Etiket arxivi: AZƏRBAYCAN PROFESSORLARI

ZAUR USTAC. BİRİNCİ BİTİK.


I >>>> ZAUR USTAC. BİRİNCİ BİTİK (PDF).

Müəllif:  Zaur Ustac

ZAUR USTACIN SEÇİLMİŞ ƏSƏRLƏRİ


YAZARLAR

ZAUR USTACIN YAZILARI

PDF>>>ZAUR USTAC UŞAQ ŞEİRLƏRİ

PDF: >>>>> ZAUR USTAC “QƏLƏMDAR-2”

PDF>>> ZAUR USTAC “BB” KİTABI

>>>> ƏN ÇOX OXUNAN HEKAYƏ <<<<

ZAUR USTACIN SATIŞDA OLAN KİTABLARI


“YAZARLAR”  JURNALI PDF

YAZARLAR.AZ
===============================================

<<<<<< WWW.USTAC.AZ və  WWW.BİTİK.AZ >>>>>> 

Əlaqə:  Tel: (+994) 70-390-39-93     E-mail: zauryazar@mail.ru

VAQİF YUSİFLİ. ÜZÜ DAN YERİNƏ, SEVİNDİK!

Vaqif Yusifli-filologiya elmləri doktoru, AMEA-nın N.Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun Ədəbi tənqid şöbəsinin müdiri.

ÜZÜ DAN YERİNƏ, SEVİNDİK!

Deyirlər ki, Aleksandr Sergeyeviç Puşkin yeddi-səkkiz yaşlarında şeir yazmağa başlayıb. Liseydə oxuyanda müəllimləri qarşısında şeir söyləyib.

Deyirlər ki, Mirzə Ələkbər Sabir də Seyid Əzimin şagirdi olanda şeir oxuyub ona: “Tutdum orucu irəmazanda”…

Deyirlər ki, Cəfər Cabbarlı yaradıcılığa 11-12 yaşlarından həvəs göstərib və çox keçmədən mətbuatda şeirləri dərc olunub.

Ancaq biz Sevindik Nəsiboğlunu nə Puşkinlə, nə Cabbarlı ilə, nə də Sabirlə müqayisə edirik. Və qətiyyən bu fikirdə deyilik, 15 yaşı hələ tamam olmamış, amma 7-8 yaşlarından mətbuatda şeirləri ilə çıxış edən və 15 yaşında artıq 5 kitabın müəllifi olan Sevindik Nəsiboğlu Azərbaycanın böyük şairi olacaq. Yox! Qarşıda aylar, illər var və Sevindiyin özünü əsl şair kimi təsdiq edəcəyi tarix hələ qabaqdadır. Ancaq bu 5 kitab və o kitablarda toplanan şeirlər, publisistik məqalələr mənə haqq verir deyəm ki, Sevindik Nəsiboğlu istedaddır.

15 yaşı hələ tamam olmayana bizdə uşaq deyirlər, ya da ilk gənclik dövrünü yaşayan… Amma ona nə uşaq deyirəm, nə də yeniyetmə.

Sevindik Nəsiboğlu tanrının ona bəxş elədiyi bu mənəvi qüvvənin hələ başlanğıc mərhələsini yaşayır. Amma şəxsən məndə böyük bir inam hissi var ki, onun istedadı daha da parlayacaq.

Onun ilk şeirlər kitabının adı “Dünyamsan Azərbaycan” adlanır (2018). 10 yaşı vardı o zaman. Bu kitabda toplanan şeirlər vətənpərvərlik ruhunda qələmə alınıb. 10 yaşlı uşağın – məktəblinin Vətən sevdalısı olması sizə heç də qəribə görünməsin. Vətənpərvərlik – Vətən sevdası təkcə ailədən, məktəbdən gəlmir, həm də süddən, qandan gəlir. Bu şeirləri yazanda Azərbaycanın cənnət guşələri – Qarabağ hələ işğal altında idi. Bir çox şairlərimizin şeirlərində bədbinlik, ümidsizlik motivləri ilə qarşılaşırdıq. Və bunun da səbəbi vardı. Bizə elə gəlirdi ki, daha Qarabağı – Şuşanı itirmişik. Amma 2020-ci ilin 44 günlük Vətən müharibəsi bütün bu bədbinliyə son qoydu. Sevindik Nəsiboğlu heç də bədbinliyə qapılmırdı. Heç bir şeirində mənə rast gəlmədi ki, o, tam kədərli olsun, ağlasın-sıtqasın, qəm-qüssəyə batsın.

Bura Natəvanın yurdu,

O, sinəndə yuva qurdu.

Yaşasın qəhrəman ordu,

Narahat olma, Qarabağ.

“Könüllərə yol gəzirəm” (2020) və “Möhtəşəm zəfərin nişanəsi” şeirlər kitablarında isə Sevindik Nəsiboğlunun addımları daha inamlıdır. Hiss edirsən ki, o, şeiriyyət aləmi deyilən bu böyük mənəvi Vətəndə özünü təsdiq etməyə can atır, bir gənc şair kimi axtarışlar aparır. Çalışır ki, hər hansı bir şeirində öz ürəyindən keçən hisslərini, duyğularını poeziya dili ilə oxucularına çatdırsın.

O şeirləri oxuyuruq və görürük ki, Sevindik başdan ayağa, misradan misraya Azərbaycançıdır.

2020-ci ilə qədər yazdığı şeirlərdə mövzu müxtəlifliyi diqqəti cəlb edir. Vətənpərvərlik mövzu deyil, içdən qandan gələn şahanə duyğudur və Sevindik ordumuza, Şəhidlər xiyabanına, Azərbaycan əsgərlərinə, ayrı-ayrı qəhrəman oğullarımıza həsr etdiyi şeirlərində Vətənləşir. Təfsilata varıb şeirlərdən parçalar nümunə gətirə bilərik, yalnız “Vətən bayatıları”na üz tutaq:

Arar Şuşanı gözüm,

Qalmayıb canda dözüm.

Şuşasız üzüm gülməz,

Ağlayır kəlməm, sözüm.

Könüllərə yol gəzən Sevindik Şuşadan – Qarabağdan, Kəlbəcərdən, Xocalıdan keçir, yolu Naxçıvana, ana torpağımızın bir çox guşələrinə bağlanır.

Mən bilmirəm o, Nizaminin, Nəsiminin, Füzulinin, Sabirin əsərlərinə necə bələddir, amma onlara sevgisini əsirgəmir: “Dünya var olduqca yaşayacaqlar Nizami, Nəsimi, Füzuli, Sabir”. Ümumən, Sevindiyin öz doğma Azərbaycanının böyük sənətkarlarını vəsf etməsini alqışlayıram. Bakıxanov, Sabir, Müşfiq, Cabbarlı, Cabir Novruz, Vaqif Səmədoğlu… Hiss edirəm ki, onun mütaliə dairəsi də genişdir – amma bu mütaliə həm də sevgiylə yoğrulur. Vaqif Səmədoğlunun əziz xatirəsinə həsr etdiyi bir şeiri daha çox xoşladıq:

Gözlərdə bir sükut var,

Hər gün təzələnir.

Qaranlıqlar arasında,

Hər gün pislik gəlir, gedir.

Sanki mən baltalanmışam,

Yerdə qıvrılır yazıq bədənim.

Gecə keçir, gecə keçir,

Pərdələr açır səhəri.

Sanki mən bahalanmışam

Yaşamağa qoymurlar məni

Səhərə bir inamla,

Açıram pərdələri.

Pislik məni gözləyir

Yola verirəm sevincləri.

Poemalarına gəldikdə bu janrda qələm çalma çox məsuliyyətli işdir. Cavid haqqında poema yazmaq o deməkdir ki, sənin içində, ruhunda və duyğularında bir Cavid var.

Mən Sevindik Nəsiboğluya şeirlə bağlı bir-iki tövsiyəmi bildirmək istəyirəm.

1. Onun əsl, mükəmməl şair olacağına inanıram. Amma o mükəmməlliyə yetişmək üçün şeirlərində obrazlı fikir söyləmək səviyyəsi də lazımdır. Bir az məzmunçuluqdan, nəqilçilikdən uzaqlaşmaq gərək.

2. Bizim şairlərdən Bəxtiyar Vahabzadə, Məmməd Arazı, Musa Yaqub, Əli Kərimi, Sərdar Əsədi, Ramiz Rövşəni, Vaqif Bayatlını diqqətlə oxu. Onları təqlid etmə, amma şairlərdən öyrən – sözə necə obrazlı yanaşıblar.

3. Səməd Vurğunu da, Rəsul Rzanı da, Hüseyn Arif, Nəbi Xəzrini də Süleyman Rüstəmi də oxu. Ümumiyyətlə, əvvəlki sənətkarları tanı, quruluşa – onların hansı dövrdə yaşadıqlarına əhəmiyyət vermə. Şeir şeirdir. Onları ona görə dönə-dönə oxu ki, şeiriyyətləri gözəldir.

4. “Azərbaycan” və “Ulduz” jurnallarını – onların hər sayını al, oxu. Ədəbi mənzərə ilə tanış ol.

5. Təkcə “Kredo”da yox, başqa qəzet və jurnallarda da dərc olun, qoy səni yaxşı tanısınlar. Sağ olsun Əli Rza Xələfli, səni tanıtdı, amma dairəni genişləndirmək lazımdır. Ədəbiyyat əyləncə deyil, sən bunu yaxşı başa düşürsən.

Sevindik Nəsiboğlu “Ulu Naxçıvanım” və “Möhtəşəm zəfərin nişanəsi” publisistik kitablarının da müəllifidir. “Ulu Naxçıvanım” məqalələr toplusunu, elə “Naxçıvannamə” də adlandırmaq olardı. Əgər mən onun şairliyinə mükəmməllik arzulayıramsa, publisistikası haqqında daha yaxşı fikirdəyəm. O, artıq əsl publisistdir! Özü də onun publisistik yazılarını bədii publisistika adlandırıram. Bu publisistikanın qəhrəmanları da bizə tanışdır – 44 günlük zəfər müharibəmizin qəhrəmanlarıdır…

Mən Sevindik Nəsiboğluya – bu 15 yaşlı gənc istedada inanıram. Yoluna davam et, Sevindik! Gələcək səni gözləyir! Üzü dan yerinə!

2023.

MÜƏLLİF: VAQİF YUSİFLİ

VAQİF YUSİFLİNİN YAZILARI

SEVİNDİK NƏSİBOĞLUNUN YAZILARI


AZƏR TURANIN YAZILARI

PDF>>>ZAUR USTAC UŞAQ ŞEİRLƏRİ

PDF: >>>>> ZAUR USTAC “QƏLƏMDAR-2”

