdik. Bütün hallarda Məhərrəm müəllimin yeni kitabı bizə əlavə bir eyhamla da diqtə olunur: müəllif sanki etibarsız həyata güvənini itirib, olumla ölüm səddində Allaha yaxınlaşmaq üçün dualarını artırıb; bu dualar da onun dilindən çox səmimi səslənir. Bəlli ki, onun yeni kitabına bədbinlik ifadəsi olan bir ad seçməsi də elə bu zərurətdən irəli gəlir.
Biz Məhərrəm Şəmkirlini daim xoş ovqatda, səmimi surətdə görmüşük, əminik ki, onun həyatla mübarizəsi də çox səmimidir. Maraqlı haldır ki, “Olumla ölüm səddində” kitabında gizli bir narahatlıq hissi də var. Biz bunun haradan qaynaqlandığını dəqq deyə bilmərik, bildiyimiz odur ki, Məhərrəm müəllim qələminin isti sığalında mürgü döyən hadisə və prosesləri yuxudan oyadıb, onlara çəki-düzən verib və ehtiyatla oxucunun qarşısına çıxarıb. Kitabda dərin ictimai hislər doğuran bu nəsnəlik oxucuda əlavə diqqət artırır, onu hadisləri çox dəqiq izləməyə vadar edir. Belə deyək, oxucuya gün kimi aydın olur ki, olumla ölüm səddində ümid işığı tapmaq insanın əlavə bir ömür yaşaması deməkdir… Məhərrəm Şəmkirlini yeni kitabı münasibətilə təbrik edir, ona can sağlığı, yeni ədəbi müvəffəqqiyyətlər arzulayırıq.
“Tək-tək saralan ümid yarpaqları tökülür, gözlərimdəki Günəşin həzin dəfnində. Bu təlatümlü gözyaşlarının dərinliyində Axıdır qan selini həsrətə Hayqırır arzuların yalvarışları.. Bu, qanadsız payızımın sonuncu çırpınışları… Səndən sonra neçə bakirə gecələrin açılmamış pərdələri Ağrıları doğub, boş küçələrin xatirə bətnində, Lavinia ətrində.. Neçə nəfəs külqabının tüstüsündə boğuldu bu Günəşsiz soyuq divarlarda. Neçə misralar inildədi dodaqlarımda.. Gözlərimdənsə, qayıdasan deyə çəkdiyim yollar keçdi.. Öləzidi vüsalın hənirtili arzusu.. Sonuncu özləmin yelləndiyi edam ipi də o gecə yuxuda əllərinlə hördüyün saçımın hörüklərindən yıxıldı.. Hər telim barmaqlarının darağından keçdi həmin an. Və susdu bütün müqəddəslərin səsləri Sükunətə həbs oldu.. Uzaqdan kilsə zəngləri Mozartın “Lacrimosa”sına gülümsədi.. Dağıldı bütləri məbədlərin, Bircə səs ucaldı minarələrdən: “Gedənlər, tələsin darıxmağa” Sonra yalnızlığın alın təri axdı şərabıma Və yadıma düşdü demədiyim yalanlar, etmədiyim günahlar.. Tənhalıq simfoniyasının şikəst notları üzərində ölü mələklər son duasını etdi kimsəsiz divarlarımın sükunətində: Tuere eum Jesus , amen” (İsa, onu qoru! Amin) Mənsə, and içirəm balıq yaddaşıma ki, səni unudacağam. Və qurudacağam xatirələri bircə əlvidanın arasında…”
“Yat, nəşə qaynağım… Evin işıqları söndü. Bağçadakı quşlar yuxuya daldı. Göldəki balıqlar da yatdı…” misraları ilə başlayan ” Mənim kiçik nağılım” adlı hekayəsində “Mən dünyaya gələndən şiddətli ağrı nədir bildim və anamın acısı canıma hopdu” deyən yazıçı dostumuz Müşfiq Şükürlünün sosial şəbəkədə “Qarabağ” futbol klubu ilə bağlı paylaşımlarına tez-tez rast gəlirik. Bəzən dostları yazıçını qınayır ki, “yazıçının futbolla nə işi var?”