Mayıl Məmmədli Həsən oğlu ( Mayıl Asiman ) 1961-ci ildə May ayının 2-də Tərtər rayonunun İrəvanlı kəndində anadan olub. 1967 — 1977-ci illərdə Soyulan kənd orta məktəbində orta təhsil alıb. 1978 — 1979-cu illərdə Gəncə şəhər 9 saylı Texniki Peşə məktəbində rəngsaz peşəsinə yeyələnib. 1986 — 1991-ci illərdə M.A.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunda ” Teatr Rejissoru ” ixtisası üzrə təhsil alıb. 1980 — 1982-ci illərdə Ukrayna Respublikasının Vinnitsa vilayətində Hərbi Aviasiya bölməsində təyyarəçi-mexanik ixtisası üzrə kursant məktəbini bitirərək Lvov və Krım vilayətlərində hərbi xidmət keçib. 1986-cı ilin ilk Yanvar günündən Qubadlı rayonuna köçərək Qubadlı rayon Mədəniyyət Evi və Mədəniyyət Şöbəsində metodist, avtoklub müdiri, dram dərnəyi rəhbəri. bədii rəhbər və Qubadlı rayon Mədəniyyət Evinin direktoru kimi bir neçə vəzifədə çalışmışdır. Qubadlı rayonu” Bərgüşad ” ansamblının üzvü kimi televiziyada, konsertlərdə və el şənliklərində çıxışlar edib. Kiçik yaşlarından şeirləri və publisist yazılarıyla dövrü mətbuatda dərc edilmiş, sonralar bir neçə kitablarda oçerk və xatirələri, publisist yazıları yer almışdır. 1993-cü ilin sentyabrından hal-hazıra kimi Bakı Beynəlxalq Dəniz Limanının yataqxanasında məcburi köçgün həyatı yaşamaqdadır. 2014-cü ildə ” Adiloğlu ” nəşriyyatında ” Eşqim məcnun söyüddü ” adlı ilk şeirlər kitabı çap olunmşdur. ” Ali Ziya ” və “Xəzan ” jurnallarında, Tehranda nəşr olunan ” Xudafərin ” jurnalında, Türkiyədə nəşr olunan —- 2 cildlik Avrasiya Şairləri Antologiyasında, Azərbaycan Türkiyə Ədəbiyyat Şöləni — ” ATƏŞ 2016 ” almanaxında, ” Turana açılan kõnūllər ” antologiyasında, Türk Dünyası Şairləri seriyasından olan ” BUTA -1 ” , ” BUTA–2 ” , ” BUTA–3 ” və “Nəsimi” ədəbi almanaxlarında şeirləri yer alıb. Azərbaycan Ziyalı Ocağı İctimai Birliyinin və S. Rəhimov adına Qubadlı rayon Ədəbi Birliyinin üzvüdür. Ailəlidir 1 qızı , 1 oğlu və 4 nəvəsi var. Qərbi Azərbaycanın Dərələyəz və Vedi mahalından olan atası və anası 1948-ci ildə Azərbaycana deportasiya olunaraq Tərtər rayonunda yeni salınmış İrəvanlı kəndində məskunlaşmışlar.
Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatının tanınmış simalarından biri olan Zaur USTAC 1975-ci ildə Bakı şəhərində andan olub. Ali təhsillidir. Qarabağ müharibəsinin iştirakçısı, ehtiyatda olan zabitdir. Bədii-publisistik kitabların, metodiki-tədris vəsaitlərinin və balacalar üçün (ingilis dilindən) tərcümələrin müəllifidir. Milli ruhda qələmə alınıb hər iki qrafika ilə (müasir və əski əlifba ilə Ana dilimizdə) çap olunmuş kitabları Bütöv Azərbaycan coğrafiyasında yayımlanır. Xüsusi ilə kiçik yaşlı məktəblilər üçün ana dilimizdə olan öyrədici (Ana dili və Hesab) şeirlərdən ibarət kitabları geniş oxucu kütləsinə tanış olmaqla bərabər məktəb və liseylərin məktəbəhazırlıq qruplarında tədris vəsaiti kimi tətbiq (2019-2020-ci təris ilindən etibarən) olunur..