PDF>>> ZAUR USTAC “BB” KİTABI

>>>> ƏN ÇOX OXUNAN HEKAYƏ <<<<

ZAUR USTACIN SATIŞDA OLAN KİTABLARI


“YAZARLAR”  JURNALI PDF

YAZARLAR.AZ
===============================================

<<<<<< WWW.USTAC.AZ və  WWW.BİTİK.AZ >>>>>> 

Əlaqə:  Tel: (+994) 70-390-39-93     E-mail: zauryazar@mail.ru

PROFESSOR BƏŞİR ƏHMƏDOV – 90

PROFESSOR BƏŞİR ƏHMƏDOV

PROFESSOR BƏŞİR ƏHMƏDOV – 90
YOXLUĞUN DİDİR İÇİMİ…
(Qardaşım Bəşir Əhmədovun ömür yoluna, yan-yörəsinə atüstü baxış)
– Qardaşın necə adamdır?
– Yoldaş olmamışam.
Bəşirlə doğma qardaş olsam da, uzun müddət yoldaşlıq edə bilməmişik. 1947-ci ildə o, kəndimizdəki yeddiillik məktəbi bitirəndə mənim 4 yaşım varmış. Orta təhsilini tamamlamaq üçün Qoşabulaq kəndinə – qohumumuz Qənbər kişigilə gedərək 3 il orada oxuyub, 1950-ci ildə Azərbaycan Dövlət Darülfünunun (indiki Bakı Dövlət Universitetinin) filologiya fakültəsinə daxil olub. Ali təhsilini başa vurduqdan sonra 2 il Əli Bayramlı (indiki Şirvan) və Mərəzə (indiki Qobustan) rayonlarında müəllim və məktəb inspektoru işləyib, 1957-ci ildə əyani aspiranturaya qəbul edilərək Bakıya qayıdıb. 1961-ci ildə professor Ə.Dəmirçizadənin elmi rəhbərliyi ilə dissertasiya müdafiə edərək pedaqogika elmləri namizədi (fəlsəfə doktoru), 6 il sonra, 35 yaşında ikən, elmlər doktoru (elmi məsləhətçisi: professor A.Abdullayev) alimlik dərəcələri alıb.
Sözümün canı budur ki, yoldaşlıq etməyə uzun müddət imkan yaranmayıb. Yalnız 1966-cı ildən, mən əsgərlikdən qayıdıb Universitetə qəbul olunandan sonra, onunla qaynayıb-qarışmışıq, qardaşlığımız yoldaşlığa, dostluğa keçib. Qardaşımın necə insan olduğunu yalnız bundan sonra bilmişəm.
– Qardaşın necə insan idi?
– Hə, bax indi – 41 illik (1966-2007) yoldaşlıqdan sonra onun kim olduğunu deyə bilərəm.
Bəşir Əhmədov, hər şeydən öncə, Azərbaycanı ürəkdən, candan sevən, onun bütövlüyünü, müstəqilliyini, demokratik dünyaya uğurlu inteqrasiyasını arzulayan, bu yolda əlindən gələni əsirgəməyən vətənpərvər bir insan idi. O bu duyğusunu erkən şeirlərinin birində belə ifadə etmişdi:
“Kimlərdənsən”, – soran qardaş,
Azərbaycan övladıyam.
Anam, atam vətənimdir,
Ərən, insan övladiyam.
Mən deyirəm, eşit, Araz,
Nahaq qanlar yerdə qalmaz.
Azərbaycan parçalanmaz –
Vahid bir can övladıyam.
Torpağımdir mənim canım,
Ona qurban təndə qanım,
Yaman olur intiqamım –
Fətəlixan övladıyam.
Od oglu odam, Bəşirəm,
Turksoyluyam, özləşirəm,
Birlik deyib əlləşirəm,
Mən qana-qan övladıyam.
II
Bəşir müəllim həm insan, həm müəllim, həm alim, həm də vətəndaş kimi çox ciddi, şair Cavad Cavadlının yazdığı kimi, “poladdan möhkəm” idi. Bu ciddilik, bu möhkəmlik bəzilərinə hətta kobudluq kimi görünürdü.
Cəmiyyətdə insan haqları, ədalət prinsipi pozulanda və bunların qarşısını almağa gücü çatmayanda Bəşir müəllim “kobudlaşırdı”. Bu xüsusiyyətini onun alim dostu, ölkəmizin tanınmış dilçilərindən biri, professor Qəzənfər Kazımov belə təsvir edib: “Mən Səni həmişə müxtəlif istiqamətdə çarpışan, döyüşən görmüşəm. Ehkamlara dözmürsən, ehkam kimi qəbul olunanlar səni daim cırnadır, əsəbiləşdirir, özünün də hiss etmədiyin daxili bir quvvə Səni ayağa qaldırır, mübahisəyə, mübarizəyə, döyüşə göndərir”.
Savadsız müəllimlər savadsız şagirdlər, tələbələr yetişdirməklə millətin gələcəyini korlayanda Bəşir müəllim “kobudlaşırdı”.
Haşiyə: Bəşir müəllim institutların birində Azərbaycan dili kafedrasının müdiri seçiləndən sonra tələbələr arasında həmin kafedradakı müəllimlərin səviyyəsi barədə anonim sorğu keçirir. Tələbələr müəllimlərin təxminən yarısına mənfi rəy verirlər. Bunun həqiqət olub-olmadığını dəqiqləşdirmək üçün Bəşir müəllim həmin Azərbaycan dili “müəllimlərini” bir auditoriyaya yığıb onlara imla yazdırır və əksəriyyəti elmlər namizədi olan müəllimlərin yarıdan çoxu “2” alır. Vəziyyətdən xəbərdar olan rektor deyir: “Əlbəttə, çox pis faktdır, amma mən heç nə edə bilmərəm. Bax bu, filankəsin qızıdır, bu, filankəsin gəlinidir, bu, filankəsin kürəkənidir”. Belə məqamlarda Bəşir müəllim, həqiqətən, “kobud” olurdu.
Bəşir müəllim güvəndiyi alimlərlə bəzən hətta dava səviyyəsinə qalxan elmi mübahisələrə girişməyi xoşlayırdı, lakin bu vəziyyət onların şəxsi münasibətlərinə, dostluqlarına qətiyyən xələl gətirmirdi. Dosent Akif Məmmədov bununla əlaqədar yazır: “Mətbuat orqanlarının birində professor Əziz Əfəndizadə ilə professor Bəşir Əhmədovun bir-birinə əks mülahizələrə əsaslanan yazıları dərc olunmuşdu. Oxucular, o cümlədən mən də belə hesab edirdim ki, yəqin, bu alimlər bir-biri ilə qanlı-bıçaqdır, ən yaxşı halda küsülüdürlər. Ancaq iki gün sonra elmi yığıncaqların birində onların necə mehribanlıqla görüşüb-öpüşdüklərini, yanaşı oturub dərdləşdiklərini görəndə heyrətləndim və bu iki alimin həm də böyük insan olduqlarını başa düşdüm”.
Haqsız olduğunu anlayanda o, çox tez yumşalır, hətta özündən kiçiklərdən də üzr istəməkdən çəkinmirdi. 90-cı illərdə müstəqil qəzetlərdən birində baş redaktor idim. Sözlərin etimologiyası ilə bağlı bir silsilə yazı vermişdi ki, dərc edim. Onlardan birində qalstuk sözünün xalis türk sözü olduğunu əsaslandırmağa çalışmışdı. Alman dilini bir az bildiyim üçün (3 il Şərqi Almaniyada əsgərlikdə olmuşdum) ona izah elədim ki, bu, alman sözüdür. Hals “boyun”, tux (almanca: tuch) “mahud” deməkdir.
– Bəs onda niyə biz ona halstuk yox, qalstuk deyirik?
Sonra öz sualına özü cavab verdi:
– Rus dilinin təsiridir. Rus əlifbasında h hərfi olmadığına görə söz təhrif olunub, biz də onu kor-koranə qəbul etmişik.
Bundan sonra mənimlə tez-tez məsləhətləşirdi.
III
Bəşir müəllimin elmi fəaliyyəti, pedaqoji görüşləri, müəllimliyi, dostcanlı olması barədə bu kitabda çox dəyərli, obyektiv yazılar toplanıb. Buradakı müəlliflərin hər birinə Bəşir müəllimin övladları, nəvələri, yeganə bacısı adından, bütün qohum-əqrəba adından, eləcə də hələlik yaşayan tək qardaş olaraq öz adımdan dərin minnətdarlığımı bildirir, dünyasını dəyişmişlərə Tanrıdan rəhmət, həyatda olanlara cansağlığı diləyirəm.
Bəşir müəllimə xeyli şeir həsr olunub. Hamısı poetik cəhətdən mükəmməl olmasa da, səmimiliyi, ürəkdən gəlməsi ilə diqqəti çəkir. Belə itfaflardan ikisini təqdim edirəm.
YAŞAYACAQDIR
(Yaxin dostum, professor Bəşir Əhmədovun əziz xatirəsinə)
Deyirəm, həyatda işə bax, işə,
Hökmünü qəfildən, çox yaman verir.
Gəlmək istəyirdim sənlə görüşə,
Gözümü açmağa heç aman verir?
Işləmir, əlimdə donubdur qələm,
Mən səni nə təhər eləyim tərif.
Təkcə mən demirəm, şahiddir aləm,
Poladdan möhkəmdin, çiçəkdən zərif.
A qardaş, sən belə kövrək deyildin,
Ölümün doğru yox, şübhədir, şəkdir.
Axı necə sındın, necə əyildin?
Sınsan da, ürəyin döyünəcəkdir.
Sən necə sevirdin ana Vətəni,
Qəlbin bu torpağa, bu elə bağlı.
Ölüm sevinməsin aparıb səni,
Bunu qəbul etmir insanın ağlı.
Adi olmayırdı sənin gəlişin,
Elə bil bir pələng, bir şirdi gələn.
Çox olsun, ya da ki, az olsun işin,
Hamı deyirdi ki, Bəşirdi gələn.
Bir kəsə bəsləməz ədavət, nə kin,
Lap onu öldürüb böləsən şaqqa.
Mənəvi aləmin o qədər zəngin,
Heç zaman verməzdin haqqı nahaqqa.
Hər vaxt yerin vardı məclis başında,
Sənintək insanı unutmaq çətin.
Bir od, alov idin gənclik yaşında,
Yanan ürəyiydin bizim millətin.
Fikrin elə geniş, bilməzdi məkan,
Bəşir olan məclis rövnəqlənərdi.
Elə dərindi ki, idrakın, zəkan,
Səni müəllimlər Ata bilərdi.
Yox, yox, alim ölsə, el ölə bilər,
Bu söz el sözüdür, el sözü haqdır.
Budur, Bəşir gəlir, yenə də gülər,
O ölməz həmişə yaşayacaqdır.
Cavad Cavadlı, şair, Əməkdar jurnalist
BƏŞİR MÜƏLLİM
Gözəl insan, gözəl yoldaş, gözəl alim
Əhmədov Bəşirə ithaf edirəm.
Sözünün mənası qılıncı kəsər,
Gecələr yatmadın, açıldı səhər,
Elmin özəyidir yazdığın əsər,
Zəhmətlə ucaldın sən, alim Bəşir.
Peyğəmbər övladı, özün tər-təmiz,
Könüldən-könülə olmusan əziz,
Əməllərin təmiz, ürəyin təmiz,
Çox gözəl insansan sən, alim Bəşir.
Adın həqiqətdir, gəzir el-oba,
Açıqca fikrini yazdın kitaba.
Birdinmi? Mindinmi? Sığmır hesaba,
Dəryasan, ümmansan sən, alim Bəşir.
Nə yalan deyirsən, nə and içirsən!
Elm yolunda şirin candan keçirsən,
Yaxşı-yaman sözü çox tez seçirsən,
Mən yazar Bəşirəm, sən alim Bəşir.
Bəşir Tağıyev, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru.
İndi isə Bəşir müəllimin (təbii ki, həm də özümün və ailəmizin) şəxsi yaşamından yadımda qalmış bəzi epizodları sevimli oxuculara çatdırmaq istəyirəm.
Atamla anamın 9 övladı olub. Uşaqlardan 4-ü erkən (1-10 yaş arasında) o dövrün yayılmış xəstəliyi olan malyariyadan vəfat edib. Bundan sonra xeyli müddət dörd qardaş, bir bacı olaraq yaşamışıq.
Atamız Abbas Əhməd oğlu Məmmədov (1893-1988) çox zəhmətkeş kişi olub. 1918-1920-ci illərdə toypulu yığmaq üçün Türkiyənin Qars vilayətində işləyib, evləndikdən sonra kənddə kolxoz quruculuğunda fəal iştirak edib, başçılıq etdiyi briqada üzvləri işə gəlməyəndə 50 hektar sahəni özü təkcə arat edib (Arat böyük zəhmət tələb edən qış suvarmasıdır). 1942-ci ildə cəbhəyə gedib, 1943-cü ilin sonunda 50 yaşı tamam olduğuna görə arxa cəbhəyə göndərilib. Bir müddət Rusiyada işlədikdən sonra doğma kəndə qayıdıb.