. Amma burda söhbət “Qarabağ ” futbol klubundan gedir… Məncə yaşı Qarabağın işğal tarixindən az olan Müşfiq Şükürlü doğularkən Vətənin ağrı- acısı onun canına hopub… Laylası bayatıya dönən, yurd- yuvasından ayrı düşmüş yüzlərlə köçkün anaların balaları kimi… Müşfiq Şükürlü kimdir ? M. Şükürlü Qarabağda doğulmayan qarabağlıdır. Atası hərbçi, anası isə müəllim olan M. Şükürlü Bakıda dünyaya göz açmasına baxmayaraq qaçqın həyatını iliklərinə qədər yaşamış məcburi köçkündür… Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, Prezident təqaüdçüsü olan M. Şükürlü bir tikə minnətsiz çörəyini qazana bilmək üçün qürbətdə – yaxın qərbdə ikinci ali təhsil alan – qürbətçi tələbədir. Özünün də “Qafqazlı xoruzlar” adlı hekayəsində yazdığı kimi ” …Pulu hara getsə yaxşıdı? Evin kirayəsinə, yeməyinə-içməyinə. Hara xərcləyəcək kasıb immiqrant balası?!…” Bəs görəsən yaşı ilə müqayisədə hədsiz mütaliəli olan M. Şükürlü qarabağlı olmasaydı, kim olardı? Əgər yazıçı bir fransız olaraq doğulsaydı yəqin ki, ” İtirilmiş Zamanın Axtarışında” olardı. Yox, əgər, dünyaya bir rus olaraq gəlsəydi yəqin ki, “Zarafat” (A.P.Çexov) hekayəsində qarlı bir qış günündə xizəkdə sürüşərkən Nadinkanın qulağına küləyin kələyi ilə ” mən sizi sevirəm, Nadinka” deyə pıçıldayan dəcəl obrazın yaradıcısı olardı… Və nəhayət, əgər yazıçı bir amerikalı olsaydı gəmidə sıxıldığı üçün oxuduğu kitabda ” Heç bir yaşamın sonsuz olmadığı, ölülərin əsla dirilmədiyi…” cümləsinə rast gələn “Martin İdenin” müəllifi olardı. Bəs indi görək “Qarabağ” nədir? Taleyi Qarabağın özü kimi keşməkeşli olan, “Atlılar”, “Köhlən atlar” ləqəbli “Qarabağ” futbol klubu 1951-ci ildə Ağdam şəhərində “Məhsul” adı ilə yaranmışdır. 1987-ci ilə kimi “Şəfəq”, “Kooperator” olmaqla üç fərqli adı olmuşdur. 1993-cü il 23 iyulda Ermənistan Silahlı Qüvvələri Ağdam şəhərini işğal edib viran qoyduqdan sonra “Ruhlar şəhəri” deyə anılan Ağdamın “Qarabağ” futbol klubu da qaçqın klub kimi fəaliyyət göstərsə də bütün çətinliklərə baxmayaraq 1992-ci ildən Azərbaycan Premyer Liqasında mübarizə aparır. Bir maraqlı məqam da 2001-ci ildə maddi problemlərlə üzləşən kluba “Azərsun” şirkəti sponsorluq etdikdən sonra klubun adı dəyişdirilərək “Qarabağ- Azərsun” olmasıdır. Burda Molla Nəsrəddinin sözü yadıma düşür, ” pulu verən tütəyi çalar…” 2003-cü ildə klubun yeni vitse-prezidenti olan Tahir Gözəlin təşəbbüsü ilə 2004-cü ildə “Qarabağ” yenidən öz tarixi adına qovuşur… Digər bir maraqlı məqam isə Tahir bəyin yeni loqotip sifarişini verdiyi ingilis dizaynerlərin hazırladıqları loqotipin Birləşmiş Krallığın gerbinə həddən ziyadə bənzəməsidir. Heyif o dizayna verilən pula. O loqotipdə Qarabağ atlarının təsvir olunduğu deyilsə də körpünün üstündə yol üçün höcətləşən nağıldakı keçilərə bənzəyir atlar, zənnimcə o gerbin təfsir olunmuş variantından başqa bir şey deyil, Birləşmiş Krallığın gerbindəki şirin əvəzinə bir at da qoyulub, iki at üz- üzə dayanıb topu havada tutmağa çalışır, elə ona görə də topumuz göydə oynayır, qapıdan keçmir… Bu yerdə yadıma 1956- cı ildə Xruşovun Böyük Britaniya kraliçası Yelizavettaya Ağdam Atçılıq Zavodundan göndərtdiyi qızılı rəngli “Zaman” adlı at düşür. Bakıya tanınmış jokey Əli Tağıyev tərəfindən gətirilən at Biləcəridən qatarla Rusiyaya, ordan da gəmi ilə Böyük Britaniyaya aparılır. Yazıq Zaman… Dərdini bilsələr də