Zaur USTAC 1988-ci ildən fasiləsiz olaraq dövri mətbuatda dərc olunur, 40-dan artıq kitabın müəllifidir. 2007-ci ildən özünün təsis etdiyi “Yazarlar” jurnalı, 2010-cu ildən isəYAZARLAR.AZ saytı idarəçiliyindədir.
Zaur Ustacın əsərlərinin 2011-ci ildən etibarən internet vasitəsi ilə bir neçə stabil və təhlükəsiz portalda pulsuz yayımlanmasının nəticəsi olaraq bu gün o internet üzərindən ən çox oxunan yazarlarımızdan biri, bəlkə də birincisidir.
Zaur USTAC yaradıcılığı Ana dilimizdə oxuyub, anlamağı bacaran dünyanın harasında yaşamasından asılı olmayaraq, internetə çıxışı olan hər bir şəxs üçün əlçatandır.
BAYRAQ, BİZİM BAYRAĞIMIZ!!!
(Arazın o tayında bayrağımız dalğalanıb)
Üstündən yüz Araz axsın, Torpaq, bizim torpağımız!!! Güney, Quzey fərq eləməz, Oylaq, bizim oylağımız!!! * * * Axışı lal, susur Araz, Mil, Muğanı yorur ayaz, Kərkükdən ucalır avaz, Oymaq, bizim oymağımız!!! * * * Göyçə dustaq, Urmu ağlar, Yaşmaq düşər, börü ağlar, Qaşqayda bir hürü ağlar, Papaq, bizim papağımız!!! * * * Dörd bir yanın qarabağlı, Dəmir qapı çoxdan bağlı, Bir ağacıq qol, budaqlı, Yarpaq, bizim yarpağımız!!! * * * Ustac boşa deməz əlbət; -“Sərhədinə elə diqqət”, Bu kəlamda var bir hikmət, Sancaq bizim sancağımız!!!
ARAZ Halına acıdım lap əzəl gündən, Bu qədər qınanır bilmirəm nədən, Arazı heç zaman qınamadım mən, Hər iki tərəfə məhrəmdir Araz! Yaralı torpağa məlhəmdir Araz! * * * Sarıyıb Yurdumun şırım yarasın, Açmayıb, bağlayıb qardaş arasın, İndi mən qınayım bunun harasın? Hər iki tərəfə məhrəmdir Araz! Yaralı torpağa məlhəmdir Araz! * * * Çəkib acıları, yığıb suyuna, Sakitdir, bələddir hamı huyuna, O da qurban gedib fitnə, oyuna, Hər iki tərəfə məhrəmdir Araz! Yaralı torpağa məlhəmdir Araz! * * * Xudafərin qucaqlayan qoludur, Keçidləri salam deyən əlidir, Bayatılar pöhrələyən dilidir, Hər iki tərəfə məhrəmdir Araz! Yaralı torpağa məlhəmdir Araz! * * * O tayda çifayda deyir Şəhriyar, Bu tayda dardadır indi Bəxtiyar, Yarını gözləyir hər gün Lütfiyar, Hər iki tərəfə məhrəmdir Araz! Yaralı torpağa məlhəmdir Araz!