Anamız Tutu Məhəmməd qızı Məmmədova (1904-1997) qabaqcıl (özünün ifadəsi ilə desəm, zərbəçi) kolxozçulardan olub. Atamız və böyük qardaşımız Məhəmməd (1924-1995) müharibədə olarkən anamız 5 uşaqla qazma bir damda tənha qalıb, gündüzləri kolxozda işləməklə, gecələri ac balalarını ovundurmaq üçün Allaha dua etməklə keçirib. Mənim doğum günüm dəqiq bəlli deyil. Bəşir deyirdi ki, sən doğulanda tut ağacının başında arpa çörəyi ilə tut yeyirdim. Cijim çağırdı ki, qaç, Qızxanım arvadı çağır. Qızxanım arvad mənim göbək nənəm, indiki dillə desək, mamaçam olub. Lakin o gəlib çatınca mən torpaq döşəməyə düşmüşəm, kəlləmin düz ortası yerə dəyib (Həmin hissədə hələ də tük bitmir. Hər kəsin nə vaxtsa, bircə dəfə də olsa, başı daşa dəyir. Şükür ki, mən bu sınaqdan ömrümün ilk saniyələrindəcə çıxmışam).
1944-cü ildə, Bəşirin 12, mənim 1 yaşım olanda xəbər gəlir ki, Məhəmməd yaralanıb, Bakıdakı hospitallardan birində yatır. Anam məni kürəyinə şəlləyir, Bəşiri də yanına alıb pay-piyada kəndimizin 6-7 kilometrliyində yerləşən dəmiryol stansiyasına gəlir. Xeyli dava-dalaşdan sonra əsgər anası olduğunu deyərək biletsiz-filansız ümumi vaqona minib 400 kilometrlik yolu perronda ayaqüstə duraraq Bakıya çatır. Bu hər üçümüzün Bakıya ilk gəlişimiz imiş. Ayağımız sayalı olur: yaralı qardaşımı tərxis edib hamımızı hökumət hesabına rahat vaqonda evə yola salırlar. Bəşir müəllimin bir şeirində deyildiyi kimi, həqiətən, anaların adına layiq söz tapmaq çox çətindir:
Şairlər yazıblar səndən, ay ana,
Yazıblar ürəkdə od, yana- yana.
Söylə, deyilənlər layiqmi sana?
Adına layiq söz tapmaq olurmu?
Mən saz istəyəndə aşıq veribsən,
Gözümə gözündən işıq veribsən,
Nemətlər dadmağa qaşıq veribsən,
Adına layiq söz tapmaq olurmu?
“Ana heç vaxt ölmür, ana yaşayır”, –
Deyən dost, bəs bədən nədən üşüyür?
Qəlb niyə döyünür, niyə tövşüyür?
Anaya layiq söz tapmaq olurmu?
Röyada axtarır əlim səni, hey,
Dayanmır, çağırır dilim səni, hey
Rəhmətlə yad edir elim səni, hey,
Anaya layiq söz tapmaq olurmu?
Sağaldıqdan sonra Məhəmməd mühasiblik kursu oxuyub, kolxozda hesabdar (mühasib), briqadir, Təftiş Komissiyasının, sonra isə uzun müddət (24 il) Kənd Sovetinin sədri vəzifələrində çalışıb, el-obanın dərin hörmətini qazanıb.
İkinci qardaşımız Ağamməd (1927-2004) mexanizator işləyib, taxılın əllə (oraqla) biçildiyi vaxtlarda molotilkada (taxıldöyən maşında), sonra kombaynda çalışıb, mexanizatorların briqadiri kimi qoçaqlığı, işə can yandırması ilə ad-san çıxarıb. Çox baməzə, deyib-gülən, zarafatcıl, amma yeri gələndə ciddi, hirsli adam olub.
Yeganə bacımız Həcəri (1936) hamımız çox istəmişik, lakin Bəşirlə bir-birilərinə daha çox bağlı olublar. Həcər Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunu (indiki ADPU-nu) bitirib, Şəmkir rayonunun Zəyəm qəsəbəsində Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimi, tədris işləri üzrə direktor müavini işləyib. İndi pensiyaçıdır.
Həcərin xatirələrindən:
Yaxşı yadımdadır, 1984-cü il idi. 5-ci sinifdə Azərbaycan dili dərsindəydim. Mövzumuz “Keçilmiş dərslərin təkrarı idi”. Təzəcə salamlaşıb dərsə başlayırdım ki, qapı döyüldü, tədris işləri üzrə direktor müavini onunla gəlmiş bir nəfəri təqdim etdi:
– Bu, Qurban müəllimdir, Sizin dərsinizdə oturmaq istəyir.
– Çox xoşdur, – dedim, buyurun, əyləşin.
Mən həmin sinifdə 2-ci il idi ki, dərs deyirdim, şagirdlərin içərisində hazırcavab olanlar, yaxşı oxuyanlar çox idi. Qurban müəllim dəftərçəsinə qeydlər edə-edə hərdən sakitcə soruşurdu:
– Bu uşağın adı, soyadı necədir? Jurnala baxmaq olarmı? Və s. O, jurnaldakı qiymətlərlə şagirdlərin verdiyi cavabları tutuşdururdu, özü də uşaqlara bəzi suallar verir, cavablardan razı qalırdı. Axıra yaxın mənə yaxınlaşıb ehmalca soruşdu:
– Bağışlayın, Siz haranı qurtarmısınız?
Elə bu anda ürəyimdən qulağıma gizli bir səs gəldi. Az qaldım deyəm: “Bəşir məktəbini”!
Bəli! O, kar və cingiltili samitləri, mənə sazın havası ilə öyrədərdi, özü də Sarı simdə. Bir yerdə olanda biz həmişə sazı şərikli kökləyərdik, yəni mən baş barmağımla simləri sıxardım, o isə bir əli ilə mizrab vurar, o biri əli ilə melodiyanı nizamlayardı. Və “Ruhani” dilə gələrdi.
Bu qısa fasilədən sonra dedim:
– Bağışlayın, müəllim, – dedim, – bir az fikrim yayındı. V.İ.Lenin adına APİ-ni bitirmişəm.
45 dəqiqənin nece gəlib keçdiyini özümüz də bilmədik.
Dərsdən sonra təhlil və müzakirə başlandı. Sözün düzü, özümün də gözləmədiyim xoş sözlər, təriflər mənə qol-qanad verdi.
Müzakirənin axırında yoxlamaya gələn bu müəllim üzünü mənə tutub dedi:
– Müəllimə bu dərslik sizi qane edirmi? Müəlliflərə öz rəy və təkliflərimizi bildirməliyik. Yəqin bilirsiniz, bu dərsliyin müəllifləri çox sanballı alimlərdir. Deməli, biz də dərsləri sanballı keçməliyik ki, həm uşaqlar savadlı böyüsünlər, həm də müəlliflərin əməyi yerdə qalmasın.
Söhbət vaxtilə tələbə yoldaşı olmuş iki dostun, iki tanınmış alimin – Bəşir Əhmədovla Ağamusa Axundovun V sinif üçün yazmış olduqları, yaxşı mənada səs-küyə səbəb olmuş qırmızıcildli “Azərbaycan dili” dərsliyindən gedirdi.
Bu yoxlamadan sonra məni rayon mərkəzinə – Şəmkirə çağırıb dərsimdən razı qaldıqlarını bildirdilər. Başqa məktəblərdən də müəllimlər gəlmişdilər. Maarif müdiri onlara məlumat verdi ki, Həcər müəllimənin dərsi başqa cür ola da bilməz, çünki o, dərslik müəlliflərindən birinin – professor Bəşir Əhmədovun doğmaca bacısıdır.
Müəllimlər arasında pıçıltı başlandı: “35 yaşlı elmlər doktoru”, “Rəylər toqquşur”, “Aspirant, sən kimsən?”, “Fonem nədir?” Mənsə təvazökarcasına hər sözü eşitməzliyə vururdum. Sonra məlum oldu ki, mənim sinifimə müəllifin bacısı kimi yoxlamaya gəliblərmiş.
IV
Mən ailənin kiçik övladı olmuşam. Doğulduğum müharibə illərinin, sonrakı aclığın, lütlüyün, saxta sovet demokratiyasının, ədalətsizliyin bütün ağrı-acılarını çiyinlərimdə daşımışam. Orta məktəbi əla qiymətərlə bitirsəm də, arzuladığım ixtisasa (BDU-nun jurnalistika fakültəsinə) 7 ildən sonra qovuşmuşam:
Mən isti yay günündə buludsuz səmalardan
qurğuşun yağışları yağanda doğulmuşam.
Körpələrin sevdiyi şirniyyat əvəzinə
anamın axıtdığı yaşlarda boğulmuşam.
Cırtdan kimi işığa – məktəbə yönəlmişəm
altı yaşım olmamış,
Sabahımdan qoparaq dünənımə süzülüb
on il – on damcı yağış.
Füzuli baratından necə küsmüşdüsə də,
yeddi il attestatdan mən də elə küsmüşəm.
İstəmişəm ucalam, haqzızlıq yolub məni,
Molla Nəsrəddin demiş: quş həddinə düşmüşəm.
Şükür ki, gec də olsa, zəhmətim sayəsində
öz arzuma çatmışam.
Ülvi diləklərimi Vətənimin, xalqımın
diləyinə qatmışam…
Bəşir məndən də çox əziyyət çəkib. 1947-ci ildə səhər alaqaranlıqlarının birində Məhəmmədin üç il əvvəl cəbhədən gətirdiyi nimdaş əsgər botinkasını geyinərək xəbərsiz-ətərsiz dar cığırlarla uzaq dağ kəndinə – Qənbər dayıgilə yola düşür (Evdə istəyirlərmiş ki, kəndin başqa uşaqları kimi o da qalıb kolxozda işləsin, ailəyə az da olsa, köməyi dəysin). O vaxt Qənbər kişi Qoşabulaqda kolxoz sədri imiş. Dolanışacağı babat olsa da, gecə-gündüz iş başında olurmuş. Evin bütün ağırlığı iki cocuğun – Qənbər kişinin oğlu Sabirlə onun yaşıdı olan Bəşirin çiyinlərinə düşür. Meşədən odun gətirmək, səhər tezdən mal-qaranı örüşə yola salıb axşamlar qarşılamaq, pəyəni kürüyüb təmizləmək, palçıqlı yollarla məktəbə gedib-gəlmək, neft qıtlığı şəraitində işıq gözünə dərsləri hazırlamaq… Üç il bu icbari zülmə dözməyin nə demək olduğunu indiki yeniyetmələr, yəqin ki, anlamazlar. Üstəlik də 10-cu sinifdə oxuyarkən Sabir rəhmətə gedir. Bu ağır dost-qardaş itkisi də dərdin üstünə yeni dərd gətirir. Bəşir qəti qərar qəbul edir: bu çətinlikdən çıxmaq üçün hökmən ali təhsil almalıyam!
Alakol kəndinin ilk ali təhsil almış (1941-1946-cı illərdə indiki BDU-nun filologiya fakültəsində oxuyub) nümayəndəsi – Ələkbər dayımızın qızı Fatma Məmmədova (1924-1976) olub. Bəşir də məhz onun məsləhəti ilə həmin ixtisası seçib.
Bəşirin tələbə olduğu 1950-1955-ci illər filologiya fakültəsinin çox qaynar dövrü olub. Şəxsən görmədiyim üçün o vaxtkı vəziyyəti qələmə almaqda çətinlik çəkirəm və əyanilik xatirinə bu işi Bəşir müəllimin üzünü görmədiyim, yalnız imzasını tanıdığım tələbə yoldaşı Xanoğlan Məmmədova həvalə edirəm: “1950-55-ci illər Azərbaycan Dövlət Universitetində tələbəlik illərim. O çağları, o şux və qaynar günləri unuda bilmirəm. Əsərləri ilə az tanış olduğumuz, hələ üzlərini görmədiyimiz professor-müəllim heyətinin dünyasına düşdüyümüz o miqyasasığmaz fərəhli günləri unuda bilmirəm. Mülayim təbiətli, son dərəcə mehriban və humanist olan, rus ədəbiyyatını bizə təmkinlə öyrədən Məmmədcəfər Cəfərov, konkretliyi, nitqdə yığcamlığı sevən, seminarlarda buna ciddi əməl edən və ədəbiyyat nəzəriyyəsini tutarlı nümunələrlə sevdirən Mir Cəlal Paşayev, obrazlı qalereyasının labirintindən bizi öz yorulmazlığı ilə çıxaran tükənməz enerji sahibi Pənah Xəlilov, uşaq sadəlövlüyü ilə tələbələrə tez isnişən, orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatına dair sanballı tədqiqatlarını bizə bəxş edən Həmid Araslı, Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatının şirinliyini öz şirin təhkiyə tərzi ilə mənimsədən Məmmədhüseyn Təhmasib, dilçilik elminin korifeyləri Məmmədağa Şirəliyev və Muxtar Hüseynzadə – bu təmiz, dağ bülluru kimi saf və təmənnasız, umacaqsız, gözütox insanlar ADU-nun zinət və şərəfi idilər