sakitcə ölümünü izləyən soyuq torpağın adamlarının qurbanı olur Vətən həsrəti çəkən Qarabağ atı… Mən çox istərdim ki, loqotipin üstündəki atlardan birinin “Zaman” olduğuna inanım, təəssüf ki, inana bilmədim… “Qarabağ” dan “küsməyə” kimlərin haqqı çatır ? “Qarabağ” Avropada Vətən həsrəti çəkən gənclərimizin bəzən sevinci, bəzən də kədəridir, gah qürurumuza, gah da küskünlüyümüzə dönən “Qarabağ” “Ruhlar şəhərinin” qürbətdə ölən zamanlarının da muradıdır. Dahi Bəxtiyar Vahabzadənin Zamana həsr etdiyi şeirdə dediyi kimi, ” ” Zaman ” atım, aman atım! Keçmişimdən bu günümə amanatım!” Yaxşı yadımdadır ki, otuz ildən artıq düşmən tapdağında olan Qazaxın yeddi kəndinin də geri qaytarıldığı xəbərini eşidəndə Eskişəhərdə sevincdən yerə- göyə sığmırdım, qürur, xoşbəxtlik, ümid, bir sözlə, nə qədər gözəl duyğular varsa onların hamısını eyni zamanda yaşamışdım. “Qarabağ” ın qələbəsi də eynilə hər birimizi Qarabağın zəfəri qədər sevindirir. Çox sevdiyim Məmməd İsmayıl şeirlərindən birində ərklə öz kəndinə deyir ki, ” Bu mənəm, a kəndim, tanımadınmı? Bu həmin Məmməddir bir az sınıxıb…” Amma M. Şükürlü öz kəndi ilə hələ heç görüşməyib, tanış olmayıb, kəndi onu tanımır… Ona görə də “Qarabağ” futbol klubundan küsmək elə ən çox Müşfiq Şükürlünün haqqıdır. Qürbətdə “Zaman” kimi darıxan gənclərimizə qələbənin yaşatdığı milli qürur hissini çox görmə, “Qarabağ”…
Yazıçının ” Mənim kiçik nağılım” hekayəsi layla ilə başladığı kimi layla ilə də birir. Amma hərdən laylalar oyanmaq üçündür. “… Anam isə əvvəlki pıçıltılı xoşbəxtliyində zümzüməsinə davam edir: -Yat nəşə qaynağım… Göldəki balıqlar da yatdı…”
Hərə dünyaya bir missiya ilə gəlir. Zaur Ustac da şairlik missiyasını yerinə yetirmək üçün qələmdən yapışmalı olub və ilk şeirlərindən anadan şair doğulduğunu təsdiqləyib.
Zaur poeziyasının işığında görürsən ki, qələm ona, o da qələmə yaraşır. Qələmlə ülfət bağlayan şair ürəyindən gəlməyən bir misranı da yazıya almayıb. Bu da onu göstərir ki, şair ülfət bağladığı qələminə xəyanət etməyib, etməyir və etməyəcək də…
Şairin “Sevgi dolu şeirlər” kitabını (2024) böyük maraqla, həvəslə, həm də həyəcanla oxudum. Ürəyim ağappaq işıq selinə büründü, duyğularım təzələndi və ruhumu qidalandıran şeirlər Zaurun söz dünyasının təmizliyindən, saflığından, halallığından xəbər verməklə yanaşı, həm də şairin vətənə, torpağa, yurd yerinə… böyük sevgisinin göstəricisidir.
Zaurun təkcə “Ağ çiçəyim” şeirilə onun vətən sevgisini, yurdun hər gülünü, çiçəyini necə əzizlədiyini, onlara müqəddəs bir varlıq kimi baxdığını hiss edirsən. Hiss edirsən ki, “Xoş gördük, günaydın, ay Ağ çiçəyim!” – deyən şairin ürəyindən süzülən səmimi, kövrək misralar ruhumuzu sığallayır və o, gözəl bir təbiət mənzərəsini Ağ çiçəyin timsalında rəssam kimi çəkərək gözlərimiz önündə canlandırır. Sözlə Ağ çiçəyin şəklini çəkən, çiçəyi insaniləşdirib onunla söhbət edən şair inandırıcı, təsiredici misraları inci kimi ard-arda düzərək həm gözümüzü, həm də könlümüzü oxşayır.
Dümağsan, qar sənin yanında qara,
Tanrım rüsxət verib, baxmayıb qara.
Bu qarlı qış hara, tər çiçək hara?
Xoş gördük, günaydın, ay Ağ çiçəyim!