NADANLIQ
Urmu axan göz yaşımdı,
Yanağımda duz olubdu…
Urmu, Urmu söyləməkdən
Bağrım başı köz olubdu…
* * * Şümürə lənət deyənlər Susuz qoyubdu dindaşın… İnsan insana qənimdi, Günahı nə dağın, daşın? * * * Savalanı dərd qocaltdı, Murov soyuqdan üşüyür… Araz sükütun pozmayır, Kür əlçatana döşüyür… * * * Dəmir Qapım pas atıbdı, Neçə körpüdən keçmirik… Kərkük, Mosul unudulub, Bağdada iraq demirik… * * * Nəsimi nəşi Hələbdə, Füzuli hərəmdə qalıb… Babəkin ruhu sərgərdan, Bəzz qalasın duman alıb… * * * Suyumu daşla boğurlar, Daşımı suyla yuyurlar… Xudafərin, Urmu incik, Bizləri bizsiz qoyurlar… * * * Şah babam yol ortasında, Koroğlu göylərdə gəzir… Bizi, bizdən ayrı salan Nadanlıq ruhumu əzir…
MƏN ZƏFƏRƏ TƏŞNƏYƏM Qutlu zəfər sancağım, Sancılmağa yer gəzir! Alınası öcüm çox, Bu gün ruhumu əzir! * * * Dərbəndi, Borçalını Unuduruq həmişə… Kərkük, Mosul bağrı qan, Boyun əyib gərdişə… * * * Yudumun dörd bir yanın Hürr görmək istəyirəm! Şanlı zəfər tuğuma Zər hörmək istəyirəm! * * * İrəvan peşkəş olub Beş sətirlik kağızla… Zəngəzuru naxələf Verib quru ağızla… * * * Bədnam Araz illərdir Olub qargış yiyəsi… Top doğrayan qılıncın O taydadır tiyəsi… * * * İstəyirəm bu bayraq Dalğalansın Təbrizdə! Urmuda üzsün balıq, Sanki üzür dənizdə… * * * Xoyda, Mərənddə bir gün, Olum qonaq üzü ağ. Ərdəbilə, Tehrana Qurulmasın ta duzaq… * * * Qarsdan, Ağrıdan baxım, Qaşqayadək görünsün! Qapıcıqdan, Qırxqıza Ağ dumanlar sürünsün! * * * Bu arzular həyata Keçməsə, mən heç nəyəm! Neynim, mayam belədir, Mən zəfərə təşnəyəm!!!
BU GÜZ Zəfər libasında sevinc göz yaşı, Hər iki sahildə dayanıb ərlər! Ayrılıq atəşi elə qarsıyıb, İçərək qurudar Arazı nərlər! * * * Göylərdən boylanır Tomris anamız, Əlində qan dolu o məşhur tuluq! Xain yağıların bağrı yenə qan, Canı əsməcədə, işləri şuluq… * * * Uşaqdan böyüyə hamı əmindir, Tarix səhnəsində yetişib zaman! Bu dəfə biryolluq bitəcək söhbət, Nə güzəşt olacaq, nə də ki, aman! * * * İllərdir həsrətdən gözləri nəmli, Mamırlı daşların gülür hər üzü! Neçə qərinədir qalmışdı çılpaq, Yamyaşıl çayırla gəlib bu güzü! * * * Al donun geyinir Günəş hər səhər, Səmamız masmavi, göy üzü təmiz! Duman da yox olub, itib buludlar, Gözün aydın olsun, sevin, a Təbriz!
USTACAM Müzəffər ordunun şanlı əsgəri, Ərənlər yurdunun ər övladıyam! Zalımın zülmünə təhəmmülüm yox, Babəklər yurdunun hürr övladıyam! * * * Ustadım Nəsimi, sözümüz sözdü, Ədalət, həqiqət bağrımda közdü, Ziyadar dühası bir deyil, yüzdü, Mövlalar yurdunun nur övladıyam! * * * Dərvişəm, müqqəddəs sayılır təkkəm, Hülqumdan yuxarı dayanır öfkəm, Od, ocaq diyarı tanınır ölkəm, Alovlar yurdunun nar övladıyam! * * * Unutma, şah babam Xətai başdı, Nadir şah, mətədə tərpənməz daşdı, İlham, nə keçilməz sədləri aşdı, İgidlər yurdunun nər övladıyam! * * * Tarixdə Nəbisi, Koroğlusu var, Gen dünya yağıya daim olub dar, Düşmən qarşımızda yenə oldu xar, Aslanlar yurdunun şir övladıyam! * * * Göydən Yer üzünə ərmağan, payam, Gündüzlər Günəşəm, gecələr Ayam, Ən parlaq ulduzdan törəyən boyam, Ozanlar yurdunun sirr övladıyam! * * * Ustacam, vətənim vətən içində, Axıb duruluruq zaman köçündə, Min bir anlamı var, adi “heç”in də, Aqillər yurdunun pir övladıyam!
DAĞLAR (Dağlara xitabən üçüncü şeiri) Tarix səhnəsində yetişdi zaman, Başlanmış bu çağın mübarək, dağlar! Hələ nə zəfərlər gözləyir bizi, Qutlanmış novrağın mübarək, dağlar!
* * * Dövranın gərdişi döndü, dəyişdi, Davadan doğulan ərlər yetişdi, Didilmiş yaralar tutdu, bitişdi, Üç rəngli duvağın mübarək, dağlar!