Yox, o zəka nurlarını, o ürfan səhərlərini unutmaq olmur. Bizi bəlağət tutisitək sehirləyən yanar xilqətli Cəfər Xəndan yaddanmı çıxar? Əzəli qisməti olan xoşbəxt səsi onun parlaq natiqliyini uğurla tamamlayırdı.Son dərəcə təmiz və səliqəli geyinən professorun sinəsi şeir xəzinəsi idi. O şairləri, xüsusən Səməd Vurğunu tədris edəndə az qala qoşasaat şeirə tutulurdu. C.Xəndan təlqin etdiyi ədəbi qəhrəmanların idealını, istək və məramlarını sözün sehiri, fikirin rabitəsi ilə sevdirirdi. Onda dinləyəni öz ardınca aparan və mənəvi məmnunluq doğuran ovsun var idi. Bütün bunlar ədəbi-bədii dilin qüdrəti ilə təqdim olunurdu. Onun nitqində təhrif olunmuş söz və şəkilçiliyə təsadüf etmək mümkün deyildi. Ona itaət edən sözlər cilalanmışdı. O, dilimizin poetik-elmi qatlarının tilsimini açan müqtədir natiq idi. O, nəzəri fikirlər söyləyəndə həmişə faktlara əsəslanır və məntiqi nəticələr çıxarmağa sövq edirdi. Tədris etdiyi bütün yazıçıların yaradıcılığındakı bədii xüsusiyyətləri hafizələrə nəqş etmək onun proqramında möhkəm yer tutmuşdu. O vaxt bizə nəql edirdilər ki, M.F.Axundovun “Şərq poeması”nı professor öz tərcüməsində misilsiz bir məlahətlə söyləmişdir. Bunu dinləmək bizə müyəssər olmasa da, saysız-hesabsız şeirləri aktyor məharəti ilə söyləməsinin şahidi olmuşuq; o, misralara güc vurmurdu, hay-haray salmırdı, sözlər onun sinəsindən rəvan və ilişiksiz axıb tökülürdü..
Cəfər Xəndan natiqlik sənətinin təməl daşlarını qoyanlardan biri idi. Jestləri, diksiyası, yanğılı səsi, təkrara yol vermədən, çaşmadan sözlərdən səf yaratmaq qabiliyyəti onun alın yazısı idi. O vaxt Cavidlər, Cavadlar, Müşfiqlər, Yusif Vəzirlər tiranlığın qurbanları idilər. Onların işığı əlçatmaz uzaqlıqlarda sayrışırdı.Yasaq edilmiş bu əvəzsiz sənətkarların tədrisini Cəfər Xəndan nitqində görə bilmədik…
…Universitetdə natiqlik sənəti xüsusi kurs kimi öyrədilmirdi.Ancaq biz dərk edirdik ki, ən parlaq nitq öz inikasını ən ciddi hazırlıqda, dərin bilik və məlumatda tapır. Bax, buradaca “aləmə idrakla salam verənlər”dən (S.Vurğun) Mikayıl Rəfili yada düşür. Bəli, Hüqonun, Balzakın ağır əsərlərinin tərcüməçisi, poetik söhbətlərin aşiqi, rus dilinin kamil bilicisi yada düşür. O da atəşin nitqi ilə natiqlik sənətinin təməl daşlarını qoyanlardan idi.
Bir dəfə o, bayırda yağan quşbaşı qarı göstərə-göstərə Xaqaninin də bax beləcə qar altında Şirvandan baş götürüb getməsini elə təbii, elə inandırıcı təsvir etdi ki, biz qeyri-iradi ayağa qalxıb bayıra boylandıq. Bir gün Məhsətinin rübailəri lazım oldu, lakin kitabın ruscası tapıldı. O, kitaba baxır və onları asanlıqla şeir kimi tərcümə edirdi…
M.Rəfilinin vətəndaşlıq qüruru, zəngin bədii dili, bəlağətli nitqi, elmi mühakimələri tələbələri valeh etmişdi. Azərbaycan sovet yazıçılarının II qurultayının tribunasından onun ünvanına söylənən bəzi ittihamlar professorun çıxışına yağdırılan tələbə alqışları ilə, “Kirpi” jurnalındakı karikatura isə professora tələbə rəğbətilə sanki zərərsizləşdirildi. Hətta bir az sonra “Qorio ata”nın tərcüməsində bədxahlıqla eyib axtaranlar da tapıldı. Bu bizə barlı-bəhərli ağacın dibindən baltalanması kimi görünürdü. Belə ensiklopedik biliyə malik alim niyə sarsıdılır və səssiz-səmirsiz xəstəliklərə mübtəla edilirdi?..
Professor Əli Sultanlı! Öz alovları içərisində yanıb külə dönən və təzədən ehya olan Səməndər quşudurmu o? Yoxsa sözün qövsi-qüzehini ürəklərə köçürən şirin nağıl qəhrəmanıdır? Elmin və natiqlik məktəbinin sultanıdır Əli Sultanlı! Onun yaddaşı saysız-hesabsız surətlər qalereyası idi. Bitməz-tükənməz enerjiyə, həvəsə malik bu əvəzsiz alimin bütün mühazirələrini tələbə yataqxanasında yaxşı mənada təqlid edərdik; gah sözdən səhv düzəldib od yağdıran alimin antik dünyamızın işığı altında Homerə, Esxilə hördüyü çələngi sanki başımıza qoyub qalib kimi dayanar, “Demosfendən heç bir şey ixtira etmək, Siserona isə heç bir əlavə etmək olmaz” kəlamı bizi məşqə təşviq edər, gah intibah dövrünün qızıl haləsinə düşər, gah Şekspir atəşinin təlqini axınında dostun arxasından endirdiyi xəncər zərbəsinə qarşı Sezarın: “Brut, sən də?!” xitabındakı ağır dərdi atıb-tutar, gah da Hamletin: “Olum, ya ölüm?” tərəddüdünə qərq olardıq..
…Çox illər qanadlanıb ötəcək, çox sular axıb gedəcək, çox körpə qığıltıları eşidiləcək, çox nəğmələr oxunacaq, fəqət bu üç zəka nuru, bu üç ürfan səhəri – Cəfər Xəndan, Mikayıl Rəfili və Əli Sultanlı zaman-zaman əzizlənəcək, ürəklərə elə bircə natiqlik mədəniyyətinin yanğısını saldıqlarına əmin olduqları üçün onların ruhu haradasa həmişə Səməd Vurğunun: “Qoy rəhmət oxusun bizə nəsillər” – misrasını arxayınlıqla pıçıldayacaq” (X.Məmmədov. “Qoy rəhmət oxusun bizə nəsillər”. “Ədalət” qəzeti, 5 oktyabr 2011-ci il).
Bəli, Bəşir müəllim belə korifeylərdən dərs almışdı. Təkcə Bəşir müəllimmi? Yox! O buraxılışdan 5-6 nəfəri tanıyırdım. Hamısı bir-birindən ötə idi: akademik Ağamusa Axundov, professor Abdulla Abasov, professor Əbdül Əlizadə, professor Nazim Əhmədov, Firuz Sadıqzadə, Malik Məmmədov, Əbdülhüseyn Hüseynov (Allah hamısına rəhmət eləsin)… Hamısı “can” deyib, “can” eşidərdilər. Elm aləmində “çəkişmələri” olsa da, həyatda bərkişmişdılər. Ən yaxın dostu rəhmətlik Nazim Əhmədov (1933-1999) idi. Öz dilləri ilə desəm, “ata ayrı, ana ayrı doğma qardaş” idilər. 49 il (1950-1999) “bir ürək, iki can” olublar, 8 il (1999-2007) Bəşir müəllim onu yuxularında görüb, xəyalları ilə yaşayıb. 15 ildir, Haqq dünyasında bir yerdədirlər. Nazim müəllimin vəfatından sonra Bəşir müəllimin ona həsr etmiş olduğu iki şeir əlimizdədir:
Bundan sonra
(Dostum, qardaşım Nazim Əhmədovun xatirəsinə)
Eşsiz qalmış bir quyam mən,
Yaşamıram bundan sonra!
Arxadaşım getdi əldən.
Yaşamıram bundan sonra!
Köçdü dosta candan yanan,
Pozulubdur halım yaman,
Sözlərimdə yoxdu yalan,
Yaşamıram bundan sonra!
Bir o idi ruh verənim,
Ağlayanda güldürənim,
Qəm-kədəri öldürənim…
Yaşamıram bundan sonra!
Ağıllı dost arxa olar,
Dostsuz qalan tezcə solar,
Mən gedərəm, şerim qalar.
Yaşamıram bundan sonra!
Göynətdin
(Dostum, qardaşım Nazim Əhmədovun xatirəsinə)
Doğulanda yalnız özün ağladın,
Öləndə obanı, eli göynətdin.
Dirilikdə arxam, dayağım oldun,
Gedişinlə qəlbi, dili göynətdin.
Yasa batıb yaşıl dağlar, dərələr,
Sənsiz qalıb o gözəl mənzərələr,
Xəyalımdan gəlib keçir gör nələr,
Sonaları uçmuş gölü göynətdin.
Üşüyürəm, tir-tir əsir bədənim,
Arxam kim olacaq, de, daha mənim?
Tək sən idin hər gün gəlib-gedənim,
Nakamda yaradan əli göynətdin.
V
Tələbə vaxtı hər yay tətilində (pedaqoji praktika, hərbi toplantı və s. olmayanda) iyunun axırlarından avqustun axırına qədər Bəşir kəndə gələr, ailəyə yardım etmək üçün kolxozda işləyər, araba ilə ot, yaxud taxıl dərzləri daşıyar, Mehrəli dayımızın yanında dəmirçiliyi öyrənərdi. O, kəndə çox bağlı idi. Son 15-20 ildə məzuniyyətimizi, bir qayda olaraq, Alakolda bir yerdə keçirərdik. Həyətindəki tut ağacının altı onun ən sevimli istirahət yeri idi.
Nəvəsi İnci (İlham müəllimin qızı) babasının vəfatından bir il sonra yazmış olduğu şeirdə həmin tut ağacını yada salır:
BABAMIN TUT AĞACI
“Inci balam: Varlığınla ucalıqsan adıma,
Həcərmi? Qoy gəlsin, çatacaq imdadıma.
Arzu qərib yerdə, bilsə yetər dadıma…
Məclislərdə saz səsi,…
Qoca tutun kölgəsi,
Bir də samovar çayı
Yaman düşüb yadıma…”
Nədir bu?
Doğmalarla ayrılığın
Fəryadı, ah-naləsi?
Yoxsa vida nəğməsini
Mərd-mərdanə sonlayan
Şam kimi əriyənin
Titrək ümid şöləsi?
Həcər bibi, babamın harayına çatardın.
Telini sığallayıb, kürəyini ovardın.
Dadsız söz-söhbətə sən dad qatardın.
Hər ağrı-acıya əlac tapardın,
Nədən bu səfərin zəfər olmadı?!
Sən “Bəşir” deyəndə qürur duyardın,
Qardaş çırağını gur yandırardın,
Kəm baxanın gözlərini oyardın,
Bəzən Həcər, bəzən Tutu olardın.
Nədən bənövşə tək boynun büküldü?
Həcər bibi, qoy gözlərin dolmasın.
Ata yurdun çiçəkləri solmasın
Yenə haraylarsan: “Gəlir qonaqlar!”
Samovar odlanıb, manqal qalanar,
Qohum-qardaş Tut altına toplanar.
Yaddaşların hisi-pası silinər,
Kimlər yada düşər, kimlər anılar
Kimlərsə kövrələr, kimlərsə gülər.
Tut ağacı qərib-qərib boylanar,
Meh vurduqca həzin-həzin səslənər:
“Bəşir kölgəsidir! Sizi əzizlər!”
Bəşir müəllim zahiri ciddiyyətinə, “kobudluğuna” baxmayaraq, adi günlərdə “çiçək kimi zərif”, mehriban, qayğıkeş insan, ailəcanlı, məsuliyyətli Kişi idi. 1955-ci ildə, Universiteti bitirən kimi, bir neçə il öncə gözaltı elədiyi İlisu gözəli Soltanımla (Soltanım xanım Universitetin kitabxanaçılıq fakültəsini bitirmişdi) ailə həyatı qurmuşdu. Heç kimə demədən. “Komsomol toyu” ilə. Bir neçə tələbə yoldaşları, bir də özləri. 1956-cı ildə ilk övladları olur, adını “İlham” qoyurlar:
Oğlum
Dünyaya gələndə sən çox sevindik,
Qohumlu, qardaşlı olduq şad, oğlum!
Incə gülüşündən, şirin sözündən
Qalmadı qəlbimdə bir fəryad, oğlum!
Sən mənim ürəyim, mənim İlhamım
Evimin bəzəyi, ürəyim, canım,
Sevimli, mehriban anan Sultanım
Seçib tapdı sənə layiq ad, oğlum!
Südün pak, halaldır, tərbiyən – inci,
Atanın arxası, bürüncü, tuncu,
Bilirəm, olmazsan sən baş qaxıncı,
Südündə, kökündə yox bədzad, oğlum!
Kökünlə, südünlə daim öyün sən,
Tək mənim deyilsən: bütün elinsən,
Eldə ad-san qazan, ellə sevin sən!
Hər şeydən ucadır təmiz ad, oğlum!
Baharda açılan xoş çiçəyimsən,
Bütün uşaqların ən göyçəyisən.
Bəşirəm, sən mənim gələcəyimsən,
Düşmən qoy əlindən çəksin dad, oğlum!
İndi İlham müəllim atasının şərəfli müəllimlik, alimlik yolunu yeni şəraitdə uğurla davam etdirir. ADPU-nun dosentidir.
(Davamı var)
Mənbə: Nəsir Əhmədli