Zaurun hər şeiri onun həm yaradıcılığını, həm məramını, məsləkini səciyyələndirir, həm də hiss olunur ki, onun hər bir poetik misrası qətiyyən pafos xatirinə yazılmayıb, hər misra onun iç dünyasından qopub gələn ən kövrək, ən həzin, ən səmimi hisslərdir, duyğulardır. Duyğularını, hisslərini, fikir və düşüncələrini şeirlərinə hopduran, hər “sözə ehya” verən Zaur Ustacın “Sevgi dolu şeirlər” kitabını çəkinmədən, cəsarətlə ədəbi hadisə saya bilərəm. Bu fikrimdə haqlıyam. Çünki ədəbiyyatın ədəbi tarixinə yazıla biləcək bu misraları onun kimi yazan olarmı? “Yelləncək” şeirində oxuyuruq:
Çiçəklər ruhumun yelləncəyidir,
Ruhumu asmışam nar çiçəyindən.
Arzular dünyamın gələcəyidir,
Arzumu tutmuşam bar çiçəyindən.
Bu poetik misraları oxuyandan sonra düşündüm ki, Zaurun özü də işıqdır, sözü də. Onun sözünün işığında ziyarətgaha doğru üz tutub getmək olar. Çünki şair sözünün işığında mənən saflaşırsan, ruhən təmizlənirsən, imam övladı olursan! Ziyarətgaha da məhz mənən təmiz və halal adam kimi getməlisən ki, ziyarətin də qəbul oluna.
Bu misraların işığında müqəddəs yerlərə ziyarətə necə getməyə bilərsən? Və həm də ziyarətə Qarabağ atının belində getmək necə də gözəl olardı!
Anası Günəşdi, atası Aydı,
“Qıratdı”, “Düratdı” Qarabağ atı!
Tanrı ərməğanı, butadı, paydı,
Baratdı, muraddı, Qarabağ atı!
“Sevgi dolu şeirlər”də idrak və təsvir üslubu təzə, orijinaldır, həyati, dünyəvidir, təbii və ülvidir. Təbii və ülvi olduğuna görə də şeirləri ürəyə yatımlıdır, könül rahatlığı gətirəndir, oxucunu yaşamağa ruhlandıran, həyatdan zövq almağa, sevib-sevilməyə, qurub-yaratmağa, insanlara yaxşılıq etməyə, savab işlər görməyə səsləyəndir. Bu şeirlərə hopmuş hissləri, duyğuları canlı səs kimi eşitmək olur, çünki şair havada uçuşan səsləri “tutub” şeirə gətirərək oxuculara təqdim edir. Oxucular da bu şeirlərdə öz hisslərini, duyğularını, fikir və düşüncələrini hiss edir, ürək döyüntülərini, qəlb çırpıntılarını duyur. Şairin ürək döyüntülərilə oxucuların ürək döyüntüləri üst-üstə düşür ki, bu da Zaur Ustacın əsl şair olduğunun göstəricisidir.
“Sevgi dolu şeirlər” kitabını bir nəfəsə oxusam da gəldiyim qənaət budur ki, Zaur Ustac sözün həqiqi mənasında lirik duyğular şairidir, fikir və düşüncə şairidir. Onun şeirlərində fəlsəfi fikirlər özünü qabarıq şəkildə göstərir, eləcə də onun şeirlərində yalan və uydurma bir misraya, misralarında “laxlayan”, yerində olmayan bir sözə, bayağı, cılız hisslərə, saxta, boğazdan yuxarı deyilən, cansıxıcı bir misraya da rast gəlmək mümkün deyil. Nə yaxşı ki, onun şeirlərində ümid işığı var, bu günə, gələcəyə inam dolu ovqat var, mübarizəyə çağırış var, namərdlərə, şeytan adamlara nifrət var. Bu, belə olmalıdır. Axı o, şeirlərinin birində haqlı olaraq “Ustacam” deyir. “Ustacam” deyən şair ancaq düzü-düz, əyrini – əyri yaza bilər, qələmilə vətənə, millətə, Azərbaycan ədəbiyyatına xidmət edə bilər.
Müzəffər ordunun şanlı əsgəri,
Ərənlər yurdunun ər övladıyam.
Zalımın zülmünə təhəmmülüm yox,
Babəklər yurdunun hürr övladıyam.
Onu da deməyi özümə borc bilirəm ki, şairin şeirlərinin “dili” təbii və sadədir. Təbii və sadə olduğu qədər də xəlqidir. Onun şeirlərində poetik ritm pozulmur, misralar həzin bulaq kimi ürəyə rahatlıq gətirir, ovqatı təzələyir, şairin vətənpərvərlik duyğularından, yurd yerinə sevgisindən xəbər verir:
Gəzdim qarış-qarış doğma torpağı,
Hər dağda, dərədə izim var mənim.