* * * Nə vaxtdır yol-iriz bağlı qalmışdı, Qoynunda yağılar məskən salmışdı, Canımı sağalmaz bir dərd almışdı, Sayalı qonağın mübarək, dağlar!
* * * Qurtuldu yağıdan zənburun, balın, Bir başqa görünür yamacın, yalın, Zirvəndən boylanır şanlı hilalın, Müqəddəs sancağın mübarək, dağlar!
* * * Haqqa nisbət tutub ulu Ələsgər, Andırıb, tanıdıb, bilib pərisgar, Hər səngər məbəddi, pirdi hər əsgər, Şuşa tək ocağın mübarək, dağlar!
* * * Ay Ustac, min şükür arzuna yetdin, “Dədə”n gedən yolu, sən də qət etdin, Dolandın dünyanı yurdunda bitdin, Doqquzu zər tuğun mübarək, dağlar!
ÜÇ QARDAŞ (Azərbaycan, Türkiyə, Pakistan qardaşlığına)
Bir qardaş sağında, biri solunda, Təpəri dizində, gücü qolunda, Qardaşlıq məşəli yanır yolunda, Yeni çağ başladır xan Azərbaycan! Türkiyə, Pakistan, can Azərbaycan! * * * Xətai amalı bu gün oyaqdır, Nadirin əməli bu gün dayaqdır, İlhamın təməli bu gün mayakdır! Yeni çağ başladır xan Azərbaycan! Türkiyə, Pakistan, can Azərbaycan! * * * Zamanla yaşadıq xeyli qeylü-qal, Görməsin bir daha bu birlik zaval, Dağlara biryolluq qayıdır Hilal, Yeni çağ başladır xan Azərbaycan! Türkiyə, Pakistan, can Azərbaycan!
TUNCAYA
(Tuncayın timsalında !!!)
Tanrı tutub, ağ torpaqdan mayanı, Gündoğandan Günbatana sənindi! Nişan verib, yeddi günlük Ayını Əksi düşən tüm torpaqlar sənindi * * * Xəzəri ortaya düz qoyub nişan, Boynuna dolanan Hilal sənindi! Ən uca zirvələr, ən dərin göllər Ormanlar, dəryalar, düzlər sənindi! * * * Tanrının payıdı, lütf edib sənə, Tanrıya sarsılmaz inam sənindi! Ataya, Anaya, qocaya hörmət Sirdaşa sədaqət, güvən sənindi! * * * Zamanla hökm etdin tüm yer üzünə Hakimiyyət sənin, höküm sənindi! Aman istəyəni kəsmədin heç vaxt, Ən böyük ədalət, güzəşt sənindi! * * * Unutma ki, lap binədən belədi, Mərhəmətli, yuxa ürək sənindi! Xilas etdi, bağışladı ənamlar, Yamana yaxşılıq, ancaq sənindi! * * * Döyüşdə, düşməni alnından vuran, Süngüsü əlində ərlər sənindi! Savaşda, uçağı kəməndlə tutan, Qüvvəsi qolunda nərlər sənindi! * * * Dəli-dolu Türk oğullar cahana Bəxş etdiyi şərəfli ad sənindi! Adı gəlsə, yeri-göyü titrədən Qorxu bilməz, şanlı əsgər sənindi! * * * Çöldə simgə etdin Qurdu sancağa, Kəhər Atın ən yaxşısı sənindi! Ay-yıldızı nişan tikdin Bayrağa, Zəkalar, dühalar tümü sənindi! * * * Tutduğun yol tək Tanrının yoludu, Aydın zəka, tər düşüncə sənindi! Çoxu deyir, tay dünyanın sonudu, Fəqət bilməz, yeni dünya sənindi!!!
ANA DİLİM Bu şipşirin Ana dilim, Həm də qutlu sancağımdır! Min illərdir Ata Yurdun Sərhədini bəlirləyir… Ta Şumerdən üzü bəri, Dədəm Qorqud öyüd verib, Şah İsmayıl fərman yazıb, Qoç Koroğlu nərə çəkib… Ulu Babəkin fəryadı, Füzulinin ah-naləsi, Nəsimin şah nidası, Bu dildədir!!! Bu dil, Tomrisin dilidir; Layla deyib, Hökm verib… Min illərdir Ata Yurdun Sərhədinin keşiyində Əsgər kimi durub, bu dil!!! Ana dilim həm əsgərdir, Həm də sərhəd!!! Toxunulmaz bir tabudur!!! 19.02.2023. Bakı.