NƏSİR ƏHMƏDLİNİN YAZILARI

PROFESSOR BƏŞİR ƏHMƏDOV YAZILAR

PDF>>>ZAUR USTAC – “BB” HEKAYƏLƏR

>>>> ƏN ÇOX OXUNAN HEKAYƏ <<<<

ZAUR USTACIN SATIŞDA OLAN KİTABLARI

“YAZARLAR”  JURNALI PDF


YAZARLAR.AZ

===============================================

<<<<<< WWW.USTAC.AZ və  WWW.BİTİK.AZ >>>>>> 

Əlaqə:  Tel: (+994) 70-390-39-93     E-mail: zauryazar@mail.ru

Akif Abbasovun “Fateh Sultan Məhmət” romanı haqqında – Adilə Nəzər

Professor Akif Abbasovun kitabı

Akif Abbasovun “Fateh Sultan Məhmət” romanı haqqında

Öncə qeyd edim ki, əsər oxucuya bitkin bir tarixi sənədli filmin mətnini xatırladır. Tarixi hadisələrin üçüncü şəxs adından birbaşa nəqli ilə realist üslubda yazılmış “Fateh Sultan Məhmət” romanı Akif Abbasovun “Sultan II Murad” romanının davamıdır. Müəllif kitabın ilk səhifəsində bu barədə qısa məlumat verir və əsərin əvvəlində bir daha Məhmətin atası Sultan II Murad və anası Xədicə Alimə Hüma xatunun hansı şərtlər altında evlənməsini oxucuya xatırladır. 

Roman II Məhmətin dünyaya gəlişi ilə başlayır, onun dayəsi, mədrəsə həyatı, müəllimləri və qardaşlarının gənc yaşda ölməsi səbəbilə taxt-tacın varisliyinə namizəd olması ilə davam edir.

Əsərin davamında İstanbulun əsl fatehi sayılan, çöllərin sufisi adını alan Ağ Şəmsəddin haqqında da geniş məlumat alırıq. Öyrənirik ki, qəlbinin və ruhunun paklığına görə hələ gəncliyindən bu adla çağırılan Ağ Şəmsəddin doğma vətəni Göynükdən ayrılaraq, ali elm almaq üçün müəllimləri tərəfindən dövrünün böyük alimi, övliyası sayılan Hacı Bayram Vəlinin dərgahına göndərilir. Hacı Bayram Vəli Osmanlı Sultanı II Muradın vəzirlik təkliflərindən imtina etmiş, sufilik yolunu tutaraq, könül səltənətini zinətləndirməyi seçmişdi.

Ağ Şəmsəddin bazar meydanında Hacı Bayram Vəlini ianə toplayarkən görür və bunu şeyxə yaraşdırmadığı üçün oradan uzaqlaşır. Onunla görüşmədən yanından uzaqlaşıb gedən Şəmsəddinin ardından özünü pis hiss edən Hacı Bayram Vəli müridlərinə uzaqlaşan adamın Ağ Şəmsəddin olduğunu deyir. Müridləri soruşur ki, “Siz tanışsınız?” Şeyx deyir “Yox, kim olduğunu, hansı əməlin sahibi olduğunu bilmirəm, lakin onun adını uca Tanrı mənə diktə edib. Çıxıb getməyinə baxmayın, o, gələcək! Onun boynuna müqəddəs bir zəncir keçirilib. Ondan yaxa qurtara bilməz!”

Bununla realist romanın sufizm qatı öz uğurlu intişarını tapır və məlum olduğu kimi, qat İstanbulun fəthində çox önəmli rol oynayır.

Hacı Bayram Vəliyə agah idi ki, Osmanlının yüksəlişi, İstanbulun fəthi Ağ Şəmsəddinlə bağlı olacaq. Ona görə də, onun geri dönəcəyinə inanır və bunu səbirsizliklə gözləyir… Nəhayət, gözlədiyi qonaq geri dönür və müəllimi qonağı sınaqdan keçirir. Ağ Şəmsəddin səbir göstərərək sınaqdan üzü ağ çıxır. Elə o gündən də onların müəllim-mürid, eyni zamanda da dostluq həyatları başlayır.

Hələ yeddi yaşından Qurani-Kərimi əzbər bilən Ağ Şəmsəddin müəlliminin yanında həm övliya, həm də böyük tibb alimi kimi yetişir.

Ağ Şəmsəddin Sultan Fateh Məhmətin birinci və əsas müəllimi, eyni zamanda baş məsləhətçisi olmuşdur. Sufi məktəbinin öndəri Hacı Bayram Vəli qənaətində doğru çıxmışdı, Konstantinopolun fəthi Sultan II Muradın oğlu Fateh Sultan Məhmətə nəsib olmuş, mənəvi fatehi isə Ağ Şəmsəddin sayılmışdı.

Akif Abbasov bundan öncəki əsərində olduğu kimi, bu tarixi romanında da bəzən məsələlərə obrazlarının xarakterindəki struktur imkanları nəzərə almadan özünün peşə konsepsiyasından yanaşır. Belə ki, romanda Sultan II Murad Hacı Bayrama müraciətlə deyir: “Mənim üçün maraqlıdır, mənə nə kimi məsləhətlər verərdin?” Hacı Bayram Vəli: “Dövləti idarə edən zaman hər bir şəxsin öz yerində olmasına fikir ver. Elm və ürfan sahiblərinə qayğı göstər. Gənclərə sevgi, yaşlılara hörmət et. Xalqla görüşəndə səninlə eyni fikirdə olmayanlara pis münasibət bəsləmə, kinli, xəsis adamlardan uzaq dur. Xalqa yumşaq davran, tam inanmadığın adama sirrini açma. Padşahım, bir də heç vaxt doğru olduğuna əmin olmadığın bir iş haqqında hökm vermə”, – deyə cavab verir.

Bunlar müəllifin əsər vasitəsilə gənc oxucularına həm tövsiyələrini çatdırmaq istəyidir, həm də romanın əsil mahiyyətini düzgün qiymətləndirə bilmək üçün köməkçi vasitələrdir. 

Romanın “Şahzadə II Məhmətin təhsili” bölümündə müəllif bu dəfə valideynlərə öz ismarıcını  göndərir. O, şahların, sultanların, kralların mükəmməl təhsil almaları üçün öz övladlarına yaxşı müəllimlər seçdiklərini nəzərə çatdırır.

Makedoniyalı İsgəndəri xatırladaraq yazır: “O, “Dünyanın sonuna və Böyük xarici dənizə” şüarı altında müharibələrə başlayarkən təsadüfən qələbələr qazanmırdı. Aldığı təhsil, yiyələndiyi bilik və təcrübə, gördüyü tərbiyə sayəsində buna nail olurdu. Bu sahədə yaxşı müəllim, tərbiyəçi az rol oynamır. İsgəndərin müəllimi qədim yunan filosofu Aristotel idi. İsgəndər 16 yaşına qədər böyük filosofdan dərs almışdı”.

Sultan II Murad oğlu Fateh Sultan Məhmətə ləyaqətli və tanınmış alimləri müəllim seçmişdi. O cümlədən, orta əsrlərin məşhur alimlərindən Molla Ayaz, daha sonra riyaziyyat, həndəsə, təfsir, hədis, fiqh, kəlam və tarix fənləri üzrə kamil ustad Osmanlı Dövləti müftisi və dördüncü şeyxülislamı Molla Gürani də müəllimlər arasında idi. Onlar şahzadəyə italyan, fransız, ərəb, fars, latın, yunan, İndoneziya və serb dillərini də öyrətmişdilər. Ərköyün şahzadə ancaq Molla Güraninin sevgisi və səbri hesabına ipə-sapa yatmış, onun tövsiyələri ilə mükəmməl biliklərə yiyələnmişdir. Hələ yeniyetmə vaxtlarından gizlicə Konstantinopolun fəthinin plan-layihəsini hazırlamışdı. Sonradan şahzadənin təhsili əslən Azərbaycanlı olan Ağ Şəmsəddinə tapşırılır. Romanda da qeyd edildiyi kimi, Ağ Şəmsəddinin təlimi və təsiri Fateh Sultan Məhmətin həyatında güclü dəyişikliklərə yol açmışdır. Şahzadə müəlliminin islam epistemologiyasından bəhrələndi və bu onun Konstantinopolu tutmaqla Bizans İmperiyası kimi dünya dövlətinə son qoyması kimi önəmli bir vəzifənin yerinə yetirilməsi ilə nəticələndi.

Mükəmməl təlim-tərbiyə və təhsil almasına baxmayaraq, əsərdə Fateh Sultan Məhmət obrazı bütün davranışları ilə əvvəldən axıra qədər yalnız müsbət keyfiyyətləri ifadə edən və həmin keyfiyyətlərə zidd ola biləcək heç bir əlavə hərəkətə yol verməyən obrazlardan deyil. Əksinə, Fateh Sultan Məhmət obrazı mahiyyət etibarilə bütün sahələrdə daxili ziddiyyətlərlə doludur və qadına, dosta, düşmənə münasibətdə çox vaxt fərqli ənənələrdən çıxış edir. Onun xarakteri ilə dövrün adət-ənənələri arasında qırılmaz əlaqə olmasına baxmayaraq, oxucu onu səciyyələndirən digər xüsusiyyətlərlə də qarşılaşır. Başqa bir mühüm cəhət isə bundan ibarətdir ki, müəllif öz qəhrəmanın bir fərd kimi şəxsi duyğularını çox ciddi şəkildə nəzərə alır və Fateh Sultan Məhmətin dövrün adət-ənənələrinə bağlı sabit xarakterli, konkret məqamlardan yaranan hiss və həyəcanlarını cilovlayan bir türk kişisi kimi təqdim edərək onun xarakterindəki bəzi təzadlı məqamları arxa plana atır.  