Hələ keçilməmiş uca dağların,
Uca zirvəsində gözüm var mənim.
(Gəzdim)
“Sevgi dolu şeirlər”in işığında sonetlər su çəkən kimi məni özünə çəkdi. Gözlərim önündə “Yazıçı” nəşriyyatında ötən əsrin 70-ci illərində çap olunan V. Şekspirin “Sonetlər” kitabı canlandı. O vaxtdan bu günə kimi Azərbaycan şairlərinin qələmindən (B. Adil istisna olmaqla) çıxan sonetləri oxumamışdım, görünür, rastıma çıxmamışdı, yoxsa gözümdən yayınmazdı. Bir sözlə, az qala əlli ilə yaxın idi ki, sonet janrında şeir oxumamışdım, amma Zaurun qələmindən çıxan sonetləri böyük maraqla, böyük həvəslə oxudum. Heyrətdən əllərim üzümdə qaldı. Bu sonetlərin sehrinə düşdüm, cazibə qüvvəsindən çıxa bilmədim. Nə vaxtsa Zaurun sonetlərindən söz açmaq arzusu ilə sözümü tamama yetirmək istəyirəm. Həm də istəyirəm ki, bilələr: Zaur Ustac müasir Azərbaycan poeziyasına yeni nəfəs və ovqat bəxş etmiş istedadlı bir şairdir. Onun ürəklərə yol tapan hər bir şeiri Zaur dünyasının böyüklüyündən, Zaur yaradıcılığının zənginliyindən, novatorluğundan xəbər verir.
“Sevgi dolu şeirlər” onun zəngin və çoxşaxəli yaradıcılığından süzülən bir damla nurdur. Bu nurun özündə bir Günəş işığı var. Bu günəşin işığına yığışıb şair qəlbindən süzülüb gələn şeirləri oxuyun, bu şeirlərin sehr-cazibəsinə düşün və unutmayın ki, Zaur Ustac kimi haqqa üz tutan şairlərin yanında olmaq Allaha da xoş gələr. Allahın xoşuna gəlməyi kim istəməz ki?
Karate üzrə Respublika Çempionatına və ARPACHAY OPEN-in yubiley turnirinə hazırlıq işləri görülür
Bakı İdman Sarayında bu yaxınlarda təsis edilən Zeyd Döyüş Mərkəzinin geniş tərkibdə iclası keçirilib. İclasda ZFC-nin idarə heyəti, karate üzrə məşqçilər, valideyinlər və idmançılar, eyni zamanda media nümayəndələri də iştirak ediblər. Giriş sözü ilə tədbiri açan Bakı İdman Sarayının İdman şöbəsinin müdiri, Zeyd Döyüş Mərkəzinin 1-ci vitse-prezidenti Yavər Hüseynov rəhbərlik etdiyi Arpaçay Karate Klubunun bu yaxınlarda Zeyd Döyüş Mərkəzinin tərkibində çıxış etmək barədə qərarından, ZFC-nin qarşıdan gələn Karate üzrə Respublika Çempionatına və 2025-ci ilin yanvarında baş tutacaq 10-cu ARPACHAY OPEN Karate turnirinə hazırlıq işləri ilə bağlı məlumat verib. Daha sonra Y.Hüseynov karate kollektivinə Zeyd Döyüş Mərkəzinin prezidenti Vüqar Tağıyevi təqdim edib. ZFC prezidenti Vüqar Tağıyev rəhbərlik etdiyi Döyüş Mərkəzinin idmançılarda stimul və həvəs yaratmaq üçün görüləcək tədbirlərdən danışıb, idmançılara gələcək yarışlarda uğurlar arzulayıb. ZFC rəhbərinin sözlərinə görə, onlar karate, MMA və digər idman növləri üzrə özünü təsdiq edən idmançılara Azərbaycanı dünya arenasında layiqincə təmsil etmələri üçün dəstək göstərməyi qarşıya məqsəd qoyublar. Daha sonra çıxış edən Mərkəzin baş katibi Vüqar Kərimov, Mərkəzin yerli əlaqələr üzrə müşaviri Cavid Əliyev qarşıdan gələn yarışlarla bağlı görüləcək işlərdən bəhs ediblər.
Qeyd edək ki, tədbir zamanı məşqçi, hakim, idmançı və valideynlərin sualları cavablandırılıb, yeni təkliflər də müzakirə olunub.