Həmid Herisçi Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü oldu.
Bu haqda məlumatı Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin katibi, Qəbul Komissiyasının sədri Səlim Babullaoğlu öz izləyiciləri ilə bölüşüb: “Həmid Herisçi müstəqillik illəri poeziyamızın, bütövlükdə ədəbiyyatımızın bənzərsiz nümayəndəsidir. I naşirlər forumunda görüşdük, Birliyə üzv olması təklifini verdim. Bu haqda danışdıq, xeyli məsələləri müzakirə elədik. Düşünürəm ki, Həmidin Birliyə üzv olması hökmən ədəbi iş baxımından maraqlı, ciddi və fərqli, ortaq layihələrlə nəticələnək. Birliyin sədri, Xalq yazıçısı Anarla görüşdük, çox maraqlı yaddaqalan söhbət elədik, çox maraqlı fikir mübadiləsi oldu onların arasında həm də.
Yeri gəlmişkən məhz Yazıçılar Birliyinin xətti ilə dəfələrlə xaricdə yeni ədəbiyyatımız müxtəlif dillərə tərcümə edilərək çap olunub. Həmid əksər vaxtlarda bizim hazırladığımız siyahılarda təqdim və təmsil olunub, Anar müəllim həmişə buna təbii və geniş ürəklə yanaşıb. AYB nəşrlərinin qapıları həmişə onun üzünə açıq olub. Deməyim odur ki, Yazıçılar Birliyi milli ədəbiyyatımızı təmsil edən ən mötəbər, ən yaşlı və dövlətin də etibar etdiyi ən təcrübəli qurumdur, bir növ institusional klassikadır. Mənim fikrimcə Həmid də yeni dövrün və yeni ədəbiyyatımızın klassikidir. Odur ki, onun üzvlüyü hətta gecikmiş olsa da təbiidir. Yaxın günlərdə, həftə sonu Həmid Herisçinin öz gəlişi və görüşü ilə bağlı yazısı “Ədəbiyyat qəzet “ndə çap olunacaq. Bu gün vəsiqəsini aldı. Necə deyərlər xeyirli olsun. Ad günü münasibətiylə əziz Həmid Herisçini də ayrıca təbrik edirəm…”
Mövzuya uyğun fotolar:
YAZARLAR.AZ olaraq, HƏMİDbəyi təbrik edir, qarşıdakı bütün həyat və fəaliyyətində yeni-yeni nailiyyətlər arzulayırıq!
Qulu Ağsəsin sevgisi onun sözünün boyuna biçilib. Hər şey yerindədi. Əti, qanı, canı üstündədi. Bircə sözü də adamı aldatmır . Dialoqa girirsən şairlə .Sözü şairlə oxucu arasında körpüdü. Bəzən dalaşırsan, bəzən barışırsan, bəzən küsürsən. Amma sonra təzədən dönüb yapışırsan sözün ətəyindən. Axı bilirsən ki, bu sözdən sənə ziyan gəlməz, işığa çıxarar səni. Bir də ki, şair onsuz da sevgiyə Tanrı kimi baxır. Özü isə şeirinin arxasında gizlədir özünü. Amma bununla belə oxucu harda olsa axtarıb tapır şairi. Sözündən. Pıçıltısında bir haray var.Şeirlərinin səsi adamın başına düşmür , ürəyinə düşür. Duyğularına alqış donu geyindirmir, bəzək vurmur, rəngləmir. Necə varsa, necə düşünürsə , elə yazır. İncitməkdən , ağlatmaqdan, küsdürməkdən də qorxmur. Gecədə ulduzu sayır, gündüzdə günəşə qucaq açır. Sazaqda üşüyür, istidə yanır. Amma hər yerdə özüdü. Öz məninə sadiqdi şair. Təkrarı da sevmir. Elə uzunçuluğu da. Gedənin dalınca da ağlamır. Boş da vermir. ( Özü demiş) Bütün əzablarını, iztirablarını, həsrətini də yükləyir ayrılığın boynuna ki, bir də geri dönməsin. Demək vüsalla ayrılığın növbələşməsində də özüylədi şair. Təkliyinə sığınır bütün məqamlarda.