“Fateh Sultan Məhmət” romanında hürufilik məsələsinə də geniş yer verilir. Əsərin dolğunluğunu və müəllifi taktiki gedişi ilə fərqləndirən məsələlərdən biri də ondan ibarətdir ki, o, yeri gəldikcə qəhrəmanlarının duyğu və düşüncələrini bədii inikasın predmetinə çevirir. Belə ki, müəllif bir məsələyə diqqət çəkir ki, bütün dövrlərdə ölkə içində – daxili münaqişələrin səbəbinin bir qisim adamların şəxsi mənafeləri naminə və ya satqınlıqları səbəbilə dövlət və xalq arasında yalan məlumatlar yayaraq qarşıdurmalar yaratdığını bir daha nəzərə çatdırır. Belə ki, Müfti Fəxrəddin obrazının dili ilə Sultana yalan məlumatlar çatdırılır ki, guya hürufilər Əmir Teymurun oğlu Miranşahın əllərini, ayaqlarını ayrı-ayrı dörd ata bağlayaraq, ata qırmanc vurmuşlar və Miranşahı Əlincə qalasında dördə parçalayaraq edam etmişlər. Bu olayda qurbanların yerini dəyişdirərək, öz uydurma planı ilə Sultanı inandırır ki, hürufilər Osmanlı dövlətinin dayaqlarını sarsıda bilərlər və beləliklə, Sultanın razılığı ilə Müfti fətva verir ki, huürufilər öldürülsün. Əsərdə hadisə belə təsvir olunur. “Saray pəncərəsindən ətrafı seyr edən Sultan bir də onu gördü ki, şəhər odlara qalanıb. Qışqırıq, fəryad, ah-nalə şəhəri lərzəyə gətirir. Əsgərlər evlərə soxulur, küçə və meydanlarda, tin-bucaqlarda əllərinə keçəni yaxalayıb torpağa sərir, qılıncla, döyüş baltaları ilə qətlə yetirirdilər.” Sultan vəzirini çağırıb “Bu işləri qansız həll etmənin bir yolu yox idimi?” – deyə soruşanda, vəzir “Yox idi”, – deyir və Sultanı inandırmağa çalışır ki, o, narahatlıq keçirməsin, çünki İslam dininin təhlükəsizliyini qorumaq üçün belə qanlı tədbirlər vacibdir. Öldürülən adamlar islamın düşmənləridir, kafirlərdir, həqiqətən yollarını azmışlardır. (Həmin gün Ədirnədə on min hürufi qətlə yetirilmişdi.)

 Romanın “Hürufi xofu” bölümündə Fateh Sultan Məhmətin dini-əxlaqi keyfiyyətlərini işıqlandırmağa çalışan müəllif obrazın konkret anlarla bağlı əhval-ruhiyyəsindən asılı olaraq qərarlar qəbul etdiyindən bəhs etməyə xüsusi əhəmiyyət verir.

Romandan bir çox bölümləri nümunə göstərmək olar ki, orada Fateh Sultan Məhmətin mənəvi sarsıntılarından, duyğularına qapılaraq çıxardığı qərarlar barədə ümumi bədii məlumat verilir, onun ruhi vəziyyətinə sanballı işarələr edilir. Bəzən də qəhrəmanın düşdüyü psixoloji vəziyyət müəllifin öz sözləri ilə şərh edilir. Bu əsərdəki digər qəhrəmanlar üçün də keçərlidir.

Məsələn, tarixdən bizə məlum olan İldırım Bəyazid və Əmir Teymur arasındakı çəkişmələr, hər ikisinin məktub vasitəsilə bir-birinə göndərdiyi ismarıclar, meydanoxumalar müəllifin özünəməxsus dünyagörüşü və bədii ifadə tərzi ilə, bir az da fərqli formada təsvir edilir. Bu bölümdə Azərbaycan hökmdarı Sultan Qiyasəddin Əhməd Cəlairi, Qaraqoyunlu tayfasının başçısı Qara Yusif və digər tarixi şəxslər də yad edilir.

Fateh Sultan Məhmətin Konstantinopolu fəth etmək üçün hazırlıq dönəmlə­rində gecə-gündüz bilmədən düşünməsi, bəzən yenilmiş kimi görünən güzəştə getmələri, qala divarlarının, Rumeli hasarının dörd ay içərisində tikilib başa çatdırılması rəngarəng və dolğun səhnələrlə təqdim edilir. Bütün bu hazırlıqlar zamanı gələndə bizanslıların gözlərini kəlləsinə çıxarır.

Romanda Sultanın inancı tez-tez önə çıxarılır, sanki Konstantinopolun fəthi – Osmanlı imperiyasının ən uğurlu səhifəsi sayılan bu hadisə İlahi həqiqətdir və göylərin bu mərhəməti fərasət sahibi  Fateh Sultan Məhmətin alın yazısı idi. Onun sahib olduğu qutlu Osmanlı şəcərəsi, uzaq keçmişə dayanan soyu, daşıdığı genin nurlu nümayəndələrinin ruhlarından aldığı güc bu imkanı ona vermişdi. Hətta Bizansla müharibəyə başlamaq ərəfəsində sevgi şeirləri yazması belə o kökdən aldığı güc, qüvvət idi ki, bu inam ona eşq mülkündən baş alıb gələn qələbəni qazandırdı. Konstantinopol hücum etməklə alınmışdı və islami qaydalarda döyüşlə alınan şəhərin yağmalanması əsgərin halal haqqı sayılırdı. Yağmalamadan sonra Fateh Sultan Məhmət şəhərə girdi və atını dünya möcüzəsi sayılan Aya Sofiyaya sürdü. Orada namaz qılıb Allaha həmd-sənalar etdikdən sonra İstanbulu öz taxtı elan etdi. O zaman Fateh Sultan Məhmət 21 yaşında idi və Məhəmməd peyğəmbərin 800 il əvvəl bir hədisdə söylədiyi fikri təsdiqləmək ona nəsib olmuşdu.

Əsərdə Uzun Həsənin oğlu Uğurlu Məhəmmədin əmisi Üveysin felinə uyub atasına qarşı üsyana qalxmasını və məğlubiyyətə uğramasını “Uğurlu Nəhəmməd üsyanı” bölümündə oxuyuruq.

Daha sonra roman hadisələrinin gedişində Ağqoyunlu-Osmanlı qarşıdurması – Malatya döyüşü, ardınca Otluqbeli döyüşü əks olunur. Osmanlı İmperatoru Fateh Sultan Məhmət və Ağqoyunlu hökmdarı Uzun Həsən arasında uzun illər müharibələr aparıldı və bu daxili çəkişmələr Avropanı sevindirirdi. Uzun Həsənin ölümündən sonra Ağqoyunlu dövləti öz yerini Səfəvilər dövlətinə verdi. Bütün bu tarixlər əsərdə bədii zənginlik və orijinallıqla verilir.

Romanın son bölümlərini Fateh Sultan Məhmətin qırx doqquz illik ömründə apardığı yürüşlərinin xronologiyası təşkil edir. Əsər tarixi roman olmasına baxmayaraq, bədii ümumiləşdirmədə müasirlik ruhu və çağdaşlığı ilə də diqqəti cəlb edir.

Müəllif: Adilə NƏZƏR
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru

ADİLƏ NƏZƏRİN YAZILARI

AKİF ABBASOVUN YAZILARI

“YAZARLAR”  JURNALI PDF


YAZARLAR.AZ

===============================================

<<<<<<WWW.YAZARLAR.AZ və  WWW.BİTİK.AZ >>>>>>

Əlaqə:  Tel: (+994) 70-390-39-93     E-mail: zauryazar@mail.ru

Ali təhsil müəssisələrinə qəbul olmaq istəyən subbakalavrların qeydiyyatı davam edir

 Zaur Ustac M. Hadi adına Şamaxı şəhər 9 saylı tam orta məktəbin ” I b” sinif şagirdləri ilə.

Ali təhsil müəssisələrinə qəbul olmaq istəyən subbakalavrların qeydiyyatı başlayıb.

Elektron ərizələrin qəbulu 2021-ci il 8 iyul – 10 avqust tarixlərində internet vasitəsilə aparılır

Ali təhsil müəssisələrinə tələbə qəbulu ilə bağlı subbakalavrların ərizələrinin qəbulu 2021-ci il iyulun 8-dən avqustun 10-dək internet vasitəsilə aparılır. Bitirdikləri ixtisasa müvafiq xüsusi qabiliyyət tələb edən ixtisaslar üzrə ali təhsil almaq istəyən subbakalavrlar isə 8 – 23 iyul tarixlərində ərizələrini təsdiq etməlidirlər.

Subbakalavrlar Dövlət İmtahan Mərkəzinin internet saytının ekabinet.dim.gov.az səhifə­sin­də “Şəxsi kabinet” yaratdıqdan (kabineti olmayanlar) sonra şəxsi kabi­netinin istifadəçi adı və parolundan istifadə etmək­lə DİM-in mü­va­fiq internet səhifəsinə daxil olub, “Subbakalavrın elektron ərizəsi” formasını təsdiq edirlər.

Subbakalavra aid təhsil məlumatları “Tələbə-Məzun” dövlət elektron məlumat sistemindən avtomatik əldə olunur.

Bu məlumatları tam olmayan subbakalavrlar elektron ərizəsinə daxil olub “yadda saxla” düyməsini basdıqdan sonra bitirdiyi orta ixtisas təhsili müəssisəsinə avtomatik elektron sorğu göndəriləcək. Tələb olunan məlumatlar orta ixtisas təhsili müəssisəsinin məsul şəxsləri tərəfindən sistemə yerləşdirildikdən sonra subbakalavra “sms” xəbərdarlıq göndəriləcək.

Təhsil müəssisələri sistemə daxil edilmiş bu məlumatların həqiqiliyinə görə məsuliyyət daşıyır.

Xatırladaq ki, subbakalavr “Şəxsi kabinet”ində qeyd olunan mobil telefon nömrəsi özünə məxsus deyilsə və ya nömrə dəyişilibsə, “Şəxsi kabinet”dəki “Əlaqə məlumatları” bölməsində mobil telefon nömrəsində düzəliş etməlidir.

“SMS” xəbərdarlıq aldıqdan sonra subbaklavr elektron ərizəsinə daxil olub onu təsdiq etməlidir.

Qeyd olunan tarixlərdə ərizəsini təsdiq etməyən subbakalavrlar müsabiqəyə buraxılmayacaqlar.

Müsabiqədə iştirak ödənişsizdir.

Qeyd edək ki, qəbul imtahanlarında iştirak etmədən ali təhsil müəssisələrinə qəbul olmaq istəyən subbakalavrlar cari ildə imtahan verərək ali təhsil müəssisələrinin müsabiqəsində iştirak etmək istəyən abituriyentlərlə eyni vaxtda (tarixlər elan olunacaq) ixtisas seçimində (müsabiqədə) iştirak edəcəklər. Subbakalvrlar ixtisas seçimində Dövlət İmtahan Mərkəzinin müvafiq ixtisas qrupları (ixtisaslar) üzrə müəyyən etdiyi minimal müsabiqə şərti balı ilə iştirak edəcəklər.

Bitirdikləri ixtisasa müvafiq xüsusi qabiliyyət tələb edən ixtisaslar (XQTİ-lər) üzrə ali təhsil almaq istəyən subbakalavrlar 8-23 iyul tarixlərində ərizələrini təsdiq etməlidirlər. Onlar daha sonra təhsil almaq istədikləri ixtisasın aid olduğu komissiya üzrə də qeydiyyatdan keçəcəklər. Qabiliyyət imtahanlarına qeydiyyat tarixləri DİM tərəfindən elan olunacaq.

Qeydiyyatdan keçmiş subbakalavrlar müəyyən olunacaq cədvəl üzrə DİM tərəfindən elan olunacaq tarixlərdə qabiliyyət imtahanında iştirak edəcəklər. Qabiliyyət imtahanlarında iştirak ödənişlidir. Qabiliyyət imtahanları haqqında “Xüsusi qabiliyyət imtahanları” jurnalının 1-ci sayında məlumat verilib.