..İstidi, Ürəyim səni istədi, Səni-Soyuq bir şeyi yəni.
Görürsən ki, şairin od kimi ürəyi qarşıdakının buz soyuqluğuna sevə-sevə dözür hələ. Çünki hələ ayrılığa hazır deyil şair. Çünki hələ sevir. Yenə boyasız, pafossuz, “Ölürəm”, “yanıram” demədən. Göstərir sadəcə. Sözünə sığınıb göstərir həm də. Şairə görə “sevgidə üçüncü yox , ikinci adam artıq”- dı. Bir də sevgi heç də ikinəfərlik deyil. İki ürək bir olursa , demək bütövləşir sevgi də. Çox doğru yanaşma.
Tağda bir xanım şamama gördüm. Sinəsində siqaret söndürməyə çatıbmış kiminsə kişiliyi
–deyən şairin tər-təmiz sevdaların kimlərinsə əlində oyuncağa çevrilməsindən nigarançılığı və narahatlığı sezilir. Fərqli ifadələr seçə-seçə, dolayısı ilə çatdırır fikirlərini yiyəsinə. Oxucunun gözünün qabağına solmuş , ətri küçələrə tökülən, siqaret tüstüsünə bürünən bir çiçək gəlir. Geri çəkilir oxucu bir addım. İnamından bir pillə aşağı düşür və güclənir. Sözün qüdrəti də budu.
Lənət şeytana, Ya gərək iyirmi il qabağa gedəsən, Ya gərək iyirmi il geri. Hanı? Hardan alım qırx yaşın sevgi şeirin? …Başımın üstündə az ağla, Ev dolub, batıram. Mən çürük dişimi çəkdirmirəm.. Səni hara atıram?!
Şairlə söz arasında zaman məsafəsi var. Amma qırx yaşında da eyni sevgidədi, üstündə dayandığı zamanda da. Sadəcə bir az yorğundu şair. Vəssalam. Amma öz çəkisindədi.Elə sevgisi də. Bircə göstərişi bacarmır. Sadiqliyi elə sevgisinin isbatıdı. Özündə olanı bilir. Bilir ki, qırx il əvvəl də belə olub, indi də belədi, qırx il sonra da belə olacaq. Bir sözlə etibarsız deyil. Şairçün forma yox, məzmun əsasdı:
İstəyirəm əcəl gələndə Qarşımda heçnə dayanmasın. Məni elə çağırsın ki, Sevgilim yuxudan oyanmasın.
Şair burda da sevginin ali mərtəbəsindədi. Ölümə meydan oxuyan ruhu bircə sevdasından nigarandı. Yəni özündən çox , qarşı tərəfi düşünmək amalı var bu sətirlərdə.. Şair boyat, çiy ifadələrdən çox uzaqdı. Təkrarçılıqdan da. Ümumiyyətlə Qulu Ağsəs hər şeirdə fərqli yanaşmaları ilə seçilən yazardı. Dünyaya baxış bucağı da, sevgiyə yanaşma tərzi də fərqlidi. Bir az da mükəmməliyə can atan şair olduğu üçün yüz ölçüb bir biçəndi həm də.Sözdə olduğu kimi sevginin də yeni formulunu çıxarmağa çalışır şair. Düşündürməyi, təkrar-təkrar yeni qənaətlərə gətirməyi bacarır eyni zamanda:
İşdi, qəzadı , səndən əvvəl ölsəm, Məni son mənzilə aparırlar görsən , vəsiyyətimə əməl elə: Arxamca su at, Uğur dilə. Saçını yolma, Köksünü ötürmə, Allahın yanına gedirəm, Ürəyinə ayrı şey gətirmə.
Nigarançılıq, eyni zamanda qəribə bir arxayınçılıq var bu sətirlərdə. Şairçün ölüm son deyil. Bir həyatın başqa həyatla yerdəyişməsidi sadəcə. Birinin sonu o birinin başlanğıcıdı demək. Bu sözlər adi təsəlli deyil, inamdı. Eyni zamanda o ilahi Eşqi Tanrıyacan aparıb çıxarmaqdı. Paklandırmaq və qüsullamaqdı. Bundan müqəddəs duyğu ola bilərmi? Şairin təxəyyülü də çox güclü və dəyişkəndi. O obrazdan obraza girməyi bacarır.. Hər misrasında işıq var, ümid var, Eşq var. Şair ” Onsuz da hamının gedəcəyi yer Oradı” qənaətindədi. Demək bu dünya fanidi və hər kəs özünü Ora hazırlamalıdı. Amma sevgi əbədidi, bəşəridi. İnsan cismən ayrıla bilər bir- birindən. Əsas ruh yaxınlığıdı, doğmalığıdı. Unutmağın, unudulmağın bu dünyayla heç bir əlaqəsi yoxdu. Elə o dünyayla da. Bütün ayrılıqlar ruhdan başlayır. Sevgidə bədən sadəcə qabıqdı. Şairin sufi düşüncələrində ruh hər şeydən əvvəl gəlir və əbədidi. Şair vüsalla həsrəti qoşa görür həmişə. Yəni yazıları belə deyir:
Bu sevgim də daşa dəydi, Bəxtəvər daşın başına
-deyən şair əslində bu daşı gözləyirmiş əvvəldən. Amma nə atıldığından, nə unudulduğundan şikayətçi deyil.Peşmançılığı da yoxdu. Bircə ürəyinin soyuduğuna, daşa döndüyünə görə nigarandı. Demək nigarançılığı da özündəndi. Daşa dönmək istəmir şair.
Cavab məktubumda sözlər baş-ayaq, Bir ucdan yazılır, pozulur elə. Qorxuram , öləsən , sevgi yaşaya, Qorxuram, qalasan, məhəbbət olə..
Əslində getlə qalın arasında can çəkişdirməkdi bu hissin adı. Ucuz sevdalardan qaçmaqdı. Həsrəti ondan doğma bilməkdi özünə. Elə insanlığın təntənəsi də adlandırmaq olar bu hissi. Bir də ki, şairə görə təki adam sevgidən ölsün. Qulu Ağsəs bənzətmələrdən , təşbehlərdən, metaforalardan da çox məharətlə istifadə edir. Şeirdən-şeirə keçdikcə irəliləyir həm də. Sözdən sözə artır, böyüyür, qol-budaq atır. İnandırır , aldatmır. Gözdən pərdə asmağı da sevmir. Necə varsa, elədi. “Sözü əyninə biçilib”- deyəndə məhz bunu nəzərdə tuturam. Sözü söz xatirinə deməkdən də çox uzaqdı .
Yığışıb qarama yüz söz deyərlər, Bu boyda millətə nə cavab verim? Bilsələr qanıma yerikləyərlər Səni sevdiyimi sevmədiklərim–
deyən şair mübhəm , gizlin hisslərini qoruyur əslində. Yad nəfəsdən, yad baxışdan, küləkdən, yağışdan. Hansı ağrıdan keçdiyini də bir özü bilir, bir ürəyi, bir də Tanrısı:
Bunu bir mən bilim, bir də sən ancaq, Ölüncə bu gözəl sirr bəsimizdi. Bizə nə yurd versin, nə yuva Allah, Sənə ayırdığım yer, bəsimizdi.
Ümumiyyətlə şairi oxuduqca belə qənaətə gəlirsən ki, bu şeirlər tərtəmiz duyğularla cilalanıb və ona görə də hamısı gedib İlahi Eşqə söykənir. Bu da bir zəfərdi.