XQTİ-ləri yalnız bu ixtisaslar üzrə qabiliyyət imtahanlarında iştirak edən və müsabiqə şərtlərini ödəyən subbakalavrlar seçə bilərlər.

Hərbi çağırışçıların müsabiqədə iştirak etmək üçün möhlət haq­qında arayışı və hərbi sənədlərində bu barədə Azər­bay­can Respub­likasının Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidmətinin qeydiyyatı ol­malıdır. Möhlət hüququnu və ya çağırışdan azad edilməsini təsdiq edən məlumatlar Xidmətin müvafiq idarəsi tərəfindən elektron məlumat bazasına daxil edilməlidir. Hərbi qeydiy­yatın aparıl­ması Azərbaycan Respublikasının Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidməti tərəfindən təsdiq edilən qaydalarla tənzimlənir.

Müsabiqənin keçirilməsi

1. İxtisas seçimi başa çatdıqdan sonra ali təhsil müəssisələrinin ixtisaslarının qəbul planı və dövlət sifarişi ilə tələbə qəbulunun proqnozu çərçivəsində əvvəlcə abituriyentlərin, bundan sonra isə subbakalavrların müsabiqə əsasında yerləşdirilməsi aparılır. Yerləşdirilmə elektron ixtisas seçimi ərizəsində qeyd olunan ixtisasların ardıcıllığı nəzərə alınmaqla həyata keçirilir.

Eyni bir yerə iddia edən iki və daha artıq subbakalavrı fərqləndirmək məqsədilə aşağıda qeyd edilən ardıcıllıqla əlavə göstəricilərdən istifadə edilir:

  • Orta ixtisas təhsili pilləsi üzrə ümumi orta müvəffəqiyyət göstəricisi;
  • Təhsil haqqında sənədə (attestata) tədris dili, ədəbiyyat, xarici dil, riyaziyyat, Azərbaycan tarixi, ümumi tarix, fizika, kimya, biologiya, coğrafiya fənləri üzrə yazılmış yekun qiymətlərin ədədi ortası.

2. Cari ildə qəbul imtahanında iştirak edən subbakalavr öz istəyindən asılı olaraq, həm imtahanda topladığı bal ilə abituriyent kimi ümumi qaydada, həm də subbakalavr kimi qəbul imtahanında iştirak etmədən orta ixtisas təhsili səviyyəsində bitirdiyi ixtisasa uyğun ali təhsil pilləsinin ixtisasları üzrə müsabiqədə iştirak edə bilər.

Subbakalavrlar ali təhsil müəssisəsilərinin ixtisaslarını seçərkən tədris dili orta ixtisas təhsili pilləsində təhsil aldıqları dilə uyğun ixtisasları seçə bilərlər.

Subbakalavrlar xarici dil fənni üzrə əlavə tələblər qoyulan ixtisasları seçə bilməzlər. Çünki bu ixtisaslar üzrə xarici dil fənninə bal məhdudiyyəti tətbiq olunur və subbakalavrlar imtahanda iştirak etmədikləri üçün bu ixtisasları seçə bilmirlər.

Subbakalavrların qəbul imtahanlarında iştirak etmədən “ADA” Universitetinin ixtisaslarına müsabiqə yolu ilə qəbulu aparılmır.

Cari ildə qəbul imtahanında iştirak etmiş subbakalavrlar öz seçimindən asılı olaraq, imtahanda topladığı bal ilə və ya DİM-in müvafiq ixtisas qrupları üzrə müəyyən etdiyi keçid balı ilə müsabiqədə iştirak edə bilərlər.

İxtisasların uyğunluğu, yəni subbakalavrın bitirdiyi ixtisasdan asılı olaraq seçə biləcəyi ali təhsil müəssisələrinin ixtisaslarının siyahısı, müsabiqə şərtləri və digər zəruri məlumatlar ixtisas seçiminə qədər “Abituriyent” jurnalının xüsusi buraxılışında təqdim olunacaq.

İlkin mənbə: dim.gov.az


YAZARLAR.AZ

===============================================

<<<<<<WWW.YAZARLAR.AZ və  WWW.BİTİK.AZ >>>>>>

Əlaqə:  Tel: (+994) 70-390-39-93     E-mail: zauryazar@mail.ru

“Dədə Ələsgər ocağı” İctimai Birliyinə professor Ələddin Allahverdiyevin təbrik məktubu

“Dədə Ələsgər ocağı” İctimai Birliyinin təqdimat mərasimi iştirakçılarına!

Hörmətli dostlar, əziz ələsgərsevərlər! Bu gün hər birimiz üçün olduqca əlamətdar, sevincli, bayram günüdür. Azərbaycan-Türk ədəbi irs xəzinəsində haqlı olaraq aşıq poeziyasının zirvəsi, peyğəmbəri hesab edilən, cahanşümul poetik-dini-fəlsəfi düha olan 200-illik yubileyini qeyd etdiyimiz Aşıq Ələsgər ocağının adını daşıyan birliyin yaradılması, rəsmi təsdiqi, onun ictimaiyyətə təqdim olunması, həyata qədəm qoyması münasibətilə hər birimizi, bütün ələsgərsevərləri, milli ədəbiyyatımızı, ilk növbədə o müqəddəs ocağın nümayəndələrini, birliyin yaradılmasında əməyi olan hər kəsi təbrik edirəm!

Ona uğurlu gələcək, maraqlı, davamlı həyat, faydalı fəaliyyətiylə onun hörmətini və məhəbbətini qazanacaq mütərəqqi, vətənpərvər, Ələsgər şəxsiyyətinə vurğun, şerini sevən dostlar, tərəfdaşlar arzulayıram! Birliyin gələcək fəaliyyətinə uğurlar diləməklə yanaşı, bir neçə təklif və tövsiyyələrimi də nəzərinizə çatdırmaq istərdim.

İlk növbədə əminliyimi bildirmək istərdim ki, bu qurum öz gündəlik əməli fəaliyyətində Aşıq Ələsgər irsinin, onun adını ölkəmizdə əbədiləşdirən maddi və mənəvi simvol və rəmzlərin qorunub saxlanılmasında, ona məxsus olan şeir və dastanların toplanmasında, Dədənin və ümumən aşıq sənətinin təbliği, gənc nəslin milli ruhda tərbiyə olunmasında, bu gün mövcud olan, gələcəkdə yeni yaradıla biləcək müvafiq qurumlarla sıx əlaqə, qarşılıqlı xeyirxah, xoş münasibət şəraitində beynəlxalq səviyyədə önəmli nümunə göstərəcəkdir! Əminəm, “Dədə Ələsgər ocağı” ictimai birliyi xüsusilə çoxəsrlik tarixi olan, adı Misgin Abdal, Ozan Heydər, Ağ Aşıq Allahverdi, Şair Məmmədhüseyn, Aşıq Alı, Növrəs İman və onlarla digər ustad sənətkarlarla bağlı olan qədim oğuz yurdu, Aşıq Ələsgərin doğulub ömür sürdüyü Ulu Göyçənin söz-saz sənəti irsinin, adət və ənənələrinin qorunub saxlanılmasında və gələcək nəsillərə ötürülməsində, onlarda milli-mədəni ruhun formalaşmasında da mühüm, əhəmiyyətli rol oynayacaqdır! Bu gün isə, Birlik ölkə Prezidentinin Yubileylə bağlı müvafiq sərəncamından irəli gələn planların həyata keçirilməsində fəal iştirak etməlidir. Bir daha bütün ələsgərsevərləri, “Dədə Ələsgər ocağı” İctimai Birliyinin idarə heyətini, işçi kollektlvini təbrik edir, onlara uğurlar, faydalı əməli fəaliyyət diləyirəm!

Professor, Ələddin ALLAHVERDİYEV.

Hörmətlə,

Ələddin ALLAHVERDİYEV

Professor, Moskva.

ƏLƏDDİN ALLAHVERDİYEV DİGƏR YAZILARI


YAZARLAR.AZ

===============================================

<<<<<<WWW.YAZARLAR.AZ və  WWW.BİTİK.AZ >>>>>>

Əlaqə:  Tel: (+994) 70-390-39-93     E-mail: zauryazar@mail.ru

O GÜN – ZAUR USTAC

Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı şəhid polkovnik İlqar Mirzəyev dəfn olunduğu gün Şəhidlər Xiyabanının qarşısı gecə saatları.

O GÜN
(Şəhid İlqar Mirzəyevin xatirəsinə)
Hər şey belə başladı,
Gülə-gülə getmişdin…
Döndün üzdə təbəssüm,
Çöhrənə həkk etmişdin…
* * *
Tək getmişdin gedəndə,
Yüz min olub qayıtdın…
Özün getdin yuxuya,
Milyonları oyatdın…
* * *
Hər şey belə başladı,
Bütün xalq həmdəm oldu…
Cümlə aləm toplandı,
Azərbaycan cəm oldu…
* * *
Yuxudaykən əbədi,
Yatmışlara qalx dedin…
Vətənin qara dərdin
Al boyayıb, ağ etdin…
* * *
Girib torpaq altına,
Çıxartdın üzə nə var…
Bir gedişə mat idi,
Taxtada tüm fiqurlar…
* * *
Tarixində satrançın
Bəlkə də bu oldu ilk…
Qarşısında bir topun,
Vəzir olmuşdu fillik…
* * *
Hər şey belə başladı,
Qonaqların sığmadı
O gün həyət-bacana,
Məmləkəti çuğladı…
* * *
Başlanan yol qapından,
Şuşayadək uzandı…
Vətən oğlun itirdi,
Torpağını qazandı…
* * *
Belə şanlı hekayət,
Tarixdə bir, ya iki…
Lap başqası varsa da,
Möcüzədir bizimki …
* * *
Bu dastanı qanıyla
Yazdı ərlər, ərənlər…
Bu kitabın qədrini,
Bilir yazmaq bilənlər…
14.07.2021. -Bakı.

Müəllif: Zaur Ustac


Zaur Ustac
ın  Mucrunesriyyati.az saytında satışda olan kitabları haqqında məlumat:

  1. Mucrunesriyyati.az , 1. Arxiv: Archive.vn

ZAUR USTACIN DİGƏR YAZILARI

ZAUR USTACIN DİGƏR KİTABLARI


YAZARLAR.AZ

===============================================

<<<<<<WWW.YAZARLAR.AZ və  WWW.BİTİK.AZ >>>>>>

Əlaqə:  Tel: (+994) 70-390-39-93     E-mail: zauryazar@mail.ru

ŞƏHİD BAŞ LEYTENANT HİKMƏT SƏFƏROV AD GÜNÜNDƏ ANILIB

HİKMƏT SƏFƏROOV DİGƏR MƏNBƏLƏRDƏ

HİKMƏT SƏFƏROV

Bu gün 44 günlük müharibənin qəhrəmanlarından biri olan, ölümündən sonra “Vətən uğrunda”, “Cəsur döyüşçü”, “Ağdamın azad olunmasına görə”, “Suqovuşanın azad olunmasına görə” medalları ilə təltif olunmuş Ağdam rayonunun Yusifcanlı kəndinin ziyalı ailələrindən Səfərovların nümayəndəsi Baş Leytenant Səfərov Hikmət ad günündə Bakı şəhəri – II Fəxri Xiyabanda yerləşən məzarı başında anılmışdır. Şəhidin adına dualar oxunmuş, Xətai rayon İcra hakimiyyəti, Ağdam rayon İcra Hakimiyyəti, Yusifcanlı kənd Ərazi nümayəndəliyi, doğmaları, yaxınları tərəfindən əklillər və gül-çiçək dəstələri qoyulmuşdur.