Öncə söz vardı… Məhəmməd Füzuli-1-ci hissə. (Dostlar, bu gündən etibarən “Fədailərimizi tanıyaq!” rubrikası ilə yanaşı “Öncə söz vardı…” rubrikasına başlayıram.İlk olaraq, ədəbi düha, ustad Məhəmməd Füzulidən başlayaq ki, sözümüzün sanbalı olsun.Bu rubrikamda böyük alimlərimzdən iqtibas etdiklərimlə, müxtəlif yazılardan, məqalələrdən əxz etdiklərimlə yanaşı, həm də öz təhlillərim, öz mülahizələrim yer alır) Pənbeyi-daği-cünun içrə nihandır bədənim, Diri olduqca libasım budur, ölsəm, kəfənim. Məşhur qəzəlin, məşhur beyti. Pənbə-pambıq, dağ-basılmış dağ, cünun dəlilik deməkdir. Bəs Füzulinin qəzəlində bu spesifik, açar sözlər daha sonra hansı kodlarla, şifrələrlə bir-birinə bağlanır? Lap Jorj Kulonun “Motsart qazamatda” əsərindəki atributlar, hadisələr kimi.İlk baxışdan gərəksiz yerə dınqıldanan piano da, yaşlı xanım da, kafedə yubanan (qazamatda Motsart ləqəbi verilən) qatil də-hər kəs bir-birindən qopuq görünür, ancaq süjetin sonunda deyirsən “aha, nə qədər təbii, elə bunlar bir-biri üçün yaradılıblarmış ki!” Maraqlıdır! Hekayəni yox, qəzəli deyirəm. Pambıq hara, dəli hara, dağ basmaq hara.Birazdan görəcəyik ki, təcrübələrdən ilmə-ilmə xalı hörüb Füzuli. Sən demə, qədim təbabətdə dəlini 3 üsulla müalicə edirmişlər: -çalğı-qan almaq və dağ basmaq.Əbu Əli İbn Sina, ərğənun adlı çalğı alətinin ixtiraçısı kimi xəstəni müalicə etməkdə metoterapiyadan istifadə edərmiş.İbn Sina müəyyən eləmişdi ki, hansı lad, hansı tembr hansı mərəzin dərmanıdır. …Dağ basıb pambıq yapışdırmaq isə dəlini müalicə etmək üçün son vasitədir.Füzuli demək istəyib ki, mən cünunluğun son həddində dayanmışam.Ona görə də məni son vasitə ilə müalicə etmək lazımdır.Yəni, eşqim hüdudsuzdur.Adi dəlilərə dəmirlə dağ basırlarsa, mənə eşq dağı basılır.Eşq dağının üstünə qoyulan pambıq mənim libasımdır.Tam əminliklə burada Allaha olan məhəbbətdən söhbət gedir.Fuad Köprülü də bu cür düşünür, amma bəzi alimlərimiz qadına real məhəbbətlə yazıldığını iddia edirdilər, hərçənd sovet dönəmində yəqin ki, başqa cür yaza bilməzdilər, sosialist realizminin diktəsinə uyğun olaraq.Onu da ərz edim ki, sovet dönəmində Füzuliyə münasibət müsbət deyildi, çünki hayana vurdular, nə tövr etdilərsə, canından irfanı, eşqi, Allah məhəbbətini çıxara bilmədilər, yoxsa sovet “başbiləlnəri” maraqlı idilər ki, ondan da bir sosial bərabərlik simvolu düzəltsinlər.Bu, həm də Füzulinin dühalığı ilə bağlıdır ki, onun ehtişamı, uca ruhu şeirlərini zərrəcə təhrif olunmağa rüsxət vermədi. Canı kim cananı üçün sevsə, cananın sevər. Canı üçün kim ki, cananın sevər, canın sevər. Füzulinin eşqi ilahi idi, eşqi bəşər müstəvisindən Tanrı müstəvisinə qaldıra bilib Məhəmməd Füzuli.Yəni, hər iki məfhuma xitab edən həm ucalıqda, həm də əlçatanlıqdadır bu misralar. “Eşq sərgəştəsiyəm, seyli-sirişk içrə yerim Bir hübabəm ki, havadan doludur pirəhənim”. Şair deyir ki, mən göz yaşlarımın içində bir hübabəm (su üzündə qabarcıq, pappıldaq) Su üzündəki qabarcıq adi hava ilə dolu olduğu halda, mən eşqin havası ilə doluyam.Su qabarcığı, əslində, havadan ibarətdir, püf eləyən kimi yox olur.Mən də eləyəm.Yalnız eşqdən ibarətəm. Eşqi məndən alsan, yerində heç nə qalmaz. Gerçəkdən də qalmır! Sonda Əkrəm Cəfərin bir fikri hafizəmdə ilişib qalıb, gərək onu da təkrarlayım: “Füzulinin adı gələndə yaxşı olar ki, salavat çevirəsən” 01 may 2024 (Yazımda vaxtilə Əli Fəhminin, M.F.Köprülünün, Xəlil Rzanın, Əkrəm Cəfərin və digər alimlərimizin tədqiqatlarından təsirləndiyim fikirlər var)