QISA ARAYIŞ

Şəhid Baş leytenant Səfərov Hikmət İldırım oğlu haqqında

11 iyul 1972-ci ildə Ağdam rayonunun Yusifcanlı kəndində anadan olmuş ehtiyatda olan Baş leytenant Səfərov Hikmət İldırım oğlu könüllü qeydiyyatdan keçərək elan olunmuş səfərbərliklə orduya çağrılmış və ilk gündən döyüşlərə qatılmışdır. Suqovuşan uğrunda gedən döyüşlərdə 10 oktyabr 2020-ci ildə ağır yaralanmış uzun müddət komada qaldıqdan sonra 8 dekabr 2020 – ci ildə şəhidlik zirvəsinə ucalmışdır. 9 dekabr 2020- ci ildə II Fəxri Xiyabanda dəfn olunmuşdur. Ölümündən sonra “Vətən uğrunda”, “Cəsur döyüşçü”, “Ağdamın azad olunmasına görə”, “Suqovuşanın azad olunmasına görə”, medalları ilə təltif olunub. Ailəli idi. İki oğlu yadigar qalıb. Allah Rəhmət eləsin. Ruhu şad olsun. Amin.

TƏDBİRDƏN FOTOLAR:

HİKMƏT SƏFƏROV VƏ ATASI İLDIRIM MÜƏLLİM.

Allah rəhmət eləsin. Ruhuna fatihə: (Fatihə oxumaq). Amin.

HİKMƏT SƏFƏROV BARƏDƏ DİGƏR YAZILAR

HİKMƏT SƏFƏROOV DİGƏR MƏNBƏLƏRDƏ

Müəllif: Zaur Ustac


Zaur Ustac
ın  Mucrunesriyyati.az saytında satışda olan kitabları haqqında məlumat:

  1. Mucrunesriyyati.az , 1. Arxiv: Archive.vn
  2. ZAUR USTACIN KİTABLARI

ZAUR USTACIN DİGƏR YAZILARI


YAZARLAR.AZ

===============================================

<<<<<<WWW.YAZARLAR.AZ və  WWW.BİTİK.AZ >>>>>>

Əlaqə:  Tel: (+994) 70-390-39-93     E-mail: zauryazar@mail.ru

MAHİRƏ NAĞIQIZI – VƏTƏN

Mahirə Nağıqızı – professor, ADPU-in prorektoru.

Çağdaş qələm adamları içərisində yaradıcılığı özünəməxsus çalarları ilə seçilən yazarlarımızdan biri də Mahirə Nağıqızıdır. Onun xalq yaradıcılığına, folklora bağlılığı, vətənpərvərliyi, milli təəssübkeşliyi oxucuları və qələmdaşları tərəfindən ən çox sevilən, rəğbətlə qarşılanan xüsusiyyətlərindəndir.

QISA ARAYIŞ

Mahirə Nağıqızı (Hüseynova) 1960-cı il 4 noyabrda Naxçıvan Muxtar Respublikasının Naxçıvan rayonunun (indiki Babək rayonunun) Sust kəndində anadan olub.

Ailə vəziyyətlə bağlı Xalxal kəndinə köçən Mahirə Nağıqızı 1968-ci ildə Xalxal kənd səkkizillik orta məktəbin birinci sinfinə daxil olmuşdur. Yaşayış yerini yenidən dəyişməklə əlaqədar olaraq, 1978-ci ildə Abşeron rayonu Mehdi Hüseynzadə adına Novxanı qəsəbə 1 saylı orta məktəbini bitirmiş, 1980-ci ildə V.İ.Lenin adına Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunun (indiki ADPU-nun) filologiya fakültəsinə qəbul olmuşdur. 1984-cü ildə İnstitutu fərqlənmə diplomu ilə başa vurmuş, elə həmin ildən də təyinatla əvvəlcə Abşeron rayonu Mehdiabad qəsəbə 1 saylı orta məktəbdə, sonra isə Bakı şəhəri N.Nərimanov rayonu G.Əsgərova adına 43 saylı MLK-da ixtisası üzrə işləmişdir. İşlədiyi müddətdə Təhsil Nazirliyi tərəfindən “Respublikanın qabaqcıl təhsil işçisi” adına layiq görülmüş, döş nişanı ilə təltif olunmuşdur. 2003-cü ildə isə “İlin nümunəvi müəllimi” Respublika müsabiqəsinin qalibi olmuş, I dərəcəli diplom almışdır. 2009-cu ildən ADPU-nun Müasir Azərbaycan dili kafefedrasının müəllimidir.

Mahirə Nağıqızı 2012-ci ildə filologiya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almışdır. 2015-ci ilin may ayında Müasir Azərbaycan dili kafedrasının dosenti vəzifəsinə, həmin ilin dekabr ayında isə Müasir Azərbaycan dili kafedrasının müdiri vəzifəsinə seçilmişdir. 2013-cü ildən “XIX-XX əsr Qərbi Azərbaycan aşıq və el şairlərinin yaradıcılığının dil və üslub xüsusiyyətləri (Dərələyəz mahalı üzrə)” mövzusunda araşdırmalar aparmış Mahirə Nağıqızı 2017-ci ildə filologiya üzrə elmlər doktoru elmi dərəcəsini almışdır.

Tanınmış alim-şairə, pofessor Mahirə Nağıqızı (Hüseynova) hazırda ADPU-nun Beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektorudur. Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü olan Mahirə Nağıqızı pedaqoji fəaliyyətlə yanaşı elmi, ədəbi yaradıcılığı ilə də müntəzəm olaraq elmi və dövri mətbuatda çıxış edir.  Mahirə Nağıqızının bir neçə şeirini sizlərə təqdim edirik:

VƏTƏN

Bitər sərhədlərin bu yer üzündə,

Qəlbimdə sərhədin nədən bitmədi?

Gəmisən, üzürsən eşq  dənizində,

Sənə məhəbbətim, Vətən, bitmədi.

* * *

Əlimin qabarı, alnımın təri,

Köksünə atdığım bircə dən olsun.

Canımı verərəm səndən ötəri,

Ruhum sağlığınnan xətircəm olsun.

* * *

Qan axan yarana gözüm yaşını

Dərman əvəziydi, səpələdim mən.

Bu da bir sınaqdı, əymə başını,

Sınıq əhvalına dözə bilmirəm.

* * *

Ana harayımı eşidir hamı,

Qadınlar, qızlar da bir ərə dönər.

Oğullar seçəcək dost-düşmanını,

Hər biri uğrunda səngərə donər.

* * *

Düşmən tapdağında qalmaz bir qarış,

Onlarsız yaşamaq olar dan bizə.

Danış, ötənlərdən bizə sən danış,

Əmrini verəcək Komandan bizə!

              DÜNYANIN

Mənzil istəyəni karvana qoşar,

Uzundur, qısadır yolu dünyanın.

Bilməzsən qaynayar, duymazsan daşar,

Görünməz qəhəti, bolu dünyanın.

* * *

Yazılıb uğruna hansı vaxt düşər

Kimə künc verilər, kimə taxt düşər.

Nə düşsə bilirəm, baxtabaxt düşər

Dolanar boynuna qolu dünyanın.

* * *

Nagahan anlamaz nə qeylü-qaldı,

Dərmanı zəhərdi, zəhəri baldı.

Bilən də özünnən apardı, qaldı,

Sinəsi sirr ilə dolu dünyanın.

* * *

Nəzər sal, göz gəzdir ha dönə-dönə,

Yol onun yoludur, yol seç min dənə.

Qisməti qolundan tutub gedənə

Fərq etməz nə sağı,solu dünyanın.

* * *

Açıqdır, gizlidir – yüz davası var,

Xəncər davası var, söz davası var.

Hərənin içində öz davası var,

Tərpənməz bir tükü ulu dünyanın.

* * *

Nə toyu boy vermir, nə yası olmur,

Hər cəfa çəkənin səfası olmur.

Mahirə, dünyanın ağası olmur,

Gələn də, gedən də qulu dünyanın.

           AY VƏTƏN

Ay vətən, bir səndən savayı, vallah,

Baş qoyub yatmağa bina görmədim.

Havasın udduğum ,ay qərib ellər,

Vətən havasını,qına, görmədim.

* * *

Ağaclar heyrətdi, nazlıdı kollar,

Deyərsən, Allahdı yaradıb nə var.

Möcüzə körpülər, möcüzə yollar,

Ürəyim harasa qona, görmədim.

* * *

Cənnətdə olsam da çəkdiyim sitəm,

Balaca kol olub bağrında bitəm.

Dərdimi kimlərə desəm də, Vətən,

Sənintək halıma yana, görmədim.

* * *

Dörd yanım zər-ziba, gövhər olsa da,

Sıxıldım düz-dünya ənbər olsa da.

Daddığım tikələr cövhər olsa da,

Hopa ürəyimə, cana görmədim.

* * *

Mahirə, dərdlərin yad eldə dinsə,

Onu bir də sayma, azar mindisə.

Dünya qu tükündən yastığa dönsə,

Sənin dizlərindən, ana, görmədim.


YAZARLAR.AZ

===============================================

<<<<<<WWW.YAZARLAR.AZ və WWW.USTAC.AZ>>>>>>

Əlaqə:  Tel: (+994) 70-390-39-93     E-mail: zauryazar@mail.ru

Mahirə NAĞIQIZI ADPU-nun Beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektoru təyin olunub

Professor Mahirə Hüseynova

Professor Mahirə Hüseynova ADPU-nun Beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektoru təyin olunub

Azərbaycan Respublikasının Təhsil nazirinin müvafiq əmri ilə professor Mahirə Hüseynova Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin (ADPU) Beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektoru təyin olunub.

QISA ARAYIŞ

Professor Mahirə Hüseynova 1960-cı ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Babək rayonunda anadan olmuşdur. 1968-ci ildə Xalxal kənd səkkizillik orta məktəbin birinci sinifinə daxil olmuş, orta təhsilini Mehdi Hüseynzadə adına Novxanı qəsəbə 1 saylı orta məktəbində davam etdirmişdir. 1980-ci ildə V.İ.Lenin adına Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunun (indiki ADPU-nun) Filologiya fakültəsinə daxil olmuşdur. Təhsil aldığı illərdə xüsusi fəallığı ilə seçilmiş və 1984-cü ildə fərqlənmə diplomu ilə məzun olmuşdur. Məzun olduqdan sonra bir müddət orta məktəbdə müəllim işləmiş, fəaliyyəti dövründə Təhsil Nazirliyi tərəfindən “Respublikanın qabaqcıl təhsil işçisi” adına layiq görülmüşdür. 2003-cü ildə “İlin nümunəvi müəllimi” Respublika müsabiqəsinin qalibi olmuş, I dərəcəli diplom almışdır. 2012-ci ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə edərək “filologiya üzrə fəlsəfə doktoru” elmi adını almışdır. 2015-ci ilin mayında ADPU-nun Müasir Azərbaycan dili kafedrasının dosenti, dekabrında isə müdiri olmuşdur. Mahirə Hüseynova 2017-ci ildə filologiya üzrə elmlər doktoru elmi dərəcəsini almışdır. 1 il sonra isə ADPU-nun Müasir Azərbaycan dili kafedrasının professoru seçilmişdir. 2018-ci ildən ADPU-nun “Filologiya” fakültəsinin dekanı vəzifəsində çalışmışdır. Mahirə Hüseynova həmçinin Prezident təqaüdçüsü, “Qızıl qələm” və “İlin alimi” Media Mükafatı laureatıdır. Mahirə Hüseynova 30-dan çox elmi, 15 bədii kitabın və 1000-ə yaxın şeirin müəllifidir. 100-dən çox şeirinə musiqi bəstələnmişdir. 2020-ci ildə Türkiyədə keçirilmiş musiqi festivalında M.Hüseynovanın müəllifi olduğu “Vətəndir” şeirinə məşhur türk bəstəkar Ərdoğan Tozoğlu musiqi bəstələmişdir.

Mahirə Nağıqızı “Filoloq” qəzetini incələrkən

Bu yeni təyinat münasibəti ilə Mahirə xanımı təbrik edir, yaradıcılıqda, elmi və pedaqoji fəaliyyətində yeni-yeni uğurlar arzu edirik! Uğurlarınız bol olsun, mahirə xanım!!!


YAZARLAR.AZ

===============================================

<<<<<<WWW.YAZARLAR.AZ və WWW.USTAC.AZ>>>>>>

Əlaqə:  Tel: (+994) 70-390-39-93     E-mail: zauryazar@mail.ru